Temat interpretacji

Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224 i 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W warunkach określonych normą art. 224 i 225 k.c. właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy. Roszczenie przysługuje przeciwko posiadaczowi w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy oraz posiadaczowi w złej wierze.

Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje to wszystko, co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz wynajął, wydzierżawił lub oddał w odpłatne użytkowanie na podstawie innego stosunku prawnego. Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje cały okres, przez który samoistny posiadacz korzystał z rzeczy.

Oprócz omówionego powyżej roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy właścicielowi przysługują inne roszczenia uzupełniające a mianowicie roszczenie o zwrot pożytków lub ich równowartości i roszczenie o odszkodowanie z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Podatnik, pobierając wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości, zobowiązany jest naliczyć podatek od towarów i usług. W przedmiotowej sprawie, Podatnik wystawił fakturę VAT dokumentującą powyższą czynność tj. za czynsz dzierżawny. Zgodnie bowiem z art. 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11 z 1993 r., poz. 50, ze zm.), opodatkowaniu podlega sprzedaż towarów i świadczenie usług. Natomiast w sytuacji gdyby Podatnik otrzymał roszczenie pieniężne stanowiące w istocie odszkodowanie, to czynność ta, jako nie wymieniona w katalogu czynności objętych podatkiem od towarów i usług, nie podlega przepisom ustawy o VAT.

W świetle unormowań art. 72 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku.

Zgodnie z art. 73 § 1 pkt 1 i 6 cytowanej powyżej ustawy - Ordynacja podatkowa nadpłata powstaje, z zastrzeżeniem § 2, z dniem zapłaty przez podatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej, jak również z dniem złożenia korekty deklaracji w podatku od towarów i usług obniżającej wysokość zobowiązania podatkowego, w związku ze zwiększeniem kwoty podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 75 § 1, § 2 pkt 1 lit. b) i § 3 ustawy - Ordynacja podatkowa jeżeli podatnik kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. Uprawnienie określone w § 1 przysługuje również podatnikom, których zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1, jeżeli w deklaracjach innych niż wymienione w art. 73 § 2 pkt 2 i 3, z wyjątkiem deklaracji dotyczącej podatku dochodowego, wykazali zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacili zadeklarowany podatek. Podatnik, płatnik lub inkasent równocześnie z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty są zobowiązani złożyć skorygowane zeznanie (deklarację).

Zgodnie z art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) w przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 19 ust. 2 i 2a, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik na prawo, z zastrzeżeniem ust. 2 - 9, do obniżenia o tę różnicę podatku należnego za następne okresy. Podatnikom dokonującym sprzedaży towarów opodatkowanych w całości lub w części, stawką niższą niż określona w art. 18 ust. 1, przysługuje prawo do zwrotu z urzędu skarbowego różnicy podatku, o której mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 2a i 4.

Zgodnie z art. 32 cytowanej powyżej ustawy o podatku od towarów i usług faktura jest dokumentem potwierdzającym sprzedaż. Faktura wystawiona w trybie art. 33 ustawy o podatku VAT rodzi obowiązek podatkowy gdy dokumentuje dokonanie sprzedaży i została wprowadzona do obrotu prawnego.

Jeżeli faktura nie stanowi potwierdzenia sprzedaży w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług i nie została wprowadzona przez podatnika do obrotu prawnego, można dokonać jej anulowania (np. poprzez dokonanie na niej adnotacji uniemożliwiającej jej powtórne wydanie) i zachować w aktach. W przeciwnym razie należy wystawić fakturę korygującą. W przypadku bowiem gdy do sprzedaży nie doszło, a więc potencjalny nabywca nie otrzymał oryginału dokumentu sprzedaży, nie można mu wystawić dokumentu korygującego, który wystawia się do dokumentu posiadanego przez nabywcę. Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19.12.2000 r. sygn. akt III Sa 1715/99, w którym stwierdził , że "możliwość "anulowania" faktur mimo, że nie jest dopuszczalna wyraźnie przez ustawę o VAT, należy zaaprobować jako praktyczną i realną drogę "wycofania się" podatnika z błędnego wystawienia dokumentu rozliczeniowego. Jednak powinna ona dotyczyć wyłącznie tych dokumentów rozliczeniowych (faktur), które nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego (np. poprzez doręczenie ich kontrahentom). Natomiast w przypadku wprowadzenia takich dokumentów do obrotu prawnego, pozostaje jedynie możliwość dokonania korekt faktur na zasadach określonych przepisami".

Szczególne przypadki sporządzania korekt deklaracji VAT-7 zostały unormowane w art. 19 ust. 3b i ust. 3c cytowanej powyżej ustawy o podatku od towarów i usług oraz w § 41 i § 42 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 27, poz. 268 ze zm.).

W ustawie o podatku od towarów i usług w art. 19 ust. 3b, przewidziano dla podatku od towarów i usług szczególny tryb korygowania deklaracji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli podatnik nie dokonał odliczenia podatku naliczonego w terminach, o których mowa w ust. 3, 3d, 3e i 3g art. 19 ustawy, może obniżyć kwotę podatku należnego, przez dokonanie korekty deklaracji dla podatku od towarów i usług za okresy wskazane w ust. 3, 3d, 3e, 3g, jednak nie później niż w ciągu roku, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik nabył prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Możliwość dokonywania takich korekt obwarowana została jednak następującymi warunkami:

1. nie zostało wobec podatnika wszczęte postępowanie podatkowe lub postępowanie kontrolne przez naczelnika urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej, za okres którego dotyczy korekta,
2. w całości została uregulowana należność obejmująca kwoty podatku z tytułu zakupionych towarów i usług, a w przypadku podatku od importu towarów - kwota podatku wynikająca z dokumentów celnych lub decyzji, o których mowa w art. 11 ust. 2, 2a oraz art. 11 c ustawy o podatku od towarów i usług.

Ten szczególny tryb dokonywania korekt deklaracji odnosi się jedynie do przypadku ściśle w nim unormowanego. Nie wyklucza zatem możliwości dokonywania korekt deklaracji VAT-7 na zasadach określonych w art. 81a ustawy - Ordynacja podatkowa, przy spełnieniu przesłanek wymaganych do realizacji takich korekt.

Jednocześnie organ podatkowy zauważa, że stan prawny przedstawiony w piśmie nie będzie miał zastosowania w sytuacji milczącego przedłużenia umowy najmu, o którym mowa w art. 674 k.c.

W myśl tego przepisu, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.

W wyroku z dnia 23.05.1993 r. Sygn. akt IV CR 569/82 Sąd Najwyższy stwierdził, iż decydującymi przesłankami dla osiągnięcia skutku przedłużenia umowy dzierżawy (najmu) na podstawie art. 674 k.c. są: dalsze używanie przedmiotu dzierżawy (najmu) przez dotychczasowego dzierżawcę (najemcę) i zgoda choćby milcząca wydzierżawiającego (wynajmującego), ujawniona w jego zachowaniu się mającym znamiona aprobaty lub znoszenia tego stanu rzeczy, pozwalające na wnioskowanie w okolicznościach konkretnej sprawy o istnieniu domniemanej woli przedłużenia umowy. Tak kształtowana instytucja przedłużenia umowy dzierżawy (najmu) stanowi prawny środek stabilizacji gospodarczej, zachowanie ciągłości osoby dzierżawcy (najemcy), poprzez kontynuowanie przez niego na dotychczasowych warunkach działalności gospodarczej w odniesieniu do przedmiotu dzierżawy (najmu)".

W przypadku milczącego przedłużenia umowy najmu, o którym mowa w art. 674 k.c. mamy do czynienia ze świadczeniem usługi w rozumieniu art. 2 cyt. wyżej ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. W myśl art. 15 ust. 1 cyt. ustawy podstawę opodatkowania stanowić będzie obrót, rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży towarów, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Obowiązek podatkowy z powyższego tytułu powstanie na zasadach określonych w art. 6 ust. 8b pkt 4 ustawy tj. z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności. Zaś zgodnie z przepisami art. 32 ust. 1 ustawy oraz przepisami § 40 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 27, poz. 268 ze zm.), podatnik obowiązany jest wystawić fakturę dokumentującą usługę najmu świadczoną na podstawie milczącego przedłużenia umowy, w terminie nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego. Powyższa faktura nie może być wystawiona wcześniej niż 30 dnia przed powstaniem obowiązku podatkowego.

Podatek należny z powyższego tytułu obliczony wg 22% stawki, po myśli art. 10 ust. 1 i art. 26 ustawy podatnik winien zadeklarować i uiścić bez wezwania przez urząd skarbowy za okres miesięczny w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usługi najmu na podstawie milczącego przedłużenia umowy.

Niniejszą informację sporządzono wg stanu prawnego obowiązującego do dnia 30.04.2004 r.