Temat interpretacji

Brak opodatkowania podatkiem VAT świadczonych przez radcę prawnego nieodpłatnych porad prawnych oraz braku obowiązku dokonania z tego tytułu zgłoszenia rejestracyjnego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 01 marca 2016 r. (data wpływu 07 marca 2016 r.) uzupełnionym pismem z dnia 11 kwietnia 2016 r. (data wpływu 15 kwietnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania podatkiem VAT świadczonych przez radcę prawnego nieodpłatnych porad prawnych oraz braku obowiązku dokonania z tego tytułu zgłoszenia rejestracyjnego jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 07 marca 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania podatkiem VAT świadczonych przez radcę prawnego nieodpłatnych porad prawnych oraz braku obowiązku dokonania z tego tytułu zgłoszenia rejestracyjnego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe (doprecyzowane w uzupełnieniu wniosku).

Wnioskodawca wykonuje zawód radcy prawnego wyłącznie w ramach stosunku pracy. Nie prowadzi kancelarii radcy prawnego, ani nie jest w takiej kancelarii zatrudniony. Wnioskodawca nie jest podatnikiem podatku VAT.

Na początku 2016 r. Proboszcz Parafii wystąpił do Dyrektora Diecezji z wnioskiem o powołanie Parafialnego Zespołu (określonego w dalszej części niniejszego pisma PZC), zgodnie z § 16 i 17 Statutu Diecezji zatwierdzonego przez J. E. , w dniu 15 listopada 2006 r., oraz w oparciu o Wskazania duszpasterskie dla parafialnych zespołów zaakceptowane przez Komisję Charytatywną Konferencji Episkopatu Polski w dniu 3 grudnia 1999 r. oraz nadanie statutu PZP dla jak najlepszego realizowania zadań miłosierdzia stojących przed każdym wiernym.

W projekcie statutu przesłanym do Dyrektora Diecezji , celem jego nadania dla tworzonej jednostki organizacyjnej zapisano, że do zadań PZC należy:

,, § 3

1. Celem PZC jest działalność charytatywna i humanitarna dla zrealizowania potrzeb duchowych i materialnych człowieka, wypływająca z ewangelicznego przykazania miłości i mająca na uwadze godność każdej osoby ludzkiej bez względu na jej wyznanie, światopogląd, narodowość, rasę i przekonania.
2. PZC w ramach posiadanych możliwości i środków, włącza się czynnie w realizowanie inicjatyw i zadań stawianych przez Diecezji .
3. PZC koordynuje działalność charytatywną na terenie parafii.

§ 4

1. Do zadań PZC należy w szczególności:
   1. krzewienie i ożywianie miłości miłosiernej oraz systematyczna i metodyczne formacja charytatywna;
   2. prowadzenie działalności charytatywno-opiekuńczej, systematyzowanie jej form i podejmowanie działań na rzecz szerokiego zakresu potrzebujących, a w szczególności: rodziny, dzieci, młodzieży, samotnych matek, niepełnosprawnych, chorych, seniorów, uzależnionych, bezdomnych, bezrobotnych, ofiar przemocy, więźniów, migrantów i uchodźców, ofiar klęsk żywiołowych, epidemii i zbrojnych konfliktów;
   3. pomoc społeczna;
   4. podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
   5. działalność na rzecz mniejszości narodowych;
   6. ochrona i promocja zdrowia;
   7. działalność na rzecz osób niepełnosprawnych;
   8. promocja zatrudnienia i aktywizacja zawodowa osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
   9. upowszechnianie i ochrona praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
   10. działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
   11. działalność na rzecz rozwoju nauki, edukacji, oświaty i wychowania;
   12. krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży;
   13. kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i tradycji;
   14. upowszechnianie kultury fizycznej i sportu;
   15. działalność na rzecz ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
   16. przeciwdziałanie patologiom społecznym;
   17. upowszechnianie i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działania wspomagające rozwój demokracji;
   18. pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
   19. działania na rzecz integracji europejskiej w oparciu o wartości chrześcijańskie oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
   20. promocja i organizacja wolontariatu.

Zadania te PZC realizuje w szczególności poprzez:

1. systematyczną formację i kształcenie wolontariuszy,
2. spotkania i seminaria formacyjne, Tygodnie Miłosierdzia i inne formy krzewienia miłości miłosiernej,
3. organizowanie i prowadzenie placówek charytatywno-opiekuńczych, oświatowych, medycznych, poradnictwa, wydawniczych oraz innych właściwych dla realizacji zadań PZC, za zgodą Dyrektora Diecezji ,
4. organizowanie grup wolontariatu,
5. prowadzenie akcji promujących i finansujących działalność charytatywną,
6. różne formy wypoczynku dla dzieci i dorosłych, a zwłaszcza dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, dla dzieci i młodzieży z rodzin ubogich, dysfunkcyjnych, wielodzietnych, dla dzieci i młodzieży polonijnej, dla osób starszych.

Jako katolik Wnioskodawca złożył deklarację o włączeniu się do Parafialnego Zespołu przy Parafii Rzymskokatolickiej w charakterze członka zwyczajnego i zadeklarował uczestnictwo w działalności charytatywnej PZC z chwilą jego powołania.

Obecnie Parafia Rzymskokatolicka oczekuje na akt powołania PZC przez Dyrektora Diecezji i nadanie statutu. W ramach działań charytatywnych PZC w Parafii Rzymskokatolickiej w związku z rozpoczęciem w dniu 8 grudnia 2015r. Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia zaplanowano między innymi uruchomienie i działanie zespołu interwencji kryzysowej dla rodzin potrzebujących pomocy ze wsparciem duchowym, prawnym i psychologicznym. W zakresie działań PZC Wnioskodawca zamierza w ramach ww. zespołu interwencji kryzysowej dla rodzin potrzebujących pomocy udzielać porad prawnych dla rodzin potrzebujących pomocy (zwłaszcza rodzin dotkniętych przemocą, alkoholizmem, narkomanią, chorobami psychicznymi, hazardem itp.). Porady te byłyby udzielane nieodpłatnie, w siedzibie PZC w dniach i godzinach z góry ustalonych, w ramach działalności PZC.

Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Wnioskodawca jest członkiem zwyczajnym- założycielem Parafialnego Zespołu (zwanym dalej PZC). Zgodnie z projektem statutu członek zwyczajny to - wolontariusz pracujący systematycznie dla realizacji misji , który złożył deklarację członka zwyczajnego. Wnioskodawca zamierza świadczyć usługi nieodpłatnych porad prawnych w ramach Zespołu Interwencji Kryzysowej PZC w ramach statusu członka zwyczajnego. Zadania zostały podane we wniosku z dnia 1 marca 2016 r. i mieści się w nich poradnictwo dla potrzebujących w szczególności rodzin, dzieci młodzieży samotnych matek itd. Poradnictwo nie będzie świadczone w ramach odrębnej umowy z PZC. Wnioskodawca nie będzie zatrudniony przez PZC. Wnioskodawca pozostając zatrudniony na etacie" nie zamierza udzielać nieodpłatnych porad prawnych dla rodzin potrzebujących pomocy we własnym imieniu, jako osoba nieprowadząca działalności gospodarczej. Wnioskodawca zamierza udzielać nieodpłatnych porad prawnych w imieniu PZC, jako członek Zespołu Interwencji Kryzysowej, dla rodzin potrzebujących pomocy. Wnioskodawca nie będzie zatrudniony w ramach etatu w PZC. Wnioskodawca poza nieodpłatnymi poradami prawnymi w PZC będzie pełnił funkcje statutowe, jeżeli zostanie do organów PZC wybrany i nie będzie wykonywał innych czynności poza etatem, o których mowa w pytaniu. Wnioskodawca w ramach świadczenia nieodpłatnych porad prawnych nie będzie reprezentował zainteresowanych podmiotów (tj. rodzin i osób potrzebujących pomocy) przed organami administracji publicznej. Wnioskodawca będzie udzielał ustnych porad, pomocy w sporządzaniu pism, wypełnianiu wniosków itp. w ramach działania Zespołu Interwencji Kryzysowej PZC. Jeżeli Wnioskodawca zostałby wybrany do zarządu PZC, to w ramach regulacji statutowych mógłby reprezentować PZC obok Proboszcza Parafii, gdyż zgodnie z § 9 projektu statutu PZC reprezentuje przewodniczący (tj. Proboszcz Parafii) wraz z przynajmniej jednym członkiem zarządu, albo specjalnie upoważniony, przez Dyrektora Diecezji , prezes zarządu wraz z przynajmniej jednym członkiem zarządu PZC. Wnioskodawca nie uzyska żadnych korzyści z tytułu czynności udzielania nieodpłatnych porad prawnych. Mając 68 lat Wnioskodawca nie chce budować ani wizerunku swojego nazwiska, ani pozyskiwać na przyszłość klientów. Wnioskodawca nie będzie udzielał nieodpłatnych porad prawnych dla rodzin potrzebujących pomocy na podstawie umowy zawartej z PZC. Wnioskodawca nie będzie świadczył nieodpłatnych porad prawnych na podstawie umowy z PZC. Zespół Interwencji Kryzysowej PZC nie został jeszcze utworzony. W zamiarze Wnioskodawcy jest utworzenie i działanie tego zespołu w składzie ksiądz, psycholog i prawnik, który będzie wysłuchiwał osoby potrzebujące pomocy i pomagał w przezwyciężeniu kryzysu, w tym także poprzez wskazanie obowiązujących przepisów prawa i jest to rola prawnika w Zespole. Wnioskodawca nie będzie świadczył porad prawnych na podstawie umowy, lecz jako członek zwyczajny PZC mający określoną wiedzę w zakresie przepisów. Wnioskodawca udzielając porad o przepisach i ich wykorzystaniu przez osobę potrzebującą pomocy będzie udzielał porady, a nie składał oświadczenie woli, będzie przy tym występował jako członek Zespołu Interwencji Kryzysowej PZC. Wnioskodawca za niezgodne z prawem udzielenie porad prawnych odpowiada w każdej sytuacji wobec osób trzecich, którym udziela porady prawnej. Według Wnioskodawcy, każdy wolontariusz ponosi odpowiedzialność za swoje działanie także prawnik udzielający nieodpłatnych porad prawnych w ramach PZC, a zatem dodatkowo nie dosyć, że będzie robił to nieodpłatnie, poświęcał czas, to dodatkowo jest narażony na odpowiedzialność cywilną w przypadku pomyłki, czy błędu. Jak wyżej podano Wnioskodawca, z racji przynależności do PZC, nie będzie świadczył usług nieodpłatnych porad prawnych, na zasadzie umowy z PZC. Wnioskodawca zamierza usługi te świadczyć wyłącznie osobiście. Przepisy ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. 2016.239) regulują sprawę ubezpieczenia wolontariuszy w ten sposób, że korzystający może zapewnić wolontariuszowi ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, w zakresie wykonywanych świadczeń (art. 46 ust. 6 ww. ustawy). Wnioskodawca, jako wykonujący zawód radcy prawnego, jest zobligowany do posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 217 poz. 2135). Wnioskodawca posiada certyfikat potwierdzenia zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych oraz ubezpieczenia dodatkowego do polisy nr oraz SA oraz S.A. w związku w wykonywaniem zawodu radcy prawnego zawartej przez Krajową Izbę Radców Prawnych na okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. Certyfikat ten uzyskuje corocznie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy będąc radcą prawym i jednocześnie członkiem zwyczajnym Parafialnego Zespołu , który zadeklarował uczestnictwo w działalności charytatywnej, udzielając nieodpłatnych porad prawnych w ramach działalności Zespołu Interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu dla rodzin potrzebujących pomocy (rodzin dotkniętych przemocą, alkoholizmem, narkomanią, chorobami psychicznymi, hazardem itp.) Wnioskodawca ma jako radca prawny obowiązek dokonać zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2011 r., nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) i od każdej nieodpłatnej porady prawnej odprowadzać do Urzędu Skarbowego 23-procentowego podatek od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, radca prawny będący członkiem zwyczajnym Parafialnego Zespołu , który zadeklarował uczestnictwo w działalności charytatywnej, udzielając nieodpłatnych porad prawnych w ramach działalności Zespołu Interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu dla rodzin potrzebujących pomocy (rodzin dotkniętych przemocą, alkoholizmem, narkomanią, chorobami psychicznymi, hazardem itp.) nie ma obowiązku dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2011 r. nr177. poz. 1054 z późn. zm.) i nie ma obowiązku odprowadzania do Urzędu Skarbowego 23-procentowego podatku od towarów i usług od każdej nieodpłatnej porady prawnej.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usługi w rozumieniu art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Z treści art. 15 ust. 1 ustawy wynika, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na mocy art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody (a więc także radców prawnych). Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zatem, biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy stwierdzić, że radca prawny, członek zwyczajny Parafialnego Zespołu , udzielając nieodpłatnych porad prawnych w ramach działalności Zespołu Interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu dla rodzin potrzebujących pomocy (rodzin dotkniętych przemocą, alkoholizmem, narkomanią, chorobami psychicznymi, hazardem itp.) nie będzie działał w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy.

W konsekwencji świadczenie przez radcę prawnego nieodpłatnych porad prawnych w ramach Zespołu Interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu nie będzie odbywać się w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W odpowiedzi na interpelację poselską nr 13706 w sprawie darmowej pomocy prawnej w odpowiedzi z dnia 21 lutego 2013 r. podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Maciej Grabowski stwierdził: Nieodpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, w tym również usług pomocy prawnej, co do zasady, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Powyższe wynika z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn zm.) zwanej dalej ustawą o VAT, stosownie do którego opodatkowaniu tym podatkom podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Nieodpłatne świadczenie usług może być na gruncie ustawy o VAT, uznane w niektórych przypadkach za podlegające opodatkowaniu VAT. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Objęcie nieodpłatnej pomocy prawnej zakresem ustawy o VAT nie będzie miało jednak miejsca, o ile jej świadczenie wpisuje się w cel działalności gospodarczej prowadzonej przez świadczącego ją podatnika.

Świadczenie profesjonalnych usług prawnych na rzecz osób, których niski status materialny nie pozwala na nabycie takich usług, a zatem porad udzielanych w interesie publicznym w sposób dobrowolny i nieodpłatny, jest powszechnie odbierane jako bezinteresowna działalność prospołeczna. Kreuje to pozytywny wizerunek przedsiębiorcy wśród obecnych i potencjalnych jego klientów. Zatem należy uznać, iż nieodpłatne udzielanie pomocy prawnej osobom najuboższym wpisuje się, co do zasady, w zakres prowadzonej działalności gospodarczej. Powyższy, prospołeczny aspekt nieodpłatnej działalności zawodowych prawników został podkreślony również w uzasadnieniu do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 marca 2010 r., sygn. akt I FSK 326/09, zgodnie z którym w sytuacji (...) uczestniczenia w przedsięwzięciach prestiżowych, o charakterze budzącym pozytywne emocje i oceny, jak chodzi o odbiór społeczny, z uwagi na bezpłatność czynności, uzasadnione jest twierdzenie co do zasady, że działania te oprócz oczywiście tego, że przynoszą korzyści usługobiorcy mają wpływ na pozytywne postrzeganie podmiotu na rynku gospodarczym jako podmiotu np. o statusie materialnym pozwalającym na takie darmowe działania, o określonym, znaczącym poziomie wiedzy, jak też o zacięciu społecznikowskim. Taki sposób prezentowania się podmiotu winien zapewnić mu (...) obok prestiżu także pozyskanie nowych klientów.

Z przedstawionych powyżej przepisów prawa krajowego wynika zatem, że nieodpłatne świadczenie określonych usług prawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeżeli można mu przypisać walor działalności prospołecznej mającej z reguły przełożenie na wzrost prestiżu oraz pozytywny wizerunek podatnika wykonującego te usługi.

Jeżeli jednak, mimo ww. reguły, udzielanych przez podatnika bezpłatnych porad prawnych nie można zakwalifikować jako czynności wpisujących się w cel prowadzonej przez niego działalności, wówczas czynności takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednakże nawet w takim przypadku nie oznacza to każdorazowo obciążenia tego rodzaju czynności podatkiem. Warunkiem naliczenia w takim przypadku podatku VAT jest bowiem poniesienie przez podatnika kosztów w związku ze świadczeniem tych czynności. W praktyce oznacza to, że prawnik, który prowadzi działalność jednoosobowo, nie naliczy podatku od bezpłatnej usługi, gdyż nie ponosi w związku z jej świadczeniem z reguły żadnych kosztów.

Przedstawione powyżej przepisy prawa nie dają zatem, w ocenie Wnioskodawcy, podstaw do podtrzymania zawartego w przedmiotowej interpelacji stwierdzenia, że zgodne z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego prawnicy są zobowiązani odprowadzać 23-procentowy podatek VAT od wartości każdej porady prawnej udzielanej nieodpłatnie na rzecz osób niezamożnych.

Odpowiadając na pytanie pani poseł dotyczące możliwości wprowadzenia zerowej stawki podatku od towarów i usług od darmowej pomocy prawnej, uprzejmie informuję, iż dokonanie takiej zmiany w ustawie o VAT nie jest możliwe, m.in. z przyczyn systemowych wynikających z objęcia prawa krajowego w zakresie opodatkowania podatkiem VAT obowiązkiem harmonizacji z prawem Unii Europejskiej.

Zgodnie z regulacjami dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006, str. 1, z późn. zm.) stosowanie zwolnienia z prawem do odliczenia podatku (funkcjonującego w Polsce jako stawka podatku w wysokości 0%) zostało przewidziane jako szczególnego rodzaju rozwiązanie mające, co do zasady, zastosowanie do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i eksportu (po spełnieniu określonych warunków). Rozwiązanie takie pozwala uniknąć podwójnego opodatkowania i realizuje zasadę, według której w kraju pochodzenia brak jest faktycznego opodatkowania towaru (ciężaru fiskalnego) przy jednoczesnym uznaniu tej transakcji za sprzedaż opodatkowaną, co umożliwia odliczenie podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług, natomiast pełne naliczenie podatku następuje w kraju przeznaczenia według stawek właściwych dla danego rodzaju towarów. Powyższe oznacza w efekcie brak możliwości stosowania zwolnienia z prawem do odliczenia (stawki 0%) w transakcjach krajowych.

W związku z tym również w przepisach ustawy o VAT wprowadzono zasadę, że stawka 0% (odpowiednik zwolnienia z prawem do odliczenia) ma, co do zasady, zastosowanie do wewnątrzwspólnotowej dostawy oraz do eksportu towarów. Biorąc pod uwagę ww. uwarunkowania formalnoprawne, brak jest podstaw do wprowadzenia stawki podatku od towarów i usług w wysokości 0% dla usług pomocy prawnej świadczonych nieodpłatnie, tym bardziej, że jak wyżej wskazano w większości przypadków nieodpłatne świadczenie usług prawnych nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT-em. W związku z powyższym nie przewiduje się zatem zmiany ustawy o VAT w przedmiotowym zakresie.

Jednocześnie uprzejmie informuje, że w związku z sygnalizowaniem przez adwokatów i radców prawnych problemów z interpretacją przepisów ustawy o VAT w odniesieniu do omawianych czynności, na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl) zamieszczona została informacja ws. stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w odniesieniu do nieodpłatnego świadczenia usług pomocy prawnej. Wyjaśnienia te powinny eliminować wątpliwości zgłaszane przez przedstawicieli zawodów prawniczych w zakresie opodatkowania nieodpłatnych usług pomocy prawnej podatkiem od towarów i usług. Podsekretarz stanu Maciej Grabowski Warszawa, dnia 21 lutego 2013 r.

Biorąc powyższe pod uwagę Wnioskodawca przedstawił własne stanowisko jak wyżej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy o VAT).

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie).

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Zauważyć tutaj należy, iż jak wynika z powołanego przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT dla uznania, iż dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest odpłatność za daną czynność.

Aby uznać dane świadczenie (usługę) za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Przy czym odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Należy w tym miejscu wskazać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W zakresie prawa unijnego, z mocy art. 9 ust. 1 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, s. 1 ze zm.), podatnikiem jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Art. 10 ww. Dyrektywy stwierdza, że warunek, o którym mowa w art. 9 ust. 1, przewidujący, że działalność gospodarcza jest prowadzona samodzielnie wyklucza opodatkowanie VAT pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą umową o pracę lub jakimikolwiek innymi więzami prawnymi tworzącymi stosunek prawny między pracodawcą a pracownikiem w zakresie warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Stwierdzić należy, że nie wszystkie czynności wykonywane przez osoby fizyczne uznawane są za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

W myśl art. 15 ust. 3 pkt 1 ustawy za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Z kolei art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy stanowi, że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Stosownie do art. 96 ust. 1 ustawy, podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.

Zgodnie z art. 96 ust. 2 ustawy, w przypadku osób fizycznych, o których mowa w art. 15 ust. 4 i 5, zgłoszenie rejestracyjne może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na które będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług i które będą wystawiały faktury przy sprzedaży produktów rolnych.

W myśl art. 96 ust. 4 ustawy, naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako "podatnika VAT czynnego", a w przypadku podatników, o których mowa w ust. 3 - jako "podatnika VAT zwolnionego", i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca wykonuje zawód radcy prawnego wyłącznie w ramach stosunku pracy. Nie prowadzi kancelarii radcy prawnego, ani nie jest w takiej kancelarii zatrudniony. Wnioskodawca nie jest podatnikiem podatku VAT. Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Wnioskodawca jest członkiem zwyczajnym - założycielem Parafialnego Zespołu . Wnioskodawca zamierza świadczyć usługi nieodpłatnych porad prawnych w ramach Zespołu Interwencji Kryzysowej PZC w ramach statusu członka zwyczajnego. Poradnictwo nie będzie świadczone w ramach odrębnej umowy z PZC. Wnioskodawca zamierza udzielać nieodpłatnych porad prawnych w imieniu PZC, jako członek Zespołu Interwencji Kryzysowej, dla rodzin potrzebujących pomocy. Wnioskodawca nie będzie zatrudniony w ramach etatu w PZC. Wnioskodawca w ramach świadczenia nieodpłatnych porad prawnych nie będzie reprezentował zainteresowanych podmiotów (tj. rodzin i osób potrzebujących pomocy) przed organami administracji publicznej. Wnioskodawca będzie udzielał ustnych porad, pomocy w sporządzaniu pism, wypełnianiu wniosków itp. w ramach działania Zespołu Interwencji Kryzysowej PZC. Wnioskodawca nie uzyska żadnych korzyści z tytułu czynności udzielania nieodpłatnych porad prawnych. Wnioskodawca zamierza usługi te świadczyć wyłącznie osobiście. Porady te byłyby udzielane nieodpłatnie, w siedzibie PZC w dniach i godzinach z góry ustalonych, w ramach działalności PZC. Wnioskodawca nie uzyska żadnych korzyści z tytułu czynności udzielania nieodpłatnych porad prawnych. Mając 68 lat Wnioskodawca nie chce budować ani wizerunku swojego nazwiska, ani pozyskiwać na przyszłość klientów. Wnioskodawca nie będzie udzielał nieodpłatnych porad prawnych dla rodzin potrzebujących pomocy na podstawie umowy zawartej z PZC.

W świetle przywołanych przepisów prawa i przedstawionych okoliczności sprawy należy zatem stwierdzić, że w odniesieniu do wskazanych czynności nieodpłatnych porad prawnych w ramach działalności Zespołu interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu na rzecz rodzin potrzebujących Wnioskodawca nie będzie występował w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy prowadzącego działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ww. ustawy.

Wnioskodawca nie uzyska bowiem żadnych korzyści z tytułu czynności udzielania nieodpłatnych porad prawnych. Jak również z okoliczności sprawy nie wynika, że Wnioskodawca będzie ponosił w związku z ww. świadczeniem jakiekolwiek koszty związane z nabyciem towarów i usług.

Mając na uwadze opis przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, że skoro usługi nieodpłatnych porad prawnych świadczone na rzecz rodzin potrzebujących pomocy, nie będą wykonywane przez Wnioskodawcę jako podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy, to czynności te nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Wobec powyższego w analizowanej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 96 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym radca prawny będący członkiem zwyczajnym Parafialnego Zespołu , który zadeklarował uczestnictwo w działalności charytatywnej, udzielając nieodpłatnych porad prawnych w ramach działalności Zespołu Interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu dla rodzin potrzebujących pomocy nie ma obowiązku dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 ustawy i nie ma obowiązku odprowadzania do Urzędu Skarbowego 23-procentowego podatku od towarów i usług od każdej nieodpłatnej porady prawnej należało uznać za prawidłowe.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym członek zwyczajny Parafialnego Zespołu , udzielając nieodpłatnych porad prawnych w ramach działalności Zespołu Interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu dla rodzin potrzebujących pomocy (rodzin dotkniętych przemocą, alkoholizmem, narkomanią, chorobami psychicznymi, hazardem itp.) nie będzie działał w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. W konsekwencji świadczenie przez radcę prawnego nieodpłatnych porad prawnych w ramach Zespołu Interwencji Kryzysowej Parafialnego Zespołu nie będzie odbywać się w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie, wynikające z opisu sprawy bądź własnego stanowiska, nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej rozpatrzone. W szczególności tutejszy Organ nie jest uprawniony do oceny stanowiska Wnioskodawcy odnoszącej się do uzasadnienia interpelacji poselskiej powołanej we własnym stanowisku w sprawie.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślenia wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Odnośnie dokumentów stanowiących załączniki do wniosku, tutejszy organ pragnie w tym miejscu wyjaśnić, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ wydający interpretację nie jest natomiast uprawniony do analizowania i oceny przesłanych załączników.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi