Temat interpretacji
Brak prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z realizacją projektu.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko prawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
13 kwietnia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 13 kwietnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z realizacją projektu pn. „(…)”.
Uzupełnili go Państwo w odpowiedzi na wezwanie pismem z 26 kwietnia 2022 r. (wpływ 2 maja 2022 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego
Gmina (…) (dalej: „Gmina” lub „Wnioskodawca”) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: VAT).
Gmina realizuje projekt pn. „(…)” (dalej: „Projekt”). Gmina na realizację Projektu uzyskała dofinansowanie ze środków (…) w ramach (…) (…).
Przedmiotem Projektu jest adaptacja (przebudowa) obecnego budynku kotłowni zlokalizowanego we wsi (…) na potrzeby utworzenia budynku usług społecznych - świetlicy wiejskiej (dalej: „Świetlica”), która będzie stanowić centrum aktywności społeczności lokalnej. Realizacja Projektu wpłynie na poprawę poziomu i jakości życia mieszkańców oraz zwiększenie dostępności do wysokiej jakości usług społecznych. Powyższe przyczyni się z kolei do rozwiązywania problemów społecznych, a w konsekwencji pozwoli na eliminowanie barier w rozwoju społeczności na obszarach defaworyzowanych. Innymi słowy nowopowstała Świetlica stanowić będzie element infrastruktury niezbędnej do aktywizacji i rozwoju mieszkańców Gminy na wielu gruntach życia społecznego.
Przedstawione powyżej cele Gmina zamierza osiągnąć poprzez zapewnienie mieszkańcom różnego rodzaju nieodpłatnych zajęć o charakterze:
‒Zawodowym - poprzez m.in. współpracę z doradcą zawodowym, coachem lub trenerem pracy, a ich celem będzie podnoszenie u uczestników kompetencji zawodowych umożliwiających powrót na rynek pracy i aktywizację zawodową;
‒Społecznym - poprzez m.in. rozwijanie umiejętności i kompetencji społecznych; różnorodne poradnictwa, w zależności od realnych potrzeb grupy docelowej (np. poradnictwo psychologiczne, psychospołeczne, prawne, obywatelskie itp.); wsparcie indywidualne oraz grupowe w zakresie podniesienia kompetencji życiowych i umiejętności społecznych; treningi kompetencji i umiejętności społecznych umożliwiające powrót do życia; a także usługi wspierające animację lokalną;
‒Edukacyjnym - poprzez m.in. zajęcia w ramach kształcenia ustawicznego mające na celu uzyskanie zawodu lub zdobywania nowych kompetencji i umiejętności zawodowych (np. kursy i szkolenia zawodowe);
‒Zdrowotnym - poprzez m.in. realizację programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
Opisane powyżej zajęcia skierowane będą do dzieci i młodzieży, osób dorosłych oraz seniorów oraz będą finansowane w całości ze środków własnych Gminy.
W ramach planowanej zmiany sposobu użytkowania budynku kotłowni wykonane zostaną roboty budowlane polegające, w szczególności na wydzieleniu dodatkowych funkcjonalnych pomieszczeń (np. zaplecze kuchenne lub pomieszczenie do pracy indywidualnej). Ponadto nowo wyremontowany budynek zostanie wyposażony w podstawowe wyposażenie służące do podejmowania niezbędnych działań dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (np. nagłośnienie, rzutnik, laptop, meble).
Gmina ponosi/będzie ponosiła w ramach Projektu wydatki inwestycyjne, w szczególności na:
‒prace przygotowawcze (w tym m. in. wykonanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej),
‒roboty budowlane,
‒zapewnienie nadzoru w Projekcie,
‒promocję Projektu,
‒zakup wyposażenia Świetlicy.
Ponoszone w ramach Projektu wydatki są/będą dokumentowane wystawianymi na rzecz Gminy przez dostawców/usługodawców fakturami VAT, z wykazanym podatkiem, na których to fakturach Gmina jest/będzie wskazana jako nabywca określonych towarów/usług (z uwzględnieniem NIP Gminy).
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.) do zadań własnych Gminy należą w szczególności sprawy dotyczące kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Biorąc pod uwagę wyznaczony przepisami zakres zadań Gminy oraz zakres rzeczowy Projektu (przebudowa oraz adaptacja budynku kotłowni na potrzeby świetlicy wiejskiej przeznaczonej na szeroko rozumiane cele społeczne), należy wskazać, iż realizacja Projektu stanowi/będzie stanowić realizację zadań własnych Gminy, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy.
Efekty realizowanego Projektu po jego zakończeniu będą ogólnodostępne i przeznaczone do użytku niekomercyjnego, tj. będą służyły mieszkańcom Gminy w zaspokajaniu zidentyfikowanych potrzeb w wymiarze zawodowym, społecznym, edukacyjnym oraz zdrowotnym. W tym kontekście Gmina nie zamierza pobierać jakiejkolwiek odpłatności z tytułu korzystania ze Świetlicy przez Mieszkańców (w tym z organizowanych na jej terenie zajęć). Ponadto przedmiotowa infrastruktura nie będzie udostępniana na podstawie umów najmu, dzierżawy lub innych umów cywilnoprawnych o podobnym charakterze, w związku z zawarciem których Gmina osiągałaby dochody.
Pytanie
Czy Gmina ma prawo do odliczenia VAT naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług na potrzeby realizacji Projektu?
Państwa stanowisko w sprawie
W opinii Wnioskodawcy, Gmina nie ma prawa do odliczenia VAT naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług na potrzeby realizacji Projektu.
UZASADNIENIE
Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z treści tego przepisu wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy odliczenia tego dokonuje podatnik VAT, a nabywane przez niego towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (a więc czynności, których następstwem jest określenie zobowiązania podatkowego).
Jak wynika z opisu stanu faktycznego Świetlica od momentu oddania jej do użytkowania będzie wykorzystywana przez Gminę do wykonywania zadań własnych Gminy w zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb jej mieszkańców w dostępie do usług niezbędnych do ich aktywizacji i rozwoju na wielu gruntach życia społecznego (zawodowym, społecznym, edukacyjnym oraz zdrowotnym), które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednocześnie Gmina nie planuje wprowadzania jakichkolwiek odpłatności z tytułu korzystania ze Świetlicy przez mieszkańców (w tym z organizowanych na jej terenie zajęć), w konsekwencji czego nie będzie ona uzyskiwała żadnych przychodów z wykorzystania przedmiotowej infrastruktury. Ponadto Gmina nie planuje również udostępniania Świetlicy za odpłatnością na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy cywilnoprawnej o podobnym charakterze.
Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej okoliczności faktyczne sprawy należy wskazać, iż w ocenie Gminy sposób wykorzystania Świetlicy będzie miał zatem charakter publicznoprawny (niekomercyjny). W konsekwencji Świetlica wykorzystywana będzie przez Gminę, po oddaniu jej do użytkowania, wyłącznie na potrzeby czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT.
Mając na uwadze powyższe, zdaniem Gminy, nie ma ona prawa do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług na potrzeby realizacji Projektu, z tego względu, iż wydatki poniesione na realizację Projektu nie są/nie będą związane z wykonywanymi przez Gminę czynnościami podlegającymi opodatkowaniu VAT.
Przedstawione przez Gminę stanowisko zostało potwierdzone przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej przykładowo w interpretacji indywidualnej z 15 grudnia 2018 r., znak: 0113-KDIPT1-3.4012.742.2018.2.MWJ, w której Organ wskazał, iż: „Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy, uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do czynności opodatkowanych. W omawianej sprawie warunek uprawniający do odliczenia nie zostanie spełniony, ponieważ - jak wskazał Wnioskodawca - przebudowana w ramach projektu świetlica wiejska w Y wykorzystywana będzie nieodpłatnie mieszkańcom wsi Y, co stanowi czynność niepodlegająca opodatkowaniu od towarów i usług. W związku z powyższym, Wnioskodawca nie ma prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją ww. projektu. Tym samym, Wnioskodawcy z tego tytułu nie przysługuje prawo do zwrotu różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 ustawy.”
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931) zwanej dalej ustawą:
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Na mocy art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:
Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
a) nabycia towarów i usług,
b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usług;.
Z treści cytowanego wyżej przepisu art. 86 ust. 1 ustawy wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem wiąże się podatek naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, a więc takich, których następstwem jest określenie podatku należnego.
Uprawnienie do dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego nie przysługuje zatem w przypadku nabycia towarów i usług, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.
Ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Podkreślić należy, że aby podmiot mógł skorzystać z prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z dokonanym nabyciem towarów i usług, w pierwszej kolejności powinien spełnić przesłanki umożliwiające uznanie go – dla tej czynności – za podatnika podatku od towarów i usług, działającego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Podkreślić należy, że ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
W myśl art. 15 ust. 1 ustawy:
podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W myśl art. 15 ust. 6 ustawy:
Nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – (Dz. Urz. UE.L. Nr 347 z 11.12.2006 s. 1, ze zm.), zgodnie z którym:
Krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.
Jednakże, w świetle unormowań prawa wspólnotowego w przypadku, gdy organy władzy publicznej bądź urzędy obsługujące te organy podejmują takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.
Stosownie do przepisu art. 2 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.):
Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym:
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:
W szczególności zadania własne obejmują sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
Zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy, uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Zatem podstawowym warunkiem, którego spełnienie należy analizować w aspekcie prawa do odliczenia podatku VAT, jest związek dokonywanych nabyć towarów i usług ze sprzedażą uprawniającą do dokonywania takiego odliczenia, czyli ze sprzedażą generującą podatek należny.
Państwa wątpliwości dotyczą prawa do odliczenia podatku VAT związanego z realizacją zadania pn. „(…)”.
We wniosku wskazaliście Państwo, że Gmina (…) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. W ramach zadań własnych Gmina realizuje projekt pn. „(…)”. Na wskazany cel Gmina otrzyma dofinansowanie ze środków (…).
W ramach realizacji inwestycji dokonana zostanie adaptacja obecnego budynku kotłowni zlokalizowanego we wsi (…) na potrzeby utworzenia budynku usług społecznych – świetlicy wiejskiej, która stanowić będzie centrum aktywności społeczności lokalnej w wymiarze społecznym, zawodowym, edukacyjnym i zdrowotnym.
W ramach planowanej zmiany sposobu użytkowania budynku kotłowni wykonane zostaną roboty budowlane polegające, w szczególności na wydzieleniu dodatkowych funkcjonalnych pomieszczeń (np. zaplecze kuchenne lub pomieszczenie do pracy indywidualnej). Ponadto nowo wyremontowany budynek zostanie wyposażony w podstawowe wyposażenie służące do podejmowania niezbędnych działań dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (np. nagłośnienie, rzutnik, laptop, meble).
Gmina w ramach Projektu ponosi/będzie ponosiła wydatki inwestycyjne, które są/będą dokumentowane wystawianymi na rzecz Gminy przez dostawców/usługodawców fakturami VAT, z wykazanym podatkiem, na których to fakturach Gmina jest/będzie wskazana jako nabywca określonych towarów/usług.
Wskazaliście Państwo, że realizacja Projektu wpłynie na poprawę poziomu i jakości życia mieszkańców oraz zwiększenie dostępności do wysokiej jakości usług społecznych. Powyższe przyczyni się z kolei do rozwiązywania problemów społecznych, a w konsekwencji pozwoli na eliminowanie barier w rozwoju społeczności na obszarach defaworyzowanych. Zatem nowopowstała Świetlica stanowić będzie element infrastruktury niezbędnej do aktywizacji i rozwoju mieszkańców Gminy na wielu gruntach życia społecznego.
Gmina nie będzie pobierać jakichkolwiek opłat z tytułu korzystania ze świetlicy, ponadto ww. infrastruktura nie będzie udostępniana na podstawie umów najmu, dzierżawy lub innych umów cywilnoprawnych o podobnym charakterze, w związku z zawarciem których Gmina osiągałaby dochody.
W rezultacie, infrastruktura, która powstanie w ramach Inwestycji, nie będzie służyła do wykonywania czynności opodatkowanych VAT.
Jak wynika z powołanych powyżej przepisów prawa oraz przedstawionego opisu sprawy odliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
W omawianej sprawie warunki uprawniające do odliczenia podatku VAT naliczonego nie są spełnione, gdyż powstała infrastruktura w ramach Inwestycji nie będzie wykorzystywana do realizacji czynności opodatkowanych.
Nowopowstała Świetlica będzie wykorzystywana przez Gminę nieodpłatnie do zadań własnych wynikających z ustawy o samorządzie gminnym w zakresie zaspokajania zbiorowych potrzeb jej mieszkańców, które nie będą opodatkowane. Budynek nie przyczyni się do wygenerowania jakiejkolwiek sprzedaży opodatkowanej czy zwolnionej, nie będzie przedmiotem wynajmu.
Ponadto Państwo w odniesieniu do tej inwestycji nie będziecie występować w charakterze podatnika VAT, lecz jako podmiot realizujący zadania własne. W związku z powyższym, nie będzie mieli Państwo prawa do odliczenia podatku VAT wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z realizację przedmiotowego zadania inwestycyjnego, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Państwo i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).