Czynności wykonywane przez Wnioskodawcę, jako uczestnika przedmiotowej usługi, umożliwiające bankowi dokonywanie odpowiednich operacji związanych z ... - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 30.09.2013, sygn. IPPP1/443-862/13-2/MP, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Temat interpretacji

Czynności wykonywane przez Wnioskodawcę, jako uczestnika przedmiotowej usługi, umożliwiające bankowi dokonywanie odpowiednich operacji związanych z wykonywaniem umowy cash-poolingu, nie stanowią odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, lecz jedynie czynności pomocnicze, konieczne dla efektywnego wyświadczenia przez Bank usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 28 sierpnia 2013 r. (data wpływu 28 sierpnia 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT usługi cash-poolingu jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 września 2013 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT usługi cash-poolingu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

P. jest polską spółką kapitałową wchodzącą w skład Grupy L. dalej: Grupa L. lub Grupa.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym polskim podatnikiem VAT czynnym. Podstawowym przedmiotem działalności P. jest Działalność usługowa wspomagająca transport lądowy (52.21,Z), Transport kolejowy towarów (49.20.Z).

Działalność Grupy L.

W skład Grupy L. wchodzi m.in. P. S.A. jako jednostka dominująca, P. (Wnioskodawca lub Spółka), jak również inne spółki kapitałowe prowadzące działalność polegającą przede wszystkim na świadczeniu usług: spedycyjnych, transportowych, obsługi bocznic kolejowych, naprawy oraz utrzymania i obsługi taboru kolejowego, przeładunkowych, a także magazynowania towarów.

Podstawowym przedmiotem działalności spółek Grupy L. jest działalność związana z szeroko rozumianym kolejowym transportem towarowym. Grupa L. świadczy usługi w łańcuchu transportowym od nadawcy do odbiorcy danego ładunku w kraju i zagranicą - przewozy kolejowe, intermodalne, samochodowe i a także szeroki zakres usług na rzecz partnerów zewnętrznych, w tym kompleksową obsługę bocznic kolejowych.

Utworzenie Systemu Zarządzania Środkami Pieniężnymi w ramach Grupy L.

Celem poprawy zarządzania płynnością finansową w ramach Grupy, wybrane spółki z Grupy, w tym Wnioskodawca (dalej: Uczestnicy Systemu) planują zawarcie umowy, w oparciu o którą w ramach Grupy będzie funkcjonował system zarządzania środkami pieniężnymi oraz przepływami pieniężnymi (dalej: System) oparty na zasadach cash poolingu.

Rozważa się w przyszłości przystąpienie do umowy, także innych spółek z Grupy.

Celem Systemu jest m.in.:

optymalizacja zarządzania przepływami pieniężnymi i tym samym zapewnienie wypłacalności każdego z Uczestników Systemu,
ograniczenie sytuacji, gdy na rachunkach bankowych poszczególnych spółek z Grupy L. jednocześnie występują salda debetowe i kredytowe (poprawa bilansu odsetek płaconych i otrzymywanych przez poszczególnych Uczestników Systemu, w tym przez Spółkę),
konsolidacja dziennych sald debetowych oraz kredytowych w ramach spółek z Grupy.

Wdrożenie kompleksowego zarządzania płynnością w ramach Systemu pozwoli Uczestnikom Systemu, w tym Spółce, efektywnie wykorzystywać płynność na poziomie Grupy: z jednej strony, poprzez optymalizację kosztów i dostępności krótkoterminowego finansowania (koszty finansowania niższe lub równe kosztowi kredytu w rachunku bieżącym, finansowanie dostępne dla każdego uczestnika Systemu, na warunkach, które nie dla każdego Uczestnika byłyby możliwe do uzyskania w drodze indywidualnych negocjacji z Bankiem), z drugiej zaś strony, dzięki korzystnemu zagospodarowaniu nadwyżek pieniężnych (na lepszych warunkach niż krótkoterminowe - jedno czy trzydniowe lokaty bankowe - składane przez poszczególnych Uczestników osobno).

Zasady funkcjonowania Systemu.

Wnioskodawca przystąpi, wraz z innymi podmiotami z Grupy, jako uczestnik do Systemu. Zarządzanie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunkach Uczestników Systemu prowadzone będzie przez bank mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: Bank).

Do umowy o zarządzanie środkami pieniężnymi z Bankiem (dalej: Umowa) przystąpią wszyscy Uczestnicy Systemu. Umowa ta będzie umową wielostronną i zostanie zawarta pomiędzy Bankiem a Uczestnikami Systemu. Uczestnicy Systemu są zarejestrowanymi podatnikami podatku VAT, posiadającymi siedziby działalności gospodarczej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Warunkiem świadczenia usługi przez Bank w ramach Umowy jest złożenie przez Uczestników w ramach Umowy pisemnych zgód na działanie w celu wstępowania w stosunku do siebie w prawa zaspokojonego wierzyciela przez innych Uczestników (tzw. subrogacja) oraz obowiązywanie umowy kredytu w rachunku bieżącym zawartej między P.C. S.A., będącym podmiotem dominującym w Grupie, a Bankiem.

Świadczący usługę Bank nie jest podmiotem powiązanym w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r, Nr 74, poz. 397 ze zm.), dalej: ustawa o pdop, w stosunku do Wnioskodawcy, ani innego Uczestnika Systemu. Uczestnicy Systemu są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ustawy o pdop.

W przyszłości możliwe jest, iż do Umowy przystąpią inne podmioty z Grupy, które również nie będą podmiotami powiązanymi z Bankiem w rozumieniu ustawy o pdop.

W ramach kompleksowej usługi świadczonej przez Bank, w celu umożliwienia efektywnego zarządzania środkami pieniężnymi oraz zwiększenia płynności Uczestników Systemu, w ciągu Dnia Roboczego (tj. dnia, który nie przypada w sobotę lub dzień wolny od pracy zgodnie z obowiązującym na terenie Polski prawem), Bank umożliwi Uczestnikom Systemu (w tym Wnioskodawcy) realizowanie składanych przez nich zleceń w ciągu dnia do wysokości Indywidualnych Limitów Płynności, jednak nie więcej niż do wysokości aktualnego Limitu Płynności Grupy Rachunków.

Przy czym Grupa Rachunków oznacza wszystkie rachunki Uczestników Systemu objęte usługą zarządzania środkami pieniężnymi. Natomiast Indywidualne Limity Płynności oznaczają maksymalną kwotę, do której Uczestnik Systemu może składać zlecenia ze swojego rachunku w ciągu dnia i zadłużać się w ciężar dostępnej płynności Grupy Rachunków (Limitu Płynności Grupy Rachunków). Zadłużanie się do wysokości Indywidualnego Limitu Płynności oznacza ujemne saldo na rachunku bankowym danego Uczestnika i jest równoznaczne z powstaniem zobowiązania Uczestnika w stosunku do Banku na zasadach analogicznych jak w przypadku kredytu w rachunku bieżącym.

Limit płynności Grupy Rachunków oznacza kwotę ogólnodostępnych środków w Grupie Rachunków, rozumianą jako określoną w dowolnym czasie w ciągu dnia sumę całkowitej kwoty środków pieniężnych zdeponowanych na wszystkich rachunkach Uczestników oraz kwoty, na którą na mocy odrębnej umowy kredytowej, może w danym momencie zostać zaciągnięty kredyt w rachunku bieżącym Wnioskodawcy, pomniejszoną o sumę kwot wykorzystanych w tym samym czasie na mocy Umowy lub w ramach kredytu.

Przed rozpoczęciem korzystania z Usługi, Uczestnicy Systemu (w tym Wnioskodawca) otworzą w Banku rachunki rozliczeniowe o charakterze rachunków bieżących (dalej: Rachunki Indywidualne). Następnie Bank przyzna Uczestnikom Systemu w ramach umowy (na wniosek P. S.A. jako Posiadacza Głównego) dzienne limity zadłużenia na tych rachunkach (dalej: ,,Indywidualny Limit Płynności).

W ramach Umowy, P. S.A. pełnić będzie dodatkowo funkcję tzw. Posiadacza Głównego, który posiadał będzie w Banku dwa rachunki rozliczeniowe (tj. Rachunek Rozliczeniowy oraz Rachunek Główny).

Warunki Kredytu, w tym w szczególności sposoby zabezpieczenia spłaty Kredytu, zostaną określone każdorazowo w umowie o Kredyt, zawieranej pomiędzy Bankiem a Posiadaczem Głównym najpóźniej jednocześnie z zawarciem Umowy. Brak obowiązującej umowy o kredyt w rachunku bieżącym między Posiadaczem Głównym a Bankiem jest równoznaczny z wygaśnięciem Umowy.

Poszczególni Uczestnicy Systemu (w tym Wnioskodawca) w ramach Rachunków Indywidualnych będą mogli zadłużać się maksymalnie do kwoty ustanowionego Indywidualnego Limitu Płynności, a zadłużanie to będzie możliwe w drodze wykonania zleceń płatniczych składanych przez Uczestników a realizowanych przez Bank. Zadłużanie się Uczestnika Systemu spowoduje powstanie salda ujemnego na jego Rachunku Indywidualnym.

Każdorazowy wpływ środków pieniężnych na dany Rachunek Indywidualny powoduje spłatę przez danego Uczestnika Systemu całości lub części wykorzystanego Indywidualnego Limitu Płynności i odpowiednio dalszą możliwość wykorzystania całości lub niewykorzystanej części tego limitu w ciągu Dnia Roboczego (w sposób analogiczny do wykorzystania kredytu odnawialnego), Bank zaliczy w pierwszej kolejności każdy wpływ środków pieniężnych na dany Rachunek Uczestnika Systemu wykorzystującego Indywidualny Limit Płynności na spłatę tego limitu.

Uczestnik Systemu będzie zobowiązany spłacić w całości, do końca Dnia Roboczego, wykorzystany w tym Dniu Roboczym na jego Rachunku Indywidualny Limit Płynności. Jeżeli do końca Dnia Roboczego Uczestnik Systemu nie spłaci wykorzystanego Indywidualnego Limitu Płynności w tym Rachunku, zapłaci on na rzecz Banku odsetki w wysokości ustalonej w Umowie.

W ramach Umowy, Uczestnicy Systemu (w tym Wnioskodawca) złożą pisemne zgody na działanie w celu wstępowania w stosunku do siebie w prawa zaspokojonego wierzyciela przez innych Uczestników Systemu, w odniesieniu do wierzytelności Banku z tytułu Indywidualnych Limitów Płynności, przysługujących Bankowi względem ww. Uczestników Systemu (na zasadzie tzw. subrogacji). Zgody będą się odnosiły do dwóch stron: Uczestnicy Systemu (z wyjątkiem Posiadacza Głównego) wchodzą w prawa zaspokojonego wierzyciela - Banku, w przypadku długu Posiadacza Głównego wobec Banku oraz Posiadacz Główny wchodzi w prawa zaspokojonego wierzyciela - Banku, w przypadku długu spółek zależnych.

Uczestnik Systemu może dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na Rachunku Indywidualnym zgodnie z postanowieniami odrębnej umowy rachunku bankowego oraz z uwzględnieniem postanowień ww. Umowy.

Każdy z Uczestników Systemu (w tym Wnioskodawca) udziela Bankowi nieodwołalnego przez czas obowiązywania Umowy pełnomocnictwa, z prawem udzielania dalszych pełnomocnictw wyłącznie pracownikom Banku, do dysponowania środkami pieniężnymi na swoim Rachunku Indywidualnym objętym postanowieniami Umowy i w zakresie wynikającym z dokonywania automatycznych operacji księgowych (zarządzania środkami pieniężnymi) między Rachunkami Uczestników Systemu zgodnie z zasadami wynikającymi z niniejszej Umowy oraz w zakresie udostępniania i korzystania z Indywidualnych Limitów Płynności.

Dokonywanie Rozliczeń.

Na koniec każdego dnia roboczego Bank dokona operacji matematycznego sumowania sald na Rachunku Rozliczeniowym oraz Rachunkach Indywidualnych (bez Rachunku Głównego).

W przypadku, gdy wyliczone tak saldo będzie dodatnie Bank, przekaże z Rachunku Rozliczeniowego na Rachunek Główny kwotę środków pieniężnych odpowiadających wysokości salda.

W przypadku, gdy to saldo będzie ujemne, Bank przekaże z Rachunku Głównego na Rachunek

Rozliczeniowy kwotę środków pieniężnych stanowiących równowartość ww. salda ujemnego.

Umowa przewiduje, iż następnego Dnia Roboczego, Bank będzie zobowiązany dokonywać automatycznych transferów odwrotnych w stosunku do wymienionych operacji (uznawania/obciążania), czyli powrót do stanu sald Rachunku Głównego i Rachunku Rozliczeniowego z końca poprzedniego Dnia Roboczego funkcjonowania Systemu.

Ponadto, na koniec każdego dnia roboczego:

jeżeli Uczestnik Systemu (inny niż Posiadacz Główny), wykorzysta Indywidualny Limit Płynności, i nie spłaci go do końca Dnia Roboczego (saldo ujemne) wówczas Bank będzie upoważniony i zobowiązany do obciążenia Rachunku Rozliczeniowego, kwotą nie spłaconą Bankowi przez ww. Uczestnika Systemu, który wykorzysta ten limit i do dokonania spłaty tego limitu środkami pochodzącymi z Rachunku Rozliczeniowego,
jeżeli Posiadacz Główny, wykorzysta Indywidualny Limit Płynności w Rachunku Rozliczeniowym i nie spłaci go do końca Dnia Roboczego (saldo ujemne), wówczas Bank będzie upoważniony i zobowiązany do obciążenia z końcem Dnia Roboczego, Rachunków Uczestników Systemu, kwotami odpowiadającymi łącznej kwocie niespłaconej Bankowi przez Posiadacza Głównego, który wykorzysta Indywidualny Limit Płynności w Rachunku Rozliczeniowym i do dokonania spłaty tego limitu środkami pochodzącymi z Rachunków Indywidualnych Uczestników Systemu.

Powyższe operacje oznaczają, iż na koniec Dnia Roboczego, po przeprowadzeniu wszystkich operacji przewidzianych Umową, salda wszystkich rachunków Uczestników nie będących Posiadaczem Głównym oraz saldo Rachunku Rozliczeniowego będzie zerowe, natomiast całość salda (dodatnie lub ujemne) Grupy będzie skonsolidowane na Rachunku Głównym.

Zgodnie z Umową, jeżeli którykolwiek z Uczestników Systemu spłaci dług innego Uczestnika wynikający z wykorzystanego Indywidualnego Limitu Płynności w ramach Grupy Rachunków, Bank będzie upoważniony i zobowiązany do obliczania odsetek od wszelkich (w ramach niniejszej Umowy) wierzytelności nabytych przez odpowiedniego Uczestnika Systemu od innego Uczestnika Systemu w wyniku subrogacji ustawowej w rozumieniu art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu Cywilnego. Subrogacja taka, tj. wstąpienie Uczestnika Systemu w prawa zaspokojonego wierzyciela (tj. w tym przypadku Banku), następować będzie na skutek spłaty na rzecz Banku przez innego Uczestnika Systemu Indywidualnego Limitu Płynności wykorzystanego przez Uczestnika Systemu, który nie spłacił swojego limitu do końca Dnia Roboczego. Automatycznie, spłacający Uczestnik Systemu stanie się w wyniku subrogacji wierzycielem tego (lub tych) Uczestnika Systemu, który nie dokonał spłaty swojego limitu do końca danego Dnia Roboczego z tytułu dokonania takiej spłaty Uczestnikowi temu należne będą odsetki obliczane przez Bank. Analogicznie, Uczestnik Systemu, który nie dokonał spłaty limitu w danym Dniu Roboczym, zostanie obciążony tymi odsetkami.

Tym samym wszelkie odsetki naliczane przez Bank na podstawie niniejszej Umowy będą neutralne dla Banku: suma odsetek, którymi będą obciążane rachunki Uczestników Systemu będzie równa sumie odsetek, którymi rachunki Uczestników będą uznawane.

Bank, działając w imieniu i na rzecz każdego z Uczestników Systemu, po zakończeniu każdego miesiąca kalendarzowego, w każdym pierwszym Dniu Roboczym następnego miesiąca, dokona przelewów pomiędzy poszczególnymi Rachunkami obciążając lub uznając te Rachunki łącznymi kwotami odsetek należnych od danego Uczestnika Systemu lub danemu Uczestnikowi Systemu wynikającymi z dokonanych automatycznych rozliczeń.

Jednocześnie należy zaznaczyć, iż Bank będzie upoważniony i zobowiązany do dokonania, w imieniu i na rzecz każdego z Uczestników Systemu (za wyjątkiem Posiadacza Głównego), którzy poprzedniego Dnia Roboczego wykorzystali Indywidualne Limity Płynności, zapłaty kwot nabytych wierzytelności, bez odsetek, na rzecz Posiadacza Głównego, który w wyniku subrogacji ustawowej nabył wierzytelności Banku wynikające z Indywidualnych Limitów Płynności. Upoważnienie i zobowiązanie Banku, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, oznacza wyłącznie zobowiązanie do dokonania czynności obciążenia Rachunków (za wyjątkiem Rachunków Posiadacza Głównego) i dokonania spłaty na Rachunek Rozliczeniowy Posiadacza Głównego, (w imieniu i na rzecz Uczestników Systemu, którzy wykorzystali Indywidualne Limity Płynności).

Podobnie, Bank będzie upoważniony i zobowiązany do dokonania, w imieniu i na rzecz Posiadacza Głównego, który poprzedniego Dnia Roboczego wykorzystał indywidualny Limit Płynności w Rachunku Rozliczeniowym, zapłaty kwot nabytych wierzytelności, bez odsetek, na rzecz Uczestników Systemu, którzy w wyniku subrogacji ustawowej nabyli wierzytelności Banku wynikające z Indywidualnych Limitów Płynności. Upoważnienie i zobowiązanie Banku, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, oznacza wyłącznie zobowiązanie do dokonania czynności obciążenia Rachunku Rozliczeniowego i dokonania spłaty (w imieniu i na rzecz Posiadacza Głównego, który wykorzystał Indywidualny Limit Płynności w Rachunku Rozliczeniowym).

Zgodnie z Umową, odsetki te naliczane będą za każdy dzień kalendarzowy w wysokości ustalonej według stawek oprocentowania określonych w Umowie, w stosunku rocznym.

Bank będzie naliczał odsetki między Uczestnikami systemu według dwóch stawek. Uczestnicy Systemu (w tym Wnioskodawca) za wyjątkiem Posiadacza Głównego, będą obciążani stawką wyższą w przypadku spłacenia ich Indywidualnego Limitu Płynności przez Posiadacza Głównego lub będą uznawani stawką niższą w przypadku spłacenia Indywidualnego Limitu Płynności Posiadacza Głównego w części lub w całości. Posiadacz Główny będzie obciążany stawką niższą w przypadku gdy jego Indywidualny Limit Płynności będzie spłacany przez Uczestników systemu (w tym Wnioskodawcę) lub będzie uznany stawką wyższą w przypadku spłacenia przez niego Indywidualnych Limitów Płynności Uczestników systemu.

Z tytułu usług świadczonych przez Bank w ramach Umowy będzie mu przysługiwało wynagrodzenie na podstawie zapisów Umowy. Uczestnicy Systemu (w tym Wnioskodawca) będą obowiązani do zapłaty na rzecz Banku opłat za usługi świadczone przez Bank w ramach Systemu. Uczestnicy Systemu ponoszą solidarną odpowiedzialność wobec Banku z tytułu wszelkich opłat wynikających z Umowy.

Jednocześnie należy zaznaczyć, iż podmiotem oferującym spółkom z Grupy usługi zarządzania środkami pieniężnymi w ramach Umowy będzie Bank. Uczestnicy Systemu nie zawierają natomiast transakcji między sobą, ani nie świadczą sobie wzajemnie usług i nie otrzymują z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Ponadto, rola Posiadacza Głównego, w zakresie Umowy będzie ograniczać się przede wszystkim do funkcji technicznej, sprowadzającej się do posiadania przez niego Rachunku Rozliczeniowego (oraz Rachunku Głównego), służącego do przeprowadzania transakcji zarządzania środkami pieniężnymi przez Bank na koniec dnia.

Faktycznej realizacji Umowy, poprzez realizację operacji pomiędzy kontami bankowymi Uczestników oraz Rachunkiem Rozliczeniowym i Rachunkiem Głównym Posiadacza Głównego oraz naliczanie i pobieranie/wypłatę odsetek od wzajemnych zobowiązań, dokonuje Bank świadczący usługi na rzecz wszystkich Uczestników Systemu.

Ponadto w ramach Umowy, Wnioskodawca nie będzie zawierać ze spółkami z Grupy (Uczestnikami Systemu) odrębnych umów w związku z uczestnictwem w Umowie. Spółka zaznacza, iż nie wyklucza się, iż w przyszłości - odrębnie od Umowy cash-poolingu zostaną zdefiniowane usługi administracyjno-finansowe związane z rozliczeniami wynikającymi z Systemu, np. prowadzenie ewidencji lub analiz wewnętrznych. Jeśli takie usługi zostaną zdefiniowane w przyszłości, to wówczas zostaną zawarte odpowiednie umowy (odrębnie od przedmiotowej Umowy cash-poolingu) pomiędzy Uczestnikami Systemu, określające wynagrodzenie dla Spółki z tytułu świadczonych usług.

Spółka podkreśla, iż z podobnymi wnioskami o interpretacje przepisów prawa podatkowego wystąpiły również inne spółki z Grupy P.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w ramach opisanego mechanizmu zarządzania środkami pieniężnymi oraz przepływami pieniężnymi Spółka będzie świadczyć usługi w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, czy też jedynym podmiotem świadczącym usługi w rozumieniu ww. ustawy będzie Bank i związku z tym, czy odsetki otrzymane przez Spółkę będą stanowiły jej obrót w rozumieniu przepisów o VAT ...

Stanowisko Wnioskodawcy:

W opinii Spółki, w ramach opisanego mechanizmu zarządzania środkami pieniężnymi oraz przepływami pieniężnymi Spółka nie będzie świadczyć usługi w rozumieniu ustawy o VAT, tym samym odsetki otrzymane przez Spółkę nie będą stanowiły jej obrotu w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Zdaniem Spółki jedynym podmiotem świadczącym usługi w rozumieniu ww. ustawy będzie Bank.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) dalej: ustawa o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak wynika z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na mocy art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Spółka pragnie wskazać, że w obowiązującym dotychczas stanie prawnym umowa zarządzania przez Bank środkami pieniężnymi Uczestników Systemu (umowa cash-poolingu), nie została uregulowana przez ustawodawcę. Brak jest regulacji cywilistycznych, a także podatkowych.

Istniejące regulacje art. 93a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2011 r. poz. 1376 ze zm.), odnoszą się wyłącznie do cash-poolingu wirtualnego, oferowanego podatkowym grupom kapitałowym, w którym nie dochodzi do rzeczywistych przepływów pieniężnych pomiędzy rachunkami uczestników a rachunkiem podmiotu działającego jako agent.

Zdaniem Spółki brak uregulowania instytucji cash-poolingu w prawie polskim powoduje konieczność kształtowania jej w oparciu o treść art. 3531 Kodeksu Cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. z 1964 r. Nr 16 poz. 93 ze zm.). Przepis ten określa zasadę swobody umów, zwaną zasadą swobody kontraktowania. Zgodnie z tą zasadą strony mogą ukształtować treść umowy, a także wybrać kontrahenta według swego uznania, byleby treść stosunku prawnego lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, zasadom współżycia społecznego, ani przepisom ustawy o charakterze bezwzględnie wiążącym.

Natomiast z perspektywy ustawy o VAT, dla oceny konsekwencji podatkowych opisanych zdarzeń przyszłych, w tym faktu, iż Spółka w związku z uczestnictwem w Systemie może otrzymywać odsetki, kluczowe jest ustalenie, czy odsetki te stanowić będą wynagrodzenie, za jakiekolwiek usługi świadczone przez Spółkę na rzecz innych Uczestników Systemu.

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, usługa oznacza świadczenie podatnika na rzecz określonego kontrahenta (odbiorcy usługi), które jednocześnie nie stanowi dostawy towarów. Pomimo tak szerokiej definicji pojęcia usługa nie każda czynność wykonywana w sferze stosunków cywilnych i gospodarczych może zostać uznana za świadczenie usług opodatkowane podatkiem VAT. Dla wystąpienia czynności podlegającej opodatkowaniu niezbędne jest bowiem zaistnienie określonych przesłanek ściśle związanych z wykonywaniem danej czynności.

W kwestii uznania danej czynności za usługę opodatkowaną podatkiem VAT wypowiadał się wielokrotnie Trybunał Sprawiedliwości UE . Przykładowo w orzeczeniu w sprawie C-46/93 R.J. Tolsma z dnia 3 marca 1994 r. TSUE stwierdził, iż świadczenie usługi jest odpłatne i podlega opodatkowaniu tylko wówczas, gdy istnieje związek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, w wykonaniu którego następuje świadczenie wzajemne, a wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktyczną za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy. Ponadto, w orzeczeniu TSUE w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council z dnia 8 marca 1988 r. stwierdzono, iż koncepcja odpłatnego świadczenia usług zakłada istnienie bezpośredniego związku pomiędzy świadczoną usługą i uzyskanym wynagrodzeniem. Z kolei w wyroku TSUE w sprawie C-154/80 Association "Coöperatieve Aardappelenbewaarplaats GA wyrażony został pogląd Trybunału, zgodnie z którym konieczne jest, aby wynagrodzenie za usługę dawało się wyrazić w pieniądzu.

W oparciu o orzecznictwo TSUE należy uznać, iż wyłącznie przy spełnieniu następujących warunków można mówić o istnieniu odpłatnego świadczenia usług opodatkowanego podatkiem VAT:

w ramach danego stosunku prawnego muszą istnieć co najmniej dwa podmioty, z których jeden będzie świadczył usługi, drugi zaś będzie ich konsumentem (przykładowo wyrok TSUE w sprawie C-215/94 Jurgen Mohr),
stosunek prawny łączący usługodawcę i usługobiorcę opiera się na zasadzie wzajemności (przykładowo wyrok TSUE w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma),
pomiędzy daną usługą a otrzymanym w zamian za jej wykonanie wynagrodzeniem istnieje bezpośredni i czytelny związek (przykładowo wyrok w sprawie C-154/80 "Coöperatieve Aardappelenbewaarplaats GA).

Analiza stosownych przepisów ustawy o VAT oraz orzecznictwa TSUE prowadzi do wniosku, że opodatkowaniu VAT podlegać mogą jedynie takie czynności (usługi), które spełniają powyższe warunki. W ocenie Spółki w analizowanym przypadku nie spełniony został pierwszy ze wskazanych warunków, co oznacza również, iż nie jest możliwe uznanie, iż spełnione są kolejne dwa warunki. W analizowanym zdarzeniu przyszłym Spółka otrzymywać będzie odsetki w związku z wykorzystaniem jej środków finansowych w ramach Systemu, jednak:

Spółka nie będzie się zobowiązywała wobec któregokolwiek z Uczestników Systemu do zapewnienia lub udostępnienia mu określonych kwot pieniężnych;
w żaden sposób nie będzie dla Spółki możliwe zidentyfikowanie tego Uczestnika Systemu, który w danym momencie wykorzystuje środki finansowe pochodzące z Rachunku Indywidualnego Spółki, jako że to Bank w sposób automatyczny dokonywał będzie księgowań za pośrednictwem Rachunku Rozliczeniowego pokrywając z tego rachunku salda debetowe poszczególnych Uczestników.

Podkreślenia wymaga, iż w świetle orzecznictwa TSUE nie można mówić o istnieniu usługi podlegającej opodatkowaniu w sytuacji, w której potencjalny usługobiorca nie jest znany potencjalnemu usługodawcy, tj. nie istnieje pomiędzy nimi żaden związek, który pozwalałby na istnienie wzajemnych świadczeń. Tezy takie znajdują oparcie nie tylko w wyroku TSUE w sprawie C-215/94 Jurgen Mohr, ale także w orzeczeniu z 18 grudnia 1997 r. w sprawie C-384/95 Landboden-Agrardienste GmbH Co. KG, w którym TSUE uznał, iż nie można mówić o świadczeniu usług bez ustalenia usługobiorcy. Biorąc pod uwagę fakt, iż nie jest możliwe określenie który z Uczestników Systemu potencjalnie będzie korzystał (ani kiedy, w jakim zakresie) ze środków finansowych Spółki (ani też odwrotnie nie można stwierdzić czy i kiedy Spółka korzystać będzie ze środków finansowych innych Uczestników), odsetki, które należne będą Spółce nie będą stanowić wynagrodzenia za świadczenie przez Spółkę jakichkolwiek usług. Wyłącznym podmiotem, który zobowiązywał się będzie do podejmowania określonych działań na rzecz Uczestników Systemu będzie Bank, i to on świadczyć będzie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT na rzecz wszystkich Uczestników w zamian za należne mu wynagrodzenie.

Dodatkowo, mimo iż usługa zarządzania przez Bank środkami pieniężnymi Uczestników Systemu, będąca przedmiotem niniejszego wniosku, nie doczekała się kompleksowego uregulowania prawnego, była ona jednak wielokrotnie przedmiotem opinii wydawanych przez organy statystyczne.

W opiniach tych konsekwentnie podnoszone było, iż w przypadku czynności wykonywanych w ramach cash-poolingu usługa świadczona jest przez ten podmiot, który organizuje operacje przepływów środków pieniężnych, zaś pozostałe podmioty uczestniczące w dokonywanych operacjach finansowych za pośrednictwem podmiotu organizującego przepływy, są jedynie odbiorcami usługi.

Także analiza orzecznictwa organów podatkowych pozwala postawić wniosek, że w przypadku umowy cash-poolingu usługę, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, świadczy podmiot, który faktycznie organizuje operacje przepływów pieniężnych (w tym przypadku Bank), natomiast pozostałe podmioty uczestniczące w zawiązanej umową strukturze są wyłącznie odbiorcami usługi.

Potwierdzenie tego stanowiska znajduje odzwierciedlenie przykładowo w interpretacji z dnia 13 września 2011 r. (nr IPPP3/443-883/11-5/JF), w której Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził: Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka wraz z innymi uczestnikami zamierza skorzystać z usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową (cash-pooling) obsługiwanej przez bank. Z tytułu świadczenia wskazanej usługi bank będzie otrzymywać od uczestników systemu cash-poolingu wynagrodzenie. Biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne zaprezentowanej umowy cash-poolingu należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie w roli usługodawcy będzie występował bank, który wykonywał będzie wszystkie czynności wchodzące w skład kompleksowej usługi bankowej, jaką jest cash-pooling i z tytułu wykonywania tej usługi będzie otrzymywał wynagrodzenie.

Takie samo stanowisko znajduje się również w innych interpretacjach wydawanych przez Dyrektorów Izb Skarbowych, działających z upoważnienia Ministra Finansów. Przykładowo wskazać tu można na interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 2 sierpnia 2012 r. (nr IPTPP2/443-416/12-2/PR), Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 26 października 2011 r. (nr IPPP3/443-1046/11-7/JF), z dnia 28 czerwca 2011 r. (nr IPPP1-443-603/11-4/EK) oraz z dnia 6 kwietnia 2011 r. (nr IPPP1-443-33/11-2/BS), interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 7 lipca 2011 r. (nr ITPP2/443-604a/11/RS), czy też interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 11 stycznia 2011 r. (nr ILPP1/443-1103/10-2/AW).

W związku z powyższym, oraz biorąc pod uwagę zarówno powołane orzecznictwo TSUE, jak i cechy charakterystyczne zaprezentowanej powyżej Umowy, zdaniem Wnioskodawcy, w roli usługodawcy będzie występował Bank, który wykonywał będzie wszystkie czynności wchodzące w skład kompleksowej usługi bankowej i z tytułu wykonywania tej usługi będzie otrzymywał wynagrodzenie.

Zatem, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę jako uczestnika przedmiotowej usługi, których jedynym celem jest umożliwienie Bankowi dokonywania odpowiednich operacji związanych z wykonywaniem przedmiotowej umowy, nie będą stanowić odrębnego (odpłatnego) świadczenia przez Wnioskodawcę usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegającego opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ().

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ().

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, iż oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby dana czynność (usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Na podstawie zapisów art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza na mocy powołanego artykułu - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Ze złożonego wniosku wynika, że Wnioskodawca wraz z innymi podmiotami należącymi do Grupy L. planuje zawarcie umowy w oparciu o którą w ramach Grupy będzie funkcjonował system zarządzania środkami pieniężnymi oraz przepływami pieniężnymi (dalej: System) oparty na zasadach cash poolingu.

Celem Systemu jest m.in.:

optymalizacja zarządzania przepływami pieniężnymi i tym samym zapewnienie wypłacalności każdego z Uczestników Systemu,
ograniczenie sytuacji, gdy na rachunkach bankowych poszczególnych spółek z Grupy L. jednocześnie występują salda debetowe i kredytowe (poprawa bilansu odsetek płaconych i otrzymywanych),
konsolidacja dziennych sald debetowych oraz kredytowych w ramach spółek z Grupy.

Warunkiem świadczenia usługi przez Bank w ramach Umowy jest złożenie przez Uczestników w ramach Umowy pisemnych zgód na działanie w celu wstępowania w stosunku do siebie w prawa zaspokojonego wierzyciela przez innych Uczestników (tzw. subrogacja) oraz obowiązywanie umowy kredytu w rachunku bieżącym zawartej między P. S.A., będącym podmiotem dominującym w Grupie, a Bankiem.

Świadczący usługę Bank nie jest podmiotem powiązanym w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r., Nr 74, poz. 397 ze zm.), dalej: ustawa o pdop, w stosunku do Wnioskodawcy, ani innego Uczestnika Systemu. Uczestnicy Systemu są podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 ustawy o pdop.

Ponadto w ramach Umowy, Wnioskodawca nie będzie zawierać ze spółkami z Grupy (Uczestnikami Systemu) odrębnych umów w związku z uczestnictwem w Umowie.

W tym miejscu wskazać należy, iż wstąpienie w prawa wierzyciela, określone jako subrogacja ustawowa, uregulowane zostało w art. 518 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego, osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości zapłaty:

jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;
jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;
jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

Subrogacja służy zabezpieczeniu interesów osoby trzeciej, która dokonuje spłaty wierzyciela i w konsekwencji doprowadza do wygaśnięcia długu (do wysokości zapłaty).

Biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne zaprezentowanego Systemu Zarządzania Środkami Pieniężnymi należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie w roli usługodawcy będzie występował Bank, który wykonywał będzie wszystkie czynności wchodzące w skład kompleksowej usługi bankowej, i z tytułu wykonywania tej usługi będzie otrzymywał wynagrodzenie od Uczestników Systemu, w tym Wnioskodawcy.

Mając na uwadze powyższe, stanowisko Wnioskodawcy w przedmiotowym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zauważyć należy również, iż zgodnie z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Zatem, wniosek o wydanie interpretacji może być złożony tylko w indywidualnej sprawie zainteresowanego. Z tych też względów - z uwagi na indywidualny charakter interpretacji przepisów prawa podatkowego - zaznacza się, iż niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy jedynie Wnioskodawcy, nie zaś Banku oraz pozostałych Uczestników Systemu.

W niniejszej interpretacji odpowiedziano na wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług. W zakresie dotyczącym podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podatku dochodowego od osób prawnych zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie