Temat interpretacji

Stan faktyczny:

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.

Wynagrodzenie z tytułu świadczenia w/w usług pobierane jest w formie prowizji.

Podatnik nie jest czynnym podatnikiem VAT.

Ocenia prawna stanu faktycznego:

W stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 maja 2004 roku zakres przedmiotowy opodatkowania podatkiem od towarów i usług został przez ustawodawcę uregulowany w art.2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.) - zwanej dalej "starą" ustawą VAT - zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem VAT podlegała sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, eksport i import towarów lub usług oraz czynności wymienione w ust.3 cyt. przepisu.

Jednocześnie w art.7 ust.1 "starej" ustawy VAT ustawodawca - jako wyjątek od w/w zasady opodatkowania - przewidział przedmiotowe zwolnienia od podatku VAT.

W art.47 w/w ustawy zawarto ponadto delegację dla Ministra Finansów do wydania przepisów wykonawczych w tym zakresie.

Zgodnie z art.5 ust.1 pkt 1 "starej" ustawy VAT podatnikami były osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne mające siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli wykonywały we własnym imieniu i na własny rachunek czynności, o których mowa w art.2.

Wyjątek od w/w zasady powszechności opodatkowania zawarto w art.14 w/w ustawy. Przepis ten w ust. 1 pkt 1 stanowił, że zwalnia się od podatku VAT tych podatników, u których wartość sprzedaży towarów w rozumieniu art. 2 ust. 1 i 3 tej ustawy, a także wartość eksportu towarów lub usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych, odpowiadającej kwocie 10.000 euro. W przepisie nie wprowadzono przy tym rozróżnienia na wartość sprzedaży podlegającą opodatkowaniu i zwolnioną co oznacza, że wartość sprzedaży uprawniającą do korzystania ze zwolnienia na podstawie art.14 ust.1 pkt 1 ustawy VAT należało traktować jako sumę wartości opodatkowanej i zwolnionej.

Z przywołanych powyżej przepisów wynika, że podatnicy, którzy do dnia 30 kwietnia 2004 roku świadczyli wyłącznie usługi zwolnione przedmiotowo na podstawie art.7 "starej" ustawy VAT byli podatnikami zwolnionymi z obowiązku płacenia podatku VAT niezależnie od wysokości uzyskanego z tego tytułu obrotu. Dopiero w momencie wykonania pierwszej czynności opodatkowanej podatnicy ci tracili prawo do zwolnienia przedmiotowego i przechodzili na zasady zwolnienia podmiotowego co oznacza, że dopiero w tym momencie podatnicy ci zobowiązani byli do określania wysokości sprzedaży na podstawie w art.14 ust.1 pkt 1 tej ustawy.

W stanie prawnym obowiązującym do dnia 30 kwietnia 2004 roku prowizje z tytułu wykonania umów w obrocie nieruchomościami były zwolnione przedmiotowo z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie § 67 ust.1 pkt 5 lit.b) rozporządzenia z dnia 22 marca 2002 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 27, poz.268 ze zm.).

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że jeśli do dnia 30 kwietnia 2004 roku podatnik pobierał wynagrodzenie wyłącznie w formie prowizji z tytułu pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, to podatnik ten był z mocy prawa zwolniony z obowiązku płacenia podatku VAT i to niezależnie od wysokości uzyskanego z tego tytułu obrotu.

Brak było tym samym podstaw do określania wartości sprzedaży w oparciu o przepis art.14 ust.1 pkt 1 "starej" ustawy VAT.

W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) - zwanej dalej "nową" ustawą VAT - lista zwolnień przedmiotowych zawarta została w art.43. Ustawodawca oprócz usług wymienionych w Załączniku

Nr 4 zwolnił z opodatkowania szereg innych czynności wymienionych w tym artykule.

W katalogu zwolnień przedmiotowych nie znalazło się jednak pośrednictwo w obrocie nieruchomościami co oznacza, że od dnia 1 maja 2004 roku wykonywanie tego typu usług podlega opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 22%.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że jeżeli w 2003 roku oraz w okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2004 roku podatnik uzyskiwał wyłącznie wynagrodzenie w formie prowizji z tytułu świadczenia usług pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, to przepis art.14 ust.1 "starej" ustawy VAT nie miał w stosunku do podatnika zastosowania, a co za tym idzie - brak jest podstaw do zastosowania art.168 ust.3 "nowej" ustawy VAT przy ocenie prawa podatnika do korzystania ze zwolnienia podmiotowego po dniu 1 maja 2004 roku. Podatnik jest bowiem de facto podatnikiem rozpoczynającym w ciągu roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu i zastosowanie winny mieć przepisy "nowej" ustawy VAT, odnoszące się do podatników rozpoczynających w ciągu roku podatkowego wykonywanie czynności wynikających z umowy pośrednictwa, tj. art.113 ust.9 w zw. z ust.8 "nowej" ustawy VAT.

Zgodnie z w/w przepisami podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności wynikających z umowy pośrednictwa jest zwolniony od podatku jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży (stanowiącej

30-krotność otrzymanej kwoty prowizji) nie przekroczy kwoty 45.700,- zł (liczonej w proporcji do okresu prowadzonej w danym roku sprzedaży).

Należy dodać, że w art.82 ust.3 "nowej" ustawy VAT znalazła się delegacja dla Ministra Finansów do wprowadzenia w drodze rozporządzenia zwolnień innych niż określone w art.43-81 tej ustawy.

W wykonaniu w/w delegacji Minister Finansów w § 9 ust.1 rozporządzenia z dnia

27 kwietnia 2004 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. Nr 97, poz.970) postanowił, że cyt.: zwalnia się od podatku czynności wynikające z umowy agencyjnej lub zlecenia, pośrednictwa lub innej umowy o podobnym charakterze, w przypadku których podstawę opodatkowania dla agenta, zleceniobiorcy lub innej osoby, świadczącej usługi o podobnym charakterze, stanowi kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonane usługi, pomniejszona o kwotę podatku, z zastrzeżeniem ust. 2-4.

2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy tych podatników, którzy w danym roku podatkowym mogli korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy, i dotyczy wartości sprzedaży w danym roku podatkowym z tytułu wykonywania czynności wymienionych w ust. 1, nie przekraczającej kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro, obliczonej w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 113 ust. 14 ustawy.
3. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 2, stosuje się pod warunkiem, że wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro; do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
4. Zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 2, nie stosuje się do podatników:
1) zarejestrowanych na podstawie art. 96 lub art. 157 ustawy jako "podatnicy VAT czynni";
2) wykonujących również inne, niż wymienione w ust. 1, czynności opodatkowane;
3) wykonujących czynności, o których mowa w art. 113 ust. 13 ustawy;
4) którzy zrezygnowali z prawa do zwolnień podmiotowych lub utracili to prawo w poprzednich latach podatkowych i od daty rezygnacji lub utraty tego prawa nie upłynęły 3 lata.

Reasumując: w oparciu o przywołane powyżej przepisy w zestawieniu z przedstawionym w zapytaniu stanem faktycznym stwierdzić należy, że:

I.

od dnia 1 maja 2004 roku podatnik kontynuujący prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu wyłącznie usług w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami może korzystać ze zwolnienia podmiotowego na zasadach określonych w art.113 ust.9 "nowej" ustawy VAT.

Jako wartość sprzedaży opodatkowanej, o której mowa w art.113 ust.1 ustawy VAT rozumie się przy tym 30-krotność kwoty prowizji otrzymywanej przez podatnika z tytułu świadczenia usług pośrednictwa w obrocie nieruchomościami (art.113 ust.8 ustawy VAT).

Dodać należy, że zwolnienie przedmiotowe w odniesieniu do świadczonych przez podatnika usług może mieć zastosowanie w sytuacji, gdy wypełnione zostaną warunki korzystania z tego zwolnienia wymienione w § 9 ust.1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. Nr 97, poz.970) .

II.

Konsekwencją powyższego jest odpowiedź na pytanie podatnika odnośnie momentu powstania obowiązku rejestracji VAT. Zgodnie z art.96 ust.1 ustawy VAT podmioty, o których mowa w art.15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art.5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne.

Zgodnie z art.96 ust.3 ustawy VAT obowiązek w powyższym zakresie nie dotyczy podmiotów wymienionych w art.15, zwolnionych od podatku na podstawie art.113 ust.1 i 9 lub wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art.43 ust.1 i art.82 ust.3.

Biorąc pod uwagę w/w przepisy stwierdzić należy, że obowiązek złożenia przez podatnika zgłoszenia rejestracyjnego VAT powstanie w momencie, w którym podatnik utraci prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art.113 ust.9 w zw. z ust. 8 "nowej" ustawy VAT, lub z tego prawa zrezygnuje.