Temat interpretacji

opodatkowanie czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości oraz z pomieszczeń

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) i § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r. poz. 643) w związku z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 stycznia 2015 r., sygn. akt I FSK 1980/13 oddalającym skargę kasacyjną Ministra Finansów, wniesioną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 16 lipca 2013 r., sygn. akt III SA/Gl 665/13 uchylającego interpretację indywidualną z 12 listopada 2012 r. znak: IBPP2/443-850/12/AB Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 9 sierpnia 2012 r. (data wpływu 14 sierpnia 2012 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości oraz z pomieszczeń jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 sierpnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości oraz z pomieszczeń.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Spółka Akcyjna w celach przesyłowych energii cieplnej korzysta bez tytułu prawnego z nieruchomości gruntowych Spółdzielni, na których znajdują się osiedla mieszkaniowe, w ten sposób, że pod powierzchnią gruntu stanowiącego własność Spółdzielni przebiegają sieci ciepłownicze. Przebieg sieci ciepłowniczych w gruncie skutkuje tym, że części nieruchomości, pod którymi przebiegają sieci pozostają wyłączone z użytkowania Spółdzielni.

Ponadto Spółka również w celach dostarczania energii cieplnej korzysta bez tytułu prawnego z pomieszczeń Spółdzielni, w których znajdują się urządzenia będące własnością Spółki. Spółdzielnia pisemnie wzywała i powiadamiała Spółkę o ciążącym na niej obowiązku uregulowania stanu prawnego korzystania z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń Spółdzielni oraz wystąpiła z roszczeniem o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie.

W związku z bezskutecznym upływem terminu zapłaty przez Spółkę wierzytelności odszkodowawczych Spółdzielnia skierowała do sądu rejonowego wniosek o zawezwanie Spółki do próby ugodowej w sprawie o zapłatę odszkodowania.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy roszczenie Spółdzielni wobec Spółki o zapłatę wierzytelności odszkodowawczych za bezumowne korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń będących własnością Spółdzielni jest odszkodowaniem mającym charakter rekompensaty za uniemożliwienie wykorzystywania tych nieruchomości w odmienny sposób przez Spółdzielnię...

Zdaniem Wnioskodawcy, korzystanie przez Spółkę bez tytułu prawnego z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń będących własnością Spółdzielni nie stanowi usługi w rozumieniu przepisów art. 5 oraz art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług, nie jest zatem czynnością podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT. Roszczenie wobec Spółki o zapłatę wierzytelności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie stanowi wynagrodzenia, ale jest rodzajem odszkodowania mającego na celu zrekompensowanie powstałej szkody.

W dniu 12 listopada 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, wydał dla K Spółdzielni Mieszkaniowej interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego znak: IBPP2/443-850/12/AB dotyczącą podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości oraz z pomieszczeń, uznając stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Pismem z 28 listopada 2012 r. (data wpływu 3 grudnia 2012 r.), złożonym na podstawie art. 52 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), K Spółdzielnia Mieszkaniowa wezwała tut. organ do usunięcia naruszenia prawa poprzez zmianę interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego z 12 maja 2012 r. znak: IBPP2/443-850/12/AB.

W odpowiedzi na wezwanie, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach pismem z 31 grudnia 2012 r., znak: IBPP2/4432-84/12/AB podtrzymał swoje stanowisko przedstawione w interpretacji indywidualnej z 12 listopada 2012 r. znak: IBPP2/443-850/12/AB.

K Spółdzielnia Mieszkaniowa na interpretację indywidualną z 12 listopada 2012 r. znak: IBPP2/443-850/12/AB złożyła skargę z 30 stycznia 2013 r. (data wpływu 6 lutego 2013 r.), w której wniosła uchylenie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 12 listopada 2012 r. (IBPP2/443-850/12/AB), uznanie w wyroku, iż korzystanie przez Spółkę bez tytułu prawnego z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń Skarżącej nie stanowi usług w rozumieniu art. 5 i art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, zasądzenie na rzecz Skarżącej zwrotu kosztów postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 16 lipca 2013 r., sygn. akt III SA/Gl 665/13 uchylił zaskarżoną interpretację.

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wskazał, że w jego ocenie pomiędzy stronami nie nastąpiło świadczenie usługi przez spółdzielnię natomiast otrzymanego odszkodowania nie można uznać za wynagrodzenie za świadczoną usługę.

Zdaniem Sądu sporne bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń nie spełnia tych wymogów, gdyż brak jest umowy zobowiązaniowej pomiędzy stronami, nie ma wyraźnego i bezpośredniego związku pomiędzy płatnością (odszkodowaniem) za świadczenie w postaci korzystania bez umowy z nieruchomości gruntowych spółdzielni i jej pomieszczeń.

W ocenie Sądu nie można uznać, iż tolerowanie sytuacji przez spółdzielnię kiedy spółka akcyjna korzysta zarówno z nieruchomości gruntowych Wnioskodawcy jak i jej pomieszczeń oznacza, iż ma miejsce dorozumiana zgoda, a zatem, iż istnieje milcząca umowa pomiędzy stronami. Także stwierdzenie co do nie podjęcia żadnych działań zmierzających do niekorzystania przez spółkę z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń spółdzielni nie oznacza istnienia dorozumianej zgody na taki stan rzeczy, a przez to istnienie milczącej umowy.

W ocenie Sądu nie można po stronie Spółdzielni dopatrywać się złożenia oświadczeń woli w sposób wyraźny lub dorozumiany, które mogłyby być uznane za element zawartej umowy. Strona nałożyła na podmiot bezumownie użytkujący grunty obowiązek zapłaty odszkodowania. Pomimo istnienia prawa do wyboru naprawienia szkody zgodnie z art. 363 § 1 K. c w postaci przywrócenia do stanu poprzedniego lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, tak naprawdę prawa wyboru strona skarżąca nie miała w sytuacji, gdy z dalszej części tej regulacji wynika, iż jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo pociągało nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Z całą pewnością usunięcie linii ciepłowniczych z gruntu spółdzielni, gdzie na gruntach posadowione są osiedla mieszkaniowe wiązałoby się nadmiernymi trudnościami lub kosztami, a zatem forma pieniężna odszkodowania była jedyną formą naprawienia szkody. Podnieść trzeba, iż strona poczyniła kroki by spółka podjęła działania w celu prawnego uregulowania korzystania z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń spółdzielni.

Zdaniem Sądu pomiędzy stronami nie miał miejsca także dorozumiany stosunek prawny- umowa ponieważ: zgodnie z treścią art. 65 § 1 k.c, oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje; treść art. 65 § 2 k.c. stanowi, iż w umowach badać należy, jaki był zgodny zamiar stron, a spółdzielnia zamiaru takiego nie miała, jasno wyrażała swoje stanowisko, iż nie istnieje pomiędzy nią a spółką jakakolwiek umowa, wzywała spółkę do uregulowania stanu prawnego korzystania z jej nieruchomości gruntowych i pomieszczeń, wzywała spółkę do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń. W związku z tym stwierdzić należy, iż nie miał miejsca stosunek zobowiązaniowy pomiędzy stronami. Nie ma więc podstawy prawnej w postaci zgodnej woli obu stron by uznać, iż świadczenie usług miało miejsce. Świadczenie usług na korzystanie z nieruchomości musi być poprzedzone porozumieniem obu stron obejmującym co najmniej kwestie dotyczące przedmiotu umowy i zapłaty za korzystanie z tegoż przedmiotu (essentialia negotii), co wynika z obowiązującej w prawie polskim zasady swobody umów. Według tej fundamentalnej zasady do zawarcia umowy nie może dojść wbrew woli jednej ze stron, zawarcie umowy i jej zasadnicze postanowienia muszą być objęte zgodną wolą stron umowy. Obowiązek świadczenia usługi w świetle regulacji cywilnoprawnych nie może więc być narzucony przez jedną ze stron umowy. W omawianej zaś sytuacji, w ocenie Sądu brak było zgodnej woli stron do zawarcia umowy co skutkuje brakiem zobowiązania po stronie spółdzielni oddania do korzystania z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń spółce. Nie można zatem w takim wypadku mówić, iż miało miejsce świadczenie usługi przez spółdzielnię.

W konsekwencji powyższego skład orzekający uznał więc za uzasadniony zarzut skargi dotyczący błędnej oceny przez organ, iż korzystanie przez spółkę bez tytułu prawnego z nieruchomości spółdzielni stanowi świadczenie usług przez spółdzielnię i nie pozostaje poza zakresem regulacji art. 5 i art. 8 ustawy o podatku VAT.

Od powyższego wyroku Minister Finansów, reprezentowany przez pełnomocnika, złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 15 stycznia 2015 r. sygn. akt I FSK 1980/13, oddalił skargę kasacyjną organu.

W wyroku tym Sąd stwierdził, że prawidłowo Sąd pierwszej instancji stwierdził, że o usługach za wynagrodzeniem w rozumieniu ustawy o VAT można mówić jedynie w sytuacji, kiedy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może być uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Nie można zatem mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, w sytuacji, kiedy spółka akcyjna korzysta zarówno z nieruchomości gruntowych wnioskodawcy jak i jej pomieszczeń bezumownie. Nie oznacza to bowiem, iż ma miejsce dorozumiana zgoda, a zatem, iż istnieje milcząca umowa pomiędzy stronami. Także stwierdzenie co do nie podjęcia żadnych działań zmierzających do niekorzystania przez spółkę z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń spółdzielni nie oznacza istnienia dorozumianej zgody na taki stan rzeczy, a przez to istnienie milczącej umowy. Zwłaszcza, kiedy właściciel gruntu podejmuje wszelkie dostępne prawem działania dla odzyskania posiadania gruntu nie obciążonego określonymi wadami.

Trafnie w związku z tym, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że opłata za bezumowne korzystanie z cudzego gruntu - z uwagi na swój odszkodowawczy charakter i sposób ustalania nie może być uznana za wynagrodzenie za usługę, nie ma tu bowiem charakteru ekwiwalentności.

Spółdzielnia zaś wskazała w swym wniosku inicjującym postępowanie, że pisemnie wzywała i powiadamiała spółkę o ciążącym na niej obowiązku uregulowania stanu prawnego korzystania z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń i wystąpiła z roszczeniem o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie. W związku z bezskutecznym upływem terminu zapłaty przez spółkę wierzytelności odszkodowawczych Spółdzielnia skierowała do sądu rejonowego wniosek o zawezwanie spółki do próby ugodowej w sprawie o zapłatę odszkodowania. W kontekście tak wskazanych okoliczności faktycznych nie sposób uznać, że wnioskodawca tolerując zachowanie spółki akcyjnej, wyraził wolę świadczenia usługi. Reasumując, nie jest trafny zarzut naruszenia art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), ocena prawna i wskazanie co dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.

Mając na uwadze ww. rozstrzygnięcia WSA w Gliwicach z 16 lipca 2013 r. sygn. akt III SA/Gl 665/13 i NSA z 15 stycznia 2015 r. sygn. akt I FSK 1980/13 oraz stan prawny mający w sprawie zastosowanie, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego, w zakresie opodatkowania czynności związanej z bezumownym korzystaniem z nieruchomości oraz z pomieszczeń, jest prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu zaistnienia zdarzenia w przedstawionym opisie stanu faktycznego we wniosku z 9 sierpnia 2012 r. bowiem Wnioskodawca wskazał, że sprawa dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, a niniejsza interpretacja została wydana w wyniku ponownego rozpatrzenia tej sprawy i zastępuje uchyloną interpretację.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Zauważyć należy, iż stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, co do zasady podlega opodatkowaniu wówczas gdy ma charakter odpłatny.

Kwestią odpłatności TSUE zajmował się w swoim orzecznictwie wielokrotnie (np. w sprawach: C-16/93, C-213/99, C-404/99) podkreślając, iż o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty na relacjach cywilnoprawnych pomiędzy podmiotami. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowych oraz pomieszczeń będących własnością Wnioskodawcy podlega czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy m.in. art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

O tym, czy bezumowne korzystanie z gruntu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy korzystający z nieruchomości, bez żadnej umowy i bez zgody użytkownika wieczystego zajmie grunt podatnika i wzniesie na niebędącym jego własnością gruncie określone obiekty, a właściciel tej nieruchomości dążąc do odzyskania prawa do użytkowania tego gruntu wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nie oparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość odszkodowania nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania prawem użytkowania wieczystego gruntu i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) z różnych względów toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące trwanie umowy czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Spółka Akcyjna w celach przesyłowych energii cieplnej korzysta bez tytułu prawnego z nieruchomości gruntowych Spółdzielni, na których znajdują się osiedla mieszkaniowe, w ten sposób, że pod powierzchnią gruntu, stanowiącego własność Spółdzielni, przebiegają sieci ciepłownicze. Przebieg sieci ciepłowniczych w gruncie skutkuje tym, że części nieruchomości, pod którymi przebiegają sieci pozostają wyłączone z użytkowania Spółdzielni. Ponadto Spółka również w celach dostarczania energii cieplnej korzysta bez tytułu prawnego z pomieszczeń Spółdzielni, w których znajdują się urządzenia będące własnością Spółki. Spółdzielnia pisemnie wzywała i powiadamiała Spółkę o ciążącym na niej obowiązku uregulowania stanu prawnego korzystania z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń Spółdzielni oraz wystąpiła z roszczeniem o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie. W związku z bezskutecznym upływem terminu zapłaty przez Spółkę wierzytelności odszkodowawczych Spółdzielnia skierowała do sądu rejonowego wniosek o zawezwanie Spółki do próby ugodowej w sprawie o zapłatę odszkodowania.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku w odniesieniu do znajdujących się na nieruchomościach Wnioskodawcy, urządzeń przesyłowych energii cieplnej jak i pomieszczeń zajmowanych przez Spółkę Akcyjną mamy do czynienia z sytuacją, gdzie pomiędzy stronami nie została zawarta umowa dotycząca korzystania przez Spółkę Akcyjną z tych nieruchomości oraz pomieszczeń. Brak jest umowy zobowiązaniowej pomiędzy stronami, nie ma wyraźnego i bezpośredniego związku pomiędzy płatnością (odszkodowaniem) za świadczenie w postaci korzystania bez umowy z nieruchomości gruntowych Spółdzielni i jej pomieszczeń.

Spółdzielnia wezwała pisemnie Spółkę do obowiązku prawnego uregulowania co do korzystania przez Spółkę z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń, wezwała do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości i zapłatę odszkodowania i złożyła do Sądu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej.

Tym samym nie zasadnym byłoby dopatrywać się po stronie Spółdzielni złożenia oświadczeń woli w sposób wyraźny lub dorozumiany, które mogłyby być uznane za element zawartej umowy. Spółdzielnia nałożyła na podmiot bezumownie użytkujący grunty obowiązek zapłaty odszkodowania. Pomimo istnienia prawa do wyboru naprawienia szkody zgodnie z art. 363 § 1 K.c w postaci przywrócenia do stanu poprzedniego lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, tak naprawdę prawa wyboru Wnioskodawca nie miał w sytuacji, gdy z dalszej części tej regulacji wynika, iż jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo pociągało nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Z całą pewnością usunięcie linii ciepłowniczych z gruntu Spółdzielni, gdzie na gruntach posadowione są osiedla mieszkaniowe wiązałoby się nadmiernymi trudnościami lub kosztami, a zatem forma pieniężna odszkodowania była jedyną formą naprawienia szkody. Podnieść trzeba, iż Wnioskodawca poczynił kroki by Spółka podjęła działania w celu prawnego uregulowania korzystania z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń Spółdzielni.

Należy również zauważyć, że pomiędzy stronami nie miał miejsca także dorozumiany stosunek prawny - umowa ponieważ: zgodnie z treścią art. 65 § 1 k.c, oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje; treść art. 65 § 2 k.c. stanowi, iż w umowach badać należy, jaki był zgodny zamiar stron, a spółdzielnia zamiaru takiego nie miała, jasno wyrażała swoje stanowisko, iż nie istnieje pomiędzy nią a spółką jakakolwiek umowa, wzywała spółkę do uregulowania stanu prawnego korzystania z jej nieruchomości gruntowych i pomieszczeń, wzywała spółkę do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń. W związku z tym stwierdzić należy, iż nie miał miejsca stosunek zobowiązaniowy pomiędzy stronami. Nie ma więc podstawy prawnej w postaci zgodnej woli obu stron by uznać, iż świadczenie usług miało miejsce. Świadczenie usług na korzystanie z nieruchomości musi być poprzedzone porozumieniem obu stron obejmującym co najmniej kwestie dotyczące przedmiotu umowy i zapłaty za korzystanie z tegoż przedmiotu (essentialia negotii), co wynika z obowiązującej w prawie polskim zasady swobody umów. Według tej fundamentalnej zasady do zawarcia umowy nie może dojść wbrew woli jednej ze stron, zawarcie umowy i jej zasadnicze postanowienia muszą być objęte zgodną wolą stron umowy. Obowiązek świadczenia usługi w świetle regulacji cywilnoprawnych nie może więc być narzucony przez jedną ze stron umowy. W omawianej sytuacji, brak było zgodnej woli stron do zawarcia umowy co skutkuje brakiem zobowiązania po stronie Spółdzielni oddania do korzystania z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń Spółce.

Mając zatem na uwadze przedstawiony stan faktyczny, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne, należy stwierdzić, iż Wnioskodawca, w okolicznościach do których odnosi się zapytanie Wnioskodawcy, nie świadczył usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując, należy stwierdzić, że umożliwienie Spółce Akcyjnej korzystania z nieruchomości w zakresie już istniejących urządzeń przesyłowych jak i pomieszczeń, nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

Tym samym, mając również na uwadze wyrok NSA z 15 stycznia 2015 r. sygn. akt I FSK 1980/13 i WSA w Gliwicach z 16 lipca 2013 r. sygn. akt III SA/Gl 665/13, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach