Temat interpretacji

zwolnienie od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy świadczonych przez Wnioskodawcę usług

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 31 maja 2017 r. (data wpływu 5 czerwca 2017 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy świadczonych przez Wnioskodawcę usług jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 czerwca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy świadczonych przez Wnioskodawcę usług.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny/zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, polegającej na skupie używanych rzeczy ruchomych (dalej jako: Rzeczy Sprzedawane) i ich dalszej odsprzedaży. W tym celu zawiera umowy sprzedaży z osobami, które chcą sprzedać określone rzeczy (dalej jako: Sprzedawca lub Sprzedawcy). Z momentem zawarcia umowy sprzedaży Sprzedawca otrzymuje zapłatę uzgodnionej ceny, jednak umowa nie przenosi automatycznie własności Rzeczy Sprzedawanych (jest to jedynie umowa zobowiązująca, bez skutku rozporządzającego). Do przeniesienia własności Rzeczy Sprzedawanych konieczne jest zawarcie odrębnej umowy przenoszącej własność, do zawarcia której zobowiązuje umowa sprzedaży (zobowiązująca) i dla której Wnioskodawca i Sprzedawca zastrzegają wymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności. Z momentem podpisania umowy sprzedaży, Wnioskodawca nie może rozporządzać Rzeczami Sprzedawanymi jak właściciel. Do dostawy tych towarów na rzecz Wnioskodawcy dochodzi z momentem zawarcia umowy przenoszącej własność, czyli z momentem przyjęcia przez Wnioskodawcę oferty zawarcia umowy przenoszącej własność, złożonej przez Sprzedawcę. Sprzedawca zobowiązuje się bezterminowo wobec Wnioskodawcy do udzielenia zgody, w ramach wykonywania swojego prawa własności, na zatrzymanie Rzeczy Sprzedawanych w lokalu Wnioskodawcy, celem umożliwienia przeprowadzania ich prezentacji podmiotom trzecim, którym Rzeczy Sprzedawane mogłyby zostać potencjalnie odsprzedane. Sprzedawca zobowiązuje się także do niewypowiadania swojego bezterminowego zobowiązania do udzielenia zgody na zatrzymanie Rzeczy Sprzedawanych w lokalu Wnioskodawcy.

Sprzedawca wraz z zawarciem umowy sprzedaży (zobowiązującej) składa Wnioskodawcy ofertę zawarcia umowy przenoszącej własność Rzeczy Sprzedawanych poprzez podpisanie odrębnej umowy przenoszącej własność. W momencie złożenia oferty przez Sprzedawcę, umowa zostaje podpisana wyłącznie przez Sprzedawcę. Wnioskodawca jest uprawniony do przyjęcia tej oferty w ciągu dwóch lat od momentu jej złożenia, jeżeli stwierdzi, że zdoła odsprzedać dalej towar podmiotowi trzeciemu. Wnioskodawca zobowiązuje się jednak wobec Sprzedawcy, nieodpłatnie, do nie przyjmowania oferty przed upływem określonej liczby dni od dnia jej złożenia, w celu umożliwienia Sprzedawcy podjęcia negocjacji w celu odkupu Rzeczy Sprzedawanych. Oferta dotycząca umowy przenoszącej własność Rzeczy Sprzedawanych może zostać przyjęta przez Wnioskodawcę poprzez podpisanie tej umowy (złożenie oświadczenia woli o przyjęciu oferty). Sprzedawca udziela Wnioskodawcy także nieodwołalnego pełnomocnictwa do przyjęcia w jego imieniu oświadczenia woli o przyjęciu oferty zawarcia umowy przenoszącej własność, złożonej przez Sprzedawcę, po to, aby Sprzedawca nie musiał pojawiać się ponownie w lokalu Wnioskodawcy celem przyjęcia oświadczenia woli Wnioskodawcy o przyjęciu tej oferty. Wnioskodawca może przyjąć tę ofertę (złożoną przez Sprzedawcę) bez potrzeby osobistego stawiennictwa Sprzedawcy. Powyższa konstrukcja wynika z faktu, że aby uznać, że oświadczenie woli zostało złożone, konieczne jest jego przyjęcie. Samo zatem podpisanie umowy przenoszącej własność przez Wnioskodawcę nie jest wystarczające. Konieczne byłoby jeszcze przyjęcie tego oświadczenia przez Sprzedawcę. Z tego powodu Sprzedawca udziela Wnioskodawcy pełnomocnictwa do przyjęcia w jego imieniu oświadczenia woli Wnioskodawcy o przyjęciu oferty zawarcia umowy przenoszącej własność, złożonej przez Sprzedawcę. Chwilą zawarcia umowy przenoszącej własność i przejścia własności Rzeczy Sprzedawanych jest chwila podpisania umowy przez obydwie strony. Z uwagi na fakt, że Sprzedawca podpisuje umowę zawsze jako pierwszy, faktyczną chwilą zawarcia umowy rozporządzającej, a zatem przejścia własności Rzeczy Sprzedawanych jest chwila podpisania umowy przez Wnioskodawcę (przyjęcie przez niego oferty).

Wnioskodawca stosuje powyższą konstrukcję prawną z uwagi na fakt, że przysługuje mu prawo odstąpienia od umowy sprzedaży (zobowiązującej) w terminie dwóch lat od dnia jej zawarcia, jeżeli stwierdzi on, że nie jest w stanie odsprzedać dalej Rzeczy Sprzedawanych podmiotom trzecim. W przypadku odstąpienia od umowy, Wnioskodawca przestaje być uprawniony do przyjęcia oferty Sprzedawcy, dotyczącej zawarcia umowy przenoszącej własność Rzeczy Sprzedawanych, a Sprzedawca staje się zobowiązany do zwrotu otrzymanej ceny sprzedaży. Korzyścią natomiast związaną z brakiem przejścia prawa własności wraz z zawarciem umowy sprzedaży (umowy zobowiązującej), którą uzyskuje Sprzedawca jest możliwość odkupu Rzeczy Sprzedawanych od Wnioskodawcy, co oznacza, że może on odzyskać Rzeczy Sprzedawane po pewnym czasie i nie utraci ich definitywnie. Celem umożliwienia Wnioskodawcy podjęcia negocjacji w celu odkupu Rzeczy Sprzedawanych jest stworzenie atrakcyjnego wizerunku Wnioskodawcy na rynku (jako podmiotu, który umożliwia odzyskanie Rzeczy Sprzedawanych), co ma związek z działalnością gospodarczą, ponieważ wpływa na zwiększenie obrotów Wnioskodawcy. Ponadto, w przypadku odkupu Rzeczy Sprzedawanych przez Sprzedawcę po cenie wyższej niż uzgodniona w umowie sprzedaży (co jest zamiarem Wnioskodawcy) Wnioskodawca osiąga zysk. Wstrzymanie sprzedaży u Wnioskodawcy na rzecz osób trzecich w określonym w umowie terminie umożliwia odkupienie Sprzedawcom Rzeczy Sprzedawanych, co czyni przedsiębiorstwo Wnioskodawcy bardziej atrakcyjnym na rynku Sprzedawcy mają bowiem możliwość odzyskania Rzeczy Sprzedanych poprzez odkupienie ich od Wnioskodawcy. W przypadku odkupu przez Sprzedawcę Rzeczy Sprzedawanych po cenie wyższej, Wnioskodawca dokonuje zapłaty podatku od towarów i usług zgodnie z procedurą VAT-marża. W tym miejscu Wnioskodawca wyjaśnia, że Rzeczy Sprzedawane stanowią towary używane w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług. Wnioskodawca wyjaśnia również, że przed zawarciem umowy odkupu Rzeczy Sprzedawanych, Wnioskodawca najpierw przyjmuje ofertę zawarcia umowy przenoszącej własność (związanej z umową sprzedaży) po to, aby najpierw nabyć własność Rzeczy Sprzedawanych i dopiero następnie odsprzedać je Sprzedawcy.

Wnioskodawca jest ponadto uprawniony do odstąpienia od umowy sprzedaży (zobowiązującej), w przypadku naruszenia tej umowy przez Sprzedawcę, polegającym na wypowiedzeniu bezterminowego zobowiązania do udzielenia zgody na zatrzymanie Rzeczy Sprzedawanych w lokalu Wnioskodawcy celem umożliwienia przeprowadzania ich prezentacji podmiotom trzecim, którym można by Rzeczy Sprzedawane potencjalnie odsprzedać. Wypowiedzenie bezterminowego zobowiązania do udzielenia zgody na zatrzymanie Rzeczy Sprzedawanych w lokalu Wnioskodawcy przez Sprzedawcę (stanowiące naruszenie zobowiązania umownego) powoduje powstanie szkody po strony Wnioskodawcy, polegającej na faktycznej utracie zysku związanego z odsprzedaniem Rzeczy Sprzedawanych podmiotom trzecim (ponieważ z doświadczenia życiowego wynika, że nikt nie zakupi używanej rzeczy bez przeprowadzenia jej wcześniejszych oględzin) oraz na poniesieniu ewentualnych kosztów związanych z przygotowaniem Rzeczy Sprzedawanych do odsprzedaży (np. koszty opisu, prezentacji, koszty pracownicze), które ostatecznie nie zostały odsprzedane. Dlatego też, w tym wypadku odstąpienie od umowy uprawnia Wnioskodawcę do żądania zapłaty odszkodowania stanowiącego rekompensatę z tytułu utraty potencjalnego zysku związanego z dalszą odsprzedażą Rzeczy Sprzedawanych podmiotom trzecim oraz poniesienia kosztów związanych z przygotowaniem Rzeczy Sprzedawanych do dalszej odsprzedaży. W celu zniwelowania problemów dowodowych związanych z udowodnieniem wysokości szkody poniesionej przez Wnioskodawcę, odszkodowanie jest ustalone umownie jako odpowiedni procent ceny sprzedaży Rzeczy Sprzedawanych ustalonej w umowie sprzedaży (zobowiązującej) zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a Sprzedawcą, za każdy dzień od dnia zawarcia tej umowy do dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu, ale w każdym wypadku nie więcej niż określony procent ceny sprzedaży na każde trzydzieści dni, które upłynęły od dnia zawarcia tej umowy do dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu. Wnioskodawca zachowuje przy tym prawo do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych w sytuacji, gdyby poniesiona szkoda przekroczyła wartość odszkodowania określonego w sposób wskazany powyżej. Wnioskodawca nie jest zobowiązany do żadnych świadczeń na rzecz Sprzedawcy w zamian za zapłatę zryczałtowanego odszkodowania. Wnioskodawca aktualnie płaci podatek od towarów i usług od otrzymywanych od Sprzedawców kwot tytułem zryczałtowanego odszkodowania.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie

Czy kwoty otrzymywane przez Wnioskodawcę od Sprzedawców tytułem zryczałtowanego odszkodowania korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, kwoty otrzymywane przez Wnioskodawcę od Sprzedawców tytułem zryczałtowanego odszkodowania korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 20 czerwca 2016 r. sygn. akt: 1061-IPTPP1.4512.103.2016.2.MW uznał, że zryczałtowane odszkodowanie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ stanowi ono wynagrodzenie za świadczenie usług - korzystanie z pieniędzy Wnioskodawcy (odsetki). Konsekwentnie powinno to oznaczać, że zryczałtowane odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług. Stanowisko to zostało potwierdzone w interpretacji indywidualnej z dnia 19 maja 2017 r. wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (0112-KDIL1-2.4012.45.2017.1.JO).

Skoro podmiot wydający interpretację indywidualną uznaje, że kwoty otrzymywane przez Wnioskodawcę od Sprzedawców tytułem zryczałtowanego odszkodowania stanowią odsetki za korzystanie z pieniędzy Wnioskodawcy, to konsekwentnie powinno się przyjąć, że kwoty te korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221, zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W świetle art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii.

Przez sprzedaż z kolei rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów art. 2 pkt 22 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ().

Natomiast, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 w myśl art. 8 ust. 1 ustawy rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z powołanych regulacji wynika, że usługą jest każde świadczenie wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). W przypadku uznania danego świadczenia za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, winien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Można w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

I tak, w wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem TSUE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Pojęcie odpłatności pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin zapłata stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu jak wskazał Trybunał świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie natomiast wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca zawiera umowy sprzedaży, celem dalszej odsprzedaży Rzeczy Sprzedawanych, przy czym strony postanawiają, że własność rzeczy nie przechodzi na Wnioskodawcę w momencie zawarcia samej umowy, ale dopiero później. W celu przeniesienia własności Rzeczy Sprzedawanej Sprzedawca, niezwłocznie po zawarciu umowy sprzedaży, składa Wnioskodawcy ofertę zawarcia umowy rozporządzającej (przenoszącej własność), którą Wnioskodawca może przyjąć, gdy stwierdzi, że może ją odsprzedać osobie trzeciej (np. w przypadku złożenia przez osobę trzecią oferty jej nabycia), ale nie wcześniej niż po upływie określonej liczbie dni. Sprzedawca w ramach swojego prawa własności zobowiązuje się bezterminowo, że zezwoli Wnioskodawcy na zatrzymanie w jego lokalu Rzeczy Sprzedawanych w celu ich prezentacji osobom trzecim. Sprzedawca zobowiązuje się przy tym do niewypowiadania swojego bezterminowego zobowiązania, czyli do niecofania zgody na to, aby Rzeczy Sprzedawane mogły pozostać w lokalu Wnioskodawcy. Przy czym z momentem zawarcia umowy sprzedaży Sprzedawca otrzyma zapłatę uzgodnionej ceny. Wypowiedzenie bezterminowego zobowiązania do udzielenia zgody na zatrzymanie Rzeczy Sprzedawanych w lokalu Wnioskodawcy przez Sprzedawcę (stanowiące naruszenie zobowiązania umownego) powoduje powstanie szkody po strony Wnioskodawcy, polegającej na faktycznej utracie zysku związanego z odsprzedaniem Rzeczy Sprzedawanych podmiotom trzecim (ponieważ z doświadczenia życiowego wynika, że nikt nie zakupi używanej rzeczy bez przeprowadzenia jej wcześniejszych oględzin) oraz na poniesieniu ewentualnych kosztów związanych z przygotowaniem Rzeczy Sprzedawanych do odsprzedaży (np. koszty opisu, prezentacji, koszty pracownicze), które ostatecznie nie zostały odsprzedane. Dlatego też, w tym wypadku odstąpienie od umowy uprawnia Wnioskodawcę do żądania zapłaty odszkodowania stanowiącego rekompensatę z tytułu utraty potencjalnego zysku związanego z dalszą odsprzedażą Rzeczy Sprzedawanych podmiotom trzecim oraz poniesienia kosztów związanych z przygotowaniem Rzeczy Sprzedawanych do dalszej odsprzedaży. W celu zniwelowania problemów dowodowych związanych z udowodnieniem wysokości szkody poniesionej przez Wnioskodawcę, odszkodowanie jest ustalone umownie jako odpowiedni procent ceny sprzedaży Rzeczy Sprzedawanych ustalonej w umowie sprzedaży (zobowiązującej) zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a Sprzedawcą, za każdy dzień od dnia zawarcia tej umowy do dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu, ale w każdym wypadku nie więcej niż określony procent ceny sprzedaży na każde trzydzieści dni, które upłynęły od dnia zawarcia tej umowy do dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu. Wnioskodawca zachowuje przy tym prawo do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych w sytuacji, gdyby poniesiona szkoda przekroczyła wartość odszkodowania określonego w sposób wskazany powyżej. Wnioskodawca nie jest zobowiązany do żadnych świadczeń na rzecz Sprzedawcy w zamian za zapłatę zryczałtowanego odszkodowania.

Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie tego ostatniego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017, poz. 459 z późn. zm.), zwana dalej Kodeksem cywilnym, rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 Kodeksu cywilnego) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego).

W myśl art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Z treści art. 361 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną świadczenie w zamian za wynagrodzenie co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują natomiast przepisy Działu II Kodeksu cywilnego Skutki niewykonania zobowiązań.

Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych.

Z cytowanego wyżej art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań (wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2008 r., V CSK 85/08). Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczoną redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Istotą kary umownej jest bowiem rekompensata, zadośćuczynienie. Nie jest to płatność za świadczenie, lecz wyrównanie wyrządzonej szkody. Brak jest zatem ekwiwalentności, wzajemności jaka zachodzi pomiędzy świadczeniem usługi a wynagrodzeniem za te usługi. Otrzymana kara umowna nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podmiotu, który je otrzymuje. Z uwagi na powyższe regulacje prawne należy wskazać, że kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań.

Ustalanie statusu wypłaconego odszkodowania, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony Wnioskodawcy, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Należy wskazać, że Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 20 czerwca 2016r. nr 1061-IPTPP1.4512.103.2016.2.MW uznał, że konstrukcja prawna zastosowana przez Wnioskodawcę i jego kontrahentów wskazuje, iż będzie posiadała ona cechy charakterystyczne dla umów lombardu. Wszystkie następujące po sobie czynności w ramach zawartej umowy dokonywane przez Wnioskodawcę i kontrahentów w istocie stanowią jedną całość sprowadzającą się do udzielenia pożyczki. Istotą zawieranych umów jest ze strony Wnioskodawcy otrzymanie towaru jako zastaw lombardowy, a ze strony kontrahenta otrzymanie pieniędzy.

Zdaniem Organu, stosunek prawny między Wnioskodawcą a kontrahentem w swej istocie odpowiada umowie lombardu. W umowie lombardowej istotą jest pożyczka i zastaw, a nie sprzedaż towaru. Wnioskodawca, przyjmując rzecz od kontrahenta, dopiero gdy zostaną spełnione określone warunki, będzie mógł dokonać sprzedaży towaru na rzecz osoby trzeciej. Wnioskodawca przekazuje kontrahentowi określoną ilości pieniędzy za rzeczy ruchome stanowiące zabezpieczenie udzielonej pożyczki. Natomiast kwota nazwana przez Wnioskodawcę zryczałtowanym odszkodowaniem stanowi wynagrodzenie dla Wnioskodawcy za przekazanie kontrahentowi określonej ilości pieniędzy. Ustalane jest ono jako określony procent ceny sprzedaży, za każdy dzień od dnia zawarcia umowy sprzedaży do dnia wypowiedzenia przez Sprzedającego zgody na zatrzymanie rzeczy sprzedawanych w lokalu Wnioskodawcy.

Otrzymana przez Wnioskodawcę, od kontrahenta kwota, którą Wnioskodawca traktuje jako rekompensatę za utracony zysk oraz poniesione koszty z tytułu przygotowania rzeczy do sprzedaży stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług - korzystanie z jego pieniędzy (odsetki). Przedmiotowe świadczenie będzie wykonywane przez Wnioskodawcę w uzgodnieniu i w interesie drugiej strony. Otrzymane od Sprzedawcy świadczenie stanowić będzie płatność wynikającą wprost z łączącego Wnioskodawcę i Sprzedawcę stosunku zobowiązaniowego.

Zatem skoro ww. kwota stanowić będzie wynagrodzenie za świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz drugiej strony usługi, należy stwierdzić, że wypełniona zostanie przesłanka uznania za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, która to czynność - w myśl art. 5 ust. 1 ustawy - będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Prawidłowość powyższego stanowiska potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach wyrokiem z dnia 17 listopada 2016r. sygn. akt I SA/Ke 545/16.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednocześnie na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Jednakże zarówno w ustawie, jak i przepisach wykonawczych do ustawy, ustawodawca przewidział stawki obniżone lub zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług, dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone między innymi w art. 43 ustawy.

Należy zaznaczyć, że jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, zastosowanie obniżonej stawki podatku lub zwolnienia od podatku od towarów i usług możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie lub w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

I tak, stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Jednocześnie, w myśl art. 43 ust. 13 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2017r., zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2017r.).

Art. 1 pkt 3 lit a ustawy z dnia 1 grudnia 2016r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016r., poz. 2024) z dniem 1 lipca 2017r. uchyla w art. 43 ww. ust. 13 i ust. 14 ustawy.

Stosownie do art. 43 ust. 15 ustawy zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.

Z treści powołanych regulacji wynika, że zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Zatem świadczenie Wnioskodawcy objęte zakresem wniosku, w wyniku którego Wnioskodawca otrzymuje odsetki od udzielonej pożyczki nazwane zryczałtowanym odszkodowaniem od Sprzedawców - stanowi usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, mieszczącą się w zakresie czynności, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy i tym samym korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie ww. przepisu.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku nie mogą być zgodnie z art. 14 b § 1 Ordynacji podatkowej rozpatrzone.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej