Temat interpretacji

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535) - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów.

Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jako właściciel, w tym również, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy:

• ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego,
• ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
• przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
• ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu,
• przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego.

Słusznie wskazano we wniosku, że w przypadku gdy najemca zwróci się do Spółdzielni po 1 maja 2004 r. "z wnioskiem o przekształcenie praw najmu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu" na gruncie ww. ustawy o podatku od towarów i usług, będzie to ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 5.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ww. ustawy o podatku od towarów "zwalnia się od podatku dostawę obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyjątkiem obiektów i ich części, które mają być zasiedlone lub zamieszkałe po raz pierwszy*; zwolnienie nie dotyczy części budynków przeznaczonych na cele inne niż mieszkaniowe". Natomiast w myśl ust. 7 cytowanego art. 43 zwolnienie określone w ust. 1 pkt 10 nie ma zastosowania w przypadku, o którym mowa w art. 29 ust. 8 ww. ustawy, który dotyczy:

• umów o przekształcenie przysługującego członkowi spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w okresie 5 lat od jego ustanowienia na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub
• ustanowienia w miejsce tego prawa, w okresie 5 lat od jego ustanowienia, prawa odrębnej własności lokalu.

Skoro ustawodawca w art. 7 zrównał ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z dostawą towarów i równocześnie w art. 43 ust. 7 nie wyłączył go ze zwolnienia uznać należy, że ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest zwolnione od podatku od towarów i usług zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

W przypadku ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w drodze przetargu zastosowanie będzie miał art. 43 ust. 1 pkt 10 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, co oznacza że tego typu dostawa korzystać będzie ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Umowa użyczenia jest umową uregulowaną w art. 710-719 ustawy z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 9).

Użyczenie jest umową, w której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710).

Istotnymi cechami tej umowy są zatem dwa elementy:

• oddanie rzeczy do używania na pewien czas,
• nieodpłatność.

Umowę użyczenia od umowy najmu odróżnia nieodpłatność oraz zaliczenie użyczenia do umów realnych, a nie konsensualnych, tzn. że dochodzi ona do skutku przez wydanie rzeczy biorącemu w używanie.

W poprzednim stanie prawnym wydanie towaru na podstawie umowy użyczenia nie było opodatkowane VAT, jako wymienione expressis verbis w art. 3 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym do 30 kwietnia 2004 r.

Oceniając jednak tę czynność w obecnym stanie prawnym przede wszystkim należy rozpocząć od stwierdzenia, że dostawa towarów i usług pod tytułem nieodpłatnym - co do zasady - nie podlega opodatkowaniu VAT, gdyż zasadą jest opodatkowanie odpłatnych czynności dostawy towarów i świadczenia usług.

Jednak zarówno w VI Dyrektywie , jak i obecnej polskiej ustawie o VAT, określono przypadki, w których czynności nieodpłatnej dostawy towarów i nieodpłatnego świadczenia usług, zrównano z czynnościami odpłatnymi, poddając je w ten sposób opodatkowaniu (art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług).

W świetle tych dwóch unormowań należy stwierdzić, że oddanie rzeczy do używania na podstawie umowy użyczenia, nie może być kwalifikowane jako dostawa towarów, zrównana na podstawie art. 7 ust. 2 z odpłatną dostawą, gdyż wymienione w tym przepisie czynności przekazania towarów bez wynagrodzenia przenoszą prawo do rozporządzania towarami jak właściciel, a oddanie towaru do używania na pewien czas, nie spełnia tego kryterium.

Oddanie towaru do używania na podstawie umowy użyczenia może być jednak zakwalifikowane jako nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą, zrównane z odpłatnym świadczeniem usług, jeżeli nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu tego towaru, w całości lub w części (art. 8 ust. 2 ustawy).

W takim zakresie, w świetle tego przepisu, wydanie towaru przez podatnika na podstawie umowy użyczenia (stanowiącego nieodpłatne świadczenie usług) - podlega opodatkowaniu VAT.

Podsumowując stwierdzić należy, że w przypadku użyczenia lokali zarówno mieszkalnych, jak i użytkowych nie związanych z prowadzoną działalnością, w stosunku do których spółdzielni nie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie będą miały zastosowania.

Natomiast w przypadku użyczenia lokali mieszkalnych i użytkowych nie związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, w stosunku do których przysługiwało spółdzielni prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, zastosowanie będzie miała stawka podstawowa, o której mowa w art. 41 ust. 1 ustawy, tj. 22%.

Informacji w zakresie stosowania przepisów prawa udzielono na dzień: 16.07.2004 r.