Temat interpretacji

Opodatkowanie bezumownego korzystania z nieruchomości.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 900 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 6 marca 2020 r. (data wpływu 9 marca 2020 r.), uzupełnionym pismem z 20 maja 2020 r. (data wpływu 20 maja 2020 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 marca 2020 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości.

Złożony wniosek został uzupełniony pismem z 20 maja 2020 r. (data wpływu 20 maja 2020 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie z 29 kwietnia 2020 r. znak: 0111-KDIB3-3.4012.135.2020.1.MS.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy nr z dnia 26 października 2015 r. Pani , zamieszkałej w została oddana w dzierżawę część działki o pow. 15 m2 o numerze 1 o łącznej pow. 0,0430 ha, położonej na terenie Powiatu , Gminy , obręb , karta mapy 2, dla której Sąd Rejonowy w VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr . Umowa została zawarta na czas określony do dnia 31 października 2018 r. a dzierżawca płacił wydzierżawiającemu miesięczny czynsz w kwocie 15 zł netto plus podatek VAT w wysokości 23%.

Pismem z dnia 25 października 2018 r. poinformowano dzierżawcę, że z dniem 31 października 2018 r. rozwiązaniu ulega umowa dzierżawy nr z dnia 26 października 2015 r. dot. dzierżawy części nieruchomości o powierzchni 15 m2 stanowiącej część działki nr 1 o pow. 0,0430 ha, położonej na terenie Gminy , obręb , karta mapy 2, dla której Sąd Rejonowy w VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr . Jednocześnie, w związku z rozwiązaniem umowy, wydzierżawiający wezwał dzierżawcę do opróżnienia z wszelkich przedmiotów i opuszczenia przedmiotu dzierżawy niezwłocznie po obowiązywania umowy, pouczając o ewentualnej odpowiedzialności bezumownego korzystania z nieruchomości.

Powyższe pismo zostało pozostawione bez jakiejkolwiek reakcji, zaprzestał płacenia czynszu.

Następnie, pismami z dnia 6 sierpnia 2019 r. oraz z dnia 17 października 2019 r. ponownie wezwano dzierżawcę do zaprzestania naruszeń polegających na posadowieniu garażu wolnostojącego na części nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa tj. działce nr 1 o pow. 0,0430 ha, położonej na terenie Gminy , obręb oraz opróżnienia z wszelkich przedmiotów, opuszczenia i wydania przedmiotu dzierżawy wydzierżawiającemu.

W związku z korzystaniem z przedmiotowej nieruchomości bez tytułu prawnego naliczono dzierżawcy proporcjonalnie odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w wysokości miesięcznego czynszu za każdy miesiąc bezumownego korzystania.

Pani dokonała zapłaty odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za okres od dnia 1 listopada 2018 r. do dnia 17 października 2019 r. Z tego tytułu Wydzierżawiający wystawił dzierżawcy FV w wysokości 173,50 zł plus podatek VAT w wysokości 23%.

& 

Od dnia 18 października 2019 r. na podstawie umowy dzierżawy część działki nr (...) o pow. 15 m2 dzierżawi, w tym samym celu, mąż - .

W piśmie z 20 maja 2020 r. Wnioskodawca udzielił następujących odpowiedzi na zadane mu pytania

1. Czy w okresie od 1 listopada 2018 r. do 6 sierpnia 2019 r. Wnioskodawca pomimo, że dzierżawca nie opróżnił z wszelkich przedmiotów i nie wydał przedmiotu dzierżawy, podjął jakiekolwiek czynności mające na celu odzyskanie nieruchomości?
   Ad.1 Wnioskodawca, w połowie ww. terminu sprawdził, jadąc w teren, czy dzierżawca opuścił przedmiot dzierżawy i opróżnił go oraz dzwonił do dzierżawcy. Innych czynności wnioskodawca nie wykonywał.
2. Jeżeli Wnioskodawca nie podjął żadnych czynności w tym okresie to co było tego przyczyną?
   Ad.2 Powodem braku działań Wnioskodawcy było dążenie do nawiązania kontaktu telefonicznego z dzierżawcą i doprowadzenie do zawarcia kolejnej umowy dzierżawy.
3. Czy wykorzystywanie nieruchomości przez dzierżawcę po 1 listopada 2018 r. było spowodowane zgodą (choćby dorozumianą) na dalsze użytkowanie nieruchomości przez nierzetelnego dzierżawcę?
   Ad. 3 Wnioskodawca milcząco akceptował korzystanie z działki.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w zaistniałym powyżej stanie faktycznym Wydzierżawiający prawidłowo naliczył podatek VAT od kwoty 173,50 zł, przyjmują że było to odpłatne świadczenie usług, a nie odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości?

Zdaniem Wnioskodawcy, podstawę prawną stanowiska Wnioskodawcy stanowi art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 oraz art. 15 ustawy o VAT. Przepis art. 5 ust. 1 pkt 1 stanowi, iż opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, a dzierżawa stanowi usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Przyjęto, że odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie jest wynagrodzeniem za usługę.

Pomiędzy właścicielem nieruchomości a korzystającym nie istnieje stosunek prawny, w ramach którego spełnione byłoby świadczenie wzajemne. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia szkody wynikłej z bezprawnego korzystania z nieruchomości. Żądanie wynagrodzenia roszczenia pieniężnego w swojej istocie nie jest należnością za wykonanie usługi, lecz rekompensatą za niemożność pobieraia pożytków i używania nieruchomości w okresie bezumownego korzystania. Tym samym bezumowna czynność dokonywana bez zgody właściciela (wyraźnej lub dorozumianej) nie jest usługą w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Zapłata odszkodowania z tego tytułu nie stanowi więc należność za jej wykonanie. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości należne od korzystającego z nieruchomości bez tytułu prawnego i bez zgody właściciela nie podlega zatem opodatkowaniu VAT.

Jednakże, odmienne skutki podatkowe wywoła bezumowne korzystanie z nieruchomości, gdy odbywa się ono za cichą zgodą właściciela W takim przypadku występuje domniemany stosunek prawny, w ramach którego właściciel udostępnia nieruchomość. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku, gdy właściciel nieruchomości toleruje, że inny podmiot korzysta bez tytułu prawnego z jego nieruchomości i jednocześnie nie podejmuje czynności zmierzających do odzyskania swojej własności.

Dzierżawca - po zakończeniu obowiązywania umowy (tj. od 1 listopada 2018 r. zaprzestała płatności za udostępniony grunt, jednocześnie go nie zwracając wydzierżawiającemu i nadal wykorzystując w dotychczasowy sposób. Wydzierżawiający skierował do dzierżawcy dwa pisma naliczając odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania, jednak nie podjął innych czynności mających na celu odzyskanie nieruchomości.

Ponadto, wydzierżawiający uzyskał wiedzę o dalszej chęci dzierżawienia przedmiotowej nieruchomości przez męża - . W związku z powyższym została zawarta nowa umowa dzierżawy, a poprzedni dzierżawca - uregulowała wszystkie zaległe należności wraz z podatkiem VAT.

W związku z powyższym, Wnioskodawca przyjął, że korzystała z przedmiotowej nieruchomości za domniemaną zgodą Wnioskodawcy - wydzierżawiającego, który przystał na korzystanie z nieruchomości, a następnie wyraził również zgodę na korzystanie z niej, w tym samym celu, następnemu dzierżawy. Zatem opłaty, których żądał od pierwszego dzierżawcy - , są wynagrodzeniem za świadczenie usług dzierżawy, a nie odszkodowaniem z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 106, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel ().

Natomiast przez świadczenie usług w świetle art. 8 ust. 1 ustawy rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Należy zauważyć, że zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

W zakresie odpłatności za ww. świadczenie, ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest odpłatność za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

W tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie C-89/81 Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, iż czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem).

Pojęcie odpłatności pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin zapłata stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu jak wskazał Trybunał świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje również orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższego, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W myśl art. 29a ust. 6 ww. ustawy podstawa opodatkowania obejmuje:

1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Wskazać ponadto należy, że zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia bezumowne korzystanie. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1145), dalej K.c.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 K.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 K.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 K.c.).

W oparciu natomiast o art. 225 K.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 K.c., przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 K.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Artykuł 674 Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.

Zgodnie z treścią art. 471 K.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na podstawie analizy powołanych przepisów Kodeksu cywilnego i ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy rzecz (np. nieruchomość) została objęta w posiadanie przez podmiot nieuprawniony, a właściciel wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej rzeczy nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania rzeczą i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy z różnych względów toleruje stan, w którym przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W takich okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi zapłatę za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela rzeczy na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Zatem stwierdzić należy, że w zakresie w jakim otrzymana należność stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w sytuacji zaś, gdy otrzymano świadczenie będące odszkodowaniem (karą), to nie podlega ono regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Stan faktyczny przedstawiony we wniosku dotyczy sytuacji, w której Wnioskodawca na podstawie umowy z 26 października 2015 r. oddał w dzierżawę część działki nr 1 o pow. 15 m2. Umowa została zawarta na czas określony do dnia 31 października 2018 r. a dzierżawca płacił Wnioskodawcy miesięczny czynsz w kwocie 15 zł netto plus podatek VAT w wysokości 23%.

Pismem z dnia 25 października 2018 r. Wnioskodawca poinformował dzierżawcę, że z dniem 31 października 2018 r. rozwiązaniu ulega umowa dzierżawy z 26 października 2015 r. Jednocześnie, w związku z rozwiązaniem umowy, Wnioskodawca wezwał dzierżawcę do opróżnienia z wszelkich przedmiotów i opuszczenia przedmiotu dzierżawy niezwłocznie po okresie obowiązywania umowy.

Powyższe pismo zostało pozostawione bez jakiejkolwiek reakcji, dzierżawca zaprzestał płacenia czynszu.

Następnie, pismami z dnia 6 sierpnia 2019 r. oraz z dnia 17 października 2019 r. ponownie wezwano dzierżawcę do opuszczenia i wydania przedmiotu dzierżawy Wnioskodawcy.

Odnosząc się do dalszych czynności podjętych celem wydania przedmiotu dzierżawy Wnioskodawca wskazał, że sprawdził jedynie, jadąc w teren, czy dzierżawca opuścił przedmiot dzierżawy i opróżnił go oraz dzwonił do dzierżawcy. Przy czyn powodem braku innych działań Wnioskodawcy było dążenie do nawiązania kontaktu telefonicznego z dzierżawcą i doprowadzenie do zawarcia kolejnej umowy dzierżawy.

W konsekwencji w związku z korzystaniem z przedmiotowej nieruchomości bez tytułu prawnego naliczono dzierżawcy odszkodowanie w wysokości miesięcznego czynszu za każdy miesiąc bezumownego korzystania udokumentowane fakturę VAT w wysokości 173,50 zł plus podatek VAT w wysokości 23%. Przedmiotową należność dzierżawca uregulował a 18 października 2019 r. Wnioskodawca zawarł nową umowę dzierżawy część działki nr 1 pow. 15 m2 ze współmałżonkiem uprzedniego dzierżawcy.

Analizując ww. przypadek wskazać należy, że pomimo upływu terminu obowiązywania umowy dzierżawy i jej zakończenia, Wnioskodawca tolerował sytuację, w której były dzierżawca korzystał z nieruchomości i nie podejmował czynności mających na celu bezwzględne odzyskanie nieruchomości. Wręcz przeciwnie Wnioskodawca mimo wysłania do dzierżący pism z 6 sierpnia 2019 r. oraz z 17 października 2019 r. wzywających do wydania przedmiotu dzierżawy sprawdził jedynie czy dzierżawca opuścił przedmiot dzierżawy i opróżnił go oraz dzwonił do dzierżawcy. Przy czym Wnioskodawca wskazał, że powodem braku innych działań Wnioskodawcy było dążenie do nawiązania kontaktu telefonicznego z dzierżawcą i doprowadzenie do zawarcia kolejnej umowy dzierżawy.

Powyższe wskazuje, że czynności Wnioskodawcy zmierzały do prawnego uregulowania stanu korzystania z nieruchomości. Przy czy jak wynika z wniosku do przedmiotowego uregulowania doszło poprzez zapłatę przez dzierżawcę należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości udokumentowanej wystawiona przez Wnioskodawcę fakturą VAT oraz zawarciem 18 października 2019 r. ze współmałżonkiem dzierżawcy nowej umowy dzierżawy część działki nr 1 pow. 15 m2.

Zatem, w analizowanej sytuacji, mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości. Wnioskodawca w przedstawionych okolicznościach tolerował stan bezumownego korzystania i nie czynił starań mających na celu bezwzględne odzyskanie nieruchomości. Przedmiotowy brak jednoznacznych działań Wnioskodawcy podyktowany był zamiarem zawarcia kolejnej umowy dzierżawy.

Wskazane okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę Wnioskodawcy na użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika część działki nr 1 pow. 15 m2 celem doprowadzenia do prawnego uregulowania stanu korzystania z tej nieruchomości.

W konsekwencji uznać należy, że Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy. Wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z ww. nieruchomości stanowi bowiem w rzeczywistości wynagrodzenie za świadczoną usługę, dającą wypłacającemu je wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z tej nieruchomości.

Zatem otrzymane wynagrodzenie stanowi należność za wykonanie czynności wymienionych w art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług i podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem sprawy. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem sprawy podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w , za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej