Temat interpretacji
1. prawo do częściowego odliczenia podatku naliczonego w
oparciu o proporcję sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o
VAT;
2. nieuwzględnianie zdarzeń spoza zakresu VAT w kalkulacji
proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT;
3. nieuwzględniania w kalkulacji proporcji sprzedaży Gminy dostawy
towarów i świadczenia usług wynikających z działalności jednostek;
4. brak obowiązku stosowania jakiejkolwiek innej, wstępnej lub
późniejszej, alokacji podatku naliczonego (klucza podziału,
współczynnika, proporcji, etc.);
5. brak obowiązku naliczania
podatku należnego z tytułu wykorzystania wydatków mieszanych do zdarzeń
pozostających poza ustawą o VAT;
6. zastosowanie od razu proporcji
właściwej, w przypadku gdy Gmina będzie obecnie dokonywać korekty
odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków mieszanych za lata
przeszłe.
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012r. poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 17 czerwca 2013r. (data wpływu 20 czerwca 2013r.), uzupełnionym pismem z dnia 6 sierpnia 2013r. (data wpływu 8 sierpnia 2013r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:
- prawa do częściowego odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków mieszanych w oparciu o proporcję sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT;
- nieuwzględniania zdarzeń spoza zakresu VAT w kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT;
- nieuwzględniania w kalkulacji proporcji sprzedaży Gminy dostawy towarów i świadczenia usług wynikających z działalności jednostek;
- braku obowiązku stosowania jakiejkolwiek innej, wstępnej lub późniejszej, alokacji podatku naliczonego (klucza podziału, współczynnika, proporcji, etc.);
- braku obowiązku naliczania podatku należnego z tytułu wykorzystania wydatków mieszanych do zdarzeń pozostających poza ustawą o VAT;
- zastosowania od razu proporcji właściwej, w przypadku gdy Gmina będzie obecnie dokonywać korekty odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków mieszanych za lata przeszłe
jest prawidłowe.
UZASADNIENIE
W dniu 20 czerwca 2013r. wpłynął ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 6 sierpnia 2013r. (data wpływu 8 sierpnia 2013r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:
- prawa do częściowego odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków mieszanych w oparciu o proporcję sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT;
- nieuwzględniania zdarzeń spoza zakresu VAT w kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT;
- nieuwzględniania w kalkulacji proporcji sprzedaży Gminy dostawy towarów i świadczenia usług wynikających z działalności jednostek;
- braku obowiązku stosowania jakiejkolwiek innej, wstępnej lub późniejszej, alokacji podatku naliczonego (klucza podziału, współczynnika, proporcji, etc.);
- braku obowiązku naliczania podatku należnego z tytułu wykorzystania wydatków mieszanych do zdarzeń pozostających poza ustawą o VAT;
- zastosowania od razu proporcji właściwej, w przypadku gdy Gmina będzie obecnie dokonywać korekty odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków mieszanych za lata przeszłe.
W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego):
Gmina jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Gmina wykonuje zadania nałożone na nią odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których została powołana. Zdecydowana większość z tych zadań jest realizowana przez Gminę w ramach reżimu publicznoprawnego. Niemniej jednak, wybrane czynności Gmina wykonuje na podstawie zawieranych umów cywilnoprawnych i traktuje je jako podlegające regulacjom VAT. Na terenie Gminy, funkcjonują także jednostki budżetowe, zakłady budżetowy oraz instytucje kultury (dalej: Jednostki). Niektóre z tych Jednostek są zarejestrowane dla celów VAT, a niektóre nie są zarejestrowane dla celów VAT ponieważ wychodzą one z założenia, że są zwolnione z takiego obowiązku ze względu na nieprzekraczanie obrotu, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT.
W ramach czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych Gmina dokonuje:
A.Zarówno transakcji opodatkowanych VAT według odpowiednich stawek Gmina w szczególności dokonuje sprzedaży działek pod zabudowę, świadczy usługi dzierżawy lokali użytkowych, dokonuje refaktur tzw. mediów związanych z dzierżawionymi lokalami użytkowymi. Transakcje te Gmina dokumentuje fakturami i/lub paragonami oraz wykazuje w rejestrach sprzedaży i deklaracjach VAT;
B.Jak również podlegających opodatkowaniu VAT, aczkolwiek zwolnionych z podatku w szczególności jest to sprzedaż, tzw. starszych/używanych budynków i lokali oraz wynajem lokali na cele mieszkalne. Transakcje te Gmina dokumentuje fakturami i/lub paragonami ze stawką zw oraz wykazuje w rejestrach sprzedaży i deklaracjach VAT, jako zwolnione z podatku.
Natomiast po stronie Gminy występują również inne zdarzenia, wynikające z zadań własnych nałożonych na Gminę odrębnymi przepisami, realizowane przez Gminę w reżimie administracyjnym, publicznoprawnym (a nie cywilnoprawnym):
C.Zarówno polegające na uzyskiwaniu przez Gminę określonych wpływów w szczególności: (a) dochody z podatku od nieruchomości, (b) opłaty skarbowej, (c) opłaty targowej, (d) opłaty adiacenckiej, (e) renty planistycznej, (f) udział w podatkach dochodowych, (g) subwencje ogólne, jak również wpływy z administracyjnych decyzji, pozwoleń i koncesji, tj. w szczególności na (h) sprzedaż alkoholu oraz (i) za zajęcie pasa ruchu;
D.Jak również niezwiązane z uzyskiwaniem wpływów w szczególności budowa ogólnodostępnej infrastruktury gminnej jak drogi, chodniki, oświetlenie, place zabaw.
W związku z wykonywaniem ww. czynności (A-B) oraz występowaniem zdarzeń (C-D), Gmina ponosi szereg wydatków, z tytułu których kontrahenci wystawiają na rzecz Gminy faktury z wykazanymi kwotami VAT.
W odniesieniu do podatku naliczonego wynikającego z wydatków, które są ponoszone bezpośrednio i wyłącznie w związku z wykonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu VAT (A), Gmina korzysta (względnie zamierza skorzystać) z prawa do odliczenia podatku naliczonego stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54. poz. 535 ze zm.; dalej: ustawa o VAT). W tym celu, Gmina dokonuje bezpośredniego przyporządkowania kwot podatku naliczonego do wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi VAT i odlicza podatek w całości.
Natomiast w odniesieniu do wydatków związanych bezpośrednio i wyłącznie z pozostałymi czynnościami zwolnionymi (B) oraz zdarzeniami (C i D), podatek naliczony nie jest odliczany przez Gminę.
Niemniej jednak, Gmina ponosi również szereg wydatków na nabycie towarów i usług, jednocześnie związanych z czynnościami (A-B) (tj. czynnościami opodatkowanymi VAT i zwolnionymi z podatku) oraz występującymi po jej stronie zdarzeniami (C-D). Gmina nie zna sposobu, aby wydatki te bezpośrednio i wyłącznie przyporządkować do czynności (A), (B) lub też zdarzeń (C), (D). Są to w szczególności wydatki związane ze sferą administracyjną Gminy i utrzymaniem budynku Urzędu Gminy, np. materiały biurowe, wyposażenie pomieszczeń, sprzęt komputerowy, pomoce naukowe, energia elektryczna, ciepło, woda, wywóz nieczystości, usługi remontowe, usługi telekomunikacyjne, usługi prawnicze i doradcze, usługi IT, promocja Gminy (dalej: wydatki mieszane). Wśród wydatków mieszanych wyróżnić można nabywane przez Gminę towary jak i usługi.
Przywołana trudność dokonania bezpośredniej alokacji powyższych wydatków mieszanych wynika z faktu, że wykonywane przez Gminę czynności i występujące po jej stronie zdarzenia (A-D) są co do zasady wykonywane przez tych samych pracowników Gminy i przy pomocy tych samych zasobów. Innymi słowy, przykładowo w tym samym lokalu i pomieszczeniach, przy pomocy tych samych materiałów i urządzeń, ci sami pracownicy, w tym samym dniu, mogą brać udział np:
- w transakcji sprzedaży działki pod zabudowę, opodatkowanej według podstawowej stawki VAT;
- w transakcji sprzedaży starszego/używanego budynku, którego dostawa korzysta ze zwolnienia z VAT;
- przy poborze podatku od nieruchomości, oraz
- przy zawarciu umowy z wykonawcą, który będzie budował drogę gminną.
Gmina dotychczas nie dokonywała odliczenia podatku naliczonego od wydatków na nabycie towarów i usług jednocześnie związanych z czynnościami (A-B) (tj. czynnościami opodatkowanymi VAT i zwolnionymi z podatku) oraz występującymi po jej stronie zdarzeniami (C-D). W celu bieżącego odliczania podatku naliczonego w związku z wykonywaniem ww. czynności (A-B) oraz występowaniem zdarzeń (C-D) oraz w celu korekty nieodliczonego w latach poprzednich podatku VAT Gmina zamierza stosować proporcję o której szczegółowo mowa w dalszej części niniejszego wniosku.
W związku z powyższym zadano następujące pytania:
- Czy w odniesieniu do wydatków mieszanych, tj. zarówno towarów jak i usług, Gmina ma prawo do częściowego odliczenia podatku naliczonego w oparciu o proporcję sprzedaży (dalej również: współczynnik sprzedaży), o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT...
- Czy występujące po stronie Gminy zdarzenia (C-D), Gmina powinna traktować jako pozostające poza zakresem ustawy o VAT i tym samym nie uwzględniać ich w kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT...
- Czy sprzedaż (obrót) wynikająca z działalności Jednostek z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług należy uwzględniać w kalkulacji proporcji sprzedaży Gminy, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT...
- Czy w celu określenia powyższej kwoty podatku naliczonego podlegającej częściowemu odliczeniu, poza proporcją sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, Gmina w odniesieniu do wydatków mieszanych, jest dodatkowo/równolegle zobowiązana do zastosowania również jakiejkolwiek innej niż alokacja bezpośrednia, dodatkowej wstępnej lub późniejszej, alokacji podatku naliczonego (klucza podziału, współczynnika, proporcji, etc.), a jeśli tak, to w jaki sposób Gmina powinna ją wyliczyć i zastosować...
- Czy z tytułu wykorzystania wydatków mieszanych, tj. zarówno towarów jak i usług, w pewnej części także do zdarzeń (C-D), Gmina jest zobowiązana do naliczania podatku należnego...
- Czy w przypadku, gdy Gmina będzie obecnie dokonywać korekty odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków innych niż wskazane w art. 91 ust. 2 zd. 1 ustawy o VAT za lata poprzednie, w związku z zastosowaniem proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, Gmina ma obowiązek ustalenia w pierwszej kolejności proporcji sprzedaży na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym dany rok podatkowy zgodnie z art. 90 ust. 4 ustawy o VAT (tj. proporcji wstępnej), dokonania odliczenia podatku w danych miesiącach tego roku z zastosowaniem tej właśnie wstępnej proporcji, a następnie dokonania korekty kwoty podatku odliczonego w oparciu o obroty osiągnięte w danym roku podatkowym (proporcja właściwa) zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy o VAT, czy też Gmina powinna zastosować od razu proporcję właściwą...
Zdaniem Wnioskodawcy:
- W odniesieniu do wydatków mieszanych, tj. zarówno towarów jak i usług, Gmina ma prawo do częściowego odliczenia podatku naliczonego w oparciu o proporcję sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
- Występujące po stronie Gminy zdarzenia (C-D) Gmina powinna traktować jako pozostające poza zakresem ustawy o VAT i tym samym nie powinna ich uwzględniać w kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
- Sprzedaż (obrót) wynikająca z działalności Jednostek z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług nie powinna być uwzględniana w kalkulacji proporcji sprzedaży Gminy, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
- W celu określenia powyższej kwoty podatku naliczonego podlegającej częściowemu odliczeniu, poza proporcją sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, Gmina w odniesieniu do wydatków mieszanych, nie jest zobowiązana do zastosowania jakiejkolwiek innej, wstępnej lub późniejszej, alokacji podatku naliczonego (klucza podziału, współczynnika, proporcji, etc.).
- Z tytułu wykorzystania wydatków mieszanych, tj. zarówno towarów jak i usług, w pewnej części także do zdarzeń (C-D), Gmina nie jest zobowiązana do naliczania podatku należnego.
- W przypadku, gdy Gmina będzie obecnie dokonywać korekty odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków innych niż wskazane w art. 91 ust. 2 zd. 1 ustawy o VAT za lata poprzednie, w związku z zastosowaniem proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT Gmina powinna zastosować od razu proporcję właściwą.
Ad. 1.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Stosownie natomiast do treści art. 15 ust. 6 ww. ustawy nie uważa się za podatników organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Jako że jednostki samorządu terytorialnego są wyposażone w osobowość prawną oraz w określonym zakresie wykonują samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, należy uznać, iż spełniają zawartą w tym przepisie definicję podatnika VAT. Oznacza to, że w zakresie czynności cywilnoprawnych dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego, nawet, gdy dotyczą one zadań własnych gmin, podmioty te powinny być uznawane za podatników VAT.
Zatem, w przypadku, gdy Gmina wykonuje czynności na podstawie umów cywilnoprawnych, tj. na warunkach i w okolicznościach właściwych również dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą (opisane czynności A-B) powinna być ona traktowana jako podatnik VAT, gdyż w przedmiotowym zakresie działa de facto w sposób analogiczny do tych podmiotów.
Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jednocześnie, w myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Konsekwentnie, jako że ponoszone przez Gminę wydatki mieszane mają niewątpliwe związek także z czynnościami opodatkowanymi (A). Gminie powinno przysługiwać prawo do częściowego odliczenia VAT naliczonego. Do rozstrzygnięcia pozostaje natomiast kwestia, w jaki sposób ustalić wysokość podatku, który może być przez Gminę odliczany.
Jak wskazano w stanie faktycznym / zdarzeniu przyszłym, w celu odliczenia prawidłowej kwoty podatku naliczonego. Gmina w pierwszej kolejności wyodrębnia dwie grupy wydatków i przyporządkowuje je bezpośrednio do czynności, w związku z którymi przysługuje jej prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego (A) oraz odpowiednio do niedających prawa do odliczenia czynności (B) i zdarzeń (C-D).
Niemniej jednak, jak również wskazano powyżej, w odniesieniu do ponoszonych przez Wnioskodawcę wydatków mieszanych, nie jest możliwe ich jednoznaczne przyporządkowanie.
Zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy o VAT, jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku, do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Proporcję tę zgodnie z ust. 3 wskazanej regulacji ustala się w oparciu o udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.
Zdaniem Gminy, w świetle powyższych regulacji, w stosunku do wydatków mieszanych, Gmina ma prawo do częściowego odliczenia podatku naliczonego w oparciu o proporcję sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT. Ponoszone przez Gminę wydatki mieszane (czyli w szczególności wydatki związane ze sferą administracyjną Gminy i utrzymaniem budynku urzędu gminy, np. materiały biurowe, wyposażenie pomieszczeń, sprzęt komputerowy, pomoce naukowe, energia elektryczna, ciepło, woda, wywóz nieczystości, usługi remontowe, usługi telekomunikacyjne, usługi prawnicze i doradcze, usługi IT, promocja Gminy) są bowiem jednocześnie związane z opodatkowanymi czynnościami (A), czynnościami zwolnionym z VAT (B) oraz występującymi po stronie Gminy zdarzeniami C-D.
Gmina dodatkowo pragnie wskazać, iż odliczenie podatku naliczonego przy pomocy współczynnika sprzedaży gwarantuje zachowanie zasady neutralności VAT, jako podstawowej cechy krajowego i wspólnotowego systemu VAT. Zasada ta stanowi, że podatek VAT powinien być dla podatników neutralny na każdym etapie wykonywania działalności gospodarczej. Realizacji tego celu służy wprowadzenie podstawowego mechanizmu, jakim jest prawo podatnika do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Zasada ta wielokrotnie była przywoływana w orzeczeniach krajowych sądów administracyjnych oraz w orzeczeniach TSUE. Przykładowo, w orzeczeniu w sprawie 268/83 D.A. Rompelman i E.A. Rompelman-Van Deelen TSUE stwierdził, iż Na podstawie powyższych przepisów można uznać, że system odliczeń ma na celu zwolnienie podatnika w całości od obciążeń podatkiem VAT należnym do zapłaty lub zapłaconym w toku całości jego działalności gospodarczej. Wspólny system podatku od wartości dodanej zapewnia zatem to, by całość działalności gospodarczej, niezależnie od jej celu lub rezultatów, pod warunkiem, iż działalność taka sama w sobie podlega VAT była opodatkowana w całkowicie neutralny sposób.
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w interpretacjach indywidualnych Ministra Finansów wydanych w odniesieniu do identycznego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, w szczególności w następujących interpretacjach:
- Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 17 sierpnia 2012r., sygn. ILPP1/443-476/12-2/NS
- Dyrektora Izby Skarbowej w Lodzi z dnia 16 sierpnia 2012r., sygn. IPTPP2/443-448/12-5/JS
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 10 sierpnia 2012r., sygn. ILPP2/443-627/12-2/MN
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP1/443-438/12-2/AWa
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP2/443-539/12-2/AK
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP1/443-471/12-2/HW
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP2/443-537/12-2/SJ.
Ad. 2.
Zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, proporcję sprzedaży ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.
Ustawa o VAT nie definiuje czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. W opinii Wnioskodawcy, w tym przypadku należy się odnieść do czynności podlegających ustawie o VAT, a więc czynności podlegających opodatkowaniu VAT, lecz zwolnionych z podatku. Natomiast nie należy uwzględniać w ramach współczynnika zdarzeń znajdujących się w ogóle poza zakresem regulacji ustawy o VAT.
Na uwagę zasługuje również fakt, iż przywołany przepis odnosi się do pojęcia obrotu. Zgodnie z art. 29 ust. 1 zdanie 2 ustawy o VAT, obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Natomiast przez sprzedaż, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT, rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Oznacza to, iż przepis art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, określający sposób wyliczenia proporcji sprzedaży poprzez odniesienie się do pojęcia obrotu, stanowi, iż w kalkulacji współczynnika sprzedaży należy uwzględniać wyłącznie czynności stanowiące odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, czyli czynności podlegające ustawie o VAT. W konsekwencji, w opinii Wnioskodawcy, zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, wyłącznie czynności uregulowane w przepisach VAT mogą zostać uwzględnione w kalkulacji proporcji. Zatem zdarzenia znajdujące się poza zakresem VAT nie powinny wpływać na wysokość proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w utrwalonej linii orzeczniczej, w której TSUE wielokrotnie rozstrzygał, co należy rozumieć przez czynność, w związku z którą nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Przykładowo w orzeczeniach C-333/91 Sofitam SA v. Ministre charge du Budget, C-306/94, Regie duaphinoise Cabinet A. Forest SARL v. Minister du Budget, C-16/00 Cibo Participations SA Directeur Regional des impot du Nord-Pas-de-Calais, TSUE potwierdził, iż odsetki od pożyczek, oraz dywidendy pozostające całkowicie poza strefą opodatkowania VAT nie mogą być uwzględniane w obliczaniu proporcji sprzedaży, która ma na celu ustalenie części podatku naliczonego podlegającej odliczeniu.
Powyższe stanowisko zostało również potwierdzone w utrwalonym w tej materii orzecznictwie krajowym. W pierwszej kolejności należy wskazać na uchwałę NSA w składzie 7 sędziów z dnia 24 października 2011r., sygn. I FPS 9/10, w sentencji której rozszerzony skład sędziowski wskazał, że W świetle przepisów art. 86 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004r., Nr 54 poz. 535 ze zm.), czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zastosowaniu art. 90 ust. 3 powołanej wyżej ustawy.
Zatem NSA jednoznacznie potwierdził, że zdarzenia pozostające poza zakresem regulacji VAT nie powinny mieć wpływu na wysokość współczynnika sprzedaży, o którym mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
Wskazane w uchwale stanowisko było już wcześniej prezentowane przez sądy administracyjne, przykładowo przez NSA w wyroku z dnia 8 kwietnia 2011r., sygn. I FSK 659/10, w którym Sąd stwierdził, iż w związku z czym należy w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego uznać, że w świetle wskazanych wyżej orzeczeń zawarte w art. 90 u.p.t.u. sformułowanie czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia należy rozumieć jako odnoszące się do czynności zwolnionych. Skoro bowiem mowa o odliczeniu podatku, to pod uwagę można wziąć tylko takie transakcje, które w ogóle objęte są zakresem przedmiotowym VAT. Sformułowanie czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku należy zatem rozumieć jako czynności zwolnione od podatku, bądź jako czynności opodatkowane na specjalnych zasadach, gdzie ustawa wprost stwierdza, że podatnik nie ma prawa do odliczenia. Pod tym pojęciem nie można natomiast rozumieć także czynności niepodlegających w ogóle podatkowi VAT, gdyż nie są one objęte zakresem przedmiotowym VAT, a więc pozostają niejako poza strefą zainteresowania tego podatku. Stąd też w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego uprawniony jest wniosek, że w przypadku podatku związanego tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi, podatnik nie stosuje odliczenia częściowego wedle proporcji, lecz odliczenie pełne. Wartość czynności niepodlegających w ogóle opodatkowaniu nie wchodzi bowiem do sumy wartości obrotów ustalanych dla potrzeb liczenia proporcji sprzedaży. W przypadku, gdy podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane oraz czynności niepodlegające podatkowi, nie ma obowiązku stosowania odliczenia częściowego (gdyby ewentualnie chciał ustalać proporcję sprzedaży dla celów odliczenia, to wyniesie ona 100%).
Podobnie wypowiedział się NSA w wyroku z dnia 8 stycznia 2010r., sygn. I FSK 1605/08. Przychylając się do ugruntowanej linii TSUE, Sąd stwierdził, że Kluczową zatem kwestią, decydującą o kalkulacji ułamka stosowanego do proporcjonalnego rozliczenia podatku naliczonego, jest ustalenie na podstawie konkretnego stanu faktycznego, czy przychód uzyskany przez podatnika może być uznany za wynagrodzenie z tytułu dostawy lub świadczenia usług w ramach działalności gospodarczej czy też nie spełnia on tych warunków i powinien być uznany za niepodlegający podatkowi VAT. W drugim przypadku otrzymany przychód nie będzie miał wpływu na wysokość proporcji. Analogiczne stanowisko zostało zaprezentowane w wyroku NSA z dnia 30 czerwca 2009r., sygn. I FSK 903/08, czy w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 9 kwietnia 2009r., sygn. SA/Wr 1790/07, w którym sąd stwierdził, że: powołany przez organ art. 86 ust. 1 i art. 90 ust. 1-3 ustawy o VAT mogą dotyczyć wyłącznie czynności opodatkowanych oraz zwolnionych od opodatkowania lub wykonywanych przez podatnika zwolnionego od podatku VAT, nie dotyczą natomiast czynności, które w ogóle nie podlegają opodatkowaniu.
Ponadto, Gmina pragnie wskazać, iż zaprezentowane stanowisko znajduje również poparcie w interpretacjach indywidualnych Ministra Finansów. Przykładowo, pogląd taki został przedstawiony w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 10 maja 2010r., sygn. IBPP1/443-245/10/EA, w której organ potwierdził, że przy obliczaniu proporcji istotne jest ustalenie, czy analizowane czynności stanowią podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług, a więc czy stanowią obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT. W sytuacji, gdy są to czynności niebędące sprzedażą (niestanowiące obrotu, tj. czynności niepodlegające opodatkowaniu) wówczas nie uwzględnia się ich przy ustalaniu proporcji.
Również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 16 listopada 2009r., sygn. IBPP1/443-893/09/LSz stwierdził, że czynności niepodlegające opodatkowaniu nie są w ogóle objęte regulacją ustawy o podatku od towarów i usług, zatem nie uwzględnia się ich w proporcji. (...) Zatem uregulowania dotyczące proporcjonalnego odliczenia podatku naliczonego określone w art. 90 ustawy o VAT dotyczą wyłączenie czynności zaliczonych do podlegających opodatkowaniu (tj. opodatkowanych i zwolnionych) w rozumieniu ustawy o VAT.
Stanowisko to zostało również potwierdzone w interpretacjach indywidualnych:
- Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach dnia 16 listopada 2009r., sygn. IBPP1/443-893/09/LSz
- Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 lutego 2009r., sygn. IPPP2/443-1719/08-2/MS
- Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 24 marca 2009r., sygn. IBPP1/443-1883/08/AL
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 18 września 2008r., sygn. ILPP1/443-631/08-2/BD.
Ponadto, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Zdaniem Wnioskodawcy Gmina, która jest jednostką samorządu terytorialnego jest organem władzy publicznej, o którym mowa w przywołanym przypisie ustawy o VAT, a zdarzenia (C-D) są zadaniami, dla których Gmina została powołana w ramach reżimu publicznoprawnego, tym samym pozostają one poza zakresem regulacji VAT.
Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych, przykładowo w:
- wyroku WSA w Poznaniu z dnia 4 lipca 2012r., sygn. I SA/Po 232/12
- wyroku WSA w Gliwicach z dnia 28 marca 2012r., sygn. III SA/G1 2073/11
- wyroku NSA z dnia 25 maja 2010r., sygn. I FSK 852/09
- wyroku NSA z dnia 8 grudnia 2009r., sygn. I FSK 1333/08
- wyroku NSA z dnia 25 listopada 2011r., sygn. I FSK 145/11.
Ponadto, stanowisko Gminy w przedmiotowym zakresie zostało potwierdzone w interpretacjach indywidualnych Ministra Finansów wydanych w odniesieniu do identycznego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, w szczególności w następujących interpretacjach:
- Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 25 czerwca 2012r., sygn. IPPP2/443-247/12-4/IG
- Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 17 sierpnia 2012r., sygn. ILPP1/443-476/12-2/NS
- Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 16 sierpnia 2012r., sygn. IPTPP2/443-448/12-5/JS
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 10 sierpnia 2012r., sygn. ILPP2/443-627/12-2/MN
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP1/443-438/12-2/AWa
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP2/443-539/12-2/AK
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP1/443-471/12-2/HW
- Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 sierpnia 2012r., sygn. ILPP2/443-537/12-2/SJ.
Ad. 3
Zdaniem Wnioskodawcy, podległe mu Jednostki należy w świetle obowiązujących regulacji uznać za odrębnych podatników VAT, co w konsekwencji oznacza, iż nie ma podstaw do uwzględniania sprzedaży (obrotu) Jednostek dla potrzeb kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
Wniosek taki wynika w szczególności z brzmienia art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, który to przepis odnosi się do jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które samodzielnie wykonują działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 tej regulacji. Zdaniem Gminy, Jednostki spełniają przesłankę wskazaną w tej regulacji. Jednocześnie Gmina pragnie zauważyć, iż w wydawanych interpretacjach indywidualnych powszechnie uznaje się, iż samorządowe jednostki organizacyjne posiadają status odrębnych od gmin podatników VAT.
Przykładowo w interpretacji indywidualnej nr ITPP2/443-1215/12/EK z dnia 13 grudnia 2012r., w podobnym stanie faktycznym, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy podzielił stanowisko wnioskodawcy, iż Jednostki Budżetowe w zakresie powierzonej im działalności powinny być uznane za odrębnych od Gminy podatników podatku od towarów i usług, tj. nie Gmina, lecz jej Jednostki Budżetowe powinny rozliczać podatek należny i naliczony z tytułu świadczonych przez nie usług / dokonywanych dostaw towarów.
W podobnym tonie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 9 lutego 2012r. znak ILPP1/443-1441/11-2/KG, podkreślając, iż (...) inne niż urzędy gmin (powiatów) i urzędy marszałkowskie, gminne jednostki organizacyjne, działające w formie, np. samorządowych zakładów budżetowych i jednostek budżetowych, o ile oczywiście spełniają kryteria dotyczące statusu podatnika VAT przewidziane w powołanym wyżej art. 15 ustawy, powinny dla celów rozliczeń z tytułu podatku od towarów i usług rejestrować się, jako odrębne podmioty tego podatku i posiadać odrębne dla potrzeb VAT oznaczenie (numery) NIP.
Podmiotowość podatkową gminnych jednostek budżetowych potwierdził również Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 23 stycznia 2012r. znak ILPP1/443-1379/11-2/AWa: (...) należy stwierdzić prawidłowość zajętego stanowiska, zgodnie z którym Zakład Usług Komunalnych oraz Ośrodek Kultury, w zakresie powierzonej im działalności, powinny być uznane za odrębnych od Gminy podatników VAT, tj. nie Gmina a te właśnie jednostki organizacyjne powinny rozliczać VAT należny i naliczony z tytułu świadczonych przez nie usług (względnie sprzedaży towarów).
Analogiczne stanowisko zostało również zaprezentowane w interpretacji indywidualnej z dnia 31 marca 2011r., nr IBPP4/443-317/11/EJ, w której Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach wskazał, iż Gmina i jej zakład budżetowy funkcjonują w ramach jednej osoby prawnej (w ramach gminy jako osoby prawnej może funkcjonować wiele jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej), to jednak na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług Gmina oraz jej zakład budżetowy są dwoma odrębnymi od siebie podatnikami VAT, mogącymi dokonywać między sobą transakcji opodatkowanych VAT.
Podobne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 6 lipca 2010r., nr ILPP1/443-425/10-2/HW. w której wskazał, iż gadanie dostarczania wody i odprowadzenia ścieków powierzone przez Gminę, Zakład wykonuje samodzielnie i jako taki podmiot jest podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu umów zawartych przez Gminę (...) stwierdzić należy, iż świadczone przez Wnioskodawcę usługi stanowią działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy i Zainteresowany występuje w związku ze świadczeniem przedmiotowych usług w charakterze podatnika podatku VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy.
W interpretacji indywidualnej z dnia 19 lipca 2011r., nr ILPP1/443-671/11-2/BD, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu podobnie uznał, że jeżeli wyodrębnione ze struktury Gminy jednostki budżetowe prowadzą działalność gospodarczą w sposób samodzielny, oceniany w oparciu o obiektywne kryteria i wykonują czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to podmioty te należy uznać za odrębnych od Gminy podatników podatku VAT. Oznacza to, że Gmina i jej jednostki budżetowe dla celów rozliczeń z tytułu podatku VAT nie powinny zostać zarejestrowane jako jeden podatnik VAT i w konsekwencji nie powinny posługiwać się jednym numerem NIP nadanym Gminie.
Pogląd Gminy został również potwierdzony w wyrokach sądów administracyjnych, przykładowo:
- w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 10 grudnia 2004r., sygn. I SA/Bk 340/04, w którym sąd stwierdził, że uznając gminę, jednostkę budżetową gminy (np. urząd gminy), gminny zakład budżetowy lub gospodarstwo pomocnicze za podmioty, na których niezależnie ciążyć może obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług, konsekwentnie należy także uznać ich niezależność w roli nabywcy towaru lub usług
- w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 25 października 2011r., sygn. I SA/Wr 1148/11, w którym sąd uznał, że jednostka budżetowa samorządu, wykonując zadania własne jednostki samorządu terytorialnego o charakterze użyteczności publicznej, jest jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, wykonującą w tym zakresie samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), a zatem ma podmiotowość podatkowa VAT odrębną od jednostki samorządu terytorialnego, która go utworzyła.
W związku z uznaniem Jednostek za oddzielnych podatników VAT w opinii Gminy nie ma podstaw, aby ewentualne przychody z tytułu sprzedaży (obrotu) towarów lub świadczenia usług uwzględniać w kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
Stanowisko Wnioskodawcy zostało uzupełnione pismem z dnia 6 sierpnia 2013r.
Obrót z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług, wynikający z działalności Jednostek nie powinna być uwzględniana w kalkulacji proporcji sprzedaży Gminy, Wnioskodawca informuje, że dnia 31 lipca 2013r. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu (dalej: Organ), działając w imieniu Ministra Finansów, odnosząc się do analogicznego stanu faktycznego, wydał interpretację indywidualną, sygn. ILPP2/443-427/13-5/JK, w której zajął stanowisko zgodne ze stanowiskiem Gminy.
Organ wskazał w szczególności, że Gmina i jednostki budżetowe wykonują czynności w swoim własnym imieniu (każdy). Zatem Gmina nie dokonuje czynności w imieniu jej jednostek budżetowych. Powołane przez Gminę jednostki budżetowe (wyodrębnione jednostki organizacyjne) niemające osobowości prawnej prowadzą własną działalność gospodarczą wykonując czynności we własnym imieniu. Z powyższego Organ słusznie wywiódł, że Gmina do uzyskanego przez siebie obrotu nie wlicza obrotu uzyskanego przez jednostki budżetowe, jako że są one z punktu widzenia podatku VAT odrębnymi podmiotami. W konsekwencji (...) Gmina przy obliczeniu proporcji sprzedaży nie powinna uwzględniać obrotu wykazanego przez jej jednostki organizacyjne.
Ad. 4.
Wnioskodawca pragnie wskazać, że znany jest mu pogląd niektórych organów podatkowych, które wskazują, że w sytuacji, gdy po stronie podatnika występują nie tylko czynności opodatkowane VAT i zwolnione z podatku, ale również z innymi zdarzeniami (np. spoza zakresu VAT), w stosunku do wydatków mieszanych, oprócz proporcji sprzedaży określonej w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, należy dodatkowo zastosować inną, wstępną lub późniejszą, alokację podatku naliczonego (klucz podziału, współczynnik, proporcję, etc.).
W opinii Wnioskodawcy powyższe stanowisko jest nieprawidłowe, gdyż nie znajduje uzasadnienia w przepisach ustawy o VAT.
a.Brak podstawy prawnej
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż prawodawca w przepisach ustawy o VAT, ani aktów wykonawczych, nie przewidział możliwości wprowadzenia dodatkowej alokacji (klucza podziału, współczynnika, proporcji, etc.) dla podatku naliczonego od wydatków mieszanych, podlegającego określeniu przy pomocy współczynnika sprzedaży, o którym mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
Zasady odliczania podatku w oparciu o proporcję sprzedaży zostały określone w przepisach art. 90-91 ustawy o VAT. Mimo szczegółowych uregulowań w tym zakresie, prawodawca nie określił jakichkolwiek dodatkowych alokacji, proporcji, kluczy podziału, współczynnika, etc.
Co więcej, mechanizmy proporcji innych aniżeli określona w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT są znane prawodawcy. Potwierdza to, np. brzmienie niedawno wprowadzonego art. 86 ust. 7b ustawy o VAT (nie ma ona zastosowania w analizowanym przypadku), zgodnie z którym, w przypadku nakładów na nabycie, w tym na nabycie praw wieczystego użytkowania gruntów oraz wytworzenie nieruchomości, stanowiącej majątek przedsiębiorstwa danego podatnika, wykorzystywanej zarówno do celów prowadzonej przez tego podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, których nie da się w całości przypisać działalności gospodarczej, podatek naliczony oblicza się według udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość wykorzystywana jest do celów działalności gospodarczej.
Zdaniem Gminy, gdyby celem ustawodawcy była konieczność stosowania dla tych samych wydatków mieszanych, poza samym art. 90 ust. 3 ustawy o VAT. jakichkolwiek dodatkowych alokacji, proporcji, kluczy, współczynników, etc. odpowiednia regulacja w tym zakresie znalazłaby się w ustawie o VAT. W szczególności, że przepisy art. 90-91 ustawy o VAT były wielokrotnie nowelizowane. Ustawodawca postanowił jednak nie zmieniać zasad stosowania art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
Reasumując, próba stosowania dla wydatków mieszanych dodatkowych alokacji, proporcji, kluczy, współczynników (obok samego art. 90 ust. 3 ustawy o VAT) naruszałaby wykładnię literalną oraz celowościową ustawy o VAT, a także byłaby niezgodna z zasadą racjonalnego ustawodawcy.
b.Brak możliwości praktycznego zastosowania stanowiska niektórych organów podatkowych
Jak Gmina wskazała powyżej, wydatki mieszane są jednocześnie związane z czynnościami (A-B) i występującymi zdarzeniami (C-D). Zdaniem Gminy nie jest możliwe, aby je bezpośrednio i wyłącznie przyporządkować do czynności opodatkowanych VAT, zwolnionych z VAT lub też do zdarzeń (C-D) w ogóle niepodlegających regulacjom VAT. Są to w szczególności wydatki związane ze sferą administracyjną Gminy i utrzymaniem budynku urzędu gminy, np. materiały biurowe, wyposażenie pomieszczeń, sprzęt komputerowy, pomoce naukowe, energia elektryczna, ciepło, woda, wywóz nieczystości, usługi remontowe, usługi telekomunikacyjne, usługi prawnicze i doradcze, usługi IT, promocja Gminy.
Przywołana niemożność dokonania bezpośredniej alokacji powyższych wydatków mieszanych wynika z faktu, że wykonywane przez Gminę czynności (A-B) i występujące po jej stronie zdarzenia (C-D) są wykonywane przez tych samych pracowników Gminy i przy pomocy tych samych zasobów. Innymi słowy, w tym samym lokalu i pomieszczeniach, przy pomocy tych samych materiałów i urządzeń, ci sami pracownicy, w tym samym dniu, mogą brać udział np:
- w transakcji sprzedaży działki pod zabudowę, opodatkowanej według podstawowej stawki VAT
- w transakcji sprzedaży starszego/używanego budynku, którego dostawa korzysta ze zwolnienia z VAT
- przy poborze podatku od nieruchomości
- przy zawarciu umowy z wykonawcą, który będzie budował drogę gminną.
Zdaniem Gminy, stanowisko prezentowane przez niektóre organy podatkowe, jakoby dla tego typu wydatków mieszanych, związanych również ze zdarzeniami spoza zakresu ustawy o VAT, należało zastosować jakiekolwiek inne, dodatkowe alokacje, proporcje, klucze, współczynniki, etc., jest bezpodstawne również dlatego, że po prostu nie da się go w praktyce zastosować.
W szczególności nie da się precyzyjnie określić, w jakim dokładnie stopniu czynności (A-B) oraz zdarzenia (C-D) powodują zużycie energii elektrycznej, ciepła, wody, mebli i urządzeń w urzędzie gminy, dachówek i rynien na budynku tego urzędu, atramentu w długopisach pracowników, etc.
Ponadto, jakiekolwiek proporcje, klucze, współczynniki, etc., zakładają, że określone czynności i zdarzenia należy sprowadzić do wspólnego mianownika, tj. wycenia się je, opisuje, czy też określa w taki sposób, aby można było je ze sobą porównać. Bowiem tylko wtedy można wyliczyć daną proporcję (udział, procent, etc.).
Zdaniem Gminy, w jej przypadku nie da się tego uczynić, gdyż nie jest możliwe miarodajne, ekonomicznie uzasadnione, rzetelne, sprowadzenie do wspólnego mianownika:
- czynności podlegających opodatkowaniu VAT (A-B), oraz
- zdarzeń (C-D) pozostających zdaniem Gminy poza zakresem VAT.
Brak jest możliwości praktycznego zastosowania, np. klucza metrażowego, kubaturowego, godzinowego, ilościowego. Czynności te (A-B) i zdarzenia (C-D) mają bowiem całkowicie odmienny, nieporównywalny ze sobą charakter.
Zdaniem Gminy nie ulega wątpliwości, że nie jest również możliwe zastosowanie proporcji kwotowej, gdyż zdarzenia (D), czyli np. budowa drogi gminnej, nie wiążą się z uzyskiwaniem przez Gminę jakichkolwiek wpływów.
c.Orzecznictwo
Gmina pragnie zaznaczyć, iż ewentualna konieczność stosowania dodatkowej alokacji (proporcji, klucza podziału, współczynnika, etc.) w kontekście art. 90 ust. 3 ustawy o VAT była przedmiotem rozstrzygnięć sądów administracyjnych.
W pierwszej kolejności należy wskazać na przytoczoną już wcześniej uchwałę 7 sędziów, sygn. I FPS 9/10, NSA ostatecznie rozwiał wszelkie wątpliwości w zakresie wprowadzania dodatkowych alokacji (proporcji, kluczy podziału, współczynników, etc.) w celu wydzielenia części podatku naliczonego związanego z czynnościami opodatkowanymi z jednej strony oraz zdarzeniami spoza zakresu VAT z drugiej. Gmina w sposób szczegółowo przytacza przedmiotową uchwałę w dalszej części niniejszego uzasadnienia.
Również WSA w Warszawie, w prawomocnym wyroku z dnia 9 lutego 2010r., sygn. III SA/Wa 1370/09, w analogicznym stanie faktycznym potwierdził stanowisko podatnika, że ustawa o VAT nie przewiduje możliwości stosowania dodatkowej alokacji ().
Należy podkreślić, że powyższe stanowisko zostało także potwierdzone w wyroku NSA z dnia 8 kwietnia 2011r., sygn. I FSK 659/10 ().
Podobne stanowisko zostało potwierdzone również w wyroku WSA w Białymstoku z dnia 8 marca 2011r., sygn. I SA/Bk 18/11 ().
Podsumowując, zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o VAT oraz orzecznictwem, w celu wyodrębnienia kwoty podatku naliczonego podlegającego częściowemu odliczeniu przy pomocy współczynnika sprzedaży, podatnik zobowiązany jest wydzielić kwoty podatku naliczonego, które może przyporządkować czynnościom uprawniającym do odliczenia VAT oraz czynnościom nieuprawniającym do odliczenia. Wydatki o charakterze mieszanym, których podatnik nie jest w stanie odpowiednio przyporządkować (ale które mają związek z obydwoma obszarami działalności) powinny zostać rozliczone tylko i wyłącznie przy pomocy współczynnika sprzedaży, o którym mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
Brak jest natomiast podstaw prawnych, aby dla wydatków mieszanych dodatkowo Gmina była zobligowana do stosowania innych, dodatkowych, nieprzewidzianych w przepisach ustawy o VAT alokacji, proporcji kluczy podziału, współczynników, etc.
d.Uchwała NSA w składzie 7 sędziów
W świetle przytoczonych powyżej argumentów dotyczących pytań nr 2 i 3, Gmina pragnie zwrócić szczególną uwagę na powoływaną powyżej uchwałę 7 sędziów NSA z dnia 24 października 2011r., sygn. I FPS 9/10, która rozwiała wątpliwości w zakresie zasad odliczenia podatku naliczonego przy pomocy proporcji sprzedaży określonej w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, względnie dodatkowych proporcji, kluczy, współczynników, etc. w kontekście zdarzeń spoza zakresu ustawy o VAT. Szczegółowa analiza pisemnego uzasadnienia uchwały potwierdza słuszność stanowiska Gminy.
Na wstępie rozstrzygnięcia poszerzony skład sędziowski wskazał, że ,,w ustawie z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług brak obecnie unormowania zagadnienia określania proporcji, dającej podstawę do odliczenia podatku naliczonego od wydatków służących zarówno działalności gospodarczej podatnika (opodatkowanej zwolnionej), jak i działalności nieinającej charakteru gospodarczego (niepodlegającej opodatkowaniu).
Ministerialny projekt tej ustawy, skierowany do Sejmu w 2003r., zawierał propozycję takiego unormowania. Przepis art. 88 ust. 6 projektu ustawy, odpowiadającego obecnej treści art. 90 u.p.t.u., przewidywał, że Do obrotu uzyskanego z czynności, w stosunku do których nie przysługuje podatnikowi prawo do obniżenia podatku należnego, wlicza się kwotę otrzymanych subwencji (dotacji) innych niż określone w art. 28 ust. 1 oraz wartości czynności niepodlegających opodatkowaniu. Treść tej normy została w początkowych pracach nad projektem ustawy zaakceptowana przez Sejm i w takim kształcie przekazana do Senatu (w ramach jednostki redakcyjnej art. 92 ust. 6). Senat jednak w toku prac uznał, że jest to unormowanie sprzeczne z prawem wspólnotowym i wyeliminował z treści tej normy jej końcową część, odnoszącą się do czynności niepodlegających opodatkowaniu.
Poprawka ta została przyjęta przez Sejm i ostatecznie w ramach art. 90 ust. 7 u.p.t.u. przyjęto, że Do obrotu uzyskanego z czynności, w stosunku do których nie przysługuje podatnikowi prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, wlicza się kwotę otrzymanych subwencji (dotacji) innych niż określone w art. 29 ust. 1 (przepis ten został zresztą z dniem 1 czerwca 2005r. w ogóle uchylony). Wskazuje to jednoznacznie, że ustawodawca krajowy świadomie postanowił, aby przy ustalaniu wartości czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku, nie była uwzględniana wartość czynności niepodlegających opodatkowaniu.
NSA wysnuł również słuszny zdaniem Gminy wniosek, że na tle zatem obecnej regulacji ustawy o podatku od towarów i usług, za w pełni aktualną i trafną należy uznać tę linię orzeczniczą NSA (por. np. wyroki NSA z 30 czerwca 2009r., I FSK 903/08 oraz I FSK 904/08 oraz z dnia 8 stycznia 2010r. I FSK 1605/08), z której jednoznacznie wynika, że zawarte w przepisach art. 90 ust. 1-3 u.p.t.u. sformułowanie czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia należy rozumieć jako odnoszące się do czynności zwolnionych od podatku. Skoro bowiem rzecz dotyczy odliczenia podatku, to pod uwagę można wziąć tylko takie transakcje, które w ogóle objęte są zakresem przedmiotowym VAT. W tej części są to tylko czynności zwolnione od podatku, gdyż czynności niepodlegające w ogóle podatkowi nie są objęte zakresem przedmiotowym VAT. Sformułowanie czynności, w związku z którymi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku należy zatem rozumieć jako czynności zwolnione od podatku oraz czynności opodatkowane na specjalnych zasadach, gdzie ustawa wprost stwierdza, że podatnik nie ma prawa do odliczenia (por. art. 114 u.p.t.u.).
W konsekwencji, za trafne należy uznać wynikające z tych orzeczeń stanowisko, że w przypadku podatku naliczonego wynikającego z wydatków związanych tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi (których nie da się jednoznacznie przypisać do jednej z tych kategorii czynności), podatnik nie stosuje odliczenia częściowego wedle proporcji określonej na podstawie art. 90 ust. 3 u.p.t.u., lecz odliczenie pełne. Wartość czynności niepodlegających w ogóle opodatkowaniu nie wchodzi bowiem do sumy wartości obrotów ustalanych dla potrzeb liczenia proporcji sprzedaży.
NSA wprost potwierdził stanowisko Gminy i stwierdził, że W przypadku, gdy podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane oraz czynności niepodlegające podatkowi, nie ma obowiązku stosowania odliczenia częściowego (gdyby ewentualnie chciał ustalać proporcje sprzedaży dla celów odliczenia, to wyniesie ona 100%).
Mając na uwadze historię uchwalenia przepisu art. 90 ustawy o VAT, a także dotychczasowy dorobek orzecznictwa w tej kwestii. NSA jednoznacznie wskazał, że Brak jest bowiem przy braku w ustawie jednoznacznej regulacji tegoż zagadnienia podstaw do pozbawiania podatnika w ogóle możliwości odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych jednocześnie z czynnościami opodatkowanymi i nieopodatkowanymi, gdyż godziłoby to w zasadę neutralności VAT, poprzez bezpodstawne obciążenie podatnika podatkiem naliczonym wynikającym z lego rodzaju wydatków.
Podnoszona w wyroku Securenta kwestia unormowania zagadnienia określania proporcji, dającej podstawę do odliczenia podatku naliczonego od wydatków służących działalności gospodarczej podatnika (opodatkowanej i zwolnionej) oraz działalności niemającej charakteru gospodarczego (niepodlegającej opodatkowaniu), wymaga jak już stwierdzono powyżej szczególnego uwzględnienia zasad wspólnego systemu VAT, w tym głównie zasady neutralności oraz niegodzenia w zasadę równej konkurencji poprzez tworzenie unormowań, przy których podmioty gospodarcze, dokonujące takich samych transakcji, były traktowane odmiennie w zakresie poboru podatku VAT. Główną trudność w tym zakresie stanowi zdefiniowanie czynności niepodlegających opodatkowaniu, które miałyby wpływać na wyliczaną proporcję.
Następnie, NSA w sposób kategoryczny odniósł się również do braku możliwości stosowania wobec wydatków mieszanych, obok proporcji sprzedaży określonej w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, również innych, równoległych, dodatkowych alokacji, proporcji, kluczy, współczynników, etc. Sąd słusznie zauważył, że ze względu na różnorodność zdarzeń spoza zakresu VAT, próba ich kwantyfikowania jest skazana na porażkę. Przy braku zamkniętego i pozytywnie określonego katalogu tych czynności, podstawową trudność stanowi określenie ich zakresu przedmiotowego, a w konsekwencji ich sumarycznej wartości (w takiej sytuacji można uwzględniać wartość jedynie niektórych czynności znajdujących się poza regulacją VAT, lecz nigdy podatnik nie będzie pewien, że uwzględnił wartość wszystkich wykonywanych przez niego czynności pozostających poza zakresem opodatkowania VAT). Katalog czynności niepodlegających opodatkowaniu, czyli niewymienionych w art. 5 ustawy oraz niestanowiących działalności gospodarczej, jest nieograniczony i nie zawęża się jedynie do czynności określonych w art. 6 ustawy, a obejmuje wszystkie pozostałe czynności podatnika przedstawiające wartość ekonomiczną (np. dywidendy, kary umowne, kaucje, tworzenie rezerw, otrzymywanie odsetek bankowych, wartość pracy własnej podatnika itd.). Ponadto, na zasadzie analogii do określenia momentu powstania obowiązku podatkowego oraz podstawy opodatkowania, dla zdefiniowanych czynności niepodlegających opodatkowaniu, które miałyby być uwzględniane przy wyliczaniu przedmiotowej proporcji, należałoby określić moment wskazujący okres, do którego należałoby wartość takiej czynności przy wyliczaniu proporcji ująć, oraz zasady ustalania wartości takich czynności.
Tym samym, na przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne należy odpowiedzieć, że w świetle przepisów art. 86 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004r., Nr 54, poz. 535 ze zm.) czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zastosowaniu art. 90 ust. 3 powołanej wyżej ustawy.
W szczególności zatem w świetle powyższej uchwały NSA w poszerzonym składzie. Gmina stoi na stanowisku, iż w celu określenia kwoty podatku naliczonego podlegającej częściowemu odliczeniu, poza proporcją sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, Gmina w odniesieniu do wydatków mieszanych, nie jest zobowiązana do zastosowania jakiejkolwiek innej, wstępnej lub późniejszej, alokacji podatku naliczonego (klucza podziału, współczynnika, proporcji, etc.).
e.Stanowisko Ministra Finansów
Gmina pragnie zwrócić uwagę, iż
powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach
indywidualnych Ministra Finansów. Przykładowo w interpretacji
indywidualnej z dnia 15 marca 2012r. o sygn. ILPP2/443-1674/11-2/AD
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu zgadzając się ze stanowiskiem
wnioskodawcy potwierdził jednocześnie, iż ,1) W odniesieniu do wydatków
mieszanych, Gmina ma prawo do częściowego odliczenia podatku
naliczonego w oparciu o proporcję sprzedaży, o której mowa w art. 90
ust. 3 ustawy o VAT; 2) Występujących po stronie Gminy zdarzeń spoza
zakresu VAT (C-D) Gmina nie powinna uwzględniać w kalkulacji proporcji
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w interpretacjach
indywidualnych Ministra Finansów wydanych w odniesieniu do identycznego
stanu faktycznego / zdarzenia przyszłego, w szczególności w
następujących interpretacjach: Ad. 5. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniem VAT
podlegają: Przy pomocy powyższych przepisów
ustawodawca w sposób precyzyjny ustalił, jakie czynności podlegają
opodatkowaniu VAT. Tak więc opodatkowanie konkretnej czynności możliwe
jest wyłącznie w przypadku uznania jej za czynność podlegającą VAT,
wymienioną w katalogu art. 5 ustawy o VAT. Nie jest natomiast możliwe
rozszerzenie opodatkowania VAT na inne, niewymienione w ustawie
czynności lub zdarzenia. Ponadto, zgodnie z art. 7
ust. 2 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust.
1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika
towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w
szczególności: -jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części,
prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego
z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części
składowych. Zdaniem Gminy powyższa regulacja nie
znajdzie zastosowania w przedmiotowej sytuacji. W związku z
wykorzystywaniem wydatków mieszanych w pewnej części także do tego
obszaru działalności Gminy, który obejmuje zdarzenia (C-D), będące
zdaniem Gminy poza zakresem opodatkowania VAT. niewątpliwie nie
dochodzi do przekazania towarów lub ich zużycia na cele osobiste Gminy
ani jej pracowników, ani też do darowizn.v Dodatkowo,
zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, za odpłatne świadczenie usług
uznaje się również: Zdaniem
Gminy, z tytułu wykorzystania wydatków mieszanych, tj. towarów i usług,
w pewnej części także do zdarzeń (C-D) spoza zakresu VAT, także w
oparciu o przepis art. 8 ust. 2 tej ustawy nie jest ona zobowiązana do
naliczania podatku należnego. W szczególności należy
podkreślić, iż już sama literalna wykładnia powyższej regulacji
eliminuje ewentualne zastosowanie jej pkt 2. Zużycie wydatków
mieszanych, tj. takich nabywanych przez Gminę towarów i usług, jak np.
materiały biurowe, wyposażenie, sprzęt komputerowy, pomoce naukowe,
energia elektryczna, ciepło, woda, usługi wywóz nieczystości, usługi
remontowe, usługi telekomunikacyjne, usługi prawnicze i doradcze,
usługi IT, z pewnością nie stanowi nieodpłatnego świadczenia usług, o
którym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT. W przypadku tego typu
zużyć nie występuje bowiem świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT,
tj. w szczególności brak jest jakichkolwiek świadczeń oraz ich
odbiorców. W przedmiotowej sytuacji miejsce ma jedynie wykorzystanie
określonych towarów i usług do bieżącej działalności Gminy, przez jej
pracowników, którzy wykonują przy ich pomocy swoje codzienne obowiązki
(i którzy bynajmniej nie korzystają z żadnych świadczeń w omawianym
zakresie dla celów osobistych). Nie sposób tych zdarzeń postrzegać jako
świadczenia usług. Powyższy wniosek znajduje również
potwierdzenie w doktrynie, praktyce organów podatkowych i
orzecznictwie. Jak się zgodnie podkreśla, aby było można mówić o
świadczeniu usługi w rozumieniu ustawy o VAT, konieczne jest
wystąpienie skonkretyzowanego świadczenia oraz jego
odbiorcy/konsumenta. Stanowisko takie znajduje
potwierdzenie przykładowo w VAT Komentarz, 2011, A. Bartosiewicz, R.
Kubacki gdzie wskazano, że Mając na uwadze ogólne reguły konstrukcyjne
systemu VAT, a także wnioski sformułowane przez ETS, wskazać należy na
jedną istotną cechę usługi jako takiej. Otóż usługą będzie tylko takie
świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument,
odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść (choćby potencjalną).
Elementem koniecznym do uznania, że umowa obejmowała świadczenie usług
w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy VAT jest wyodrębnienie podmiotu
będącego odbiorcą świadczenia (wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 kwietnia
2009r., III SA/Wa 154/09, LEX nr 493616). Dopóki nie ma kogoś, kto
odnosiłby lub powinien odnosić konkretne (wymierne) korzyści o
charakterze majątkowym wiążące się z danym świadczeniem, dopóty
świadczenie to nie będzie usługą. Nie ma tutaj bowiem żadnej
konsumpcji. Skoro świadczenie nie jest konsumowane (przy czym nie
chodzi tutaj wyłącznie o finalną konsumpcję), to nie stanowi ono
usługi. Musi pozostać poza sferą objętą opodatkowaniem VAT; podatek ten
bowiem obciąża konsumpcję. Podobny pogląd wyraził WSA w Białymstoku,
który w orzeczeniu z dnia 28 sierpnia 2008r. (I SA/Bk 254/07,
http://orzeczenia.nsa.gov.pl) stwierdził, że w przypadku usługi
świadczeniobiorca (konsument) musi odnosić z niego, choćby nawet
potencjalną, korzyść, musi wystąpić więc konsumpcja świadczenia. Na konieczność istnienia konkretnego odbiorcy przy
świadczeniu usług opodatkowanych podatkiem VAT wskazywał Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Apple and Pear Development
Council a Commissioners of Customs and Excise (sygn. C-102/86), a także
w orzeczeniu w sprawie ToIsma(sygn. C-16/93). Ponadto
należy również zauważyć, iż powyższy art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT,
ze względu na jego brzmienie, w ocenie Gminy nie może mieć zastosowania
w stosunku do tej części wydatków mieszanych, które stanowią nabywane
przez Gminę usługi, tj. np. wywóz nieczystości, usługi remontowe,
usługi telekomunikacyjne, usługi prawnicze i doradcze, usługi IT.
Przedmiotowa regulacja odnosi się bowiem tylko i wyłącznie do zużycia
towarów. Ewentualna próba rozciągnięcia tego przepisu na usługi byłaby
zatem sprzeczna w szczególności z jego literalną wykładnią, ale także z
tzw. zasadą racjonalnego ustawodawcy, który doskonale rozróżnia i
odrębnie definiuje pojęcia towarów oraz usług. Reasumując, ewentualna konieczność naliczania przez Gminę
VAT należnego mogłaby potencjalnie dotyczyć jedynie częściowego zużycia
towarów (zaliczanych do kategorii wydatków mieszanych) w związku ze
zdarzeniami (C-D). Jak jednak Gmina uzasadnia poniżej, szczegółowa
analiza art. 8 ust. 2 ustawy o VAT prowadzi do jednoznacznego wniosku,
iż również w tym zakresie Gmina nie powinna naliczać podatku
należnego. a.Realizowanie przez Gminę zadań własnych
w oparciu o reżim publicznoprawny Przywołany powyżej
przepis art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, odpowiednio w pkt 1 oraz pkt 2
odnosi się do użycia towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług przez
podatnika. Należy natomiast podkreślić, iż Gmina nie
jest podatnikiem w związku z występowaniem po jej stronie zdarzeń
(C-D). Jak zostało bowiem wskazane powyżej, stosownie do art. 15 ust. 1
ustawy o VAT za podatników uznaje się osoby prawne, jednostki
organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne,
wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust.
2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zgodnie
natomiast z ust. 6 tej regulacji, nie uznaje się za podatnika organów
władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie
realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla
realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności
wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W konsekwencji, w świetle powyższych regulacji, wyłącznie w
przypadku wykonywania przez gminy czynności na podstawie umów
cywilnoprawnych, działają one w charakterze podatników VAT. Natomiast w
sytuacji, gdy prowadzą one działania wynikające z zadań nałożonych na
nie przepisami prawa (tak jak w przedstawionej sytuacji), nic są one
uważane za podatników w rozumieniu ustawy o VAT. W konsekwencji, w
ocenie Gminy, w przypadku gdy nie działa ona w charakterze podatnika
VAT, nie jest możliwe opodatkowanie jakiejkolwiek czynności, zdarzenia,
etc., w tym również wykorzystania wydatków mieszanych w pewnej części
także do zdarzeń (C-D). Innymi słowy, tego typu
zdarzenia jak uzyskiwanie dochodów z podatku od nieruchomości i opłaty
skarbowej, udział w podatkach dochodowych, jak również budowa
ogólnodostępnej infrastruktury gminnej, tj. np. dróg, chodników,
oświetlenia, placów zabaw, etc., pozostają całkowicie poza zakresem
ustawy o VAT. Są one realizowane przez Gminę, niejako podatnika VAT,
ale jako jednostkę samorządu terytorialnego. Taki też właśnie charakter
ma wykorzystanie wydatków mieszanych w pewnej części także do zdarzeń
(C-D). W konsekwencji, przedmiotowy obszar działalności Gminy, tj.
wykonywanie zadań własnych w oparciu o reżim publicznoprawny, nie może
być podstawą do zastosowania wobec Gminy art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o
VAT, i konieczności naliczania VAT należnego. b.Cele
związane z realizowaną przez Gminę działalnością Dodatkowo, nawet gdyby hipotetycznie uznać, że we wskazanej
sytuacji Gmina działa w charakterze podatnika VAT, należy podkreślić,
że przepis art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT zrównuje zużycie towarów z
odpłatnym świadczeniem usług wyłącznie w sytuacji, gdy dane świadczenie
jest wykonywane do celów innych niż działalność gospodarcza
podatnika. W opinii Gminy, nawet w ewentualnym
przypadku uznania przez organy podatkowe, że Gmina we wskazanej
sytuacji działa w roli podatnika VAT, nieodpłatne użycie towarów byłoby
wykonywane w ramach działalności prowadzonej przez Gminę i w związku z
powyższym powyższy przepis i tak nie znalazłby zastosowania. Stanowisko takie zostało wielokrotnie potwierdzone przez
organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (zarówno w stanie prawnym
obowiązującym do jak i po 31 marca 2011r.) przykładowo w interpretacji
indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 23 lutego
2012r., sygn. IBPP4/443-1680/11/EJ, interpretacji indywidualnej
Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 31 stycznia 2012r., sygn.
IPTPP4/443-50/11-5/BM, interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby
Skarbowej w Poznaniu z dnia 5 stycznia 2012r., sygn.
ILPP1/443-1300/11-4/BD, interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby
Skarbowej w Poznaniu z dnia 7 marca 2011r., sygn.
ILPP2/443-1968/10-2/MR, interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby
Skarbowej w Poznaniu z dnia 10 września 2010r., sygn.
ILPP2/443-939/10-3/MN. W tym miejscu pełnomocnik Wnioskodawcy,
przytacza obszerne fragmenty ww. interpretacji indywidualnych. Mając na uwadze powyższe argumenty, Gmina raz jeszcze
pragnie podkreślić, iż jej zdaniem nie jest ona zobowiązana do
naliczania podatku należnego w związku z częściowym
wykorzystaniem/zużyciem wydatków mieszanych, tj. towarów i usług, w
związku w występowaniem po jej stronie zdarzeń C-D. Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w interpretacjach
indywidualnych Ministra Finansów wydanych w odniesieniu do identycznego
stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, w szczególności w następujących
interpretacjach: Ponadto, w wydanych na
podstawie wniosków o zbliżonej treści, jeśli chodzi o pytania numer
1-4, interpretacjach z dnia 11 września 2012r. o sygnaturze
IBPP3/443-587/12/AZ oraz z dnia 14 września 2012r. o sygnaturze
IBPP3/443-616/12/AZ Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach wypowiedział
się pozytywnie. Ad. 6. Zgodnie z
art. 90 ust. 4 ustawy o VAT, proporcję sprzedaży określa się procentowo
w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku
poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana
proporcja (tzw. proporcja wstępna). Proporcję tę zaokrągla się w górę
do najbliższej liczby całkowitej. Należy jednak
zauważyć, że w przypadku odliczania podatku za pomocą współczynnika
sprzedaży na bieżąco proporcja właściwa wyliczona w oparciu o obroty
dokonane w danym roku podatkowym nie jest znana w momencie odliczenia.
W związku z tym ustawodawca wprowadził możliwość odliczenia podatku w
oparciu o proporcję wstępną, a następnie przewidział konieczność
dokonania korekty odliczenia zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy o VAT. W
takim wypadku podatnik jest zobowiązany do wyliczenia proporcji w
oparciu o obroty w danym roku podatkowym i dokonania korekty
rozliczenia podatku naliczonego w deklaracji styczniowej kolejnego roku
podatkowego. Niemniej jednak, Wnioskodawca pragnie
wskazać, iż w analizowanym przypadku w momencie dokonania planowanej
korekty deklaracji za lata poprzednie, proporcja ostateczna dla danego
roku podatkowego będzie mu już znana. Przykładowo, Gmina korygując
obecnie nabycie dokonane w 2009r., jest w stanie skalkulować proporcję
właściwą w oparciu o obroty osiągnięte w 2009r. W konsekwencji, w
opinii Wnioskodawcy nie ma konieczności ustalania w pierwszej
kolejności proporcji wstępnej (w oparciu o obroty z 2008r.) i
rozliczenia podatku naliczonego w oparciu o tę wstępną proporcję w
2009r., a następnie dokonania korekty odliczenia podatku w deklaracji
za styczeń 2010r. Wynika to z faktu, iż przepisy
dotyczące wstępnej proporcji mają na celu umożliwienie odliczania
podatku naliczonego w formie szacunkowej. Natomiast w przypadku, gdy
podatnik zna już proporcję właściwą dla danego roku (ponieważ dokonuje
późniejszej korekty rozliczeń VAT w tym względzie), która faktycznie
odzwierciedla stosunek obrotu związanego ze sprzedażą opodatkowaną do
całości obrotów, w celu odliczenia prawidłowej części podatku
naliczonego powinien zastosować proporcję właściwą. Odmienne podejście prowadziłoby do świadomie błędnej
kalkulacji odliczanej kwoty podatku naliczonego, a następnie do
jednoczesnego dokonywania korekty tego odliczenia. W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko
Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego
(zdarzenia przyszłego) uznaje się za prawidłowe. W
myśl postanowień art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku
od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.),
zwanej dalej ustawą o VAT, w zakresie, w jakim towary są wykorzystywane
do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w
art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę
podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art.
120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Zgodnie z art. 86
ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi,
suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z
tytułu nabycia towarów i usług, z uwzględnieniem rabatów określonych w
art. 29 ust.4. Prawo do obniżenia kwoty podatku
należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną
spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik
podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem
podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności
opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z
prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny
związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. Odliczyć zatem można w całości podatek naliczony, który
jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika. Wskazana zasada
wyłącza tym samym możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego
związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane
do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do
czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu
VAT. Jednocześnie z zasady tej wynika, że odliczenie podatku
naliczonego może być częściowe, tzn. w tej części, w jakiej dane towary
lub usługi, z którymi związany jest podatek naliczony są wykorzystywane
do realizacji czynności opodatkowanych, z pominięciem tej części
podatku od tych towarów i usług, w jakiej towary te (usługi) są
wykorzystywane do wykonywania czynności nieopodatkowanych podatkiem
VAT. Z treści wniosku wynika, że Gmina wykonuje
zadania nałożone na nią odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji
których została powołana. Zdecydowana większość z tych zadań jest
realizowana przez Gminę w ramach reżimu publicznoprawnego, niemniej
jednak wybrane czynności Gmina wykonuje na podstawie zawieranych umów
cywilnoprawnych. W ramach tych umów Gmina dokonuje transakcji
opodatkowanych VAT według odpowiednich stawek oraz czynności
zwolnionych od podatku VAT. Po stronie Gminy występują także zdarzenia
wynikające z zadań własnych nałożonych na Gminę odrębnymi przepisami,
realizowane przez Gminę w reżimie administracyjnym,
publicznoprawnym. Gmina ponosi szereg wydatków na
nabycie towarów i usług, jednocześnie związanych z czynnościami
opodatkowanymi VAT, zwolnionymi z VAT i występującymi po jej stronie
zdarzeniami realizowanymi w reżimie administracyjnym, publicznoprawnym
(C-D). Gmina nie zna sposobu, aby wydatki te bezpośrednio i wyłącznie
przyporządkować do czynności opodatkowanych VAT, zwolnionych z VAT lub
też do zdarzeń realizowanych w reżimie administracyjnym,
publicznoprawnym (C-D). Są to w szczególności wydatki związane ze sferą
administracyjną Gminy i utrzymaniem budynku Urzędu Gminy, np. materiały
biurowe, wyposażenie pomieszczeń, sprzęt komputerowy, pomoce naukowe,
energia elektryczna, ciepło, woda, wywóz nieczystości, usługi
remontowe, usługi telekomunikacyjne, usługi prawnicze i doradcze,
usługi IT, promocja Gminy. Biorąc pod uwagę powyższe
stwierdzić należy, iż jeśli Wnioskodawca ponosi wydatki, w związku z
którymi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, to zgodnie
z cytowanym przepisem art. 86 ust. 1 ustawy, Wnioskodawcy, będącemu
podatnikiem VAT, przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w
części w jakiej poniesione wydatki służą do wykonywania czynności
podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. W
przypadkach gdy podatnik wykonuje czynności uprawniające do odliczenia
podatku VAT i nieuprawniające do tego odliczenia i nie ma możliwości
przyporządkowania ponoszonych wydatków do czynności opodatkowanych lub
nieopodatkowanych, zastosowanie znajduje przepis art. 90 ustawy o VAT,
który ma na celu określenie wartości podatku naliczonego, służącego
wyłącznie czynnościom opodatkowanym, z pominięciem tej części podatku
naliczonego, w jakiej nabyte towary i usługi będą wykorzystywane przez
Wnioskodawcę do wykonywania czynności zwolnionych od podatku. W myśl art. 90 ust. 1 ustawy o VAT, w stosunku do towarów i
usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania
czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty
podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie
przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot
podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których
podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku
należnego. Zgodnie z art. 90 ust. 2 cyt. ustawy,
jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o
których mowa w art. 90 ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku
należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można
proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których
podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z
zastrzeżeniem ust. 10. W myśl art. 90 ust. 3 cyt.
ustawy o VAT, proporcję, o której mowa w ust. 2 ustala się jako udział
rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje
prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie
uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi
przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności,
w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. W art. 90 ust. 4 ustawy o VAT wskazano, iż proporcję
określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu
osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do
którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do
najbliższej liczby całkowitej. Do obrotu, o którym
mowa w ust. 3, nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów i
usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane
przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i
prawnych podlegających amortyzacji oraz gruntów i praw wieczystego
użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych podatnika
używanych przez podatnika na potrzeby jego działalności (art. 90 ust. 5
ustawy), a także obrotu uzyskanego z tytułu transakcji dotyczących
nieruchomości lub usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 37-41, w
zakresie, w jakim czynności te są dokonywane sporadycznie (art. 90 ust.
6 ustawy). Stosownie natomiast do zapisu art. 90 ust.
10 ustawy o VAT w przypadku gdy proporcja określona zgodnie z ust.
2-8: Z
powyższego wynika zatem, że przy obliczaniu proporcji, w liczniku
uwzględnia się roczny obrót z tytułu czynności, w związku z którymi
przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, natomiast w
mianowniku uwzględnia się całkowity obrót uzyskany z tytułu czynności,
w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty
podatku należnego oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie
przysługuje takie prawo. W art. 90 ustawy o VAT nie
sprecyzowano, co należy rozumieć przez obrót, o którym mowa w tym
przepisie. W związku z tym odwołać się należy do obrotu zdefiniowanego
na potrzeby określenia podstawy opodatkowania w podatku od towarów i
usług. Stosownie art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą
opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art.
119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu
sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna
obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej.
Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o
podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną)
towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika,
pomniejszone o kwotę należnego podatku. Natomiast
pojęcie sprzedaży zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 22 ustawy o VAT i
należy przez nie rozumieć odpłatną dostawę towarów i odpłatne
świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz
wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. W świetle
powyższego należy stwierdzić, iż z przepisów ustawy o podatku od
towarów i usług wynika, że podatnik w momencie nabycia towarów lub
usług powinien dokonać ich przyporządkowania do określonych rodzajów
czynności: opodatkowanych, zwolnionych od podatku, czy też
niepodlegających opodatkowaniu. Najistotniejszym bowiem warunkiem
umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego
jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Jedynie w przypadku, gdy nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub
części kwot związanych z czynnościami opodatkowanymi, podatnik może
pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku
naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w
stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty
podatku należnego. Możliwość obniżenia kwoty podatku
należnego o kwotę podatku naliczonego związana jest jednak z wykonaniem
przez podatnika takich czynności, które podlegają ustawie o podatku od
towarów i usług, zaś jeśli dana czynność ustawie tej nie podlega, to
nie powstaje ani obowiązek w zakresie podatku należnego, ani
uprawnienie w zakresie podatku naliczonego. Tym samym
czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT nie powinny być
brane pod uwagę przy obliczaniu proporcji, o której mowa w art. 90
ustawy o VAT, bowiem nie stanowią obrotu w rozumieniu tej ustawy. Zatem, w celu wyliczenia proporcji, o której mowa w
przepisie art. 90 ust. 3 ustawy, Wnioskodawca pominie sprzedaż
niepodlegającą opodatkowaniu, uwzględniając jedynie stosunek sprzedaży
opodatkowanej podatkiem VAT do sprzedaży ogółem, tj. opodatkowanej i
zwolnionej. Tak ustalona proporcja będzie podstawą do odliczenia
podatku naliczonego od ponoszonych wydatków mających związek z
czynnościami opodatkowanymi, zwolnionymi i niepodlegającymi
opodatkowaniu podatkiem VAT. Reasumując, w świetle
cytowanego na wstępie art. 86 ust. 1 ustawy oraz przedstawionego opisu
sprawy Gminie będzie przysługiwało prawo do częściowego odliczenia
podatku naliczonego. Kwotę podatku naliczonego do odliczenia Gmina
winna ustalić w oparciu wskaźnik struktury wyliczony na podstawie art.
90 ust. 3 ustawy o podatku VAT. Zatem prawidłowe jest
stanowisko Wnioskodawcy, iż w odniesieniu do wydatków mieszanych,
zarówno towarów i usług tj. wydatków związanych ze sferą
administracyjną Gminy i utrzymaniem budynku Urzędu tj. materiałów
biurowych, wyposażenia pomieszczeń, sprzętu komputerowego, pomocy
naukowych, energii elektrycznej, ciepła, wody, wywozu nieczystości,
usług remontowych, usług telekomunikacyjnych, usług prawniczych i
doradczych, usług IT, promocji Gminy, Gmina ma prawo do częściowego
odliczenia podatku naliczonego w oparciu o proporcję sprzedaży, o
której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT. W
odpowiedzi na kolejną wątpliwość Wnioskodawcy dotyczącą uznania zdarzeń
realizowanych przez Gminę w reżimie administracyjnym, publicznoprawnym
(C-D), za pozostające poza zakresem ustawy o VAT i tym samym nie
uwzględniania ich w kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa w
art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, należy odwołać się do przepisów w art. 15
ustawy o VAT. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT,
podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające
osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie
działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej
działalności. Pod pojęciem działalności gospodarczej
na podstawie art. 15 ust. 2 w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 marca
2013r., działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność
producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących
zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących
wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana
jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania
czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje
również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości
niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Wskazać należy że z dniem 1 kwietnia 2013r. na mocy art. 1
pkt 12 ustawy z dnia 7 grudnia 2012r. o zmianie ustawy o podatku od
towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013r. poz. 35)
ust. 2 art. 15 otrzymał brzmienie działalność gospodarcza, obejmuje
wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym
podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także
działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza
obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub
wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów
zarobkowych. Stosownie natomiast do treści art. 15
ust. 6 ww. ustawy nie uważa się za podatników organów władzy publicznej
oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań
nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały
one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie
zawartych umów cywilnoprawnych. Powyższy zapis jest
odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2007r.
Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie
wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE.L. Nr 347 s.
1, ze zm.), zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy
władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za
podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami,
których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają
należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi
działaniami lub transakcjami. Jednakże, w świetle
unormowań prawa wspólnotowego w przypadku, gdy organy władzy publicznej
bądź urzędy obsługujące te organy podejmują takie działania lub
dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do
tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii
podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji. Zatem, organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te
organy są wyłączone kręgu podatników podatku od towarów i usług w
zakresie czynności nałożonych przepisami prawa, dla realizacji których
zostały powołane. Jest to wyłączenie podmiotowo-przedmiotowe i ma
zastosowanie przy spełnieniu przez ten organ dwóch
warunków: Z powołanych przepisów wynika,
iż organy władzy publicznej nie są podatnikami podatku od towarów i
usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa
publicznego, nawet jeśli pobierają z tego tytułu należności, opłaty lub
składki. Organy te są natomiast podatnikami podatku od towarów i usług
w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie zawartych
umów cywilnoprawnych. Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych
czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te
podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze
cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku
od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i
świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i
usług. Generalnie zatem wyłączone od opodatkowania
podatkiem od towarów i usług są czynności wykonywane przez podmioty
prawa publicznego (organy władzy publicznej i urzędy obsługujące te
organy) w ramach sprawowanego przez nie władztwa publicznego. Ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia
organu władzy publicznej, jak i urzędów obsługujących te organy,
odwołując się jedynie do odrębnych przepisów nakładających obowiązek
realizacji zadań o charakterze publicznym na te organy. Z treści wniosku wynika, że po stronie Gminy występują
zdarzenia, wynikające z zadań własnych nałożonych na Gminę odrębnymi
przepisami, w trybie administracyjnym, publicznoprawnym. Są to
uzyskiwane przez Gminę wpływy w szczególności: (a) dochody z podatku od
nieruchomości, (b) opłaty skarbowej, (c) opłaty targowej, (d) opłaty
adiacenckiej, (e) renty planistycznej, (f) udział w podatkach
dochodowych, (g) subwencje ogólne, jak również wpływy z
administracyjnych decyzji, pozwoleń i koncesji, tj. w szczególności na
(h) sprzedaż alkoholu oraz (i) za zajęcie pasa ruchu. Wątpliwość jaka się pojawia w przypadku ww. opłat dotyczy
ich traktowania na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i
usług, a mianowicie czy czynności w związku z którymi pobierane są ww.
opłaty wyłączone są z opodatkowania. Istota problemu
sprowadza się zatem do ustalenia, czy Wnioskodawca pobierając ww.
opłaty, spełnia obie wskazane w art. 15 ust. 6 ustawy przesłanki, tj.
czy jest organem władzy publicznej oraz czy pobieranie tych opłat jest
czynnością ze sfery cywilnoprawnej czy publicznoprawnej. Na wstępie należy zaznaczyć, że takie pojęcia jak organ
władzy publicznej czy urzędy obsługujące te organy nie zostały
zdefiniowane w ustawie o VAT. Choć w wielu aktach normatywnych
ustawodawca posługuję się pojęciem władza publiczna czy organy władzy
publicznej, to jednocześnie nigdzie nie definiuje tych pojęć. Kwestię tą rozważał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z
dnia 25 maja 2010r., w sprawie o sygn. I FSK 852/09, w którym
stwierdził, iż choć Konstytucja nie zawiera wprost definicji organu
władzy publicznej, to jednak z jej treści da się wywieźć, że jednostki
samorządu terytorialnego takie władztwo sprawują. W art. 16 ust. 2
Konstytucji ustrojodawca wskazał bowiem, że Samorząd terytorialny
uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach
ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu
własnym i na własną odpowiedzialność. Z kolei w art. 163 Konstytucji
wskazano, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie
zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz
publicznych. Powyższe wprost dowodzi, że ustrojodawca powierzył
samorządowi terytorialnemu wykonywanie zadań administracji publicznej
niezastrzeżonych do kompetencji innych organów władzy państwowej. W
działaniach tych organy samorządu mogą korzystać ze środków prawnych o
charakterze władczym, właściwych władzy państwowej. A
zatem, w świetle sformułowań zwartych w Konstytucji RP, w
szczególności, w art. 16 ust. 2 i art. 163, samorząd terytorialny
należy traktować jako organ władzy publicznej. W uchwale NSA w składzie
pięciu sędziów NSA z dnia 9 października 2000r., sygn. akt OPK 14/00,
Sąd stwierdził, iż pozycja jednostek samorządu terytorialnego jest
wyznaczona przez dwie kategorie prawne, a mianowicie przez kompetencję
i osobowość prawną. Na podstawie określonych prawem kompetencji gmina
realizuje władztwo administracyjne i działa jako organ administracji
publicznej, a w postępowaniu administracyjnym zajmuje pozycję organu
prowadzącego postępowanie. Dokonując wykładni art. 15
ust. 6 ustawy o VAT należy więc zauważyć, że celem tej regulacji jest
wyłączenie wszelkich organów władzy publicznej oraz innych organów
podlegających prawu publicznemu z kategorii podatników VAT w
odniesieniu do czynności wykonywanych przez te podmioty w charakterze
władz publicznych. Podatnikiem podatku od towarów i usług jest więc
również organ władzy publicznej oraz urząd obsługujący ten organ,
jeżeli w stosunku do określonej czynności lub transakcji zachowuje się
jak podmiot gospodarczy. Z tego właśnie względu, ustawodawca uznał w
art. 15 ust. 6 ustawy VAT, że organy (urzędy) nie są podatnikami w
zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla
realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności
wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych. Jak
już wyżej wskazano, naczelną zasadą regulacji wspólnotowych, jest
wyłączenie wszelkich organów władzy publicznej oraz innych organów
podlegających prawu publicznemu z kategorii podatników VAT w
odniesieniu do czynności wykonywanych przez te podmioty w charakterze
władz publicznych. Stąd też w tym kontekście należy rozpatrywać, czy
czynności związane z pobieraniem opłat wskazanych we wniosku są
realizowane przez Gminę w ramach jej zadań z zakresu władzy
publicznej. Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 ustawy
z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2013r. poz.
594) gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność, w związku z czym przyznano jej na podstawie ust. 2
powołanego przepisu osobowość prawną. Z kolei
stosownie do art. 6 ust. 1 tej ustawy, do zakresu działania gminy
należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone
ustawami na rzecz innych podmiotów. W szczególności w oparciu o art. 7
ust. 1 ustawy do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych
potrzeb wspólnoty. Uszczegółowienie w art. 7 ust. 1 omawianej ustawy
wskazuje na szereg obszarów, w jakich gmina realizuje swoje zadania.
Realizacja tych zadań następować może także w drodze dostawy towarów i
świadczenia usług w rozumieniu art. 7 i 8 ustawy (w zakresie dostaw i
usług co do zasady odpłatnych). Gmina w celu wypełnienia nałożonych na
nią zadań organizuje warunki dla innych podmiotów bądź bezpośrednio
uczestniczy w obrocie gospodarczym. Źródła dochodów
jednostek samorządu terytorialnego oraz zasady ustalania i gromadzenia
tych dochodów, a także zasady ustalania i przekazania subwencji ogólnej
określa ustawa z dnia 13 listopada 2003r. o dochodach jednostek
samorządu terytorialnego (t. j. Dz. U. z 2010r. Nr 80, poz. 526 ze
zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww. ustawy ilekroć w ustawie jest mowa o
jednostkach samorządu terytorialnego rozumie się przez to gminy,
powiaty i województwa. W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1-3 cyt. ustawy,
dochodami jednostek samorządu terytorialnego są dochody własne,
subwencja ogólna i dotacje celowe z budżetu państwa. Zgodnie art. 3
ust. 2, w rozumieniu ustawy dochodami własnymi jednostek samorządu
terytorialnego są również udziały we wpływach z podatku dochodowego od
osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych. O przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji
ogólnej decyduje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego
(art. 7 ust. 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu
terytorialnego). Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 a
ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, źródłami
dochodów własnych gminy są m. in. wpływy z podatków od nieruchomości.
Stosownie do art. 4 ust. 1 pkt 2 źródłami dochodów własnych gminy są m.
in. wpływy z opłaty skarbowej i opłaty targowej i innych stanowiących
dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów. W tym miejscu wskazać należy, iż w świetle art. 5 ust. 1
pkt 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium
kraju. Przez dostawę towarów stosownie do art. 7 ust.
1 ustawy rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak
właściciel (...). Natomiast przez świadczenie usług,
o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy
rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej
lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie
stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym
również: Odnośnie pobieranego
przez Gminę podatku od nieruchomości wskazać należy, stosownie do ww.
przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT dla uznania, iż dostawa
towaru lub świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od
towarów i usług bezwzględnym warunkiem jest odpłatność za daną
czynność. Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub
odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu
dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od
nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub
ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W
konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem
od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w
przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia
odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje
podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o
charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty
świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od
towarów i usług. Uwzględniając cytowany powyżej art.
7 i art. 8 ustawy stwierdzić należy, iż pobór podatku od nieruchomości
nie stanowi dostawy towarów ani też świadczenia usług, gdyż czynność ta
nie jest wykonywana w ramach działalności gospodarczej
Zainteresowanego, jak również nie występuje bezpośredni odbiorca
beneficjent danej czynności. Dlatego też pobrany przez Wnioskodawcę
podatek od nieruchomości nie może zostać uznany za należność z tytułu
dostawy towarów, bądź świadczenia usług i jako nieobjęty hipotezami
norm zawartych w art. 7 i art. 8 ustawy, nie podlega opodatkowaniu
podatkiem VAT. Natomiast, odnosząc się do
uzyskiwanych przez Gminę wpływów takich jak: opłata skarbowa, opłata
targowa, opłata adiacencka, renta planistyczna, czy wpływów z
administracyjnych decyzji, pozwoleń i koncesji w szczególności na
sprzedaż alkoholu oraz za zajęcie pasa ruchu, jak również udział w
podatkach dochodowych zauważyć należy, że ww. wpływy uzyskiwane przez
Gminę nie stanowią wynagrodzenia wynikającego z zawartych umów
cywilnoprawnych za świadczenie wzajemne, lecz są dochodem własnym Gminy
mającym charakter daniny publicznej. Wpływy te są formą sprawowania
władztwa publicznego, a zatem Gmina w związku z tymi czynnościami
korzysta z wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 15 ust. 6
ustawy. W świetle powołanych wyżej przepisów
stwierdzić również należy, iż zakres aktywności podejmowanej przez
Gminę należy interpretować w perspektywie ogólnej zasady, tj. że ich
realizacja ma służyć zaspokajaniu zbiorowych potrzeb mieszkańców gminy.
Obowiązywanie tej zasady powoduje, że w ocenie tut. Organu, każde
działanie podejmowane przez Gminę w imieniu własnym, na własną
odpowiedzialność i finansowane z budżetu Gminy, a dotyczące mienia
gminnego (nieruchomości gminnych zajętych pod ogólnodostępna
infrastrukturę gminną, jak drogi, chodniki, oświetlenie, place zabaw)
należy uznać za działanie publiczne służące zaspokajaniu potrzeb
wspólnoty samorządowej, które jest wykonywane przez jednostkę samorządu
terytorialnego jako zadanie własne. Tym samym, budowa
infrastruktury drogowej, jest realizacją celu publicznego, do którego
Gmina jest zobowiązana w drodze ustawy. Udostępnianie tej
infrastruktury drogowej wszystkim użytkownikom nieodpłatnie w celu
zaspokojenia zbiorowych potrzeb ludności poprzez zaliczenie jej do
kategorii dróg gminnych nie pozwala na stwierdzenie, iż budowa
infrastruktury drogowej będącej przedmiotem wniosku związana jest z
prowadzoną przez Gminę działalnością opodatkowaną. Zatem stwierdzić należy, iż zdarzenia, z tytułu których
Gmina uzyskuje wpływy, tj. dochody z podatku od nieruchomości, opłat:
skarbowej, targowej, adiacenckiej, renty planistycznej, wpływy z
administracyjnych decyzji, pozwoleń i koncesji w szczególności na
sprzedaż alkoholu oraz za zajęcie pasa ruchu, udział w podatkach
dochodowych, jak również nieuzyskiwanie wpływów (w szczególności budowa
ogólnodostępnej infrastruktury gminnej jak drogi, chodniki,
oświetlenie, place zabaw itp.) pozostają poza zakresem ustawy o podatku
od towarów i usług. Są one bowiem realizowane przez Gminę nie jako
podatnika VAT, ale jako jednostkę samorządu terytorialnego. W odniesieniu do wpływów Wnioskodawcy uzyskiwanych z tytułu
subwencji ogólnej należy odwołać się do powołanego przepisu art. 29
ust. 1 ustawy, który stanowi odzwierciedlenie art. 73 Dyrektywy
2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu
podatku od wartości dodanej. Z treści tego przepisu wynika, iż w
odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług innych niż te, o
których mowa w art. 74-77, podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co
stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w
zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy,
usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi
bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia. Dla określenia, czy
dane subwencje (dotacje i inne dopłaty o podobnym charakterze) są czy
też nie są opodatkowane istotne są szczegółowe warunki ich
przyznawania, określające cele realizowanego w określonej formie
dofinansowania. Z treści powołanych wyżej przepisów
wynika, iż w sytuacji gdy podatnik, w związku z konkretną dostawą
towarów lub świadczeniem usług, otrzymuje dofinansowanie (dotację,
subwencję), stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi, tego rodzaju
dofinansowanie stanowi obok ceny, uzupełniający element podstawy
opodatkowania z tytułu danej dostawy lub świadczenia. Kryterium uznania
dotacji za zwiększającą obrót stanowi zatem stwierdzenie, iż dotacja
dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej
opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dotacje niedające
się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu
podatkiem od towarów i usług, nie stanowią obrotu w rozumieniu przepisu
art. 29 ust. 1 ustawy, czyli nie zwiększają podstawy opodatkowania
podatkiem od towarów i usług. Wobec powyższego należy
stwierdzić, że podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług
zwiększa się tylko o takie subwencje, dotacje, które w sposób
bezwzględny i bezpośredni są związane z daną dostawą towarów lub
świadczeniem usług. Jeżeli jednak taki bezpośredni związek nie
występuje, dofinansowanie ogólne na pokrycie kosztów działalności nie
podlega opodatkowaniu. Nie jest więc obrotem ogólna subwencja (dotacja,
inna dopłata o podobnym charakterze) uzyskana przez podatnika,
niezwiązana z dostawą towaru lub świadczeniem usługi. Zatem otrzymane przez Wnioskodawcę subwencje ogólne
stanowiące dochód gminy nie stanową obrotu w rozumieniu art. 29 ust. 1
ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlegają
opodatkowaniu, gdyż nie stanowią czynności wymienionej w art. 5 ust. 1
pkt 1 ustawy. Tym samym, występujące po stronie Gminy
wymienione we wniosku zdarzenia realizowane przez Gminę w reżimie
administracyjnym, publicznoprawnym (C-D) Gmina powinna traktować jako
niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Jak
wyjaśniono wyżej, czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od
towarów i usług nie powinny być uwzględniane w proporcji, o której mowa
w art. 90 ust. 3 ustawy. Fakt ten nie stanowi
jednakże przesłanki do przyznania prawa do odliczenia podatku
naliczonego w związku z wykonywaniem czynności niepodlegających
opodatkowaniu. Oznacza to jedynie, że czynności niepodlegające
opodatkowaniu podatkiem VAT znajdują się poza zakresem ustawy o podatku
od towarów i usług oraz ich wykonywanie, nie może stanowić podstawy do
realizowania przewidzianych w niej praw. Podsumowując, Gmina nie powinna uwzględniać w kalkulacji
proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT,
zdarzeń pozostających poza zakresem VAT. W
konsekwencji powyższego, stanowisko Wnioskodawcy w myśl którego,
występujące po stronie Gminy zdarzenia realizowane przez Gminę w
reżimie administracyjnym, publicznoprawnym (C-D) Gmina powinna
traktować jako pozostające poza zakresem ustawy o VAT i tym samym nie
powinna ich uwzględniać w kalkulacji proporcji sprzedaży, o której mowa
w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, należało uznać za prawidłowe. Kolejne wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą nieuwzględniania w
kalkulacji proporcji sprzedaży Gminy, dostawy towarów i świadczenia
usług wynikających z działalności podległych jednostek budżetowych,
zakładów budżetowych oraz instytucji kultury. Niektóre z tych Jednostek
są zarejestrowane dla celów VAT, a niektóre nie są zarejestrowane dla
celów VAT ponieważ wychodzą one z założenia, że są zwolnione z takiego
obowiązku ze względu na nieprzekraczanie obrotu, o którym mowa w art.
113 ustawy o VAT. Jak już wskazano powyżej, Gmina, w
świetle art. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym
wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność. Jest jednostką zasadniczego podziału terytorialnego
stopnia podstawowego, posiada osobowość prawną, a zatem zdolność do
działania we własnym imieniu. Do zakresu działania gminy należą
wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone
ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadaniem własnym Gminy jest
zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych
gminy. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć
jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w
tym z organizacjami pozarządowymi (art. 9 ust. 1 ww. ustawy). Z powyższego wynika, że Gmina, wykonując we własnym imieniu
i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności
gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i
usług, działa w charakterze podatnika podatku VAT, tym samym podlega
rejestracji dla potrzeb tego podatku na zasadach ogólnych. Należy wskazać, że pojęcie podatnika obejmuje swym zakresem
podmioty, które dokonują czynności podlegającej opodatkowaniu.
Ustawodawca określił wskazane pojęcie na tyle szeroko, by w każdym
przypadku profesjonalnej aktywności zawodowej, dokonywania czynności
opodatkowanych podmiot mógł zostać uznany za podatnika w zakresie tych
czynności. Podkreślić przy tym należy, że działalność gospodarcza ma
miejsce również wówczas, gdy nie przyniosła ona żadnych widocznych
efektów (bez względu na cel i rezultat takiej działalności).
Charakterystyka ta pozwala na uznanie, że pojęcie podatnika na gruncie
podatku od towarów i usług ma wymiar autonomiczny niezależny od
uregulowań innych aktów normatywnych regulujących stosunki
prawnopodatkowe. Wskazać ponadto należy, iż przymiot
podatnika podatku od towarów i usług przypisany jest, oprócz osobie
fizycznej czy prawnej, również wyodrębnionej jednostce organizacyjnej
samodzielnie wykonującej działalność gospodarczą, o której mowa w art.
15 ust. 2 ustawy. Zatem, gminne jednostki organizacyjne, działające w
formie, np. jednostek budżetowych, o ile oczywiście spełniają kryteria
dotyczące statusu podatnika VAT przewidziane w powołanym wyżej art. 15
ustawy, powinny dla celów rozliczeń z tytułu podatku od towarów i usług
rejestrować się jako odrębne podmioty tego podatku i posiadać odrębne
dla potrzeb VAT oznaczenie (numery) NIP. Potwierdzeniem powyższego jest treść § 13 ust. 1 pkt 13
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011r. w sprawie
wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (t.
j. Dz. U. z 2013r. poz. 247 ze zm.), który stanowi, iż zwalnia się od
podatku usługi świadczone pomiędzy: z wyjątkiem usług wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175
załącznika nr 3 do ustawy oraz usług komunikacji miejskiej. Należy w tym miejscu zauważyć, iż zgodnie z art. 113 ust. 1
ustawy o VAT, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość
sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku
podatkowym kwoty 150.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty
podatku. Z powyższego wynika więc, że jednostki Gminy
(tj. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe oraz instytucje kultury)
niemające osobowości prawnej są wyodrębnionymi jednostkami
organizacyjnymi, które po przekroczeniu określonego progu obrotu dla
celów podatku VAT powinny zarejestrować są jako (odrębni) podatnicy
VAT. Stosownie do art. 96 ust. 1 ustawy, podmioty, o
których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej
czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego
zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3. W
myśl art. 96 ust. 3 ustawy, podmioty wymienione w art. 15, zwolnione od
podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujące wyłącznie
czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 i art. 82
ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne. Mocą
art. 99 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są
obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy
miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym
kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10 i art. 133. Przytoczone powyżej przepisy wskazują, że Gmina i jednostki
podległe (tj. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe oraz instytucje
kultury) wykonują czynności w swoim własnym imieniu (każdy). Zatem
Gmina nie dokonuje czynności w imieniu jej jednostek. Powołane przez
Gminę jednostki (wyodrębnione jednostki organizacyjne) prowadzą własną
działalność gospodarczą wykonując czynności we własnym imieniu.
Podmioty te po przekroczeniu limitu obrotów uprawniającego do
zwolnienia od podatku mają obowiązek zarejestrować się jako podatnicy
VAT i uzyskać odrębny od Gminy NIP dla celów podatku VAT. Oznacza to,
że Gminę i jej jednostki (tj. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe
oraz instytucje kultury) należy uznać za odrębnych podatników podatku
VAT. Stosownie do treści powołanego powyżej art. 90
ust. 3 ustawy o VAT, proporcję, o której mowa w ust. 2, ustala się jako
udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi
przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym
obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi
przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności,
w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Obrotem
stosownie do wskazanego już wcześniej art. 20 ust. 1, jest kwota
należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku
(). Uwzględniając powyższe regulacje prawne, Gmina do
uzyskanego przez siebie obrotu nie wlicza obrotu uzyskanego przez
wyodrębnione jednostki organizacyjne jako, że są one z punktu widzenia
podatku VAT odrębnymi podmiotami. W konsekwencji,
mając na uwadze przedstawiony opis sprawy w świetle przywołanych
uregulowań stwierdzić należy, że Gmina przy obliczeniu proporcji
sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, nie powinna
uwzględniać obrotu wynikającego z działalności Jednostek z tytułu
dostawy towarów lub świadczenia usług. Tym samym
stanowisko Gminy w powyższym zakresie należało uznać za
prawidłowe. Przechodząc do kolejnej kwestii
podniesionej we wniosku, a dotyczącej stosowania wstępnej lub
późniejszej, alokacji podatku naliczonego (klucza podziału,
współczynnika, proporcji, etc.) wskazać należy, że jak wynika z
konstrukcji cytowanych wyżej przepisów art. 90 ustawy o VAT,
obowiązkiem podatnika w pierwszej kolejności jest przypisanie
konkretnych wydatków do określonych rodzajów czynności, z którymi
wydatki te są związane (czynności, w związku z którymi przysługuje
prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, bądź czynności, w związku z
którymi to prawo nie przysługuje). Natomiast zasada proporcjonalnego
odliczania podatku, o której mowa w przepisie art. 90 ust. 3 ustawy, ma
zastosowania do tej kategorii zakupów, których nie da się jednoznacznie
przypisać do konkretnego rodzaju działalności gospodarczej, tj.
opodatkowanej i zwolnionej. Ustawodawca nie ustanowił obowiązku
stosowania innej niż określona w art. 90 ust. 1 alokacji podatku
naliczonego. W świetle powyższego należy zgodzić się
ze stanowiskiem Wnioskodawcy, w myśl którego, w celu określenia kwoty
podatku naliczonego podlegającego częściowemu odliczeniu za pomocą
proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT w
odniesieniu do wydatków mieszanych związanych ze sferą administracyjną
Gminy i utrzymaniem budynku Urzędu Gminy, czyli tzw. wydatków
bieżących, o których mowa powyżej, Wnioskodawca nie ma obowiązku
stosowania wstępnej lub późniejszej alokacji podatku naliczonego
(klucza podziału, współczynnika proporcji itp.). Nadmienić w tym miejscu wypada, że ustawodawca odmiennie
uregulował kwestie określania kwoty podatku naliczonego w przypadku
nakładów ponoszonych na nabycie, w tym na nabycie praw wieczystego
użytkowania gruntów, oraz wytworzenie nieruchomości, stanowiącej
majątek przedsiębiorstwa danego podatnika, wykorzystywanej zarówno do
celów prowadzonej przez tego podatnika działalności gospodarczej, jak i
do celów innych, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika
lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, których nie da się w
całości przypisać działalności gospodarczej. W takiej sytuacji, podatek
naliczony oblicza się według udziału procentowego, w jakim dana
nieruchomość wykorzystywana jest do celów działalności gospodarczej,
stosownie do art. 86 ust. 7b, który jednakże nie znajduje zastosowania
w analizowanym przypadku, bowiem przedmiotem wniosku są wydatki
mieszane związane ze sferą administracyjną Gminy i utrzymaniem budynku
Urzędu Miejskiego (Gminy), czyli tzw. wydatki bieżące. Odnosząc się do kolejnego zagadnienia budzącego wątpliwości
Wnioskodawcy, a dotyczącego naliczania podatku należnego z tytułu
wykorzystania wydatków mieszanych, tj. zarówno towarów jak i usług, w
pewnej części także do zdarzeń realizowanych w reżimie
administracyjnym, publicznoprawnym (C-D) wskazać należy, że przez
pojęcie dostawy towarów w myśl powołanego powyżej art. 7 ust. 1 ustawy
o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak
właściciel. Interpretując zawarty ww. artykule zwrot
przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel należy
podkreślić, iż jest to czynność, która daje otrzymującemu towar prawo
do postępowania z nim jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi
tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a
nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie
jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu prawo do
rozporządzania jak właściciel nie można interpretować jako prawo
własności. Istotny jest przede wszystkim aspekt ekonomiczny, a nie
prawny transakcji, w ramach której podatnik przenosi na nabywcę prawo
do rozporządzania towarami jak właściciel. Akcent sformułowanej
definicji położony został głównie na podkreślenie przeniesienia
ekonomicznego władztwa nad rzeczą w taki sposób, aby nabywca mógł nią
dysponować podobnie jak właściciel. Natomiast przy
ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że
ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde
świadczenie niebędące dostawą towarów. Z powyższego jednoznacznie
wynika, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą
powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których
przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem,
że są one realizowane przez podatników w rozumieniu ustawy i wykonywane
w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy. Stosownie do unormowań zawartych w art. 7 ust. 2 i art. 8
ust. 2 ustawy, w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również
nieodpłatne przekazanie towarów i nieodpłatne świadczenie usług należy
uznać za spełniające definicję odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego
świadczenia usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 podlega
opodatkowaniu podatkiem VAT. Zgodnie z art. 7 ust. 2
ww. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1,
rozumie się przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących
do jego przedsiębiorstwa, w szczególności: jeżeli podatnikowi przysługiwało w całości lub
w części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku
naliczonego przy nabyciu tych towarów. Wskazać
należy, iż część wspólna cytowanego wyżej art. 7 ust. 2 ustawy, na mocy
ustawy z dnia 7 grudnia 2012r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i
usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2013r. poz. 35), z dniem 1
kwietnia 2013r., otrzymuje brzmienie: jeżeli podatnikowi przysługiwało,
w całości lub części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o
kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia
tych towarów lub ich części składowych. W myśl art. 7
ust. 3 cyt. ustawy, przepisu ust. 2 nie stosuje się do przekazywanych
drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów o małej
wartości i próbek. Natomiast w brzmieniu obowiązującym od dnia 1
kwietnia 2013r., zgodnie z art. 7 ust. 3, przepisu ust. 2 nie stosuje
się do przekazywanych prezentów o małej wartości i próbek, jeżeli
przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą
podatnika. Zatem, opodatkowaniu VAT podlega
generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do
przedsiębiorstwa, z którym wiąże się przeniesienie prawa do
rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało
prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego
przy nabyciu tego towaru, z wyjątkiem przekazania towarów spełniających
warunki do uznania ich za prezenty o małej wartości lub próbki.
Natomiast zużycie towarów podlega opodatkowaniu tylko wówczas, gdy
dokonywane jest na rzecz podmiotów i na cele wymienione w art. 7 ust. 2
pkt 1 ustawy pod warunkiem dodatkowo przysługiwania prawa do odliczania
podatku naliczonego. Jeżeli natomiast podatnik nie
miał prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego, to wszelkie
przekazanie lub zużycie towarów bez wynagrodzenia (nieodpłatne
przekazania), pozostaje neutralne podatkowo (podatnik nie musi dokonać
ich opodatkowania). Według regulacji art. 8 ust. 2
cyt. ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się
również: Natomiast z
dniem 1 kwietnia 2013r. zmianie uległa treść art. 8 ust. 2 pkt 1
ustawy, zgodnie z którym za odpłatne świadczenie usług uznaje się
również: Zatem opodatkowaniu podlegać powinno, jako odpłatne
świadczenie usług, użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa
podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza (w tym w
szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników),
jeżeli przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, w
całości lub w części, przy nabyciu tych towarów. Tylko łączne
zaistnienie ww. przesłanek umożliwia zastosowanie fikcji prawnej i
objęcie zakresem opodatkowania VAT usług świadczonych nieodpłatnie.
Jeśli jeden z tych warunków nie jest spełniony Wnioskodawca nie
powinien opodatkowywać takiego nieodpłatnego świadczenia usług. Zauważyć należy, że dla ustalenia czy konkretne nieodpłatne
świadczenie usług podlega opodatkowaniu na mocy cytowanego wyżej
przepisu istotne jest ustalenie celu takiego świadczenia. Jeżeli
nieodpłatne świadczenie wpisywało się będzie w cel prowadzonej
działalności gospodarczej, wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej
czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie
zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od
konkretnych okoliczności jakie w danej sprawie występują. Ponadto wskazać należy, iż opodatkowaniu podatkiem od
towarów i usług podlega nieodpłatne świadczenie usług (inne niż
wskazane w pkt 1) na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika,
bez względu na to czy podatnikowi przysługiwało, czy też nie
przysługiwało prawo do odliczenia podatku. Wobec
powyższego należy stwierdzić, że nieodpłatne przekazanie towarów
stanowi dostawę tylko wtedy, gdy powoduje przeniesienie prawa do
rozporządzania wydanymi towarami jak właściciel. W analizowanej sprawie
nie można mówić o przeniesieniu prawa do rozporządzania towarami jak
właściciel, a tym samym o dostawie towarów. W konsekwencji
wykorzystanie towarów w pewnej części także do zdarzeń spoza zakresu
ustawy o podatku od towarów i usług nie stanowi dostawy, o której mowa
w art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy. Z kolei, by uznać
dane świadczenie za opodatkowane podatkiem VAT musi ono być odpłatne w
myśl art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, bądź też
nieodpłatne, ale spełniające warunki wynikające z art. 8 ust. 2 ustawy.
Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, w myśl art. 8 ust. 1 ustawy,
musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a
w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie.
Dla ustalenia czy konkretne nieodpłatne świadczenie podlega
opodatkowaniu, w świetle art. 8 ust. 2 ustawy, istotne jest ustalenie
celu takiego świadczenia. W przedmiotowej sprawie
wykorzystanie nabytych usług w pewnej części także do zdarzeń
niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, nie powoduje zawiązania
stosunku zobowiązaniowego. Tym samym, nie wpisuje się w hipotezę art. 8
ust. 1 ustawy. Ponadto, zważywszy, że nabyte towary i
usługi będące przedmiotem wniosku służą wykonywaniu przez Gminę zadań
publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, to nie
znajdzie zastosowania przepis art. 8 ust. 2 ustawy. Tym samym, wykorzystanie wydatków mieszanych tj. zarówno
towarów jak i usług, w pewnej części także do zdarzeń spoza zakresu
VAT, nie będzie stanowić odpłatnej dostawy towarów, o której mowa w
art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy oraz odpłatnego świadczenia usług w
rozumieniu art. 8 ust. 1 lub ust. 2 ustawy. W konsekwencji,
Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do naliczania podatku należnego z
tego tytułu. W konsekwencji powyższej stanowisko
Gminy w tym zakresie jest prawidłowe. Prawidłowe jest
także stanowisko Gminy dotyczące prawa do dokonania korekty
nieodliczonej wcześniej części podatku naliczonego z zastosowaniem
proporcji właściwej dla danego roku. Na mocy art. 86
ust. 10 ustawy, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
powstaje: Jeżeli podatnik nie dokona obniżenia
kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, może obniżyć
kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch
następnych okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 11 ustawy). Stosownie
natomiast do treści art. 86 ust. 13 ustawy, jeżeli podatnik nie dokonał
obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w
terminach, o których mowa w ust. 10, 11, 12, 16 i 18, może on obniżyć
kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej
za okres, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego, nie
później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym
wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego. Należy również zwrócić, uwagę, że Wnioskodawca dokonując
odliczenia podatku naliczonego na podstawie współczynnika proporcji
zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy o VAT w latach poprzednich, miał
obowiązek dokonywania korekty po zakończeniu roku, o której mowa w art.
91 ust. 1 ustawy o VAT, celem odliczenia podatku VAT według proporcji
właściwej dla danego roku. Stosownie bowiem do
przepisu art. 91 ust. 1 ustawy o VAT, po zakończeniu roku, w którym
podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o
kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on
obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90
ust. 2-10, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w
art. 90 ust. 2-6 lub 10 lub przepisach wydanych na podstawie art. 90
ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego. W
przypadku podatników obowiązanych do dokonywania korekt kwot podatku
naliczonego, o których mowa w art. 91 ust. 1 i 2, zastosowanie znajduje
art. 86 ust. 14 ustawy o VAT, w myśl którego, część kwoty podatku
naliczonego obniżającą kwotę podatku należnego oblicza się w oparciu o
proporcję właściwą dla roku podatkowego, w którym powstało prawo do
obniżenia kwoty podatku należnego niezależnie od terminu obniżenia
kwoty podatku. W świetle powyższego, w sytuacji gdy
Wnioskodawca nie dokonał odliczenia podatku naliczonego w rozliczeniu
za okres, w którym wystąpiło prawo do odliczenia podatku naliczonego
(art. 86 ust. 10 ustawy) lub w jednym z dwóch następnych okresów
rozliczeniowych (art. 86 ust. 11 ustawy), ma prawo dokonać korekty
deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia,
nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym
wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego, o czym stanowi art. 86
ust. 13 ustawy. Należy podkreślić, iż Wnioskodawca
może dokonać korekty deklaracji jedynie za ten miesiąc, nie mając
wyboru złożenia korekty za kolejne dwa okresy rozliczeniowe. Przy czym
dokonując korekt za poszczególne miesiące lat poprzednich, w których
powstało prawo do odliczenia, Wnioskodawca winien zastosować właściwą
proporcję za te poszczególne lata, o czym stanowi art. 86 ust. 14
ustawy. Wyjaśnić należy bowiem, iż w momencie
dokonywania korekty deklaracji za lata poprzednie w celu skorzystania z
odliczenia podatku naliczonego, proporcja ostateczna dla danego roku
podatkowego jest już znana. Podatnik korygując deklaracje VAT za dany
rok jest w stanie skalkulować proporcję właściwą w oparciu o obroty
osiągnięte w tym roku. W konsekwencji nie ma konieczności ustalania w
pierwszej kolejności proporcji wstępnej (w oparciu o obroty z roku
poprzedzającego dany rok) i rozliczenia podatku w oparciu o tę wstępną
proporcję, a następnie dokonania korekty odliczenia podatku w
deklaracji za styczeń następnego roku. Wynika to z faktu, iż przepisy
dotyczące wstępnej proporcji mają na celu umożliwienie odliczania
podatku naliczonego w formie szacunkowej. Zatem
prawidłowe jest stanowisko, iż w przypadku gdy Gmina będzie obecnie
dokonywać korekty odliczenia podatku naliczonego dotyczącego wydatków
innych niż wskazane w art. 91 ust. 2 zd. 1 ustawy o VAT za lata
poprzednie, w związku z zastosowaniem proporcji sprzedaży, o której
mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, powinna zastosować od razu
proporcję właściwą. Mając na uwadze powyższe,
stanowisko Wnioskodawcy oceniane całościowo należało uznać za
prawidłowe. Wskazać ponadto należy, iż wydana
interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytań)
Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione w opisie stanu faktycznego
(zdarzeniu przyszłym), bądź we własnym stanowisku, które nie zostały
objęte pytaniem nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji
podatkowej rozpatrzone. Ponadto należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b
§ 3 Ordynacji podatkowej, Organ jest zobowiązany do dokonania oceny
własnego stanowiska Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej
przedstawionego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Natomiast
stanowisko w części zawierającej obszerne cytaty interpretacji wydanych
dla innych wnioskodawców, chociażby w podobnych sprawach, nie może być
przedmiotem oceny Organu upoważnionego do wydawania interpretacji.
Powołane przez Wnioskodawcę interpretacje przepisów prawa podatkowego,
a także wyroki sądów administracyjnych zostały wydane w indywidualnych
sprawach, w konkretnych stanach faktycznych i w związku z tym nie mają
mocy powszechnie obowiązującej. Końcowo wskazać
należy, iż w niniejszym rozstrzygnięciu nie dokonano oceny
prawidłowości przyporządkowania wymienionych wydatków do poszczególnych
rodzajów działalności opodatkowanej (A), zwolnionej (B) oraz będącej
poza zakresem opodatkowania (C-D), a także przyporządkowania
wymienionych wydatków do tych obszarów działalności Wnioskodawcy.
Przedstawione we wniosku twierdzenie Zainteresowanego, iż Gmina nie zna
sposobu aby wydatki bezpośrednio i wyłącznie przyporządkować do ww.
czynności, przyjęto jako element stanu faktycznego (zdarzenia
przyszłego). W niniejszej interpretacji nie dokonano oceny czy
faktycznie nie ma obiektywnej możliwości przyporządkowania dokonywanych
zakupów do jednego konkretnego rodzaju prowadzonej działalności. Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego
(zdarzenia przyszłego) przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu
prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym
stanie faktycznym, a w przypadku interpretacji dotyczącej zdarzenia
przyszłego stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania
interpretacji. Stronie przysługuje prawo do
wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa
podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1
pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28
sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim
sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra
właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz.
U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał
interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział
się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa
(art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi t. j. Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.).
Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w
terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na
wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił
odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia
wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie
lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na
adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej
w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała. Wniosek ORD-IN (PDF) Treść w pliku PDF 3 MB Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach
2b. w
rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w podatku
należnym od importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33b;