Zwolnienie od podatku czynności wykonywanych przez Spółkę związanych z udzielaniem pożyczek oraz uznanie odsetek za nieterminową spłatę za pozostają... - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 16.03.2016, sygn. ILPP1/4512-1-907/15-4/MD, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Temat interpretacji

Zwolnienie od podatku czynności wykonywanych przez Spółkę związanych z udzielaniem pożyczek oraz uznanie odsetek za nieterminową spłatę za pozostające poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 16 grudnia 2015 r. (data wpływu 18 grudnia 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 27 stycznia 2016 r. (data wpływu 29 stycznia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług jest:

nieprawidłowe w zakresie uznania wszystkich wykonywanych przez Spółkę czynności za korzystające ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy,
prawidłowe w zakresie uznania odsetek za nieterminową spłatę za pozostające poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.

UZASADNIENIE

W dniu 18 grudnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania wszystkich wykonywanych przez Spółkę czynności za korzystające ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy oraz uznania odsetek za nieterminową spłatę za pozostające poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 27 stycznia 2016 r. o informacje doprecyzowujące opisane zdarzenie przyszłe.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka (Wnioskująca) zamierza prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek poza systemem bankowym. Pożyczki będą udzielane przez Wnioskującą wyłącznie osobom fizycznym (konsumentom), w oparciu o przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (teks jednolity: Dz. U. z 2014 r, poz. 1497 ze zmianami). Udzielane pożyczki będą miały charakter pożyczek krótkoterminowych (do 92 tygodni), ich kwoty będą wahać się od 300 do 6.000 zł. Pożyczki udzielane będą w formie gotówkowej lub bezgotówkowej (wypłaty dokonywane będą na podstawie kart pre paidowych). Umowy pożyczki będą zawierane u klienta w domu, zawarcie takiej umowy poprzedzone będzie badaniem zdolności kredytowej pożyczkobiorcy.

Pożyczki będą spłacane w ratach cotygodniowych lub miesięcznie. W zależności od wyboru opcji/rodzaju umowy pożyczki, pożyczkobiorca/konsument będzie ponosił określone w umowie koszty finansowania.

Spółka w swojej ofercie będzie posiadała kilka rodzajów umów pożyczek, różniących się między sobą niektórymi elementami składowymi, m.in.:

umowy pożyczki miesięczne, w przypadku których koszty obsługi pożyczki będą dotyczyć opłaty przygotowawczej i wynagrodzenia umownego; w przypadku tego rodzaju umów pożyczek wszelkie spłaty rat pożyczek dokonywane są przez pożyczkobiorcę na rachunek bankowy Spółki;
umowy pożyczki standardowe tygodniowe, w przypadku których koszty obsługi pożyczki będą dotyczyć:
1. opłaty przygotowawczej,
2. prowizji z tytułu udzielenia pożyczki,
3. opłaty za dostarczenie środków,
4. opłaty za brak poręczenia w przypadku, gdy klient nie ubezpieczy umowy pożyczki we własnym zakresie lub nie wskaże poręczycieli,
5. oprocentowania,
6. opłat za usługę terenowej obsługi pożyczki w przypadku wybrania takiej opcji przez klienta,
7. opłaty za uruchomienie drugiej transzy (w przypadku udzielenia drugiej pożyczki przed upływem terminu spłaty pierwszej pożyczki),
8. opłaty za Pakiet Medyczny w przypadku skorzystania przez pożyczkobiorcę z dodatkowej usługi ubezpieczenia medycznego.

W przypadku pożyczek gotówkowych tygodniowych wszelkie spłaty rat pożyczek dokonywane będą przez pożyczkobiorcę/konsumenta na rachunek bankowy albo w przypadku wyboru opcji terenowej obsługi pożyczki przez odbiór przez przedstawiciela Spółki spłacanych przez pożyczkobiorcę/konsumenta rat pożyczek w miejscu zamieszkania pożyczkobiorcy.

Poza wskazanymi wyżej opłatami pożyczkobiorcy, którzy nie będą wywiązywali się terminowo ze swoich zobowiązań w zakresie spłaty rat pożyczki ponosić będą dodatkowe obciążenia w postaci odsetek za opóźnienie. Bedą to opłaty kalkulowane przez Spółkę zgodnie z warunkami umowy pożyczki obciążające konsumenta w przypadku nieuregulowania raty w terminie.

W przypadku pożyczkobiorców niewywiązujących się terminowo ze spłaty rat pożyczek albo też pożyczkobiorców, którzy zaprzestaną spłat rat pożyczek, Spółka będzie prowadziła własne działania zmierzające do spłaty rat pożyczek, polegające m.in. na monitowaniu pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek, zawieraniu ugód dotyczących warunków spłat rat pożyczek lub też kierowania wniosków na drogę postępowania sądowego. W takich sytuacjach, w przypadku niektórych czynności zmierzających do spłaty rat pożyczek, Spółka będzie pobierała od pożyczkobiorcy/konsumenta dodatkowe opłaty. Dotyczy to m.in. kosztów pisemnych wezwań do zapłaty, kosztów telefonów i SMS-ów z wezwaniami do zapłaty, opłat za zawarcie ugody określającej warunki spłaty zadłużenia przez pożyczkobiorcę/konsumenta. Zawieranie ugód określających warunki spłaty zadłużenia przez pożyczkobiorcę/konsumenta będzie polegało na przeprowadzeniu szeregu czynności zmierzających do wynegocjowania i określenia na piśmie z dłużnikiem zalegającym w spłacie pożyczki warunków jej spłaty, poczynając od negocjacji, a kończąc finalnie na podpisaniu ugody.

Jak już wskazano, wśród opłat ponoszonych przez konsumenta z tytułu zawartej umowy pożyczki oprócz opłat opisanych wyżej, a dotyczących samych czynności związanych z udzieleniem pożyczki oraz wyegzekwowaniem jej spłaty przez pożyczkobiorcę będą także opłaty za usługę Pakiet Medyczny. Usługa Pakiet Medyczny będzie rodzajem ubezpieczenia, w ramach którego firma ubezpieczeniowa (ubezpieczyciel) zobowiąże się do wykonania określonego rodzaju świadczenia (np. zapewnienia opieki medycznej) w zamian za opłacaną przez ubezpieczonego składkę, Spółka wystąpi w tym wypadku jako ubezpieczający. Czynności poboru opłat za Pakiet Medyczny będą stanowiły integralną część usługi udzielania pożyczek poza systemem bankowym w przypadku wyboru takiej opcji przez pożyczkobiorcę. Polegać będą one ona tym, że każdy pożyczkobiorca będzie miał możliwość skorzystania z dodatkowej usługi ubezpieczenia medycznego (m.in. ubezpieczenie zdarzeń losowych, usługi assistance), a wynikającej z zawartej umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczycielem. Koszt ubezpieczenia medycznego będzie elementem kalkulacyjnym opłat za udzielenie pożyczki (oprocentowania) i jest szczegółowo (kwotowo) określony w umowie pożyczki. Reasumując, opłaty za ubezpieczenie medyczne dopełniać będą wynagrodzenie Spółki za udzielenie konsumentowi pożyczki, przy czym znacząca część tej opłaty będzie odprowadzana w formie składek do ubezpieczyciela.

W uzupełnieniu do wniosku z dnia 27 stycznia 2016 r. Wnioskodawca wyjaśnił ponadto, że:

A. Czynności polegające na monitowaniu pożyczkobiorcy, zawieraniu ugód i postępowań sądowych.

Z tytułu wykonywania czynności, polegających na:

monitowaniu pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek,
zawieraniu ugód dotyczących warunków spłat rat pożyczek,
kierowaniu wniosków na drogę postępowania sądowego,

Wnioskodawca będzie pobierał od pożyczkobiorców wynagrodzenie zgodnie z umową za czynności wskazane w punkcie 1 i 2 powyżej, natomiast za czynności, o których mowa w punkcie 3 Wnioskodawca zasadniczo nie będzie pobierał od pożyczkobiorcy wynagrodzenia.

Poniżej znajdują się szczegółowe informacje na temat poszczególnych czynności wskazanych wyżej:

Ad. 1)

W przypadku pożyczkobiorców niewywiązujących się terminowo ze spłaty rat pożyczek albo też pożyczkobiorców, którzy zaprzestali spłat rat pożyczek Spółka prowadzić będzie własne działania zmierzające do spłaty rat pożyczek, polegające m.in. na monitowaniu pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek. W ramach tych czynności monitorowania Spółka podejmowała będzie następujące działania:

pisemne wezwania do zapłaty,
przesłanie wezwania do zapłaty SMS,
wezwanie do zapłaty telefoniczne.

Zgodnie z zapisami umowy pożyczki, Spółka będzie obciążała pożyczkobiorcę kosztami wskazanych wyżej czynności, a ustalonymi w umowie pożyczki.

Ad. 2)

Restrukturyzacja umów pożyczki następowała będzie w przypadku pożyczkobiorców niewywiązujących się terminowo ze spłaty rat pożyczek albo też pożyczkobiorców, którzy zaprzestali spłat rat pożyczek. W tym wypadku, Spółka będzie pobierała od pożyczkobiorcy opłaty z tytułu zawarcia ugody, a mające na celu pokrycie kosztów związanych z restrukturyzacją zadłużenia pożyczkobiorcy.

Ad. 3)

Kierowanie spraw na drogę sądową we własnym zakresie w tym przypadku Spółka nie będzie pobierała od pożyczkobiorcy żadnych opłat. W ramach spraw sądowych pożyczkobiorca będzie jedynie obciążany kosztami sądowymi, które poniesie Spółka w ramach procesu sądowego, a zasądzenie których zarządzi sąd wydający orzeczenie w konkretnej sprawie.

Wszystkie ww. czynności są przedmiotem zapytania Spółki.

B. Obsługa terenowa pożyczki.

W ramach terenowej obsługi pożyczki przeprowadzane będą również wizyty w domu pożyczkobiorcy w sytuacji, gdy pożyczkobiorca w sposób trwały zaprzestał spłat rat pożyczek, do momentu skierowania sprawy na drogę sądową. Celem tych wizyt będzie podejmowanie prób zbiórek zaległych rat pożyczek.

Za terenową obsługę pożyczki pobierane będą od pożyczkobiorcy opłaty, zgodnie z zawartą umową pożyczki.

C. Pakiet medyczny usługa ubezpieczenia.

Wnioskodawca poinformował, że w odniesieniu do kwestii ubezpieczenia działa jako ubezpieczający, a nie jako pośrednik ubezpieczeniowy. Zgodnie z umową zawartą z firmą ubezpieczającą, Wnioskodawca występuje jako ubezpieczający, zobowiązany do przekazania składki, jest stroną umowy z ubezpieczycielem, w której ubezpieczonymi są pożyczkobiorcy.

W konsekwencji Wnioskodawca w rozumieniu ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym nie działa jako agent lub broker przy pobieraniu składki, ale jako ubezpieczający.

Spółka informuje, że pobiera od swoich klientów (pożyczkobiorców) jako ubezpieczonych opłatę, na którą składają się:

składka ubezpieczeniowa należna do Ubezpieczyciela,
koszt czynności związanych z obsługą ubezpieczenia ponoszony przez Spółkę stanowiący przychód (obrót) Spółki.

W tym zakresie, w odniesieniu do kwoty z pkt 1, Wnioskodawca pobiera składkę w imieniu własnym, ale na rzecz ubezpieczyciela, a w odniesieniu do kwoty z pkt 2 działa we własnym imieniu i na swoją rzecz.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy prawidłowe jest stanowisko Spółki, że wszystkie wykonywane przez nią czynności, opisane dokładnie w części G wniosku, należy traktować jako podlegające zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT oraz, że odsetki za nieterminową spłatę pozostają poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy:

czynności wykonywane przez Spółkę do momentu zawarcia umowy pożyczki włącznie, opisane dokładnie we wniosku, za które Spółka będzie pobierać wynagrodzenie, stanowią na gruncie Ustawy VAT usługi zwolnione od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT jako usługa udzielenia pożyczki;
czynności wykonywane przez Spółkę po zawarciu umowy pożyczki, opisane dokładnie we wniosku, za które Spółka będzie pobierać opłaty, stanowią na gruncie Ustawy VAT usługę zwolnioną od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT jako usługa zarządzania pożyczką;
odsetki płacone przez konsumenta z tytułu nieterminowych spłat pożyczki pozostaną poza zakresem opodatkowania VAT, gdyż nie stanowią wynagrodzenia za jakiekolwiek czynności wykonywane przez Spółkę.

Z art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT, będącego implementacją regulacji unijnych w tym zakresie, wyraźnie wynika, że intencją ustawodawcy było objęcie zwolnieniem usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. Zwolnienie to nie ma przy tym charakteru podmiotowego i obejmuje zarówno usługi wykonywane przez banki, jak również świadczone przez inne podmioty. Ustawodawca szczególny nacisk położył na stronę przedmiotową, nie dokonując zawężenia omawianego zwolnienia wyłącznie do określonej grupy podmiotów. Pogląd taki potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) w wyroku w sprawie C-2/95 pomiędzy Sparekassernes Datacenter (SDC) a Skatteministeriet (Dania), w którym TSUE stwierdził, że: zwolnienie dotyczące usług finansowych nie jest uzależnione od tego, czy usługa jest wykonywana przez instytucję, która wstępuje w prawny związek z końcowym odbiorcą. Fakt, że dana transakcja jest wykonywana przez osobę trzecią, ale z punktu widzenia końcowego odbiorcy wydaje się być usługą wykonywaną przez bank, nie wyklucza objęcia jej zwolnieniem.

Podkreślić należy, że celem planowanej działalności Spółki jest udzielanie pożyczek osobom fizycznym. Model biznesowy planowany przez Spółkę zakłada przy tym, że pożyczki będą mogły być udzielane w domu klienta. Część pożyczek będzie spłacana na rachunek bankowy Spółki. W przypadku pozostałej części Spółka samodzielnie poprzez wizyty w domu klienta, dokona zbiórki kolejnych rat pożyczki. Ponadto Spółka jako pożyczkobiorca przewiduje możliwość renegocjacji warunków udzielonej już pożyczki: poprzez wydłużenie terminu jej spłaty, zmianę wysokości udzielonej pożyczki itp. W przypadku opóźnień w spłacie pożyczki Spółka we własnym zakresie podejmie działania mające na celu odzyskanie udzielonej pożyczki. Wszystkie te działania będą wiązały się ściśle z udzieloną przez Spółkę danemu klientowi pożyczką, mając na celu oprócz zdobycia klienta i udzielenia mu pożyczki także bieżącą jej obsługę. Spółka stoi na stanowisku, że wszelkie planowane przez nią czynności, za które otrzymuje ona wynagrodzenie, stanowią czynności zwolnione od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT część tych czynności zwolniona jest od VAT jako usługa udzielenia pożyczki, a część jako usługa zarządzania pożyczką.

Zdaniem Spółki, planowane przez nią czynności można z punktu widzenia Ustawy VAT podzielić na dwa odrębne świadczenia: usługę udzielenia pożyczki oraz usługę zarządzania udzieloną pożyczką. Niewątpliwie wszelkie czynności wykonywane przez Spółkę przed udzieleniem pożyczki, za które będzie ona pobierała od klienta opłatę, jak i samo udzielenie pożyczki, należy zakwalifikować jako usługę udzielania pożyczki. Przed udzieleniem pożyczki Spółka podejmie działania w celu weryfikacji zdolności kredytowej klienta oraz przedstawiciel Spółki złoży wizytę w domu klienta celem podpisania umowy pożyczki. Zawarcie umowy pożyczki będzie wiązało się z koniecznością poniesienia przez klienta szeregu opłat ustalonych w umowie (o których mowa w punktach od 1 do 6 części G wniosku opis zdarzenia przyszłego) w postaci: opłaty przygotowawczej, prowizji za udzielenie pożyczki, opłaty za dostarczenie środków, opłaty za brak poręczenia, opłaty za doręczenie środków czy za terenową obsługę pożyczki (w przypadku pożyczek udzielanych w domu klienta), kosztów ubezpieczenia (opcjonalny Pakiet Medyczny) oraz odsetek (oprocentowania) pożyczki (zgodnie z harmonogramem opłat). Zdaniem Spółki, trudno na tym etapie doszukiwać się innego rodzaju usługi, jak usługa udzielenia pożyczki. Spółka dokonywać będzie różnych czynności, które składają się na kompleksowe świadczenie usługi udzielenia pożyczki. Na usługę udzielenia pożyczki składać się będą różne drobniejsze czynności Spółki, które nie mają jednak statusu odrębnych czynności, lecz składają się na jedno kompleksowe świadczenie.

Na usługę złożoną, której definicji próżno szukać w przepisach Ustawy VAT, składa się kombinacja różnych czynności, prowadzących do realizacji określonego celu do wykonania świadczenia głównego, na które składają się różne czynności pomocnicze. Natomiast, czynność należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza czynność traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia czynności pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać bez czynności pomocniczej usługi głównej. Co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji, gdy jedna usługa obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową, obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej.

Analiza kwestii kompleksowości jest niezwykle istotna, gdyż w przypadku świadczeń kompleksowych wszystkie czynności pomocnicze dzielą los podatkowy świadczenia głównego (w zakresie klasyfikowania czynności dostawa towaru czy świadczenie usługi miejsca opodatkowania, stawki podatku, momentu powstania obowiązku podatkowego).

Czynności wykonywane do momentu zawarcia umowy pożyczki włącznie.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że usługę udzielenia pożyczki można uznać za kompleksową składającą się z kombinacji różnych czynności. Za czynności stanowiące elementy kompleksowej usługi udzielenia pożyczki uznać można czynności, które wykonywać będzie Spółka, tj.: przygotowanie umowy, badanie zdolności kredytowej, wymaganej dokumentacji, za które pobierana jest opłata przygotowawcza, wizyty przedstawicieli Wnioskującej w domu klienta celem zawarcia umowy i dostarczenia środków, za które także pobierane są opłaty (prowizja, opłata za dostarczenie środków). Czynności te wykonywane będą do momentu faktycznego udzieleniem pożyczki i ich celem jest tylko i wyłącznie zrealizowanie usługi zasadniczej czyli udzielenie pożyczki. Usługa zasadnicza w analizowanym przypadku, w postaci udzielenia pożyczki, nie mogłaby być bowiem wykonana bez przygotowania umowy pożyczki, badania zdolności kredytowej i wymaganej dokumentacji. Powyższe działania nie stanowią zatem celu samego w sobie, lecz są środkiem do pełnego i należytego wykonania usługi zasadniczej, jaką jest udzielenie pożyczki. Zatem, można w przypadku powyższych świadczeń mówić o jednym świadczeniu głównym udzielaniu pożyczki, na które składają się inne świadczenia pomocnicze czy przygotowawcze. Wymienione czynności mają ścisły związek z udzieleniem pożyczki i ich funkcjonowanie samoistne, w oderwaniu od usługi udzielenia pożyczki jest całkowicie niecelowe.

Dlatego też w ocenie Spółki szereg czynności przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego do momentu zawarcia umowy włącznie, będzie świadczeniem kompleksowym, pełnym i stanowiącym jedną nierozerwalną całość, a jego dzielenie nie jest celowe. Spółka swoje twierdzenie opiera na stanowisku prezentowanym przez organy podatkowe, a wywodzącym się z orzecznictwa TSUE, który w wielu swoich orzeczeniach podkreślał, że w przypadku świadczeń złożonych, których dzielenie jest niecelowe, należy je traktować jako świadczenie kompleksowe i opodatkowywać stawką właściwą dla świadczenia głównego.

Przykładowo w orzeczeniu w sprawie C-349/96 pomiędzy Card Protection Plan Ltd (CPP) a Commissioners of Customs and Excise TSUE uznał, że jeżeli dwa lub więcej niż dwa świadczenia (czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów podatku od wartości dodanej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać, należy, że głównym celem świadczenia wykonywanego przez Spółkę będzie udzielenie pożyczki i następcze zarządzenie tą pożyczką. Czynności wykonywane przez Spółkę do momentu zawarcia umowy pożyczki będą miały na celu właśnie doprowadzenie do podpisania umowy. Ich samodzielne funkcjonowanie nie miałoby sensu, bo nikt nie nabywa usług związanych z przygotowaniem do udzielania pożyczki, jeżeli nie zamierza zawrzeć umowy pożyczki. Podobnie sytuacja przedstawia się co do usługi ubezpieczeniowej Pakiet medyczny żaden klient takiego ubezpieczenia od Spółki nie nabędzie, jeżeli nie zawrze z nią umowy pożyczki ubezpieczenie nie może w analizowanym przypadku być świadczeniem odrębnym. Także najnowsze orzecznictwo TSUE potwierdza tezy o podatkowym rozliczeniu świadczeń kompleksowych (por. wyrok TSUE z dnia 16 kwietnia 2015 r. w sprawie C-42/14). Stanowisko prezentowane przez TSUE powielają również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych. Przykładowo wskazać należy na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 29 kwietnia 2013 r., sygn. IPPP3/443-98/13-2/KT, w której czytamy, że o świadczeniu złożonym można mówić, jeśli istnieje funkcjonalny związek pomiędzy poszczególnymi elementami świadczenia na tyle ścisły, by nie można było wydzielić z tego świadczenia jego poszczególnych elementów i potraktować ich jako świadczeń odrębnych. Muszą one stanowić jedną całość.

Zatem świadczenie kompleksowe oznacza dokonanie czynności o charakterze złożonym z co najmniej dwóch czynności, które składają się na całą transakcję. Natomiast relacja poszczególnych czynności wykonywanych na rzecz kontrahenta będzie miała charakter świadczenia głównego i świadczenia pomocniczego (lub świadczeń pomocniczych), a zatem takich, które umożliwiają skorzystanie (względnie lepsze skorzystanie) ze świadczenia podstawowego, a poszczególne czynności są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość. Celem usługi pomocniczej tworzącej razem z usługą dominującą świadczenie złożone jest lepsze wykorzystanie przez nabywcę usługi zasadniczej dominującej. Na podstawie powyższego stwierdzić należy, że usługa pomocnicza nie może realizować tego samego celu co usługa zasadnicza i nie stanowi dla klienta celu samego w sobie, a jest jedynie uzupełnieniem usługi głównej.

Mając na uwadze powyższe, uznać należy, że wszelkie czynności, które planuje wykonywać Spółka do momentu zawarcia umowy pożyczki włącznie stanowić będą jedno kompleksowe świadczenie, polegające na świadczeniu usługi udzielenia pożyczki i dzielą los podatkowy tego świadczenia głównego (usługi udzielenia pożyczki). Nie ma przy tym znaczenia fakt, że część czynności wykonywanych przez Spółkę mogłaby z podatkowego punktu widzenia zostać zakwalifikowana jako usługi opodatkowane na innych zasadach. Jak zostało to już wykazane wyżej nie można, w przypadku świadczenia kompleksowego, wyłączać z niego czynności będących jego elementem, gdyż jest to działanie sztuczne i nieprawidłowe.

Czynności wykonywane po zawarciu umowy pożyczki.

Przechodząc natomiast do czynności, które planuje wykonywać Spółka już po zawarciu umowy pożyczki, a polegających w szczególności na obsłudze udzielonej pożyczki poprzez: odbywanie przez pracowników Spółki wizyt w domu klienta celem odbioru rat pożyczki (także zaległych), monitowanie pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek, zawieranie ugód dotyczących warunków spłat rat pożyczek lub też kierowanie wniosków na drogę postępowania sądowego, należy uznać, że czynności te stanowią usługę zarządzania pożyczką przez pożyczkodawcę. Usługa tego rodzaju podlega zwolnieniu od podatku VAT w oparciu o ten sam przepis, co usługa udzielania pożyczki art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT. Przepis ten zwalnia od podatku VAT także usługi zarządzania pożyczką przez pożyczkodawcę, a w ocenie Spółki, czynności podejmowane przez nią po udzieleniu pożyczki, za które pobiera ona opłaty od klienta, stanowią właśnie usługę zarządzania pożyczką. Pojęcie zarządzania nie zostało zdefiniowane w Ustawie VAT, należy zatem odwołać się do jego potocznego znaczenia. W ocenie Spółki, trafnie zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt: I FSK 1136/13, że ,,(...) na podstawowe i kluczowe etapy zarządzania składają się planowanie, organizowanie zasobów, wdrażanie tego, co zaplanowane oraz monitoring, ewaluacja i kontrola przeprowadzonych działań. Mając to na uwadze należy stwierdzić, że czynności, które dokonywane będą przez Spółkę po udzieleniu pożyczki są właśnie usługami zarządzania pożyczką. Spółka już na etapie udzielania pożyczki ustali z klientem określony harmonogram spłat, a następnie będzie go egzekwować poprzez wizyty pracowników Spółki i odbiór kolejnych rat. W przypadku nieterminowego regulowania rat Spółka podejmie działania mające na celu spłatę, a w razie konieczności i woli klienta renegocjowane będą warunki umowy pożyczki. Za te i inne czynności wykonywane już po udzieleniu pożyczki Spółka pobierze od klienta opłaty. Zdaniem Spółki, wszystkie czynności wykonywane przez nią po zawarciu umowy pożyczki będą stanowić właśnie usługę zarządzania tą pożyczką celem tych działań jest dokonanie przez klienta spłaty pożyczki. Spółka dążąc do realizacji tego celu będzie planować, organizować i podejmować różnego rodzaju działania, będzie kontrolować i monitorować spłaty dokonywane przez klientów, a w razie opóźnień reagować na nie. Niewątpliwie zatem te działania można zakwalifikować jako usługi wpisujące się w zarządzanie pożyczkami przez pożyczkodawcę jako takie podlegające zwolnieniu od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT. Stanowisko Spółki w zakresie uznania planowanych przez nią czynności za usługi zarządzania pożyczkami, zwolnione od podatku VAT, potwierdzają także sądy administracyjne, przykładem powyższego jest cytowany już wyżej wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2014 r. Analogiczne stanowisko zaprezentował również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 2 lipca 2015 r., sygn. akt: I SA/Po 312/15, w którym sąd dokonał analizy podobnego problemu. Sąd skupił się przy tym na czynnościach wykonywanych po udzieleniu pożyczki, a związanych z faktem nieterminowego regulowania zobowiązań przez klienta. W powołanym wyroku sąd stwierdził, że tego rodzaju czynności nie mogą być kwalifikowane inaczej, jak usługi zwolnione od VAT w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy VAT. W szczególności WSA podkreślił, że (...) usługa ściągania długów polega co do zasady na działalności polegającej na nabywaniu (skupywaniu) wierzytelności, czy to w celu windykacji, czy dalszej odprzedaży. W takim przypadku są one usługami finansowymi, wyłączonymi ze zwolnienia i podlegają opodatkowaniu stawką podstawową. () wykonanie takiej usługi zakłada istnienie dwóch podmiotów, które zawarły transakcję. Usługodawca zobowiązuje się do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie. Konsumentem usługi (usługobiorcą) jest zaś podmiot, który korzysta z usługi wykonywanej przez kontrahenta, co oznacza, że usługodawca ściąga dług dla usługobiorcy, a nie dla siebie. Jeżeli zatem pożyczkodawca samodzielnie, tj. bez udziału podmiotu trzeciego monitoruje pożyczkę, to czynność ta nie może być objęta hipotezą przepisu art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o PTU.

Odnosząc się zatem do okoliczności faktycznych przedstawionych we wniosku uznać należy, że jeżeli wymienione wyżej czynności dotyczące udzielonej przez siebie pożyczki skarżąca spółka wykonuje we własnym zakresie i nie korzysta w tym zakresie z usług podmiotów trzecich, to w rezultacie czynności te będą podlegały zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o PTU, gdyż mieszczą się w pojęciu zarządzania pożyczkami pieniężnymi przez pożyczkodawcę.

Odsetki za nieterminową spłatę rat pożyczki.

Należy również mieć na uwadze, że jeszcze inaczej pod względem podatkowym przedstawia się kwestia odsetek za nieterminową spłatę pożyczki. Tego rodzaju odsetki będą pobierane przez Spółkę w sytuacji, gdy konsument pożyczkobiorca nie wywiąże się terminowo ze swojego zobowiązania i nie spłaci na czas rat pożyczki. Zdaniem Spółki, odsetki, o których mowa wyżej nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność wykonywaną przez Spółkę, nie można ich uznać zatem za wynagrodzenie za usługę i pozostają poza zakresem opodatkowania VAT. Wnioskująca podkreśla, że aby dana czynność (usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. Odsetki za nieterminową spłatę będą miały charakter sankcyjny i w związku z tym nie można twierdzić, że stanowią wynagrodzenie za usługę podlegającą opodatkowaniu VAT ich zapłata stanowi swoistą konsekwencję zachowania się pożyczkobiorcy, niezgodną z zawartą umową, czyli nieterminowe płatności. Spółka domagając się zapłaty odsetek od nieterminowych spłat, które pełnią swego rodzaju funkcję odszkodowawczą, nie będzie realizować usługi finansowej (udzielenia pożyczki czy zarządzania pożyczką), a jedynie będzie domagać się tylko pewnego rodzaju rekompensaty, wynikającej z faktu opóźnienia pożyczkobiorcy w dokonywaniu płatności, której termin już minął.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w cytowanym już wyroku WSA w Poznaniu. Także TSUE wypowiedział się w kwestii opodatkowania VAT odsetek za nieterminowe płatności. W wyroku z dnia 1 lipca 1982 r., w sprawie C-222/81 (B.A.Z. Bausystem AG) stwierdził, że odsetki karne z tytułu nieterminowej płatności nie mogą zostać uznane za wynagrodzenie w rozumieniu przepisów o podatku od wartości dodanej, i tym samym nie mogą stanowić podstawy opodatkowania tym podatkiem. TSUE uznał bowiem, że wypłata odsetek karnych nie ma żadnego związku ze świadczeniem i konsumowaniem usługi, a kwota odsetek karnych nie stanowi wynagrodzenia dla świadczącego usługę, lecz rekompensatę za opóźnioną płatność, poniesioną szkodę.

Mając na uwadze przedstawione uzasadnienie, Spółka wniosła o potwierdzenie prawidłowości jej stanowiska w powyższym zakresie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest:

nieprawidłowe w zakresie uznania wszystkich wykonywanych przez Spółkę czynności za korzystające ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy,
prawidłowe w zakresie uznania odsetek za nieterminową spłatę za pozostające poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W oparciu o art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ().

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podatnika.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza na mocy ust. 2 powołanego artykułu obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Na mocy art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jak stanowi art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Podkreślić należy, że zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone między innymi w art. 43 ustawy.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Z treści art. 43 ust. 13 ustawy wynika, że zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).

Ponadto, w świetle art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek implementacji odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, poz. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą.

W myśl art. 135 ust. 1 lit. b Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje udzielania kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę.

Przytoczone przepisy Dyrektywy dotyczą tylko ściśle wymienionych rodzajów czynności, których charakter pozwala na zakwalifikowanie ich do kategorii usług związanych z obrotem bankowym i finansami. W związku z tym należy uznać, że wszelkie inne czynności niewymienione w tym przepisie, nawet jeśli mają charakter czynności bankowych, bądź finansowych lub zakres ich jest zbliżony do tego typu usług, nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie tego przepisu. Powyższe zwolnienia obejmują w praktyce większość typowych transakcji dokonywanych na rynkach finansowych, a w szczególności usługi świadczone przez banki, biura maklerskie, fundusze inwestycyjne i powiernicze itp.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca zamierza prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek poza systemem bankowym. Pożyczki będą udzielane przez Wnioskodawcę wyłącznie osobom fizycznym (konsumentom), w oparciu o przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Udzielane pożyczki będą miały charakter pożyczek krótkoterminowych (do 92 tygodni), ich kwoty będą wahać się od 300 do 6.000 zł. Pożyczki udzielane będą w formie gotówkowej lub bezgotówkowej (wypłaty dokonywane będą na podstawie kart pre paidowych). Umowy pożyczki będą zawierane u klienta w domu, zawarcie takiej umowy poprzedzone będzie badaniem zdolności kredytowej pożyczkobiorcy. Pożyczki będą spłacane w ratach cotygodniowych lub miesięcznie. W zależności od wyboru opcji/rodzaju umowy pożyczki, pożyczkobiorca/konsument będzie ponosił określone w umowie koszty finansowania.

Spółka w swojej ofercie będzie posiadała kilka rodzajów umów pożyczek, różniących się między sobą niektórymi elementami składowymi, m.in.:

umowy pożyczki miesięczne, w przypadku których koszty obsługi pożyczki będą dotyczyć opłaty przygotowawczej i wynagrodzenia umownego; w przypadku tego rodzaju umów pożyczek wszelkie spłaty rat pożyczek dokonywane są przez pożyczkobiorcę na rachunek bankowy Spółki;
umowy pożyczki standardowe tygodniowe, w przypadku których koszty obsługi pożyczki będą dotyczyć:
1. opłaty przygotowawczej,
2. prowizji z tytułu udzielenia pożyczki,
3. opłaty za dostarczenie środków,
4. opłaty za brak poręczenia w przypadku, gdy klient nie ubezpieczy umowy pożyczki we własnym zakresie lub nie wskaże poręczycieli,
5. oprocentowania,
6. opłat za usługę terenowej obsługi pożyczki w przypadku wybrania takiej opcji przez klienta,
7. opłaty za uruchomienie drugiej transzy (w przypadku udzielenia drugiej pożyczki przed upływem terminu spłaty pierwszej pożyczki),
8. opłaty za Pakiet Medyczny w przypadku skorzystania przez pożyczkobiorcę z dodatkowej usługi ubezpieczenia medycznego.

Z tytułu wykonywania czynności, polegających na:

monitowaniu pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek,
zawieraniu ugód dotyczących warunków spłat rat pożyczek,
kierowaniu wniosków na drogę postępowania sądowego,

pisemne wezwania do zapłaty,
przesłanie wezwania do zapłaty SMS,
wezwanie do zapłaty telefoniczne.

Zgodnie z zapisami umowy pożyczki, Spółka będzie obciążała pożyczkobiorcę kosztami wskazanych wyżej czynności, a ustalonymi w umowie pożyczki.

Na główne czynności wchodzące w skład terenowej obsługi pożyczki składają się stałe wizyty przedstawicieli Spółki w domu pożyczkobiorcy. Celem tego rodzaju wizyt jest dokonanie zbiórek rat pożyczek w terminach ustalonych w harmonogramie spłat rat pożyczek. Dodatkowo w ramach terenowej obsługi pożyczki, przedstawiciele lub pracownicy Spółki składać będą poza harmonogramem zakreślonym w umowie, wizyty w domu pożyczkobiorcy w sytuacji, gdy ten nie zapłacił w terminie raty pożyczki, bądź też w terminie wynikającym z harmonogramu przedstawiciel lub pracownik Spółki nie zastał pożyczkobiorcy w domu. W ramach terenowej obsługi pożyczki przeprowadzane będą również wizyty w domu pożyczkobiorcy w sytuacji, gdy pożyczkobiorca w sposób trwały zaprzestał spłat rat pożyczek, do momentu skierowania sprawy na drogę sądową. Celem tych wizyt będzie podejmowanie prób zbiórek zaległych rat pożyczek. Za terenową obsługę pożyczki pobierane będą od pożyczkobiorcy opłaty, zgodnie z zawartą umową pożyczki.

W odniesieniu do kwestii ubezpieczenia Wnioskodawca działa jako ubezpieczający, a nie jako pośrednik ubezpieczeniowy. Zgodnie z umową zawartą z firmą ubezpieczającą, Wnioskodawca występuje jako ubezpieczający, zobowiązany do przekazania składki, jest stroną umowy z ubezpieczycielem, w której ubezpieczonymi są pożyczkobiorcy.

W konsekwencji Wnioskodawca w rozumieniu ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym nie działa jako agent lub broker przy pobieraniu składki, ale jako ubezpieczający.

Spółka informuje, że pobiera od swoich klientów (pożyczkobiorców) jako ubezpieczonych opłatę, na którą składają się:

składka ubezpieczeniowa należna do ubezpieczyciela,
koszt czynności związanych z obsługą ubezpieczenia ponoszony przez Spółkę stanowiący przychód (obrót) Spółki.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii zwolnienia od podatku czynności wykonywanych przez Spółkę związanych z udzielaniem pożyczek, ale też z zarządzaniem udzielonymi pożyczkami, oraz uznania odsetek za nieterminową spłatę za pozostające poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.

Istota umowy pożyczki została zawarta w art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.). Zgodnie z ww. przepisem, przez umowę pożyczki, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Czynności polegające na udzielaniu pożyczek pieniężnych podlegających oprocentowaniu stanowią odpłatne świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług.

W efekcie, udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnianiu kapitału na wskazany w umowie okres. Czynność udzielenia pożyczki w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek lub prowizji z tytułu korzystania z cudzego kapitału traktowana jest jako świadczenie usług.

W świetle powyższego, czynność udzielenia pożyczki spełnia definicję usługi zawartą w art. 8 ust. 1 ustawy, można bowiem zidentyfikować beneficjenta świadczenia, którym będzie pożyczkobiorca, mogący korzystać z kapitału udostępnionego przez pożyczkodawcę.

Zaznaczyć należy, że skoro czynność udzielenia pożyczki jest na gruncie ustawy, uznana za świadczenie usług podlegające tej ustawie, to wszelkie opłaty związane z zawartą umową pożyczki podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak wskazano w wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 189/12 Usługa udzielania pożyczek (kredytów) stanowi proces złożony, który rozpoczyna się od poszukiwania osób zainteresowanych ich zaciągnięciem, następnie przechodzi przez fazę negocjacji, gromadzenia stosownej dokumentacji, dochodząc do fazy przyznania pożyczki (podpisania umowy). Przy czym, usługa ta nie kończy się z dniem podpisania umowy pożyczkowej i przekazania na rzecz klienta środków pieniężnych. Jest ona kontynuowana do czasu, kiedy wygasną wzajemne roszczenia (zobowiązania) stron umowy pożyczkowej. Zazwyczaj relacje na linii instytucja finansowa klient kończą się w momencie całkowitej spłaty pożyczki (niejednokrotnie potwierdzonej dokumentem potwierdzającym ten fakt).

W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę, określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który obowiązany jest do zwrotu, tj. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju. Usługa polegająca na udzieleniu pożyczki nie kończy się z dniem podpisania umowy pożyczkowej i przekazania na rzecz pożyczkobiorcy środków pieniężnych. Jest ona kontynuowana do czasu, aż wygasną wzajemne roszczenia (zobowiązania) stron umowy pożyczkowej. Umowa pożyczki może przewidywać pobieranie różnego rodzaju opłat związanych z udzieleniem pożyczki. Mogą być również naliczane opłaty dotyczące restrukturyzacji pożyczki, które dokonywane są na wniosek pożyczkobiorcy (np. wydłużenie okresu spłat, zmiana wysokości rat itp.). Realizowane czynności dodatkowe, po udzieleniu pożyczki (podpisaniu umowy pożyczkowej), są konsekwencją udzielonej pożyczki. Jednakże odmiennie od opłat związanych z udzieleniem pożyczki, restrukturyzacja pożyczki wpływa na stosunki pomiędzy stronami zmieniając ich sytuację prawną i finansową.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), całe świadczenie złożone podlega takim regulacjom opodatkowania VAT, w tym w zakresie stosowania właściwej stawki VAT, jakie dotyczą świadczenia głównego. Oznacza to, że opodatkowanie świadczeń pomocniczych, składających się na świadczenie złożone, podlega takim samym zasadom opodatkowania, jakim podlega świadczenie główne.

Pogląd taki został ukształtowany w orzeczeniu TSUE w sprawie C-349/96, w którym TSUE stwierdził, że Z jedną usługą mamy do czynienia zwłaszcza wtedy, gdy jeden lub kilka elementów należy uznać za usługę główną, a jeden lub kilka elementów za usługi pomocnicze, objęte tym samym reżimem podatkowym, co usługa główna (podobnie w orzeczeniu w sprawie C-41/04).

Na usługę złożoną składa się więc kombinacja różnych czynności, prowadzących do realizacji określonego celu do wykonania świadczenia głównego, na które składają się różne czynności pomocnicze. Natomiast, czynność należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza czynność traktowana jest zatem jak element usługi złożonej wówczas, jeżeli cel świadczenia czynności pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać bez czynności pomocniczej usługi głównej.

Co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy jedna usługa obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową, obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi złożonej.

W odniesieniu do zasad kwalifikacji usług jako jednolitego świadczenia należy uznać, że usługę udzielenia pożyczki można uznać za kompleksową składającą się z kombinacji różnych czynności. Do takich zaliczyć należy czynności wykonywane przed faktycznym udzieleniem pożyczki, których celem jest tylko i wyłącznie zrealizowanie usługi zasadniczej. Usługa zasadnicza w postaci udzielenia pożyczki nie mogłaby być wykonana bez czynności przygotowawczych. Działania przygotowawcze nie stanowią celu samego w sobie, lecz są środkiem do pełnego i należytego wykonania usługi zasadniczej. Zatem można w przypadku świadczeń, które wykonywane są przed faktycznym udzieleniem pożyczki mówić o jednym świadczeniu głównym udzielaniu pożyczki, na które składają się inne świadczenia pomocnicze, które uznać można za usługi przygotowawcze. Przygotowawcze usługi jako usługi pomocnicze mają ścisły związek z udzieleniem pożyczki i ich funkcjonowanie samoistne, w oderwaniu od usługi udzielenia pożyczki pozbawione byłoby sensu. Ponadto oddzielenie świadczeń przygotowawczych od usługi zasadniczej (udzielenia pożyczki) miałoby charakter sztuczny.

W konsekwencji, w ocenie tut. Organu, w analizowanej sprawie wskazane we wniosku czynności, za które pobierane są opłaty, takie jak:

opłata przygotowawcza,
prowizja z tytułu udzielenia pożyczki,
opłata za dostarczenie środków,
opłata za brak poręczenia w przypadku, gdy klient nie ubezpieczy umowy pożyczki we własnym zakresie lub nie wskaże poręczycieli,
oprocentowanie,
opłata za uruchomienie drugiej transzy (w przypadku udzielenia drugiej pożyczki przed upływem terminu spłaty pierwszej pożyczki),

składają się na usługę udzielenia oprocentowanej pożyczki (są jej częściami składowymi), która to będzie podlegać zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

Natomiast w odniesieniu do czynności dodatkowych polegających na terenowej obsłudze pożyczki, zawarciu ugody dotyczącej warunków spłat rat pożyczek, tj. restrukturyzacji zadłużenia pożyczkobiorcy oraz monitowaniu pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek należy stwierdzić, że czynności te wykonywane są jednak po faktycznym udzieleniu pożyczki.

Na uwagę zasługuje fakt, że terenowa obsługa pożyczki, restrukturyzacja pożyczki oraz monitowanie pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek są ściśle związane z umową pożyczki, lecz nie jest to ścisły związek z usługą udzielenia pożyczki. W konsekwencji, czynności prawne polegające na terenowej obsłudze pożyczki, zawarciu ugody dotyczącej warunków spłat rat pożyczek oraz monitowaniu pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek nie mogą być traktowane jako świadczenia o charakterze złożonym dla usługi udzielenia pożyczki. Czynności te nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, tj. nie służą wykonaniu usługi udzielenia pożyczki. Mogą mieć charakter samoistny, zatem nie ma podstaw do traktowania ich jako elementu usługi złożonej. Powyższe czynności nie mają wpływu na samo udzielenie pożyczki. Wykonywane są po faktycznym udzieleniu pożyczki, a ich celem nie jest zrealizowanie usługi zasadniczej udzielenie pożyczki. Usługa w postaci udzielenia pożyczki może być bez przeszkód wykonana bez czynności terenowej obsługi pożyczki, zawarcia ugody dotyczącej warunków spłat rat pożyczek oraz monitowania pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek.

Z uwagi na przedstawioną treść wniosku w świetle przywołanych uregulowań oraz istoty świadczeń złożonych należy stwierdzić, że czynności prawne polegające na terenowej obsłudze pożyczki, restrukturyzacji umów pożyczki oraz monitowaniu pożyczkobiorcy nie powinny być traktowane jako element złożonej usługi udzielania pożyczek. Czynności te nie będą miały w stosunku do usługi udzielania pożyczki charakteru pomocniczego, lecz będą samodzielnymi, odrębnymi świadczeniami i będą mogły funkcjonować samoistnie, a ich oddzielenie od usługi udzielania pożyczek nie będzie miało charakteru sztucznego.

Przykładowo wynagrodzenie należne za możliwość restrukturyzacji zadłużenia pożyczkobiorcy nie sposób traktować jak każdą opłatę należną z tytułu udzielenia pożyczki. Wynagrodzenie należne Wnioskodawcy za przyznanie swojemu klientowi prawa do zawarcia ugody dotyczącej warunków spłaty rat pożyczek nie stanowi części wynagrodzenia należnego z tytułu udzielenia pożyczki, ale zapłatę za czynność dodatkową polegającą na restrukturyzacji zadłużenia w sytuacji niewywiązywania się pożyczkobiorców z terminowej spłaty rat pożyczki po jej faktycznym udzieleniu. Usługa ta dotyczy ustalenia nowych zasad spełnienia świadczenia pożyczkobiorcy ingerując w pierwotne ustalenia.

Dokonując wykładni normy prawnej art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy należy wziąć pod uwagę całą treść niniejszego przepisu. W przepisie tym jest mowa nie tylko o udzieleniu pożyczki, ale także o zarządzeniu nią. Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie wyjaśniają, co należy rozumieć pod pojęciem zarządzania pożyczką. Zarządzanie w szerokim ujęciu oznacza zrobienie czegoś za pomocą wysiłków innych osób (por. B. Kudrycka, B.G. Peters, P.J. Suwaj, Nauka administracji, Warszawa 2009); organizowanie działań dla osiągnięcia określonych celów przy zachowaniu zasad skuteczności i sprawności organizacyjnej z uwzględnieniem realnej odpowiedzialności za osiągnięte rezultaty.

Ponadto jeśli wziąć pod uwagę, że na podstawowe i kluczowe etapy zarządzania składają się: planowanie, organizowanie zasobów, wdrażanie tego, co zaplanowane oraz monitoring, ewaluacja i kontrola przeprowadzonych działań, to wynagrodzenie należne za obsługę terenową pożyczki, zawarcie ugody dotyczącej warunków spłaty rat pożyczek oraz jej restrukturyzacji a także monitowanie pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek mieści się w pojęciu zarządzania pożyczką. Wyjaśnić należy, że zawarcie ww. ugody ma na celu ustalenie nowych warunków spłaty pożyczki w celu dostosowania zobowiązania z tytułu umowy pożyczki do sytuacji finansowej klienta (wydłużenie okresu spłaty, zmiana wysokości rat itp.). Natomiast terenowa obsługa pożyczki oraz czynności monitujące wykonywane samodzielnie przez Spółkę bez udziału podmiotów trzecich, są wyrazem monitorowania udzielonej pożyczki. Zatem bez wątpienia stałe wizyty przedstawicieli Spółki w domu pożyczkobiorcy, restrukturyzacja spłaty pożyczki i czynności monitujące mieszczą się w pojęciu zarządzania pożyczką. Jednocześnie należy nadmienić, że skoro czynności monitujące i terenowa obsługa pożyczki, w ramach której przedstawiciele Spółki zbierają raty pożyczek wykonywane są przez Wnioskodawcę samodzielnie bez udziału podmiotów zewnętrznych, nie mogą być uznane za element odzyskiwania długów. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do wniosku, że Spółka świadczy usługę odzyskiwania długów dla samej siebie, z czym nie sposób się zgodzić. Czynności monitujące i terenowa obsługa pożyczki wykonywane przez Spółkę, o których mowa we wniosku nie stanowią więc usług ściągania długów lub factoringu w rozumieniu art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy, nie mogą być zatem objęte hipotezą tego przepisu. Tym samym czynności polegające na terenowej obsłudze pożyczki, zawarciu ugody dotyczącej warunków spłaty rat pożyczek oraz monitowaniu pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek jako czynności zarządzania pożyczką stanowią czynność korzystającą ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

Zatem, usługa udzielania oprocentowanej pożyczki pieniężnej, której elementami są ww. koszty, tj. opłata przygotowawcza, prowizja z tytułu udzielenia pożyczki, opłata za dostarczenie środków, opłata za brak poręczenia w przypadku, gdy klient nie ubezpieczy umowy pożyczki we własnym zakresie lub nie wskaże poręczycieli, oprocentowanie, opłata za uruchomienie drugiej transzy (w przypadku udzielenia drugiej pożyczki przed upływem terminu spłaty pierwszej pożyczki), jak również dodatkowe opłaty z tytułu usługi terenowej obsługi pożyczki w przypadku wybrania takiej opcji przez klienta, zawarcia ugody dotyczącej warunków spłat rat pożyczek i monitowania pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek jako usługa zarządzania pożyczką będą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

Ponadto jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego wśród opłat ponoszonych przez pożyczkobiorcę z tytułu zawartej umowy pożyczki będą także opłaty za usługę Pakiet Medyczny. Usługa Pakiet Medyczny będzie rodzajem ubezpieczenia, w ramach którego firma ubezpieczeniowa (ubezpieczyciel) zobowiąże się do wykonania określonego rodzaju świadczenia w zamian za opłacaną przez ubezpieczonego składkę. Wnioskodawca wystąpi w tym wypadku jako ubezpieczający.

Zauważyć należy, że usługi ubezpieczeniowe nie stanowią usług finansowych. Wnioskodawca natomiast zgodnie z zawartą umową występuje jako ubezpieczający, zobowiązany do przekazania składki. W zakresie składek ubezpieczeniowych należnych ubezpieczycielowi jak wskazano we wniosku Spółka pobiera składkę w imieniu własnym, ale na rzecz ubezpieczyciela. Tym samym, opłata za usługę ubezpieczeniową wbrew temu co twierdzi Zainteresowany nie składa się na ww. usługę pożyczki i nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

W tym miejscu wyjaśnić jednak należy, że zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Jak wynika z opisu sprawy, Wnioskodawca jako podmiot zawierający umowy ubezpieczenia jest ubezpieczającym, zaś podmiotem ubezpieczonym każdorazowo (w odniesieniu do każdej zawartej umowy) pozostają pożyczkobiorcy. Zatem to Wnioskodawca zawiera umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek, obejmując ochroną ubezpieczeniową pożyczkobiorców. Z powyższego wynika, że czynności, które Wnioskodawca wykonuje w ramach umów pełniąc rolę ubezpieczającego stanowią usługi w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Powyższe czynności należy uznać za czynności związane z zawieraną przez Wnioskodawcę, jako podmiot ubezpieczający, umową ubezpieczenia na cudzy rachunek.

Zatem, usługi świadczone przez Wnioskodawcę, jako podmiot ubezpieczający na rzecz pożyczkobiorców, za które Spółka pobiera od pożyczkobiorców opłatę związaną z obsługą ubezpieczenia, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, jako czynności świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. W konsekwencji czynności poboru opłat za Pakiet Medyczny nie będą stanowiły integralnej części usługi udzielania pożyczek przez Spółkę.

Wskazać również należy, że na ww. usługę pożyczki nie składają się również czynności dotyczące kierowania wniosków na drogę sądową, bowiem ww. czynności, jak wskazała w uzupełnieniu do wniosku Spółka, są wykonywane nieodpłatnie. W tym przypadku Spółka nie będzie pobierała od pożyczkobiorcy żadnych opłat. W ramach spraw sądowych pożyczkobiorca będzie jedynie obciążany kosztami sądowymi, które poniesie Spółka w ramach procesu sądowego, a zasądzenie których zarządzi sąd wydający orzeczenie w konkretnej sprawie.

W tym miejscu podkreślić jeszcze raz należy, że aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Stosownie do brzmienia art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101, z późn. zm.), strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Analizując przedstawiony we wniosku opis sprawy w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa stwierdzić należy, że w związku z otrzymaniem zwrotu zasądzonych wyrokiem sądu kosztów sądowych, po stronie Wnioskodawcy nie zachodzi żadna z czynności objętych dyspozycją przepisu art. 5 ust. 1 ustawy, która podlegałaby opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Strona, wobec której zasądzono zwrot kosztów sądowych, ma obowiązek wpłacić je na podstawie posiadanego prawomocnego wyroku sądu. Należność ta stanowi zwrot opłat i wydatków, które zobowiązana była uiścić strona wnosząca pismo do sądu, nie zaś wynagrodzenie otrzymane w zamian za konkretne działanie lub zaniechanie. Pomiędzy stronami procesu oraz sądem nie występuje żaden stosunek zobowiązaniowy, z którego wynikałby obowiązek dostawy towarów lub świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia (świadczenia wzajemnego) za dokonanie tych czynności.

Wobec powyższego, czynność, w wyniku której następuje zwrot zasądzonych wyrokiem sądu kosztów sądowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji powyższych rozważań należy wyjaśnić, że czynności kierowania wniosków na drogę postepowania sądowego, w związku z którymi jak wskazano w opisie sprawy Spółka nie będzie pobierała od pożyczkobiorcy żadnych opłat, nie stanowią wbrew twierdzeniom Wnioskodawcy usługi zarządzania pożyczką przez pożyczkodawcę.

Należy podkreślić, że z uwagi na to, że w analizowanej sprawie nie wszystkie wskazane we wniosku czynności wykonywane przez Spółkę uznano za kompleksowe świadczenie usług udzielania pożyczek oraz zarządzania pożyczką zwolnionych od podatku na postawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie zwolnienia od podatku czynności wykonywanych przez Spółkę związanych z udzielaniem pożyczek należało uznać w całości za nieprawidłowe.

Z kolei odnośnie odsetek za nieterminową spłatę, opisanych we wniosku, wskazać należy co następuje:

Jak wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, dla uznania, że dostawa towaru lub świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bezwzględnym warunkiem jest odpłatność za daną czynność.

Ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje, co należy rozumieć przez czynność odpłatną, jednakże kwestia ta była niejednokrotnie przedmiotem rozpatrywania przez Trybunał Sprawiedliwości UE. Jak zauważył TSUE w wyroku C-102/86 Apple and Pear Development Council v. Commissioners of Customs and Excise czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Należy też zwrócić uwagę na wyrok C-16/93 pomiędzy R.J Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie Trybunał zauważył, że czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy. Z kolei w orzeczeniu z dnia 5 lutego l981 r., C-154/80 Staatssecretaris van Financien v. Stowarzyszenie spółdzielcze Cooperatieve Aardappelenbewaarplaats GA Trybunał stwierdził, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w przypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W orzeczeniu C-222/81 z dnia 1 lipca 1972 r. między BAZ Bausystem AG a Finanzamt Munchen fur Korperschaften, Trybunał stwierdził, że odsetki karne z tytułu nieterminowej płatności nie mogą zostać uznane za wynagrodzenie w rozumieniu przepisów o VAT i tym samym nie mogą stanowić podstawy opodatkowania tym podatkiem. TSUE uznał bowiem, że wypłata odsetek karnych nie ma żadnego związku ze świadczeniem i konsumowaniem usługi, a kwota odsetek karnych nie stanowi wynagrodzenia świadczącego usługę, lecz rekompensatę za opóźnioną płatność/poniesioną szkodę.

Kwoty otrzymane z tytułu odsetek i innych opłat o charakterze karnym nie powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę finansową. Zapłata ich stanowi bowiem swoistą konsekwencję zachowania się pożyczkobiorcy/kredytobiorcy, niezgodną z zawartą umową, czyli nieterminowe płatności. Odsetki karne nie są częścią kwoty należnej z tytułu świadczenia usług, ani też nie mają wpływu na cenę świadczonych usług, w związku z czym nie można uznać, iż stanowią obrót. Fakt, iż w umowie zawarte są stosowne klauzule dotyczące kar umownych lub odsetek za opóźnienia, nie oznacza obligatoryjnego podwyższenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia usługi. Są one naliczane tylko w sytuacjach, gdy kontrahent nie wywiązuje się z postanowień zawartych w umowie, natomiast nie stanowią wynagrodzenia za świadczenie usługi. Pożyczkodawca / kredytodawca domagając się zapłaty należności głównej wraz z odsetkami za zwłokę i innymi opłatami karnymi, nie realizuje usługi finansowej. Domaga się tylko pewnego rodzaju rekompensaty, wynikającej z faktu opóźnienia klienta w dokonywaniu płatności, której termin już minął. Kwalifikacja odsetek i opłat jako wynagrodzenia za usługę finansową możliwa jest wyłącznie w określonych okolicznościach przypadku uzgodnionych odsetek za odroczenie płatności.

Odszkodowania oraz kary umowne nie należą do katalogu czynności podlegających opodatkowaniu. W szczególności nie stanowią odpłatności za świadczenie usług w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług. Powyższe płatności mają wyłącznie charakter rekompensaty za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, zaś podmiot dokonujący płatności nie uzyskuje jakiegokolwiek świadczenia ekwiwalentnego do tej płatności. Ze względu zatem na swój charakter zbliżony do kary umownej, wskazane przychody nie podlegają opodatkowaniu podatkiem.

Biorąc powyższe pod uwagę wskazać należy, że dodatkowe obciążenia w postaci odsetek za opóźnienie, które będą ponosić pożyczkobiorcy niewywiązujący się terminowo ze swoich zobowiązań w zakresie spłaty rat pożyczek, nie będą stanowić wynagrodzenia za świadczenie przez Wnioskodawcę usługi. Tym samym nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podsumowując, w odpowiedzi na zadane pytanie należy stwierdzić, że wykonywane przez Wnioskodawcę czynności, za które Spółka będzie pobierała opłaty, tj. opłata przygotowawcza, prowizja z tytułu udzielenia pożyczki, opłata za dostarczenie środków, opłata za brak poręczenia, oprocentowanie, opłata za uruchomienie drugiej transzy, jak również dodatkowe opłaty z tytułu terenowej obsługi pożyczki, zawarcia ugody dotyczącej warunków spłat rat pożyczek i monitowania pożyczkobiorcy w zakresie niespłaconych rat pożyczek, będą korzystały ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy. Natomiast czynności wykonywane przez Spółkę w ramach usługi Pakiet Medyczny oraz czynności dotyczące kierowania wniosków na drogę sądową nie będą korzystały ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy.

Z kolei dodatkowe obciążenia w postaci odsetek za opóźnienie, które będą ponosić pożyczkobiorcy niewywiązujący się terminowo ze swoich zobowiązań w zakresie spłaty rat pożyczek, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie będą związane ze świadczeniem przez Wnioskodawcę jakichkolwiek usług.

Wskazać należy, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa rozpatrzone.

Jednocześnie należy zauważyć, iż stosownie do przepisu art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Należy zatem zaznaczyć, że wydając przedmiotową interpretację tut. Organ oparł się na wynikającym z treści wniosku opisie zdarzenia przyszłego. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego zdarzenia przyszłego, udzielona interpretacja traci swą ważność.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 594 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie