Na podstawie UP wyżej wyszczególnione czynności mogą być traktowane jako:

Do kategorii usług dystrybucji ubezpieczeń - zgodnie z UP - zaliczane są:

Usługi dystrybucji ubezpieczeń obejmują w szczególności następujące czynności:

Do obowiązków Agenta nie należy rozpatrywanie reklamacji pod względem merytorycznym.

Spółce z tytułu wykonywania czynności wynikających z UP, należne jest wynagrodzenie. Jest ono wypłacane wyłącznie w formie prowizji i należne łącznie z tytułu wykonania wszystkich czynności przewidzianych w UP. Prowizja nie jest w żaden sposób uzależniona od ilości czy zakresu wykonanych usług, ale obliczana jest od wartości zainkasowanych składek.

UP przewiduje także, że Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do współpracy wyłącznie z TU i może współpracować z innymi podmiotami funkcjonującymi na rynku ubezpieczeniowym.

Dla potrzeb świadczonych usług TU zobowiązuje się dostarczyć Spółce dokumenty, wzory wniosków i systemy informatyczne pozwalające na zawarcie i wykonanie umów ubezpieczenia oraz wystawienie innych dokumentów ubezpieczeniowych. TU jest też zobowiązane do dostarczenia wszelkich informacji o oferowanych produktach ubezpieczeniowych, w szczególności rodzajach ryzyk objętych umową ubezpieczenia, warunkach wypłaty odszkodowania i wyjątkach od nich, potencjalnych przyczynach odmowy wypłaty odszkodowania, a także zasadach likwidacji szkód. TU zastrzega sobie prawo do kontroli działań Spółki. Spółka natomiast zobowiązuje się do przestrzegania pisemnych instrukcji TU oraz ogólnie obowiązujących przepisów prawa.

Spółka jest uprawniona by wyznaczyć podwykonawców do wykonania swoich zobowiązań umownych. W odniesieniu do czynności stanowiących dystrybucję ubezpieczeń, Spółka może upoważnić do nich wyłącznie osobę fizyczną, która spełnia warunki określone w art. 19 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Spółka odpowiada za działania podwykonawców jak za działania własne. W zakresie stanu faktycznego, dotyczącego zdarzenia przyszłego, w oparciu o które wnioskodawca oraz inni agenci ubezpieczeniowi zamierzają działać w ramach Konsorcjum, należy podnieść, że, Wnioskodawca jako Agent ubezpieczeniowy, wykonujący działalność polegającą na dystrybucji ubezpieczeń zgodnie z ustawą z dnia 15 grudnia 2017 roku o dystrybucji ubezpieczeń t.j. (Dz.U. z 2019 poz. 1881 z późn. zm) dalej (Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń), zawarł umowy z wybranymi zakładami ubezpieczeń w zakresie świadczenia usług agencyjnych. Agenci ubezpieczeniowi są zarejestrowani zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Zakład ubezpieczeń, z którym agenci ubezpieczeniowi posiadają zawarte umowy agencyjne prowadzi działalność w zakresie ubezpieczeń majątkowych, w tym komunikacyjnych, jak i ubezpieczeń na życie, osobowych.

Każdy agent ubezpieczeniowy w rozumieniu ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń pośredniczy w dystrybucji produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez różne zakłady ubezpieczeń. W tym zakresie, każdy agent ubezpieczeniowy korzysta zarówno z własnych pracowników, jak też z osób fizycznych zatrudnionych przez agenta ubezpieczeniowego na podstawie umów cywilnoprawnych. Umowy takie agent ubezpieczeniowy zawarł także w szczególności z osobami fizycznymi zatrudnionymi przez drugiego agenta ubezpieczeniowego. Osoby fizyczne, o których mowa powyżej, wspierające agenta ubezpieczeniowego w procesie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych, działają jako tzw. "OFWCA" (dalej: OWFCA). OFWCA to powszechnie funkcjonujący na rynku ubezpieczeń skrót od sformułowania: "osoba fizyczna wykonująca czynności agencyjne". Termin ten określa osobę fizyczną, o której mowa w art. 19 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, upoważnioną przez agenta ubezpieczeniowego do wykonywania w imieniu agenta czynności związanych z dystrybucją ubezpieczeń. Osoby te, działając zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, wykonują czynności agencyjne w imieniu agenta ubezpieczeniowego, a tym samym, w imieniu i na rzecz zakładów ubezpieczeń, z którymi agent ubezpieczeniowy współpracuje.

Z uwagi na fakt, że przedmiotem złożonego wniosku są wyłącznie zagadnienia związane z dystrybucją produktów ubezpieczeniowych, w dalszej części opisu zdarzenia przyszłego wnioskodawca skupia się na opisie zagadnień dotyczących działalności w tym zakresie. Obecnie, dystrybucja produktów ubezpieczeniowych agenta ubezpieczeniowego oparta jest na tzw. modelu indywidualnym, gdzie agent ubezpieczeniowy pośredniczy w zawarciu umowy ubezpieczenia pomiędzy klientami, a zakładami ubezpieczeń. W ramach tego modelu, agent ubezpieczeniowy jest stroną umów agencyjnych zawartych z wieloma zakładami ubezpieczeń.

Z uwagi na obowiązujące przepisy Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, w zakresie realizacji swoich zadań agent ubezpieczeniowy może współpracować wyłącznie z osobami fizycznymi występującymi w charakterze OFWCA, zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, względnie na podstawie umowy cywilnoprawnej. W konsekwencji, w obecnym modelu indywidualnym, czynności agencyjne realizowane są przez agenta ubezpieczeniowego przy wsparciu znacznej liczby osób fizycznych (OFWCA).

Agent ubezpieczeniowy jest odpowiedzialny za wszystkie OFWCA działające w jego imieniu Zgodnie z uzyskanymi przez Wnioskodawcę informacjami, z punktu widzenia agenta ubezpieczeniowego, model ten ma istotne wady. Obejmują one m.in. konieczność koordynacji przez agenta ubezpieczeniowego działań bardzo wielu osób fizycznych występujących jako OFWCA, konieczność dokonywania przez agenta ubezpieczeniowego indywidualnych rozliczeń z OFWCA, ponoszenie przez agenta ubezpieczeniowego odpowiedzialności za działania i zaniechania takich osób oraz - z uwagi na obowiązujące przepisy Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń - brak możliwości współdziałania agenta ubezpieczeniowego z innymi agentami ubezpieczeniowymi, którzy mogliby zaangażować własne OFWCA i ponosić we własnym zakresie odpowiedzialność za ich działania i zaniechania. W konsekwencji, aktualny model dystrybucji ubezpieczeń wiąże się z istotnymi obciążeniami dla agenta ubezpieczeniowego.

W związku z powyższym, agent ubezpieczeniowy z myślą o dalszym rozwoju i koordynacji dystrybucji produktów ubezpieczeniowych, rozważa zmianę obecnego modelu poprzez zastąpienie go modelem Konsorcjum (dalej: Model Konsorcjum, Konsorcjum). Model Konsorcjum został oceniony przez agenta ubezpieczeniowego jako bardziej efektywny dla procesu dystrybucji ubezpieczeń oraz jako skuteczniejszy dla realizacji jego założenia biznesowego. Model Konsorcjum wiąże się także z korzyściami dla każdego członka konsorcjum z uwagi na fakt, że umożliwia każdemu członkowi konsorcjum - oraz innym podmiotom współuczestniczącym w procesie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych - zaangażowanie w ten proces w charakterze agenta ubezpieczeniowego. Z powyższych względów, agenci ubezpieczeniowi są zainteresowani przystąpieniem do Konsorcjum i kontynuowaniem współpracy w ramach Konsorcjum z innymi agentami ubezpieczeniowymi oraz zakładem ubezpieczeń.

Wobec powyższych okoliczności, agenci ubezpieczeniowi dokonali wstępnych ustaleń z innymi wybranymi partnerami biznesowymi działającymi w charakterze agentów ubezpieczeniowych (dalej: Partnerzy), którzy wyrazili zainteresowanie uczestnictwem w zmodyfikowanym, kooperacyjnym modelu dystrybucji produktów ubezpieczeniowych we współpracy w ramach Konsorcjum. Istotą tego modelu ma być wspólne wykonywanie czynności agencyjnych (dystrybucja produktów ubezpieczeniowych) na rzecz zakładu ubezpieczeń przez wszystkich Partnerów Konsorcjum, działających w charakterze agentów ubezpieczeniowych. Pozwoli to na zreorganizowanie i uporządkowanie relacji z podmiotami działającymi jako OFWCA, które w Modelu Konsorcjum będą działać, odpowiednio, na rzecz każdego z Partnerów Konsorcjum (pozostałe osoby zaangażowane przez Partnerów Konsorcjum jako ich OFWCA). Należy oczekiwać, że efektem takiej formuły współpracy będzie świadczenie czynności agencyjnych na rzecz zakładu ubezpieczeń w sposób zorganizowany, skoordynowany, z uwzględnieniem jednolitych, wysokich standardów jakości i efektywności.

Aby móc uczestniczyć w Konsorcjum i zawrzeć planowane umowy (opisane poniżej), zainteresowani Partnerzy Konsorcjum uzyskają status agentów ubezpieczeniowych, co jest wymogiem wynikającym z obowiązujących przepisów Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Dla sformalizowania współpracy Partnerów Konsorcjum oraz ustalenia szczegółowych zasad tej współpracy, agenci ubezpieczeniowi zawrą z Partnerami umowę o wspólne przedsięwzięcie (dalej: Umowa Konsorcjum), w ramach której jeden z agentów ubezpieczeniowych będzie występować w roli tzw. lidera Konsorcjum. Następnie Partnerzy działający w ramach Konsorcjum, zawrą z poszczególnymi zakładami ubezpieczeń wielostronne umowy agencyjne (dalej: Umowy Agencyjne), przy założeniu, że aktualnie takich umów jeszcze nie zawarli, a które to umowy będą dotyczyły wykonywania przez Partnerów (tj. wszystkich konsorcjantów), w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń czynności agencyjnych związanych z oferowanymi przez zakład ubezpieczeń produktami ubezpieczeniowymi.

W ocenie przyszłych uczestników Konsorcjum, powołanie Konsorcjum umożliwi kompleksowe, spójne i terminowe zaspokojenie potrzeb klientów Konsorcjum, tj. zakładu ubezpieczeń, dzięki zacieśnieniu współpracy, lepszej koordynacji i współdziałania konsorcjantów w zakresie wykonywania zleconych Konsorcjum usług pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz sprawne kojarzenie oferty zakładu ubezpieczeń z potrzebami klientów prowadzące do zawarcia umów i rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Tym samym, należy oczekiwać, że powołanie Konsorcjum przyczyni się do zwiększenia skali sprzedaży produktów ubezpieczeniowych, co powinno mieć pozytywny wpływ na przychody uzyskiwane przez konsorcjantów.

Dodatkowo, z perspektywy każdego z Partnerów Konsorcjum, korzyścią z tej formy współpracy będzie eliminacja konieczności utrzymywania relacji z bardzo wieloma OFWCA, prowadzenia z każdą osobą występującą jako OFWCA indywidualnych (odrębnych) rozliczeń oraz ograniczenie odpowiedzialności agenta ubezpieczeniowego za działania bądź zaniechania wszystkich osób fizycznych występujących jako OFWCA: w Modelu Konsorcjum, każdy z Partnerów Konsorcjum będzie odpowiedzialny jedynie za własnych pracowników działających w charakterze OFWCA, natomiast pozostałe OFWCA będą działać w imieniu Wnioskodawcy i innych Partnerów - występujących w roli agentów ubezpieczeniowych. Zatem dzięki zawiązaniu Konsorcjum oraz zaangażowaniu lidera Konsorcjum, proces dystrybucji ubezpieczeń zostanie uporządkowany - lider konsorcjum będzie koordynował działania Partnerów Konsorcjum i będzie odpowiadał za własne OFWCA oraz Partnerzy Konsorcjum będą odpowiadać za działania i zaniechania OFWCA. Model Konsorcjum umożliwi także konsorcjantom elastyczne nawiązywanie współpracy z nowymi agentami ubezpieczeniowymi i zwiększanie w ten sposób sieci dystrybucji ubezpieczeń. Wreszcie, co bardzo istotne, Model Konsorcjum w prawidłowy sposób odzwierciedli charakter współpracy zaangażowanych podmiotów oraz ich role w procesie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych.

UMOWA KONSORCJUM.

Przedmiotem Umowy Konsorcjum będzie w szczególności określenie warunków współpracy stron w ramach Konsorcjum przy realizacji Umów Agencyjnych, wzajemnych rozliczeń konsorcjantów w związku z wykonywaniem czynności na rzecz zakładu ubezpieczeń oraz zakresu odpowiedzialności stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umów Agencyjnych.

W zgodnej intencji stron Umowy Konsorcjum, zawarta przez nie umowa nie będzie stanowić i nie powinna być interpretowana jako umowa spółki, ani też nie będzie mieć charakteru jakiejkolwiek zorganizowanej formy prawnej wynikającej z ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 505, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145, z póżn. zm.), (dalej: Kodeks cywilny), (w tym, strony nie powołają spółki cywilnej) lub umowy o podobnym charakterze. Celem Umowy Konsorcjum będzie wyłącznie uregulowanie zasad współpracy stron w ramach Konsorcjum w związku z zawarciem i wykonywaniem Umów Agencyjnych, w tym zasad udziału stron w wynagrodzeniu należnym Konsorcjum od zakładu ubezpieczeń.

Cel Konsorcjum zostanie określony jako świadome połączenie potencjałów technicznych, finansowych i organizacyjnych Partnerów Konsorcjum w celu zwiększenia efektywności i poprawy jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), wykonywanych na rzecz zakładu ubezpieczeń.

Przedmiotem działalności Konsorcjum będzie wykonywanie w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), które zostaną szczegółowo określone w Umowach Agencyjnych każdego z Partnerów Konsorcjum.

Zgodnie z projektowanymi postanowieniami Umowy Konsorcjum, jeden z agentów ubezpieczeniowych będzie liderem Konsorcjum i pełnomocnikiem konsorcjantów upoważnionym do samodzielnego reprezentowania konsorcjantów w stosunkach z podmiotami trzecimi.

W szczególności, lider Konsorcjum zostanie upoważniony przez konsorcjantów do: negocjowania treści w imieniu konsorcjantów Umów Agencyjnych z zakładem ubezpieczeń; samo podpisanie umowy agencyjnej, zmiana postanowień umowy agencyjnej będzie należała do kompetencji każdego Partnera Konsorcjum (dopuszcza się możliwość, że Lider Konsorcjum na podstawie stosownego pełnomocnictwa udzielonego przez wszystkich Partnerów Konsorcjum, względnie poszczególnych Partnerów Konsorcjum, podpisze w imieniu udzielających pełnomocnictwa umowy agencyjne), składania zakładowi ubezpieczeń oraz odbierania od zakładu ubezpieczeń w imieniu poszczególnych konsorcjantów wszelkich oświadczeń związanych z Umowami Agencyjnymi: negocjowania treści i zawarcia z każdym Partnerem Konsorcjum odrębnego porozumienia dotyczącego wysokości oraz zasad obliczania i wypłacania wynagrodzenia danemu Partnerowi Konsorcjum z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych w ramach Konsorcjum oraz szczegółowych zadań i obowiązków danego konsorcjanta w ramach Konsorcjum; koordynacji działań konsorcjantów oraz ustalania z nimi bieżących czynności wykonywanych w ramach Konsorcjum; złożenia Partnerowi Konsorcjum oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy Konsorcjum w stosunku do takiego Partnera oraz do przyjęcia od konsorcjanta oświadczenia o wypowiedzeniu umowy; zawarcia z podmiotem trzecim umowy o przystąpieniu do Konsorcjum, jak również do zawarcia wszelkich niezbędnych umów i porozumień, jakie Lider Konsorcjum oraz zakład ubezpieczeń uznają za konieczne lub zasadne w związku z przystąpieniem takiego podmiotu trzeciego do Konsorcjum. Powyższe zasady będą stanowiły ogólne reguły współpracy konsorcjantów na podstawie Umowy Konsorcjum. Jednakże, zasady współpracy konsorcjantów z zakładem ubezpieczeń będą uregulowane w Umowach Agencyjnych. Może się więc zdarzyć, że w wyniku ustaleń z danym zakładem ubezpieczeń powyższe zasady ulegną pewnym modyfikacjom w odniesieniu do współpracy konsorcjantów z danym zakładem ubezpieczeń (przykładowo, dany zakład ubezpieczeń może wymagać, aby pewne czynności dokonywane pomiędzy konsorcjantami wpływające na ich współpracę z zakładem ubezpieczeń były potwierdzane uprzednio lub następczo z zakładem ubezpieczeń). W związku z powyższym, Umowa Konsorcjum będzie stanowić, że w zakresie współpracy konsorcjantów z zakładem ubezpieczeń decydujące znaczenie będą miały postanowienia odpowiednich Umów Agencyjnych zawartych z zakładem ubezpieczeń.

Lider Konsorcjum, zostanie także upoważniony do rozliczeń z zakładem ubezpieczeń na podstawie odpowiednich dokumentów rozliczeniowych i faktur VAT (zależnie od przypadku), zawierających informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego Konsorcjum (tj. Liderowi Konsorcjum i pozostałym konsorcjantom) z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych na rzecz zakładu ubezpieczeń. Na podstawie ww. dokumentów rozliczeniowych/faktur VAT, strony zakładają możliwość wypłaty wynagrodzenia na dwa sposoby:

1.

Wariant I - Zakłady ubezpieczeń będą wypłacać wynagrodzenie za czynności agencyjne wykonywane przez Partnerów Konsorcjum bezpośrednio na rachunki bankowe każdego z Partnerów Konsorcjum, w tym na rachunek Lidera Konsorcjum. Zgodnie z ustaleniami z zakładem ubezpieczeń oraz zgodną wolą konsorcjantów, wszelkie rozliczenia pomiędzy członkami Konsorcjum a zakładem ubezpieczeń w zakresie wynagrodzenia należnego od zakładu ubezpieczeń mają być dokonywane wyłącznie przez Lidera Konsorcjum. Konsekwentnie, w Umowie Konsorcjum znajdą się postanowienia, zgodnie z którymi wynagrodzenie za czynności agencyjne wykonywane przez członków Konsorcjum w ramach Umów Agencyjnych, będą wypłacane na podstawie zestawienia sporządzonego przez Lidera Konsorcjum w oparciu o załącznik prowizyjny na rachunek każdego z Partnerów Konsorcjum;

2.

Wariant II - Zakłady ubezpieczeń będą wpłacać należne wszystkim Partnerom Konsorcjum wynagrodzenie wyliczone przez Lidera Konsorcjum na podstawie załącznika prowizyjnego na rachunek bankowy Lidera Konsorcjum, a następnie Lider Konsorcjum w oparciu o załącznik prowizyjny dokona wypłaty przekazanego przez ZU wynagrodzenia na rachunek bankowy każdego z Partnerów Konsorcjum stosowanie do wypracowanej przez danego Partnera Konsorcjum prowizji.

Na chwilę obecną konsorcjanci zakładają, że rozliczenia w ramach Konsorcjum będą dotyczyć jedynie pozycji przychodowych.

Partnerzy konsorcjum będą uczestniczyć w podziale wynagrodzenia otrzymywanego od zakładu ubezpieczeń z tytułu czynności wykonywanych na podstawie Umów Agencyjnych. Założeniem podstawowym jest, że Lider Konsorcjum nie będzie otrzymywać wynagrodzenia od konsorcjantów z tytułu pełnienia funkcji Lidera Konsorcjum.

Nie wyklucza się jednak, że niezależnie od wynagrodzenia prowizyjnego, przysługującego Liderowi Konsorcjum w związku z wykonywaniem obowiązków wynikających z Umowy Agencyjnej, będące wynagrodzeniem prowizyjnym, Partnerzy Konsorcjum mogą postanowić, że z tytułu pełnienia funkcji Lidera Konsorcjum, Liderowi Konsorcjum będzie przysługiwało dodatkowe wynagrodzenie za pełnienie tej funkcji.

W ramach czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych przez Partnerów (Konsorcjum) na rzecz zakładu ubezpieczeń, wszyscy konsorcjanci zobowiążą się do wykonywania, w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń, uzgodnionych między stronami czynności agencyjnych w rozumieniu art. 4 ust. 3 w związku z art. 4 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Czynności opisane powyżej będą wykonywane przez Lidera Konsorcjum i Partnerów Konsorcjum z uwzględnieniem postanowień właściwych Umów Agencyjnych, w tym wskazanych w tych umowach zasad świadczenia czynności agencyjnych oraz obowiązków związanych z ich prawidłowym świadczeniem, o których mowa poniżej. Z każdym z Partnerów Konsorcjum, Lider Konsorcjum zawrze odrębne porozumienie dotyczące wysokości oraz zasad obliczania i wypłacania wynagrodzenia danemu Partnerowi z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych przez takiego Partnera w ramach Konsorcjum, jak również, o ile strony danego porozumienia uznają to za konieczne, jego szczegółowych zadań i obowiązków w ramach Konsorcjum.

Jednocześnie, w Umowie Konsorcjum znajdą się postanowienia, zgodnie z którymi, w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), do wykonywania określonych czynności uprawniony będzie wyłącznie Lider Konsorcjum.

W Umowie Konsorcjum strony wskażą ponadto, że w związku z wykonywaniem opisanych w tej umowie czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń oraz mając na względzie dążenie do jak najlepszej obsługi klientów zawierających umowy ubezpieczenia z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, każdy z konsorcjantów wykonujących takie czynności jako agent ubezpieczeniowy w rozumieniu Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, będzie zobowiązany do przestrzegania określonych zasad i procedur, w tym wynikających z obowiązujących przepisów, a także z zarządzeń i procedur zakładu ubezpieczeń przekazanych agentowi na piśmie.

Każdy z agentów, w tym Lider Konsorcjum będzie zobowiązany w trakcie obowiązywania Umów Agencyjnych posiadać ważne umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych, ponieważ będzie wykonywać czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń. Konsorcjanci zobowiążą się do lojalnego współdziałania w celu realizacji Umów Agencyjnych oraz terminowego wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań, z dochowaniem należytej staranności. W Umowie Konsorcjum znajdzie się zapewnienie, że czynności agencyjne objęte zakresem Umowy Konsorcjum będą wykonywane przez Lidera Konsorcjum i Partnerów Konsorcjum wyłącznie samodzielnie (jeśli Partner jest osobą fizyczną) lub w innym przypadku za pośrednictwem OFWCA zatrudnionych przez każdego z Partnerów Konsorcjum, z zastrzeżeniem, że OFWCA spełnia wymagania określone w art. 19 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń; OFWCA zatrudnione przez odpowiednio Lidera Konsorcjum albo Partnera będą wykonywać czynności agencyjne i będą działać w jego imieniu i na jego rzecz na podstawie odpowiedniego upoważnienia udzielonego przez właściwego konsorcjanta.

W Umowie Konsorcjum zostaną także opisane szczegółowe obowiązki konsorcjantów związane z przestrzeganiem Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń oraz innych przepisów dotyczących działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej - konsorcjanci złożą w tym zakresie odpowiednie oświadczenia i zapewnienia. Konsorcjanci zobowiążą się do stałego podnoszenia własnych kwalifikacji zawodowych oraz zapewnienia podnoszenia kwalifikacji przez zatrudnione przez siebie OFWCA, przekazywania zakładowi ubezpieczeń (za pośrednictwem lidera Konsorcjum) wymaganych informacji dotyczących danego podmiotu, w tym bezzwłocznego poinformowania zakładu ubezpieczeń o utracie uprawnień do wykonywania Umowy Konsorcjum i Umów Agencyjnych, odpowiedniej archiwizacji i zapewnienia bezpieczeństwa dokumentów. Konsorcjanci podejmą również określone zobowiązania w odniesieniu do wykonywania czynności przez OFWCA zgodnie z obowiązującymi zasadami i przepisami prawa. Strony zobowiążą się w Umowie Konsorcjum, że powyższe czynności będą wykonywane przy uwzględnieniu uzgodnionych zasad dotyczących podziału obowiązków pomiędzy konsorcjantów.

Konsorcjanci zobowiążą się do przestrzegania odpowiednich wymogów w zakresie przetwarzania powierzonych danych osobowych, tajemnicy ubezpieczeniowej, tajemnicy przedsiębiorstwa oraz poufności i bezpieczeństwa informacji, jak również w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa, warunkami Umowy Konsorcjum, Umowami Agencyjnymi, porozumieniami, pełnomocnictwami udzielonymi danemu konsorcjantowi przez zakład ubezpieczeń oraz innymi odpowiednimi wymogami, nałożonymi na Partnerów Konsorcjum na mocy przepisów prawa lub zawartych umów. Dopuszcza się możliwość, że w trakcie obowiązywania Umowy Konsorcjum określeni Partnerzy mogą wystąpić z Konsorcjum (tzn. Umowa Konsorcjum może być rozwiązana w stosunku do danego Partnera), jak też, że nowe podmioty mogą przystąpić do Umowy Konsorcjum w charakterze strony tej umowy. W tym celu, jak już wskazano powyżej, Partnerzy upoważnią Lidera Konsorcjum m.in. do złożenia Partnerowi oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy Konsorcjum w stosunku do takiego Partnera oraz do przyjęcia od Partnera oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, zawarcia z podmiotem trzecim umowy o przystąpieniu do Konsorcjum, jak również do zawarcia wszelkich niezbędnych umów i porozumień, jakie Lider Konsorcjum lub zakład ubezpieczeń uznają za konieczne lub zasadne w związku z przystąpieniem takiego podmiotu trzeciego do Konsorcjum.

3.

Podstawowym obowiązkiem Lidera Konsorcjum i jednocześnie pełnomocnika Partnerów Konsorcjum jako upoważnionego do samodzielnego reprezentowania Partnerów Konsorcjum, w stosunkach z podmiotami trzecimi, w tym w szczególności z zakładami ubezpieczeń jest upoważnienie do:

  a) negocjowania treści w imieniu Partnerów Konsorcjum Umów Agencyjnych z zakładem ubezpieczeń bez prawa podpisania umowy, która to umowa po ustaleniu wszystkich istotnych postanowień zostanie podpisana przez Partnera Konsorcjum, który udzielił pełnomocnictwa do prowadzenia w jego imieniu negocjacji;

  b) składania zakładowi ubezpieczeń oraz odbierania od zakładu ubezpieczeń w imieniu poszczególnych Partnerów Konsorcjum wszelkich oświadczeń związanych z Umowami Agencyjnymi, łącznie z upoważnieniem do negocjowania zmian Umów Agencyjnych, postanowień aneksów do Umów Agencyjnych oraz negocjowania porozumień dotyczących Umów Agencyjnych, przy odpowiednim zastosowaniu ust. 1a powyżej w zakresie podpisania aneksów do Umów Agencyjnych

  c) negocjowania treści i zawarcia z każdym Partnerem Konsorcjum odrębnego porozumienia dotyczącego wysokości oraz zasad obliczania i wypłacania wynagrodzenia danemu Partnerowi Konsorcjum z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych w ramach Konsorcjum oraz szczegółowych zadań i obowiązków danego Partnera Konsorcjum w ramach Konsorcjum,

  d) koordynowania działań Partnerów Konsorcjum oraz ustalania z nimi bieżących czynności wykonywanych w ramach Konsorcjum;

  e) złożenia Partnerowi Konsorcjum oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy Konsorcjum w stosunku do takiego Partnera oraz do przyjęcia od Partnera Konsorcjum oświadczenia o wypowiedzeniu umowy;

   f) zawarcia z podmiotem trzecim umowy o przystąpieniu do Konsorcjum, jak również do zawarcia wszelkich niezbędnych umów i porozumień, jakie Lider Konsorcjum oraz zakład ubezpieczeń uznają za konieczne lub zasadne w związku z przystąpieniem takiego podmiotu trzeciego do Konsorcjum, przy czym Lider Konsorcjum zobowiązuje się do informowania Partnerów Konsorcjum o czynnościach podjętych w związku z przystąpieniem podmiotu trzeciego do Konsorcjum, zaś każdy Partner Konsorcjum ma prawo zgłoszenia sprzeciwu, co do przystąpienia podmiotu trzeciego do Konsorcjum;

  g) dokonywania rozliczeń z zakładem ubezpieczeń na podstawie odpowiednich dokumentów rozliczeniowych i faktur VAT, zawierających informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego poszczególnym Partnerom Konsorcjum z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych na rzecz zakładu ubezpieczeń;

  h) przekazywania zakładowi ubezpieczeń dokumentacji w przedmiocie rozliczeń poszczególnych Partnerów Konsorcjum (noty księgowe/faktury), celem wypłaty na rachunek Lidera Konsorcjum łącznego wynagrodzenia z tytułu wykonanych czynności agencyjnych przez wszystkich Partnerów Konsorcjum i w dalszej kolejności dokonanie rozliczenia Partnerów Konsorcjum przez Lidera Konsorcjum, poprzez wypłatę należnego każdemu Partnerowi Konsorcjum wynagrodzenia, względnie celem wypłaty przez zakład ubezpieczeń każdemu z Partnerów Konsorcjum odpowiedniej części wynagrodzenia z tytułu wykonywania przez danego Partnera Konsorcjum czynności agencyjnych w ramach umowy konsorcjum;

   i) przyjęcia od Partnera Konsorcjum oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.

4. UMOWY AGENCYJNE.

Jak Wnioskodawca wskazuje powyżej, Lider Konsorcjum oraz Partnerzy, zawrą z każdym z ZU wielostronne Umowy Agencyjne. Umowy te zostaną podpisane z ZU przez każdego z Partnerów Konsorcjum, o ile dany Partner nie udzieli pełnomocnictwa Liderowi Konsorcjum i wówczas Lider Konsorcjum w imieniu Partnerów Konsorcjum, którzy udzielili Liderowi Konsorcjum stosownego pełnomocnictwa, podpisze Umowy Agencyjne.

Przedmiotem Umów Agencyjnych będzie wykonywanie przez Partnerów Konsorcjum, w imieniu i na rzecz ZU, czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), o których mowa w art. 4 ust. 3 w związku z art. 4 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Na podstawie Umów Agencyjnych, każdy z ZU zleci Liderowi Konsorcjum i Partnerom, a Lider Konsorcjum i Partnerzy zobowiążą się do wykonywania w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) polegających na doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu zakładu ubezpieczeń, udzielaniu pomocy w administrowaniu umowami ubezpieczenia i ich wykonywaniu, w zakresie określonym w Umowach Agencyjnych i zgodnie z udzielonymi przez ZU pełnomocnictwami. Dokładny zakres czynności Lidera Konsorcjum i Partnerów może być nieco odmiennie zdefiniowany w poszczególnych Umowach Agencyjnych, biorąc pod uwagę wymogi danego ZU oraz postanowienia zawarte w umowach agencyjnych standardowo stosowanych przez taki ZU.

Dodatkowe uwagi dotyczące Umów Agencyjnych.

Wnioskodawca wskazuje, że na gruncie przepisów Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, Konsorcjum agentów ubezpieczeniowych, rozumiane jako agenci działający łącznie, nie może wspólnie występować w roli agenta ubezpieczeniowego. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca, inny niż agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów. W związku z powyższym, Wnioskodawca oraz każdy z Partnerów będą posiadać status agentów ubezpieczeniowych; również każdy z Partnerów zostanie odrębnie zobowiązany do spełnienia odpowiednich wymogów określonych w Ustawie o dystrybucji ubezpieczeń.

Ponieważ Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wymaga zawarcia umowy agencyjnej pomiędzy agentem ubezpieczeniowym a zakładem ubezpieczeń, niezbędne jest, aby każdy z agentów (konsorcjantów) był stroną każdej z Umów Agencyjnych zawartych z ZU. Z powyższych względów, Umowy Agencyjne zostaną zawarte z ZU z udziałem wszystkich Partnerów, a także wprost będą wymieniać wszystkich konsorcjantów będących stroną tych umów. Przy czym biorąc pod uwagę aktualne wyniki rozmów Lider Konsorcjum będzie upoważniony jedynie do negocjowania postanowień umów agencyjnych, natomiast ostateczne podpisanie umów agencyjnych nastąpi z udziałem ZU i poszczególnych Partnerów Konsorcjum. Strony dopuszczają również możliwość, że Lider Konsorcjum na podstawie odrębnego pełnomocnictwa od Partnera Konsorcjum będzie mógł podpisać w jego imieniu umowę agencyjną. Powyższe ustalenia będą miały odpowiednie zastosowanie przy zmianach umowy podpisywaniu aneksów.

Zgodnie z wymogami Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, wyznaczenie agenta ubezpieczeniowego należy do kompetencji zakładu ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz którego taki agent ma działać. ZU musi udzielić agentowi odpowiedniego pełnomocnictwa (art. 21 ust. 1 i 2 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) oraz złożyć wniosek o wpisanie go do rejestru agentów ubezpieczeniowych. W wykonaniu powyższych obowiązków z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, każdy z konsorcjantów, jak zaznaczono wyżej, aktualnie prowadzi działalność gospodarczą jako agent ubezpieczeniowy, stad w przypadku zawarcia umowy konsorcjum powyższe umowy będą przedmiotem ewentualnych zmian w celu wdrożenia w życie umowy konsorcjum.

Końcowo, Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, „Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw”. Zatem, Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wprowadza wyraźny zakaz wykorzystywania w działalności agencyjnej substytucji. Cytowany przepis stanowi ograniczenie ogólnej zasady wynikającej z art. 106 Kodeksu cywilnego, z której wynika, że pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, ustawy lub ze stosunku będącego podstawą pełnomocnictwa. Zatem, w przypadku agenta ubezpieczeniowego, nie jest dopuszczalna sytuacja, w której udzieliłby on innemu agentowi dalszego pełnomocnictwa do działania w imieniu zakładu ubezpieczeń.

Powyższe ograniczenie sprawia, że nie ma innej możliwości ułożenia relacji z Partnerami, występującymi w roli agentów ubezpieczeniowych, aniżeli poprzez zawarcie umowy o wspólnym przedsięwzięciu (Umowy Konsorcjum). W szczególności, nie byłoby dopuszczalne podzlecenie przez agenta ubezpieczeniowego Partnerom (również agentom ubezpieczeniowym) świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz innego agenta ubezpieczeniowego; usługi takie mogą być świadczone przez Partnerów jedynie bezpośrednio na rzecz ZU.

W tych uwarunkowaniach prawnych, model wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum) w sposób najwłaściwszy odzwierciedla zarówno intencje konsorcjantów co do ich współdziałania i wzajemnego wsparcia w wykonywaniu Umów Agencyjnych, jak i ograniczenia regulacyjne (wynikające z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) co do formy takiego współdziałania, wykluczające w szczególności jakiekolwiek „podzlecanie” lub „podwykonawstwo” w zakresie usług agencyjnych. Zgodnie z wiedzą Wnioskodawcy, model ten spełnia także oczekiwania ZU, z perspektywy których zasadnym jest, aby czynności agencyjne wykonywane na rzecz ZU przez Partnerów Konsorcjum były wykonywane i rozliczane w sposób zorganizowany i kompleksowy, a nie odrębnie i niezależnie przez każdy z podmiotów na podstawie osobnej umowy agencyjnej zawartej przez takie podmioty z ZU. Rozliczanie czynności agencyjnych przez Lidera Konsorcjum nie wyklucza, by ZU przelewał bezpośrednio na rachunek Partnerów Konsorcjum prowizji z tytułu wykonanych czynności agencyjnych na podstawie dokumentów rozliczeniowych sporządzonych przez Lidera Konsorcjum.

W uzupełnieniu do wniosku wskazano, że:

1)

Usługi świadczone przez Wnioskodawcę, jako multiagent, nie są usługami doradztwa, o których mowa w art. 43 ust. 15 pkt. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz.U z 2022 r. poz. 931 ze zm.)

2)

W planowanym modelu konsorcjum, Wnioskodawca zamierza pełnić rolę lidera konsorcjum. Nie wyklucza się także, jak zaznaczono w opisie przyszłego stanu faktycznego, by wnioskodawca uczestniczył w konsorcjum z udziałem innych agentów ubezpieczeniowych, jako partner konsorcjum.

3)

Zarówno lider konsorcjum, jak i poszczególni partnerzy konsorcjum, nie będą świadczyli na rzecz swoich partnerów jakichkolwiek usług. Lider konsorcjum nie będzie wykonywał żadnych usług na rzecz partnerów konsorcjum, a partnerzy konsorcjum nie będą wykonywali żadnych usług na rzecz lidera konsorcjum, ani też na rzecz poszczególnych partnerów konsorcjum.

4)

Założeniem jest, jak zaznaczono we wniosku, że lider konsorcjum nie będzie otrzymywał żadnego dodatkowego wynagrodzenia za pełnienie funkcji lidera konsorcjum. Jedyne wynagrodzenie, jakie będzie otrzymywał lider konsorcjum oraz poszczególni partnerzy konsorcjum, będzie wynikało z załącznika prowizyjnego i będzie wypłacane przez towarzystwo ubezpieczeniowe, z którym konsorcjum zawrze umowę.

Pytania

W zakresie stanu faktycznego związanego z świadczeniem na rzecz TU/ZU usług pośrednictwa ubezpieczeniowego;

  1. Czy wszystkie czynności opisane wyżej i świadczone przez Wnioskodawcę w imieniu i na rzecz TU należy traktować jako świadczenie kompleksowe, a tym samym czy wszystkie przedstawione w stanie faktycznym czynności korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o Podatku VAT.

  2. Jeżeli w aktualnym stanie prawnym nie wszystkie czynności przedstawione w opisanym wyżej stanie faktycznym korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o podatku VAT, to które z wymienionych wyżej czynności korzystają z przedmiotowego zwolnienia.

  3. Jeżeli w aktualnym stanie prawnym, nie wszystkie czynności przedstawione w stanie faktycznym korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, to które z wymienionych czynności opodatkowane są stawką podstawową podatku VAT w wysokości 23%.

W zakresie stanu faktycznego, dotyczącego zagadnień związanych z Umową Konsorcjum:

  4. Czy rozliczenia finansowe dokonywane pomiędzy Liderem Konsorcjum a Partnerami Konsorcjum, powinny być dokumentowane dokumentami księgowymi innymi niż faktury VAT (np. notami obciążeniowymi wystawianymi przez Lidera Konsorcjum na rzecz Partnera Konsorcjum), w sytuacji, kiedy wynagrodzenie wpłacane Partnerom Konsorcjum przez Lidera Konsorcjum jest wynagrodzeniem wypłacanym zgodnie z Umową Konsorcjum (załącznikiem prowizyjnym) i dotyczy wynagrodzenia wypracowanego przez danego Partnera Konsorcjum w ramach tego Konsorcjum, a co za tym idzie nie będzie dotyczyć czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT?

  5. Nawet gdyby uznać, że ww. podział wynagrodzeń dotyczy czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, to czy zważywszy na fakt, że realizowane przez Lidera Konsorcjum czynności będą mieć charakter pośrednictwa ubezpieczeniowego, które podlega zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, brak będzie obowiązku dokumentowania rozliczeń Partnerów Konsorcjum z Liderem Konsorcjum fakturami VAT, co wynika z brzmienia art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT (z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu)?

  6. Czy w sytuacji kiedy Lider Konsorcjum dokonuje rozliczenia prowizji poszczególnych Agentów będących Partnerami Konsorcjum za wykonanie czynności agencyjnych, a następnie na podstawie tego rozliczenia wypłata prowizji przez ZU następuje bezpośrednio na rachunek każdego z Partnerów Konsorcjum, czynności te będą mieć charakter pośrednictwa ubezpieczeniowego, które podlega zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, brak będzie obowiązku dokumentowania rozliczeń Partnerów Konsorcjum z Liderem Konsorcjum fakturami VAT, co wynika z brzmienia art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT (z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu)?

  7. Czy w sytuacji, kiedy Lider Konsorcjum dokonując rozliczenia prowizji poszczególnych Agentów będących Partnerami Konsorcjum, niezależnie od wynagrodzenia prowizyjnego, przysługującego mu od ZU na podstawie Umowy Agencyjnej, otrzyma dodatkowe wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji Lidera Konsorcjum, co będzie wynikało z treści Umowy Konsorcjum, czy tak wypłacone wynagrodzenie nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT, a to z uwagi na to, że czynność ta ma charakter pośrednictwa ubezpieczeniowego, co wynika cytowanego niżej orzecznictwa, a więc podlega zwolnieniu od podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, a co za tym idzie brak będzie obowiązku dokumentowania rozliczeń Partnerów Konsorcjum z Liderem Konsorcjum fakturami VAT, co wynika z brzmienia art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT (z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu)?

Państwa stanowisko w sprawie

Stanowisko wnioskodawcy w zakresie stanu faktycznego dotyczącego umów pośrednictwa ubezpieczeniowego z uwzględnieniem czynności wykonywanych w ramach pośrednictwa ubezpieczeniowego, przy uwzględnieniu usług okołoubezpieczeniowych.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Ustawa o VAT nie definiuje pojęcia "pośrednictwa". Pojęcie to było jednak wielokrotnie przedmiotem wykładni Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przykładowo, w wyroku z 21 czerwca 2007 r. w sprawie C-453 Volker Ludwig (dotyczącego pośrednictwa finansowego) Trybunał stwierdził, że pojęcie "pośrednictwa" obejmuje: działalność wykonywaną przez osobę pośredniczącą, która nie jest stroną umowy dotyczącej produktu finansowego i której działalność różni się od typowych świadczeń umownych wykonywanych przez strony tych umów. W istocie pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa. W tym kontekście celem takiej działalności jest uczynić wszystko co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę, przy czym pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy (zob. podobnie wyrok z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 CSC Financial Services, Rec. str. 1-10237, pkt 39. Natomiast nie ma miejsca działalność polegająca na pośrednictwie, jeśli jedna ze stron umowy zleca podwykonawcy część czynności faktycznych związanych z umową (zob. - podobnie ww. wyrok w sprawie CSC Financial Services, pkt 40). W powyższym wyroku TSUE zaakceptował szerokie podejście do czynności, które składają się na pośrednictwo. Trybunał uznał, że z jednej strony w sprawie przed sądem krajowym okoliczność, że DVAG i jej subagent otrzymują wynagrodzenie za wykonane przez nich świadczenia wyłącznie pod warunkiem, że wyszukani przez nich klienci, który otrzymali poradę doradcy majątkowego, zawrą umowę kredytową, skłania do postrzegania usługi pośrednictwa jako świadczenia głównego, a usługi doradztwa jedynie jako świadczenia pomocniczego. Z drugiej strony pośrednictwo kredytowe jawi się jako świadczenie decydujące zarówno dla kredytobiorcy, jak i instytucji kredytowych, ponieważ działalność doradztwa majątkowego ma miejsce jedynie w fazie wstępnej i ogranicza się do pomagania klientowi w wyborze tych spośród różnych produktów finansowych, które są najlepiej dostosowane do jego sytuacji i potrzeb. W efekcie Trybunał uznał, że analiza majątkowa klienta, stanowiąca element czynności zmierzających do sprzedaży produktu finansowego, wchodzi w zakres pośrednictwa finansowego.

Kolejnym bardzo istotnym dla branży ubezpieczeniowej orzeczeniem jest wyrok z 17 marca 2016 r. w sprawie C-40/15 Aspiro S.A. Trybunał stwierdził w tym orzeczeniu, że:

    - (...) okoliczność, że (...) Aspiro nie jest brokerem ani agentem ubezpieczeniowym, nie jest decydująca. Formalny status tej spółki nie jest bowiem wystarczający do określenia, czy jej działalność wchodzi w zakres stosowania zwolnienia, czy też nie (...), należy zbadać same cechy danej działalności (...).

    - Do celów tego badania wymagane są dwie przesłanki. W pierwszej kolejności usługodawca powinien pozostawać w stosunku z TU i ubezpieczonym (wyrok Taksatorringen, C-8/01, EU:C:2003:621, pkt 44). Stosunek ten może być wyłącznie pośredni, jeżeli usługodawca jest podwykonawcą brokera lub agenta (zob. podobnie wyrok J.C.M. Beheer, C-124/07, EU:C:2008:196, pkt 29. W drugiej kolejności jego działalność powinna obejmować istotne aspekty pośrednictwa ubezpieczeniowego, takie jak wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z TU (zob. podobnie wyrok Arthur Andersen, C-472/03, EU:C:2005:135, pkt 33, 36).

    - Pierwsza z przesłanek jest spełniona przez usługodawcę takiego jak Aspiro. Pozostaje on bowiem w bezpośrednim stosunku z zakładem ubezpieczeń, ponieważ prowadzi działalność w jego imieniu i na jego rzecz oraz pozostaje w pośrednim stosunku z ubezpieczonym w ramach rozpatrywania i likwidacji szkód.

    - Natomiast w odniesieniu do drugiej z tych przesłanek, dotyczącej usług świadczonych przez brokerów i agentów ubezpieczeniowych lub ich podwykonawców, powinny one być charakterystyczne dla działalności brokera lub agenta ubezpieczeniowego, która polega na wyszukiwaniu klientów i kontaktowaniu ich z TU w celu zawarcia umów ubezpieczenia (...)

Polskie sądy administracyjne kilkakrotnie orzekały w sprawach dotyczących tzw. czynności posprzedażowych.

Przykładowo, WSA w Warszawie w wyroku z 17 listopada 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 3159/16 (prawomocny) stwierdził, że pośrednictwo ubezpieczeniowe nie kończy się z chwilą zawarcia umowy, ale trwa także po jej zawarciu w postaci opieki posprzedażowej. W ocenie sądu, pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na "zdobyciu" klienta, utrzymaniu go na przyszłość i powiązaniu klienta z TU w dłuższej perspektywie czasowej oraz w szerszym zakresie produktów, a nie tylko na jednorazowej czynności wyszukania klienta, przekazania jego danych do TU i zawarcia z nim jednej umowy. Jednocześnie sąd podkreślił, że Pośrednictwo ubezpieczeniowe obejmuje tylko takie czynności, które odbywają się przy udziale ubezpieczonego i wobec niego uzewnętrznionych, tzw. front-office (zob. także: wyrok WSA w Warszawie z 21 lutego 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 652/16 z 17 listopada 2017 r. oraz wyrok WSA w Warszawie z 17 listopada 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 3159/16).

Podobnie w wyroku z 5 lipca 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 3353/17 (prawomocny) WSA uznał, że nie można zgodzić się ze stanowiskiem organu, że finalnym momentem kończącym usługę pośrednictwa jest doprowadzenie do zawarcia umowy (usługa główna), a czynności podejmowane przez agenta po zawarciu umowy nie są już pośrednictwem ubezpieczeniowym, a usługami wsparcia. Cel wsparcia jest oczywisty - jest nim wykonanie usługi ubezpieczenia, a dobre wykonanie usługi ubezpieczenia jest też celem do zawarcia kolejnej tego typu usługi.

Wbrew temu co twierdzi organ interpretacyjny pośrednictwo nie kończy się w momencie zawarcia umowy i obejmuje też okres jej świadczenia. Organ deprecjonuje znaczenie czynności posprzedażnych dla efektywnego wykonania umowy ubezpieczenia nazywając je czynnościami wsparcia o charakterze "techniczno-administracyjnym". Owe czynności "techniczno- administracyjne" mają przecież istotne znaczenie zarówno dla agenta jak i ubezpieczonego a ich nierzetelne lub nieterminowe wykonanie przez agenta może nie tylko zachwiać zaufaniem klienta, ale też wywołać określone konsekwencje prawne związane z niewywiązaniem się z zawartej umowy, co mogłoby pociągnąć negatywne reperkusje związane ze współpracą TU z pośredniczącym agentem. Organ myli się upatrując w czynnościach opieki posprzedażowej odrębnego świadczenia, niezależnego od świadczenia głównego (pośrednictwa w zawarciu umowy ubezpieczenia). Rozdzielanie tych dwóch aspektów pośrednictwa ubezpieczeniowego tj. relacji z klientem przed i po zawarciu umowy byłoby sztuczne.

W kolejnym wyroku z 21 listopada 2018 r. (sygn. III SA/Wa 62/18) WSA w Warszawie stwierdził, że TU, korzystając ze wsparcia agentów ubezpieczeniowych, zainteresowani są uzyskaniem efektu ekonomicznego w postaci wsparcia w procesie zarówno zawarcia, jak i obsługi umów ubezpieczenia. Opieka posprzedażowa z udziałem klienta (tzw. front-office), nawiązując do treści art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy VAT, jest usługą pokrewną mającą związek z ubezpieczeniem. Przy interpretacji art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT kierować się należy celem i charakterem czynności agenta, a nie czasem ich dokonania. Czynności wchodzące w zakres usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być dokonane także po zawarciu umowy ubezpieczenia.

Z kolei WSA w Gorzowie Wielkopolskim uznał w wyroku z 4 czerwca 2020 r. o sygn. I SA/Go 119/20, że czynności dokonywane wobec obecnego (już "wyszukanego") klienta, zmierzające do sprawnego i efektywnego wykonywania i utrzymywania obowiązującej umowy są nierozerwalnie związane z zawarciem lub przedłużeniem tej umowy, albo rozszerzeniem jej zakresu. Tym samym zwolnieniu od VAT podlega także monitorowanie płatności ubezpieczonych.

Z opisanego orzecznictwa wynika zatem co następuje:

  1. pośrednictwo ubezpieczeniowe obejmuje wszelkie czynności, które mają doprowadzić do zawarcia umowy między TU a ubezpieczonym,

  2. nie można tych czynności interpretować wąsko i także takie czynności jak analiza sytuacji finansowej klienta mogą być uznane za element pośrednictwa, jeśli ich celem jest zawarcie umowy ubezpieczenia,

  3. elementem pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być także czynności opieki posprzedażowej, o ile są związane ściśle z zawartymi umowami bądź zmierzają do zawarcia nowych umów (np. odnowienia polisy),

  4. elementem pośrednictwa nie jest odrębna, kompleksowa usługa likwidacji szkody ubezpieczeniowej.

Z całą pewnością czynności przygotowawcze, zawieranie umów i administracja umowami oraz czynności posprzedażowe składają się na kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego. Wszystkie elementy tych usług służą wyłącznie celowi, jakim jest zawarcie umowy ubezpieczenia, co odzwierciedla również fakt, iż z tytułu wykonywania czynności posprzedażowych Spółka nie będzie wynagradzana - wyłącznym wynagrodzeniem Spółki będzie należna jej prowizja od sprzedaży ubezpieczeń.

Oczywiście, w zależności od modelu świadczenia usług i zapotrzebowania zleceniodawcy zakres świadczonych usług może się różnić, np. TU może samodzielnie podpisywać umowy. Nie oznacza to, że taka usługa traci przez to charakter usługi kompleksowej. Od tego, jakie funkcje pełni pośrednik, zależy wysokość jego wynagrodzenia. Jeśli zadaniem pośrednika jest nie tylko doprowadzenie do zawarcia umowy, ale też jej zawarcie w imieniu i na rzecz TU oraz zainkasowanie składki, to poziom ryzyka i nakład pracy pośrednika jest większy niż w przypadku, gdyby zawarcie umowy i inkaso składki obciążały TU. Nie zmienia to jednak faktu, że zadaniem pośrednika jest doprowadzenie do zawarcia umowy, a świadczeniem pośrednika - pośrednictwo w jej zawarciu. Wydzielanie któregokolwiek elementu takiego świadczenia miałoby czysto sztuczny charakter.

Każdy z elementów pośrednictwa - od reklamy produktu, przez przyjęcie klienta i przedstawienie mu oferty, aż do zainkasowania składki - wiąże się z zawarciem umowy ubezpieczenia. To, czy od pośrednika wymaga się zawierania umów czy inkasowania składek zależy jedynie od zapotrzebowania TU. Jeśli TU nie dysponuje, przykładowo, zasobami do inkasowania składek, to z jego perspektywy zasadnym jest wypłacanie wynagrodzenia pośrednikowi nie według miernika zawartych umów, ale właśnie od zainkasowanych składek. W takim przypadku proces zawarcia umowy kończy się nie w momencie jej podpisania, ale w momencie zainkasowania składki. Jest to typowe dla pośredników ubezpieczeniowych, którzy nie wykonują usług zbliżonych do reklamy, ale pełnią rolę punktu pierwszego kontaktu i opiekuna klienta.

W przypadku bezszkodowego przebiegu umowy to agent powinien być jedynym podmiotem kontaktującym się z klientem i zwykle to on inkasuje też składkę i organizuje proces zawarcia umowy, nawet jeśli sam jej nie podpisuje. To agentowi najłatwiej jest także monitorować płatności rat z tytułu składek i kontaktować się z klientem, z którym już uprzednio miał styczność.

Elementem pośrednictwa ubezpieczeniowego są też usługi posprzedażowe. Usługi te nakierowane są w zasadzie wyłącznie na to, aby klient zawarł kolejną umowę ubezpieczenia komunikacyjnego jak i na życie. Trzeba mieć na uwadze, że ubezpieczenia komunikacyjne są udzielane na okres roku. Cały proces posprzedażowy jest prowadzony po to, by klient zawarł kolejną umowę na kolejny rok z tym samym TU względnie kontynuował ubezpieczenie poprzez m.in. regulowanie składki tak by nie doszło do rozwiązania umowy. Z tego względu dochodzi do obsługi posprzedażowej.

Element reklamy, który zawiera się w ramach usług Spółki, również należy uznać za część usługi kompleksowej. Kluczowe w tym przypadku jest to, że reklamując usługi TU, Spółka działa przede wszystkim dla własnej korzyści, ponieważ sprzedając ubezpieczenia TU Spółka działa w celu uzyskania prowizji. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że zakres świadczonych usług reklamowych nie został w żaden sposób dookreślony w umowach, a Spółce z tytułu ich świadczenia nie jest należne dodatkowe wynagrodzenie. Jest tak dlatego, że promocja produktów TU powinna być dostosowana do potrzeb, według najlepszej wiedzy i oceny Spółki, ale nie ma wykraczać ponad standardowe czynności reklamowe, które wykonuje agent w ramach typowej dla siebie działalności. Jeśli zakres reklamy/promocji nie byłby wystarczający do skutecznej sprzedaży produktów TU, to Spółka nie otrzyma żadnego wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług. Jednak, z uwagi na to, że usługi te nie są w żaden sposób odrębnie wynagradzane, muszą się sprowadzać głównie do informowania o współpracy z TU, do prezentacji jego produktów i warunków korzystania z nich, etc. Świadczenie rzeczywistych, odrębnych usług reklamowych (prowadzenie kampanii, mediów społecznościowych etc.) musiałoby już być dodatkowo wynagradzane, co nie będzie miało miejsca (a tym samym i takie czynności, wykraczające ponad to, co niezbędne dla zawarcia umowy ubezpieczenia, nie będą podejmowane, chyba że w ramach odrębnych ustaleń i za odrębne od prowizji wynagrodzenie).

Analogiczne uwagi dotyczą świadczeń doradczych, które sprowadzają się wyłącznie do udziału Spółki w kalibracji produktów w taki sposób, aby były one jak najlepiej dostosowane do potrzeb klientów. Spółka nie byłaby w stanie sprzedawać produktów, które byłyby np. gorszej jakości lub droższe niż innych TU działających na rynku polskim. Dlatego również w interesie Spółki jest zdobywanie i przekazywanie TU takich informacji na bazie posiadanych przez Spółkę danych. Nie oznacza to jednak wykonywania jakichkolwiek dodatkowych czynności ponad zwykłą współpracę partnerów handlowych. Spółka nie jest zobowiązana do ponoszenia żadnych dodatkowych kosztów na przykładowo, prowadzenie badań rynkowych, a jedynie do przekazywania tych informacji które sama pozyskuje w toku swojej zwykłej działalności.

Oprócz powyższych, w skład usług Spółki wchodzą także: zarządzanie procesami związanymi z przestępstwami ubezpieczeniowymi, zarządzanie procesami regresowymi w stosunku do osób odpowiedzialnych za szkody i przedkładanie wyjaśnień na żądanie organów nadzoru w zakresie dotyczącym świadczonych usług. Te dwie pierwsze czynności są zdaniem Spółki ściśle związane z likwidacją szkód i powinny być oceniane jako element kompleksowej usługi likwidacji szkody. Natomiast przedkładanie wyjaśnień organom nadzoru jest wyłącznie efektem ubocznym współpracy z TU i nie może być uznane za dodatkową usługę (Spółka byłaby zobowiązana do udzielania takich wyjaśnień, nawet gdyby nie przewidywała tego umowa).

Odnośnie udziału Agenta ubezpieczeniowego w procesie reklamacyjnym to należy stwierdzić, że niewątpliwie samo przyjmowanie reklamacji może stanowić element kompleksowej usługi pośrednictwa. Natomiast z treści umów zawartych z TU wynika, że Agent ubezpieczeniowy nie ma obowiązku rozpatrywania reklamacji na rzecz TU i nie otrzymuje z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia.

W świetle powyższego, zdaniem Spółki wszystkie ww. czynności wykonywane przez Spółkę w ramach UP składają się na kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, które podlegają zwolnieniu od VAT.

Należy podkreślić, że Spółka przyjmuje reklamacje osób, które zawarły za jej pośrednictwem umowy ubezpieczenia i samo przyjmowanie reklamacji stanowi element kompleksowej usługi pośrednictwa, co zostało potwierdzone między innymi w indywidualnej interpretacji podatkowej z dnia 30 listopada 2020 roku Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0114-KDIP4-3.4012.491.2020.1.IG i tylko w sytuacji gdyby rozpatrywanie reklamacji na rzecz TU odbywało się za odrębnym wynagrodzeniem, to wynagrodzenie to jako że rozpatrywanie reklamacji nie przyczynia się do sprzedaży usług ubezpieczeniowych, nie korzystałoby ze zwolnienia od podatku VAT.

II. Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie Umowy Konsorcjum

Zdaniem Wnioskodawcy, jak to opisano w ramach zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku, Lider Konsorcjum będzie upoważniony do rozliczeń z ZU na podstawie zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (np. not księgowych lub faktur VAT), zawierających sumaryczne informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego konsorcjantom z tytułu czynności wykonywanych na rzecz ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej.

Lider Konsorcjum będzie również upoważniony do odbierania od ZU wynagrodzenia należnego konsorcjantom, udokumentowanego takimi dokumentami (notami księgowymi lub fakturami VAT), tylko w przypadku, kiedy Partnerzy Konsorcjum udzielą stosownego pełnomocnictwa Liderowi Konsorcjum do odbioru wynagrodzenia, a następnie wypłaty tego wynagrodzenia na rachunek partnera Konsorcjum, zgodnie z załącznikiem prowizyjnym, zaś w pozostałych przypadkach ZU będzie dokonywał przekazania wynagrodzenia należnego Partnerowi Konsorcjum bezpośrednio na jego rachunek na podstawie rozliczenia przygotowanego przez Lidera Konsorcjum.

W przypadku gdy Lider Konsorcjum zostanie upoważniony przez Partnera Konsorcjum do rozliczenia, odbioru wynagrodzenia, to Lider Konsorcjum będzie przekazywać odpowiednią część wynagrodzenia z tytułu wykonywania czynności w ramach Konsorcjum na rzecz danego Partnera Konsorcjum, zgodnie z zasadami określonymi w Umowie Konsorcjum.

W opinii Wnioskodawcy, rozliczenia pomiędzy Liderem Konsorcjum, a Partnerem Konsorcjum z ww. tytułu powinny być dokumentowane odpowiednimi dokumentami księgowymi (np. noty obciążeniowe wystawiane przez Partnera Konsorcjum na Lidera Konsorcjum), innymi niż faktury VAT. Wystawianie faktur VAT w odniesieniu do rozliczeń dokonywanych pomiędzy Liderem Konsorcjum a Partnerem Konsorcjum, który udzielił pełnomocnictwa do odbioru wynagrodzenia, nie miałoby uzasadnienia w świetle obowiązujących przepisów Ustawy o VAT z tego względu, że w opisanym Modelu Konsorcjum, Lider Konsorcjum nie będzie świadczyć żadnych usług na rzecz Partnera Konsorcjum, ale wspólnie z Partnerami będzie świadczyć usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego bezpośrednio na rzecz ZU.

Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, że nawet gdyby uznać, że Lider Konsorcjum świadczy na rzecz Partnerów Konsorcjum usługi, to zważywszy na fakt, że realizowane przez Lidera Konsorcjum czynności będą mieć charakter pośrednictwa ubezpieczeniowego, które podlega zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, co do zasady brak będzie obowiązku dokumentowania ich fakturami VAT, co wynika z brzmienia art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT.

Odnośnie pytania 7 powyżej, wnioskodawca podnosi, że zagadnienie to ma charakter alternatywny, albowiem założeniem jest, że Lider Konsorcjum nie będzie otrzymywał dodatkowego wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji Lidera Konsorcjum. Niemniej jednak biorąc pod uwagę możliwość przyznania Liderowi Konsorcjum dodatkowego wynagrodzenia za pełnienie funkcji Lidera Konsorcjum, to zakładając że upoważnienie Lidera Konsorcjum do rozliczenia wynagrodzenia należnego zarówno Liderowi Konsorcjum, jak i poszczególnym Partnerom Konsorcjum będzie wynikało z Umowy Konsorcjum oraz stosownych pełnomocnictw udzielonych Liderowi Konsorcjum przez Partnerów Konsorcjum.

Wynagrodzenie Lidera Konsorcjum będzie uzależnione od wypracowanej przez Partnerów Konsorcjum prowizji, w związku z zawartymi umowami agencyjnymi przez Partnerów Konsorcjum z danym ZU.

Czynność ta nawet przy przyjęciu, że Lider Konsorcjum świadczy na rzecz Partnerów Konsorcjum usługi, to zważywszy na fakt, że realizowane przez Lidera Konsorcjum czynności będą mieć charakter pośrednictwa ubezpieczeniowego, które podlega zwolnieniu od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, co do zasady brak będzie obowiązku dokumentowania ich fakturami VAT, co wynika z brzmienia art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT, a tym samym brak będzie podstaw do opodatkowania dodatkowego wynagrodzenia wypłacanego z tytułu pełnienia funkcji Lidera Konsorcjum podatkiem VAT.

Umowa Konsorcjum nie występuje ani w prawie cywilnym, ani podatkowym. Wyjątkiem jest prawo bankowe, które wymienia konsorcjum bankowe. Zawieranie porozumień o charakterze konsorcjum jest jednak dopuszczalne w ramach swobody umów, przewidzianej w art. 353 (1) Kodeksu cywilnego. Powołany przepis przewiduje, że "Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego". Zgodnie z tym przepisem, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Umowa konsorcjum jest umową gospodarczą co najmniej dwóch przedsiębiorców, zawartą w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie w realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy lub też zakres przedmiotowy przekracza możliwości jednego tylko podmiotu. Konsorcjum nie jest jednak podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy, czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum zachowują niezależność w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Zawierając umowę konsorcjum partnerzy mogą określić, kto będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (lider), przy czym może to być jeden z konsorcjantów lub osoba trzecia. Konsorcjum nie posiada wspólnego majątku, chociaż zazwyczaj ma wspólny rachunek rozliczeniowy, a wszelkie płatności regulowane są za pośrednictwem lidera reprezentującego konsorcjum.

2. ZAKRES OPODATKOWANIA NA PODSTAWIE USTAWY O VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r. poz. 106, z późn. zm.), dalej: Ustawa o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:

Zatem, aby dane zdarzenie (rozliczenie) mogło zostać uznane za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, musi ono stanowić jedną z czynności wskazanych w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT.

Na podstawie art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT, przez dostawę towarów należy rozumieć, co do zasady, przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Stosownie do art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, świadczeniem usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Jak wynika z powołanych przepisów, dla uznania, że dane zdarzenie (rozliczenie) podlega opodatkowaniu, kluczowe jest zakwalifikowanie tego zdarzenia (rozliczenia), jako jednego ze świadczeń wskazanych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT. Natomiast uznanie danego zdarzenia (rozliczenia) za podlegające opodatkowaniu "odpłatne świadczenie usług" wymaga identyfikacji "świadczenia" realizowanego przez podatnika, które ma charakter odpłatny, jak również wskazania odbiorcy takiego świadczenia. W przeciwnym razie, w braku świadczenia, odpłatności za świadczenie lub usługobiorcy, nie można bowiem mówić o czynności podlegającej opodatkowaniu. Dokonywanie czynności opodatkowanych wymienionych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, podlega dokumentowaniu w sposób wskazany w Ustawie o VAT. Zgodnie z przepisem art. 106b ust 1 pkt 1 Ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

W świetle art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawę towarów.

Jednakże, zgodnie z art. 106b ust. 2 ustawy o VAT, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Wyjątkiem jest sytuacja określona w ust. 3 pkt 2, który stanowi, że na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Zdarzenia i rozliczenia, niewskazane w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT (nieobjęte opodatkowaniem VAT), nie podlegają dokumentowaniu fakturami VAT, ale powinny być dokumentowane w inny sposób (w tym za pomocą dokumentów i not księgowych).

W świetle art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, każdy z konsorcjantów jest odrębnym podatnikiem podatku VAT; podatnikiem nie jest natomiast samo Konsorcjum. W związku z powyższym, konsorcjanci, w odniesieniu do wzajemnych rozliczeń powinni stosować wskazane zasady zawarte w Ustawie o VAT, dotyczące identyfikacji czynności opodatkowanych, jak również dokumentowania ewentualnych czynności opodatkowanych.

Jak wynika z brzmienia art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, tylko wskazane w tym przepisie świadczenia mogą zostać uznane za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT: zdarzenia (rozliczenia) niewymienione w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT, nie podlegają opodatkowaniu.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego wniosku, Konsorcjum zostanie zawiązane w celu połączenia potencjałów technicznych, finansowych i organizacyjnych konsorcjantów z myślą o zwiększeniu efektywności i poprawieniu jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU. Konsorcjanci oczekują, że powołanie Konsorcjum umożliwi kompleksowe, spójne i terminowe zaspokojenie oczekiwań klientów Konsorcjum, tj. ZU, dzięki zacieśnieniu współpracy, koordynacji i współdziałania konsorcjantów w zakresie wykonywania zleconych konsorcjantom czynności agencyjnych (usług pośrednictwa ubezpieczeniowego). Zatem istotą działania konsorcjantów w ramach Konsorcjum będzie wykonywanie świadczeń (czynności agencyjnych) na rzecz ZU, a nie wykonywanie takich czynności na rzecz innych konsorcjantów, w tym na rzecz lidera Konsorcjum.

Jak wyjaśniono powyżej, taki sposób organizacji współpracy pomiędzy konsorcjantami, działającym jako agenci ubezpieczeniowi, jest jedynym dopuszczalnym w świetle art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, z którego wynika, że pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw. Zatem, przepis ten statuuje wyraźny zakaz wykorzystywania w działalności agencyjnej substytucji. W świetle powołanej regulacji, nie byłoby zatem dopuszczalne w szczególności podzlecenie przez agenta ubezpieczeniowego innemu agentowi ubezpieczeniowemu świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego. Podobnie, Lider Konsorcjum/Partner Konsorcjum - działając jako agent ubezpieczeniowcy - nie mógłby podzlecać świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego innym Partnerom (działającym jako agenci ubezpieczeniowi). Usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być świadczone przez każdego z konsorcjantów jedynie bezpośrednio na rzecz ZU. Wskazane wymogi regulacyjne zostaną odzwierciedlone w modelu organizacyjnym Konsorcjum oraz w sposobie organizacji rozliczeń Konsorcjum, który wyklucza jakiekolwiek "podzlecanie" lub "podwykonawstwo" w zakresie czynności agencyjnych (usług pośrednictwa ubezpieczeniowego).

Powyższe potwierdza, że konsorcjanci, w tym Wnioskodawca, nie będą (i nie mogą) wykonywać usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz innych konsorcjantów. Przeciwnie, usługi takie będą świadczone przez konsorcjantów wyłącznie bezpośrednio na rzecz klientów, tj. ZU. Tak więc, w relacji pomiędzy Partnerami Konsorcjum nie wystąpią czynności opodatkowane, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT.

Wobec tego należy uznać, że wzajemne rozliczenia pomiędzy konsorcjantami nie będą dotyczyć odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, a jedynie partycypowania we wspólnie osiąganych przez konsorcjantów przychodach. Celem tych rozliczeń będzie wyłącznie zrealizowanie ustalonych pomiędzy konsorcjantami udziałów w przychodach z prowadzonego wspólnie przedsięwzięcia, jakim jest Konsorcjum. Uzyskana przez danego konsorcjanta partycypacja w przychodach Konsorcjum nie będzie stanowić wynagrodzenia za jakiekolwiek usługi wykonane przez tego Partnera na rzecz lidera Konsorcjum, ale będzie odzwierciedlać jego zaangażowanie we współpracę w ramach wspólnego przedsięwzięcia gospodarczego. Czynność taka nie rodzi skutków w podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega obowiązkowi fakturowania na podstawie art. 106b pkt 1 ust. 1 Ustawy o VAT, nie stanowi bowiem sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT. Z tego względu, przepływy gotówkowe dokonywane pomiędzy konsorcjantami w związku z ich wzajemnymi rozliczeniami nie powinny być dokumentowane fakturami VAT, ale innymi dokumentami księgowymi.

W konsekwencji Wnioskodawca stoi na stanowisku, że rozliczenia pomiędzy Liderem, Konsorcjum a Partnerem Konsorcjum dotyczące czynności wykonywanych przez konsorcjantów na rzecz ZU powinny być dokumentowane odpowiednimi dokumentami księgowymi (np. noty obciążeniowe ) innymi niż faktury VAT. Wystawianie faktur VAT w odniesieniu do rozliczeń dokonywanych pomiędzy Liderem Konsorcjum a Partnerami Konsorcjum , jako współpracującymi ze sobą konsorcjantami, nie miałoby uzasadnienia w świetle obowiązujących przepisów Ustawy o VAT z tego względu, że w opisanym Modelu Konsorcjum, Partner Konsorcjum nie będzie świadczyć żadnych usług na rzecz Lidera Konsorcjum (ale wspólnie będą świadczyć usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego bezpośrednio na rzecz ZU).

Przepisy Ustawy o VAT nie regulują sposobu dokumentowania transakcji, w przypadku których nie jest wymagane wystawianie faktur VAT. Należy zatem stwierdzić, że dopuszczalne jest dokumentowanie takich transakcji dowolnym dokumentem księgowym, np. notą księgową. Trzeba przy tym zauważyć, że nota księgowa (nota rozliczeniowa) nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE (dalej: TSUE). Mianowicie, w sprawie C-77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro SGPS SA (EDM) przeciwko Fazenda Publica (wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r.), TSUE zajął stanowisko, zgodnie z którym „wykonywane przez członków konsorcjum czynności korespondujące z posiadanymi przez nich, zgodnie z postanowieniami umowy, udziałami, nie stanowią czynności odpłatnych. W odniesieniu zatem do takich działań nie można mówić o transakcjach podlegających opodatkowaniu. (...) Z drugiej strony, gdy wykonanie pewnych czynności wykraczających ponad określony w umowie konsorcjum udział jego członka, powoduje sytuację, w której pozostali członkowie konsorcjum płacą za te czynności przekraczające ten udział, czynności takie stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług realizowane odpłatnie w rozumieniu art. 2 ust. 1 VI Dyrektywy” - pkt 87 i pkt 89 wyroku.

W konsekwencji TSUE stwierdził, że „Działania wykonywane przez członków konsorcjum na podstawie postanowień umowy ustalającej zasady działania konsorcjum oraz zgodnie z ustalonym udziałem w konsorcjum każdego przedsiębiorstwa, nie stanowią dostawy towaru lub usługi świadczonej odpłatnie w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych, ani nie są, w związku z tym, transakcją podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem w rozumieniu przywołanej dyrektywy". Tylko wówczas, jeżeli działania członków konsorcjum dotyczące czynności wykraczających poza wynikający z umowy ich udział w konsorcjum obejmują z tego tytułu zapłatę od innych członków konsorcjum, takie działania stanowią dostawę towarów lub usług "świadczonych odpłatnie" w rozumieniu tego przepisu”.

W uzupełnieniu przedstawionego uzasadnienia prawnego, Wnioskodawca przywołuje poniżej przykładowe wyroki polskich sądów administracyjnych oraz indywidualne interpretacje podatkowe, które bezpośrednio potwierdzają prawidłowość wykładni przepisów prawa podatkowego dokonanej przez Wnioskodawcę:

- Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 1 kwietnia 2019 r., sygn. I SA/Bd 16/19:

„Przystępując do rozstrzygnięcia niniejszego sporu należy wskazać, że dotyczy on kwestii opodatkowania podatkiem VAT rozliczenia pomiędzy partnerem konsorcjum a Liderem.