Temat interpretacji

W dniu 24 stycznia 2005r. został złożony wniosek w sprawie udzielenia pisemnej informacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Stan faktyczny i jego uzasadnienie przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2005r:

Od lipca 2004r. prowadzi Pani jako radca prawny Kancelarię, świadcząc usługi prawne na rzecz osób fizycznych i prawnych. Jednym ze sposobów wykonywania tych usług jest pomoc prawna świadczona z urzędu. Polecenie prowadzenia sprawy jako pełnomocnik wyznaczony z urzędu otrzymuje Pani od Okręgowej Izby Radców Prawnych. Wynagrodzenie z tytułu prowadzenia spraw z urzędu wypłacane jest przez sąd.

We wniosku przywołuje Pani art. 15 ust. 3 pkt 3 obowiązującej ustawy o podatku od towarów i usług oraz art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych stwierdzając, że " w związku z takim brzmieniem przepisów należy wskazać, iż działalność radcy prawnego wyznaczonego przez Okręgową Izbę Radców Prawnych na polecenie Sądu do świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie podlega podatkowi VAT, bowiem spełnione są przesłanki do uznania takiej działalności jako wykonywanej osobiście, co wyklucza ją z zakresu samodzielnej działalności gospodarczej podlegającej podatkowi VAT.

Za taką interpretacją przemawia fakt, iż pomiędzy Sądem, który polecił Okręgowej Izbie Radców Prawnych wyznaczenie radcy prawnego do świadczenia pomocy prawnej w konkretnej sprawie konkretnego podmiotu, a tym radcą prawnym zachodzi stosunek prawny co do:

a) warunków wykonywania tych czynności - bowiem to Sąd wyznacza terminy i miejsce odbywania rozpraw, wyznacza obowiązek składania pism procesowych w zakresie dowodów,b) wynagrodzenia - Sąd wydaje postanowienie, w którym przyznaje wynagrodzenie radcy prawnemu, w tym zakresie sąd może przyznać kwotę mieszczącą się w stawce minimalnej lub podwyższyć ją maksymalnie do 150% stawki minimalnej,

i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności - Sąd dokonuje kontroli wykonywania czynności przez radcę prawnego, a w przypadku uchybienia zasadom wykonywania zawodu radcy prawnego informuje o tym Okręgową Izbę Radców Prawnych, dając podstawę do wszczęcia wobec takiego radcy prawnego postępowania dyscyplinarnego.

Podstawą stosunku prawnego pomiędzy radcą prawnym będącym pełnomocnikiem strony z urzędu, a Sądem są powszechnie obowiązujące przepisy prawne dotyczące sposobu wyznaczania radcy prawnego, sposobu jego wynagradzania oraz jego odpowiedzialności. Są to zarówno kodeks postępowania cywilnego, ustawa o radcach prawnych, jak i zasady etyki radcy prawnego."

Stanowisko tutejszego Organu:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004r. opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również m.in. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - stosownie do ww. art. 15 ust. 2 ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności - m.in. zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy - z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt. 2 - 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Zgodnie z art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz.U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust.1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników z zastrzeżeniem art. 14 ust.2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

W świetle ww. przepisu art. 13 pkt 6 ww. ustawy do przychodów z działalności wykonywanej osobiście należą także przychody radców prawnych.

Z brzmienia art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że opodatkowane czynności nie są samodzielnie wykonywaną działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, jeżeli zostaną spełnione następujące przesłanki:

• przychody uzyskane przez podatnika z tytułu wykonania tych czynności są zaliczone do przychodów wymienionych w art. 13 pkt 2 - 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• osoby wykonujące te czynności są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.

Z art. 117 i art. 113 ustawy z dnia 17 listopada 1964r.- Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) wynika, że strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części ma prawo zgłosić wniosek o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego, jeżeli złoży oświadczenie, że nie jest ich w stanie ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny. Sąd więc, na żądanie strony, która nie ma adwokata lub radcy prawnego z wyboru, wyznacza z urzędu adwokata lub radcę prawnego do osobistego udzielenia pomocy prawnej. W tym zakresie - zdaniem tut. Organu - brak jest jednak tak daleko idącej ingerencji sądu, by można mówić o przyjęciu przez sąd odpowiedzialności za działania pełnomocnika w zakresie merytorycznego sposobu prowadzenia sprawy z urzędu. Należy stwierdzić zatem, że przepis art. 15 ust.3 pkt 3 ww. ustawy nie ma zastosowania albowiem nie została spełniona przesłanka dotycząca odpowiedzialności za działania pełnomocnika (radcy prawnego).

Stąd pomimo, że przychody uzyskiwane przez adwokatów lub radców prawnych z tytułu wykonywania określonych czynności na zlecenie sądu są wymienione w art. 13 pkt 6 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to przedmiotowe usługi należy w świetle powyższego uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ww. ustawy i opodatkować zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy stawką podatku w wysokości 22%.

W myśl art. 106 ust. 1 ww. ustawy podatnicy o których mowa w art. 15 , są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży, powinna zawierać - zgodnie z § 12 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004r. m.in. imiona nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone sprzedawcy i nabywcy oraz ich adresy, jak również wartość wykonywanych usług z wykazaniem sumy wartości sprzedaży netto z podziałem na poszczególne stawki podatku i zwolnionych od podatku oraz niepodlegających opodatkowaniu, kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku, wartość sprzedaży wraz z kwotą podatku ( wartość sprzedaży brutto), z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku lub zwolnionych od podatku, lub niepodlegających opodatkowaniu oraz kwotę należności ogółem wraz z należnym podatkiem, wyrażoną cyframi i słownie.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 i 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust.2 - 22, art. 30 - 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. W przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest również kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku. Zatem wyliczenie wartości netto świadczonej usługi i kwoty podatku należnego od kwoty 450 zł. stanowiącej wartość brutto usługi - dokonanex przez Panią w złożonym wniosku - jest prawidłowe.

W świetle powyższego w celu udokumentowania wykonanie przedmiotowych usług, fakturę należy wystawić na nabywcę świadczonych przez Panią usług, tj. na podmiot z którym została podpisana umowa zlecenia i na podstawie której świadczone są te usługi.

Jednocześnie tutejszy Organ stwierdza, że fakt iż Sąd nie jest podatnikiem podatku VAT, a co za tym idzie nie przyjmuje faktur wystawianych przez radców prawnych lub adwokatów z tytułu świadczonej pomocy prawnej z urzędu - jak twierdzi Podatnik - pozostaje bez wpływu na obowiązek wystawiania faktur przez podatnika tego podatku w związku ze świadczeniem usług.