Temat interpretacji
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Jarosławiu działając na podstawie przepisów art. 14a § 1, § 3 i § 4 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (j. t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), art. 5 ust. 1, art. 8 ust. 1 pkt 3, art. 15 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego w podatku od towarów i usług w zakresie:czy wynagrodzenie syndyka otrzymane za pełnienie funkcji w postępowaniu upadłościowym powierzone na podstawie postanowienia sądu upadłościowego podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług postanawia uznać za nieprawidłowe Pana stanowisko w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług wynagrodzenia syndyka za pełnienie funkcji w postępowaniu upadłościowym na podstawie postanowienia sądu upadłościowego.
W piśmie z dnia 19.07.2005 r. przedstawił Pan stan faktyczny: Na podstawie postanowień sądów wykonuje Pan funkcję syndyka w postępowaniu upadłościowym. Czynności dokonywane w tych postępowaniach podlegają reżimom prawnym wynikającym z ustawy z dnia 28.02.2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535) oraz rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 24.10.1934 r. prawo upadłościowe na zasadzie art. 536. Za pełnioną funkcję pobiera Pan wynagrodzenie wypłacane zaliczkowo. Wypłaty zaliczek odbywają się każdorazowo na podstawie postanowienia sądu.Wg Pana stanowiska - wynagrodzenie otrzymywane za powierzone funkcje w postępowaniu upadłościowym ma charakter procesowy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisów ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług. Aby wynagrodzenie syndyka podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisów ustawy z dnia 11.03.2004 r. muszą łącznie zaistnieć dwie przesłanki:
- czynności dokonywane przez syndyka w ramach postępowania upadłościowego powinny mieścić się w zakresie opodatkowania wyznaczonym przez ustawę o podatku od towarów i usług,
- syndyk pełniąc swoją funkcję może być uznany za podatnika podatku od towarów i usług.
Po szerokim uzasadnieniu wywodzi Pan, że syndyk wykonując swoje czynności w ramach postępowania upadłościowego nie czyni tego w formie usługi w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, syndyk pełniąc swoją funkcję nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej w rozumieniu ww. ustawy o podatku od towarów i usług, a nawet przyjmując hipotetycznie, że taką działalność prowadzi to jest ona niesamodzielna i w konsekwencji syndyk nie może zostać uznany za podatnika podatku od towarów i usług. Nie wystąpiła żadna z okoliczności wymienionych na wstępie, a zatem wynagrodzenie syndyka nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Tutejszy organ podatkowy odpowiadając na pytanie Strony informuje:Przedmiot opodatkowania podatkiem od towarów i usług reguluje art. 5 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.). Zgodnie z ust. 1 pkt 1 tego artykułu opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel, co wynika z zapisu art. 7 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług. Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się - w myśl art. 8 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.Biorąc pod uwagę wyżej powołane ustawowe definicje pojęć dostawy towarów i świadczenia usług - należy uznać, że czynności syndyka wykonywane w granicach wyznaczonych przez ustawę z dnia 28.0.2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, z mocy którego świadczenie usług ma miejsce również, gdy jest dokonywane zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28.02.2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) wyznaczenie syndyka następuje w postanowieniu sądu o ogłoszeniu upadłości. Zatem to sąd powierza syndykowi pełnienie określonych funkcji w postępowaniu upadłościowym, których zakres precyzuje ustawa - prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W świetle przepisu art. 15 ust. 2 działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania ich w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.Przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 ww. ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 1, nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.Zgodnie z przepisem art. 13 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10 tej ustawy i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powołanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9 (przychodów uzyskiwanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze...). Wypłacane syndykowi należności stanowią przychód z działalności wykonywanej osobiście, w rozumieniu cytowanego przepisu art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Syndyk wykonuje swoje czynności w oparciu o postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości na podstawie właściwych przepisów. Wskazanie przez sąd syndyka masy upadłości nie skutkuje zawarciem umowy o pracę, ani regulowanej przepisami kodeksu cywilnego umowy zlecenia.Należy jednakże zwrócić uwagę, iż przepis art. 15 ust 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług przewiduje niezbędny warunek dodatkowy, aby czynności osoby fizycznej nie były uznawane za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 cyt. ustawy. Tym niezbędnym warunkiem dodatkowym jest związanie wykonującego czynności ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności. Przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 nawiązuje do konstrukcji cywilnoprawnych umów, tj. umowy zlecenia i umów o podobnym charakterze. W konstrukcji powołania syndyka przez sąd nawet przy przyjęciu, że sąd jest zlecającym wykonanie czynności, nie jest możliwe nawiązanie stosunku prawnego, którego elementem jest odpowiedzialność zlecającego za wykonanie tych czynności (w tym wypadku odpowiedzialności sądu).Konstrukcja powołania syndyka stanowi dla syndyka nie zlecenie wykonania czynności, lecz nakaz wykonania czynności, a odpowiedzialność za wykonanie tych czynności spoczywa na syndyku, a nie na sądzie.
O zamiarze wykonywania czynności gospodarczej przez syndyków w sposób częstotliwy świadczy fakt posiadania przez syndyka odpowiednich kwalifikacji lub licencji uprawniających do wykonywania powierzonej funkcji, czyli stała gotowość do podjęcia czynności. Stosownym postanowieniem sąd powierza syndykowi pełnienie określonych funkcji w postępowaniu upadłościowym, których zakres precyzuje ustawa. O wynagrodzeniu i zwrocie poniesionych wydatków orzeka sąd na wniosek zainteresowanych. Wynagrodzenie pokrywane jest z masy upadłości. Wydając stosowne postanowienie w powyższym zakresie sąd działa jako organ władzy. W myśl art. 160 ust. 1 ustawy z dnia 28.02.2003 r., w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności na rachunek upadłego, lecz w imieniu własnym. Ryzyko gospodarcze wszelkich czynności prawnych (które jest jednym z podstawowych kryteriów ustalenia czy działalność ma charakter samodzielny czy nie), w tym także czynności zobowiązaniowych syndyka ponosi zawsze masa upadłości. Syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości. Odpowiedzialności za ww. czynności nie ponosi również sąd. Sąd nie odpowiada także za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonania obowiązków syndyka. Za tą szkodę odpowiada bezpośrednio syndyk, nadzorca sądowy masy upadłości co znajduje potwierdzenie w przywołanej przez stronę ustawie prawo upadłościowe i naprawcze (art. 160 ust. 3 ustawy). Niewątpliwie przy wykonywaniu swojej funkcji syndyk podlega przepisom prawa i najważniejsze decyzje musi konsultować z sędzią komisarzem i radą wierzycieli, jednak w zasadniczym zakresie wykonywania swoich obowiązków jest w pełni samodzielny.
Na podstawie wyżej powołanych przepisów tut. organ podatkowy uznał czynności wykonywane przez syndyka - wykonującego powierzone funkcje w postępowaniu upadłościowym na podstawie postanowienia sądu upadłościowego - za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Za wykonywane czynności - usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 3 - syndyk otrzymuje wynagrodzenie, które zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Reasumując: wynagrodzenie syndyka podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Mając na uwadze przedstawiony przez Pana stan faktyczny sprawy w odniesieniu do obowiązującego w dacie wpływu wniosku stanu prawnego Naczelnik Urzędu Skarbowego w Jarosławiu stwierdza: Stanowisko Pana w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług wynagrodzenia syndyka otrzymanego za pełnienie funkcji w postępowaniu upadłościowym jest nieprawidłowe.
Mając na uwadze przepisy prawa w zakresie podatku od towarów i usług tut. organ podatkowy postanowił jak w sentencji postanowienia.
Niniejsza interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika, płatnika lub inkasenta, wiąże natomiast właściwy organ podatkowy i organ kontroli skarbowej do czasu jej zmiany lub uchylenia (art. 14b § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej).