Temat interpretacji

Podatnik poinformował, że jest adwokatem, prowadzi kancelarię adwokacką i z tego tytułu jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Podstawową działalnością podatnika jest udzielanie pomocy prawnej z wyboru na rzecz osób fizycznych lub prawnych. Ponadto podatnik świadczy pomoc prawną z urzędu na zlecenie Sądu, Prokuratury i Izby Celnej. Według podatnika oraz wg. pisma Ministra Finansów z dnia 04 września 2002r. (PB5/KD-033-222-1-4936/02) skierowanego do Naczelnej Rady Adwokackiej, ta forma udzielania pomocy prawnej jest działalnością wykonywaną osobiście.
Podatnik we wniosku przedstawił dwa sposoby rozliczeń finansowych za świadczenie pomocy prawnej z urzędu. Wskazał, że w związku z ustanowieniem obrońcy z urzędu bądź przyznaniem prawa do bezpłatnej pomocy prawnej w formie pełnomocnika, pomiędzy adwokatem wykonującym zlecone czynności, a zlecającym je powstają prawne więzy tworzące stosunek prawny pomiędzy wykonującym zlecenia, a zlecającym wykonanie czynności co do warunków ich wykonania (regulowanych stosownymi przepisami między innymi kpk, kpc), wynagrodzenia (rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. - Dz.U. Nr 163, poz. 1348 z późn.zm) i odpowiedzialności zlecającego (Skarbu Państwa, w którego imieniu działa stosowana statio fisci).
W ocenie podatnika, czynności wykonywane przez adwokata z urzędu (jako działalność wykonywana osobiście i w całości spełniająca wymogi art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54 z 2004r., poz.535) nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Artykuł 15 ust.2 powyższej ustawy zawiera definicję działalności gospodarczej, która dla potrzeb podatku od towarów i usług obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 wymienionej ustawy nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt. 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności.
Z przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy wynika, że jeżeli istnieje stosunek prawny, w ramach którego zleceniodawca ponosi odpowiedzialność za działania zleceniobiorcy, to wtedy nie są to usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Chodzi więc o taki stosunek prawny między usługodawcą a usługobiorcą, który wykazuje cechy właściwe stosunkowi pracy, tj. obciążenie zatrudniającego ryzykiem za wykonanie tych czynności oraz podporządkowanie usługodawcy co do warunków realizacji umówionych czynności, jak również określenie wynagrodzenia.
W przypadku świadczenia przez adwokatów pomocy prawnej z urzędu, nie można mówić, że sąd bierze na siebie odpowiedzialność za czynności adwokata. Dodatkowo należy podkreślić, że status prawny, zakres kompetencji, a także odpowiedzialność adwokatów regulują przepisy ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2002r., Nr 123, poz. 1058 z późn. zm.). Adwokat świadczący pomoc prawną z urzędu nie przestaje być podmiotem podlegającym rygorom wykonywanego zawodu, co oznacza, że nadal podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godności zawodu bądź za naruszenie swoich obowiązków zawodowych. Odpowiedzialność zawodowa adwokata, określona ustawą Prawo o adwokaturze, dotyczy zatem wszelkich czynności zawodowych wynikających z zakresu posiadanych przez adwokata uprawnień i brak jest podstaw do uznania, że w przypadku wykonywania tych czynności z urzędu odpowiedzialność mogłaby zostać przeniesiona na zleceniodawcę (np. na sąd).
Sąd odpowiada za wydany wyrok oraz za zapewnienie np. oskarżonemu prawa do obrony.
Natomiast nie ma w przedmiotowej sprawie tożsamości czynności (sądu i adwokata), których odbiorcą jest uczestnik postępowania sądowego, korzystający z pomocy prawnej.

Mają na uwadze powyższe należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez adwokatów nie korzystają z wyłączenia z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniodawcę.
W stosunku do adwokata świadczącego pomoc prawną z urzędu będącego podatnikiem podatku od towarów i usług mają zastosowanie ogólne zasady określone w ustawie o podatku od towarów i usług dotyczące wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji i rozliczania podatku od towarów i usług. Zatem, stanowisko podatnika przedstawione we wniosku o udzielenie interpretacji z dnia 23.03.2005r. nie jest prawidłowe.
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Podatnika i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.Zgodnie z art. 14b § 1 i § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, udzielona interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika. Wiąże ona natomiast właściwe organy podatkowe i organy kontroli skarbowej do czasu jej zmiany lub uchylenia.