Temat interpretacji

opodatkowanie usługi zarządzania portfelem pracowniczego funduszu

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 13 lutego 2019 r. (data wpływu 1 marca 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania usługi zarządzania portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego jest nieprawidłowe

UZASADNIENIE

W dniu 1 marca 2019 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania usługi zarządzania portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Towarzystwo S.A. (dalej: TFI lub Wnioskodawca) zgodnie z umową zawartą z pracowniczym funduszem emerytalnym (dalej: PFE lub Fundusz) świadczy na jego rzecz usługi odpłatnego zarządzania aktywami funduszu (dalej: Portfel).

Zgodnie z art. 61 ust. 1 pkt 3) w zw. z ust. 1a ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. 2018 r., poz. 1355 ze zm.), obok zarządzania funduszami inwestycyjnymi, TFI jest podmiotem uprawnionym do prowadzenia działalności polegającej na zarządzaniu portfelami instrumentów finansowych, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 13 marca 2018 r.

PFE jest funduszem emerytalnym utworzonym zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. z 2018 poz. 1906 z późn. zm., dalej: UFE). Ustawa ta wyróżnia możliwość utworzenia funduszu emerytalnego, jako otwartego, pracowniczego lub dobrowolnego. Jednocześnie zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. z 2016, poz. 1449 z późn. zm., dalej: UPPE) pracowniczy fundusz emerytalny jest jedną z form, w których może być prowadzony pracowniczy program emerytalny (dalej: PPE).

Przez zarządzanie Portfelem rozumiane są czynności obejmujące podejmowanie i realizację decyzji inwestycyjnych na rachunek PFE, w ramach pozostawionych przez niego do dyspozycji TFI środków pieniężnych lub instrumentów finansowych na podstawie pełnomocnictwa udzielonego TFI przez PFE. TFI samodzielnie zarządzając Portfelem zobowiązane jest jednak przestrzegać założeń i ograniczeń inwestycyjnych zawartych w strategii inwestycyjnej określonej w umowie pomiędzy TFI a PFE. Strategia inwestycyjna zawiera w szczególności wskazanie celów inwestycyjnych zarządzania, rodzaju instrumentów finansowych wchodzących w skład Portfela, rodzaju transakcji i inwestycji dokonywanych w ramach zarządzania Portfelem oraz ograniczeń i limitów w zakresie dokonywanych transakcji lub inwestycji. Strategia może być zmodyfikowana przez PFE. Modyfikacja strategii wymaga aneksu do umowy.

Zgodnie z umową zawartą pomiędzy TFI a PFE, w skład Portfela wchodzą wszystkie aktywa znajdujące się na rachunkach Funduszu prowadzonych przez depozytariusza Funduszu, tj. podmiot, z którym Fundusz zawarł umowę o przechowywanie aktywów.

Organem Funduszu, który zarządza PFE i reprezentuje go w stosunkach z osobami trzecimi pozostaje pracownicze towarzystwo emerytalne, zaś rola Wnioskodawcy polega wyłącznie na zarządzaniu Portfelem w opisanym powyżej rozumieniu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy wykonywane przez Wnioskodawcę usługi zarządzania Portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego podlegają opodatkowaniu stawką podstawową podatku od towarów i usług i nie korzystają ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 Ustawy o VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, opisane w stanie faktycznym usługi zarządzania Portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego nie mieszczą się w katalogu zwolnień z opodatkowania przewidzianym art. 43 ust. 1 Ustawy o VAT a w konsekwencji, zgodnie z art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT, podlegają opodatkowaniu stawką podstawową.

Zgodnie z regulacją art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT zwolnieniu z opodatkowania podlegają usługi zarządzania:

1. funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
2. portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,
3. ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,
4. otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,
5. pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,
6. obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami,
7. pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. poz. 2215).

Jednocześnie w świetle art. 43 ust. 1 pkt 41 Ustawy o VAT zwolnione z opodatkowania są również usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1768, z późn. zm.), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Polski ustawodawca przyjął w regulacji art. 43 ust 1 pkt 12 lit d ustawy o VAT, iż w odniesieniu do funduszy emerytalnych jedynie 2 kategorie z 3 wskazanych w art. 9 ust. 1 UFE podlegać będą zwolnieniu w zakresie usług zarządzania nimi. Pracowniczy fundusz emerytalny, jako kategoria odmienna od funduszu otwartego i dobrowolnego, pozostawiony został poza tym zakresem w świetle niebudzącej wątpliwości wykładni literalnej art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. d ustawy o VAT.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego PFE mieści się jednak w pojęciu pracowniczego programu emerytalnego (PPE). Stanowi o tym art. 6 UPPE, zgodnie, z którym PPE mogą być prowadzone m.in. w formie funduszu emerytalnego, przez który rozumie się właśnie fundusz pracowniczy (art. 2 pkt 6 UPPE). To prowadzi do wniosku, że sama usługa zarządzania PFE powinna być zwolniona z VAT na podstawie art. 43 ust. 12 lit. e ustawy o VAT jako usługa zarządzania pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych.

Podkreślania wymaga jednak, iż pojęcie zarządzania funduszem jest na gruncie regulacji Ustawy o VAT pojęciem wyraźnie odróżnianym w zakresie jego charakterystyki podatkowej od węższego terminu zarządzania portfelem (por. art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b) czy usług zarządzania instrumentami finansowymi (por. wyłączenie ze zwolnienia przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 41). Jednocześnie, jak wynika z literalnej wykładni Ustawy o VAT, zwolnienie usług zarządzania portfelem jest na jej gruncie ograniczone jedynie do portfeli inwestycyjnych (lub ich części) funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Świadczy o tym jednoznacznie regulacja art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. b Ustawy o VAT.

Reasumując usługa zarządzania funduszem jest w zakresie pojęciowym odmienna od zarządzania portfelem funduszu a jednocześnie w przepisach Ustawy o VAT nie ma przewidzianego zwolnienia dla usługi zarządzania portfelami funduszy emerytalnych. Fundusze emerytalne nie mieszczą się również w kategorii pojęciowej funduszu inwestycyjnego w rozumieniu stosownych regulacji. Stąd wniosek, że na gruncie polskich regulacji podatkowych usługi zarządzania Portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego nie zostały zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

W tym miejscu należy jednak odnieść się również do regulacji prawa Unii Europejskiej oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE). W wyroku w sprawie C-44/11 istotnym w ocenie Wnioskodawcy z perspektywy analizowanej kwestii TSUE stwierdził w sposób wyraźny, iż art. 135 ust. 1 lit. f) lub g) Dyrektywy 2006/112/WE należy interpretować w ten sposób, że zarządzanie majątkiem w postaci m.in. papierów wartościowych nie jest objęte zwolnieniem z podatku VAT przewidzianym w tym przepisie.

Przedmiotem rozstrzygnięcia we wskazanej sprawie była możliwość zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT czynności polegających na zarządzaniu portfelem inwestycji, w ramach których podatnik według własnego uznania nabywa i zbywa papiery wartościowe na rzecz i w imieniu swoich klientów.

Zgodnie ze stanem faktycznym zaprezentowanym w wyroku bank świadczył usługi w zakresie zarządzania portfelem inwestycji na rzecz swoich klientów-inwestorów. Klienci ci zlecali bankowi zarządzanie papierami wartościowymi, zgodnie z wybranym przez nich wariantem strategicznym. W ramach tych usług bank mógł podejmować wszelkie działania uznane przez niego za właściwe dla realizacji uzgodnionych z klientami celów, bez uprzedniej instrukcji uzyskanej od nich. Klienci-inwestorzy płacili na rzecz banku opłatę, w skład której wchodziło wynagrodzenie z tytułu zarządzania majątkiem oraz wynagrodzenie z tytułu nabywania i zbywania papierów wartościowych.

Jak zauważył TSUE w świetle zwolnienia wskazanego w art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi nie zostało zdefiniowane w dyrektywie. Jednakże, w opinii Trybunału, zwolnieniem tym są objęte transakcje właściwe dla działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zgodnie z ustawodawstwem europejskim celem takiego przedsiębiorstwa jest zbiorowe inwestowanie w zbywalne papiery wartościowe lub inne płynne aktywa finansowe kapitału gromadzonego od klientów, których działalność opiera się na zasadzie rozłożenia ryzyka i których jednostki uczestnictwa są, na żądanie właścicieli, odkupywane lub umarzane, bezpośrednio lub pośrednio, z majątku tych przedsiębiorstw. Takie przedsiębiorstwa zarządzają inwestycjami we własnym imieniu i na własną rzecz, klient-inwestor zaś posiada udział w funduszu, a nie w inwestycjach funduszu jako takich.

Usługi jak te, które świadczył bank w rozpatrywanej sprawie, dotyczyły generalnie aktywów inwestycyjnych jednej osoby. Zarządca portfela nabywa i zbywa aktywa w imieniu klienta-inwestora, który przez cały czas nawet po wygaśnięciu umowy jest właścicielem poszczególnych papierów wartościowych. Tym samym działalność prowadzona przez bank nie jest działalnością zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. g) (por. A. Dębiec Podatek VAT wyłączenie ze zwolnienia z podatku VAT czynności z zakresu zarządzania portfelem inwestycji, Monitor Podatkowy nr 10/2012).

W ocenie Wnioskodawcy ze względu na kształt jego relacji kontraktowej z PFE powyższe rozważania TSUE będą miały odpowiednie zastosowanie na gruncie przedstawionego stanu faktycznego do świadczonej przez niego usługi zarządzania Portfelem PFE. W konsekwencji w ocenie TFI przedstawione we wniosku stanowisko znajduje uzasadnienie nie tylko na gruncie regulacji Ustawy o VAT lecz również regulacji Dyrektywy VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy. W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (). Stosownie natomiast do postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ()..

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Z kolei stosownie do treści art. art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż - 6%, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w powołanej ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 12 cyt. ustawy, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

1. funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
2. portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,
3. ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,
4. otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,
5. pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,
6. obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami,
7. pracowniczymi planami kapitałowymi, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. poz. 2215).

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37 -41, nie mają zastosowania do:

1. czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2. usług doradztwa;
3. usług w zakresie leasingu.
   
   

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, zgodnie umową zawartą z pracowniczym funduszem emerytalnym (PFE) świadczy na jego rzecz usługi odpłatnego zarządzania aktywami funduszu (portfelem). Pracowniczy fundusz emerytalny jest utworzony zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszu emerytalnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1906 z póź. zm.). Ustawa ta wyróżnia możliwość utworzenia funduszu emerytalnego jako otwartego, pracowniczego lub dobrowolnego. Jednocześnie, zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1449 z późn. zm.) pracowniczy fundusz emerytalny jest jedną z form, w których może być prowadzony pracowniczy program emerytalny. Przez zarządzanie portfelem rozumiane są czynności obejmujące podejmowanie i realizację decyzji inwestycyjnych na rachunek PFE w ramach pozostawionych przez niego do dyspozycji TFI środków pieniężnych lub instrumentów finansowych na podstawie pełnomocnictwa udzielonego TFI przez PFE. TFI samodzielnie zarządzając portfelem zobowiązane jest jednak przestrzegać założeń i ograniczeń inwestycyjnych zawartych w strategii inwestycyjnej określonej w umowie pomiędzy TFI a PFE. Strategia inwestycyjna zawiera w szczególności wskazanie celów inwestycyjnych zarządzania, rodzaju instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela, rodzaju transakcji i inwestycji dokonywanych w ramach zarządzania portfelem oraz ograniczeń i limitów w zakresie dokonywanych transakcji lub inwestycji. Strategia może być zmodyfikowana przez PFE. Modyfikacja strategii wymaga aneksu do umowy.

Zgodnie z umową zawartą pomiędzy TFI a PFE w skład portfela wchodzą wszystkie aktywa znajdujące się na rachunkach Funduszu prowadzonych przez depozytariusza Funduszu, tj. podmiot, z którym Fundusz zawarł umowę o przechowywanie aktywów. Organem Funduszu, który zarządza PFE i reprezentuje go w stosunkach z osobami trzecimi pozostaje pracownicze towarzystwo emerytalne, zaś rola Wnioskodawcy polega wyłącznie na zarządzaniu portfelem.

Wątpliwości Wnioskodawcy budzi kwestia, czy usługi zarządzania portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego podlegają opodatkowaniu podstawową stawką podatku od towarów i usług i nie korzystają ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT.

Z powyżej cytowanego artykułu 43 ust. 1 pkt 12 lit. e wynika, że zwolnieniu z podatku VAT podlegają usługi zarządzania pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych.

Działalność pracowniczych programów emerytalnych jest regulowana przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 850). Stosownie do art. 6 ust. 1 ustawy, programy mogą być prowadzone w jednej z następujących form:

1. funduszu emerytalnego;
2. umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego;
3. umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;
4. zarządzania zagranicznego.
   
   

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych zarządzającym jest instytucja finansowa (zakład ubezpieczeń, fundusz inwestycyjny lub zarządzający zagraniczny, który zarządza środkami gromadzonymi w programie na podstawie umowy z pracodawcą (lub fundusz emerytalny (pracowniczy fundusz emerytalny w rozumieniu ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, Zarządzający ewidencjonuje wszystkie wpłacone składki, przyjęte i dokonane wypłaty transferowe, wypłatę oraz inne operacje na rachunku. Przed dokonaniem wypłaty transferowej zarządzający sporządza informację dotyczącą uczestnika programu, który złożył dyspozycję wypłaty transferowej. Informację tę zarządzający sporządza również w przypadku złożenia przez uczestnika dyspozycji wypłaty albo przeniesienia środków będących następstwem zmiany formy programu lub podmiotu zarządzającego.

Zgodnie z art. 28 pkt 1 ww. ustawy, w zakresie nieuregulowanym ustawą zasady zarządzania środkami zgromadzonymi na rachunkach w funduszu emerytalnym określają przepisy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Na podstawie art. 152 ust. 1 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1906 z późn. zm.), pracowniczy fundusz może powierzyć, w zakresie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi albo w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1355), zarządzanie aktywami funduszu podmiotowi, który na podstawie tych przepisów jest uprawniony do prowadzenia działalności w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, i posiada zezwolenie na wykonywanie tej działalności.

Podmiot, o którym mowa w ust. 1, jest wybierany przez pracownicze towarzystwo, w drodze uchwały rady nadzorczej, i zarządza częścią lub całością aktywów pracowniczego funduszu na podstawie stosownej umowy z funduszem oraz zgodnie z określonymi w statucie funduszu zasadami prowadzenia działalności lokacyjnej (art. 152 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl art. 152 ust. 3 ww. ustawy, w przypadku, o którym mowa w ust. 1, statut pracowniczego funduszu powinien określać warunki, na jakich fundusz powierza zarządzanie całością lub częścią swoich aktywów, lub upoważnić pracownicze towarzystwo do ich ustalenia w drodze uchwały rady nadzorczej.

Jak wynika z cyt. wyżej przepisów pracownicze programy emerytalne mogą być prowadzone w formie funduszu emerytalnego, ponadto zarządzanie aktywami funduszu może być powierzone podmiotowi uprawnionemu na podstawie przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Wobec tego usługi zarządzania funduszem emerytalnym wpisują się w zwolnienie określone w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. e), tj. usługi zarządzania programami emerytalnymi. Jednakże rozważyć należy, czy świadczone przez Wnioskodawcę TFI usługi zarządzania aktywami pracowniczego funduszu emerytalnego wpisują się w zakres usług zarządzania tym funduszem.

Art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług, określający zwolnienie m.in. dla usług zarządzania pracowniczymi programami emerytalnymi stanowi implementację art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, s. 1, z późn. zm.), zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają transakcje: zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie. Powyższe uprawnienie do zdefiniowania pojęcia specjalnych funduszy inwestycyjnych przyznane państwom członkowskim jest jednak ograniczone zakazem zmiany znaczenia terminów użytych przez samego prawodawcę Unii przy ustanawianiu zwolnienia. Państwo członkowskie nie może w szczególności wyróżnić spośród specjalnych funduszy inwestycyjnych tych, które korzystają ze zwolnienia i tych, którym ono nie przysługuje, gdyż oznaczałoby to zaprzeczenie samej istocie pojęcia specjalnych funduszy inwestycyjnych. Zatem ww. przepis Dyrektywy VAT pozwala państwom członkowskim jedynie wskazać w prawie wewnętrznym fundusze odpowiadające pojęciu specjalnych funduszy inwestycyjnych (np. wyrok w sprawie C-464/12 ATP PensionService A/S).

Przepisy ustawy o VAT ani Dyrektywa 112 nie definiują pojęcia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, zaś zgodnie z wyrokiem w sprawie C-169/04 zarządzanie jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwa członkowskie, co przemawia za zasadnością definiowania tego pojęcia z punktu widzenia prawa wspólnotowego.

Zatem, w dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne są orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W orzeczeniu z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym ww. pojęcie zarządzania, Rzecznik Generalny podkreślił: Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. Zdaniem pełnomocnika transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w cyt. już wyżej orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise), w którym Trybunał podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli gdy oceniać je globalnie tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Trybunał zaznaczył też, że: odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. W uzasadnieniu TSUE podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie.

Natomiast przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w orzeczeniu z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH), była kwestia możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. Trybunał podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym i stwierdził: okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d).

W wyroku tym Trybunał wyjaśnił, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele czynności, muszą one stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem.

W tym względzie TSUE zauważył, że usługi polegające na udzielaniu TFI zleceń w sprawie kupna i sprzedaży aktywów są nierozerwalnie związane z jego szczególną działalnością. Okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do Dyrektywy 85/611 zmienionej Dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności "zarządzania" specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, ponieważ art. 5 ust. 2 Dyrektywy 85/611 zmienionej Dyrektywą 2001/107 sam wskazuje, że wyliczenie w omawianym załączniku "nie [jest] wyczerpujące".

Zgodnie z powołanym orzecznictwem TSUE pojęcie zarządzania może obejmować różne odrębne usługi, np. usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy (wyrok C-169/04) czy też usługi doradztwa inwestycyjnego (wyrok C-275/11), które będą korzystały ze zwolnienia, nawet wówczas gdy świadczący te usługi jest podmiotem zarządzającym będącym osobą trzecią. Warunkiem korzystania ze zwolnienia jest, aby usługi te spełniały szczególne i istotne funkcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Ze względu na wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów oraz orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że wbrew opinii zawartej w stanowisku, świadczone przez Wnioskodawcę usługi zarządzania portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego mieszczą się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. e) ustawy o VAT.

W ocenie tut. Organu usługi opisane we wniosku spełniają kryteria wynikające z orzecznictwa TSUE dla uznania ich za usługi zarządzania. Jak wskazał Wnioskodawca, świadczone usługi polegają na zarządzaniu portfelem pracowniczego funduszu emerytalnego, w skład którego wchodzą wszystkie aktywa znajdujące się na rachunkach Funduszu i są to czynności obejmujące podejmowanie i realizację decyzji inwestycyjnych na rachunek PFE w ramach pozostawionych do dyspozycji TFI środków pieniężnych lub instrumentów finansowych na podstawie udzielonego pełnomocnictwa. Wnioskodawca zarządza portfelem samodzielnie, pomimo iż zobowiązany jest przestrzegać założeń i ograniczeń inwestycyjnych zawartych w strategii inwestycyjnej określonej w umowie pomiędzy TFI a PFE.

Zdaniem Organu, usługi zarządzania aktywami funduszu są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu, tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem, bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować polityki inwestycyjnej. Ponadto, usługi te tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem. Są to czynności właściwe dla działalności prowadzonej przez Fundusz, której przedmiotem (zgodnie z ww. ustawą o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych) jest m.in. gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu emerytury po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego oraz emerytury częściowej, lub okresowej emerytury kapitałowej.

W konsekwencji, uwzględniając powołane orzecznictwo TSUE należy przyjąć, że usługi zarządzania aktywami pracowniczego funduszu emerytalnego (portfelem) wpisują się w zakres usług zarządzania pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych, i korzystają ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. e) ustawy o VAT.

Wskazać przy tym należy, że podnoszone przez Wnioskodawcę orzeczenie TSUE z dnia 19 lipca 2011 r. C-44/11 nie znajduje zastosowania w sprawie. W wyroku tym Trybunał wskazał, że sporne usługi nie stanowią zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy o podatku VAT, ponieważ jak konkretnie wskazała rzecznik generalna w pkt 14 i 15 swej opinii, chodzi tu o fundusze zbiorowe, w których wiele inwestycji zostaje zebranych razem i rozłożonych na szereg papierów wartościowych, które mogą być skutecznie zarządzane w celu optymalizacji wyników, i w których indywidualne inwestycje mogą być względnie niewielkie. Takie fundusze zarządzają swoimi inwestycjami we własnym imieniu i na własną rzecz, zaś każdy klient-inwestor posiada udział w funduszu, ale nie w inwestycjach funduszu jako takich. Natomiast takie usługi jak te, które świadczy Deutsche Bank, dotyczą zasadniczo aktywów inwestycyjnych jednej osoby, które muszą mieć względnie wysoką ogólną wartość, aby można było nimi w ten sposób zarządzać w celu osiągnięcia zysku. Zarządca portfela inwestycyjnego nabywa i zbywa aktywa inwestycyjne w imieniu i na rzecz klienta&‑inwestora, który pozostaje przez cały czas i po wygaśnięciu umowy właścicielem poszczególnych papierów wartościowych. W konsekwencji działalność w zakresie zarządzania portfelem inwestycji wykonywana przez Deutsche Bank, będąca przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądami krajowymi, nie odpowiada pojęciu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy 2006/112.

Usługi będące przedmiotem niniejszego wniosku nie są świadczone na rzecz klientów inwestorów i nie dotyczą aktywów inwestycyjnych jednej osoby, lecz dotyczą umowy zawartej z pracowniczym funduszem emerytalnym w zakresie odpłatnego zarządzania aktywami tego funduszu. Wobec tego tezy płynące z ww. wyroku TSUE nie znajdują zastosowania w sprawie.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy uznano za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej