opodatkowanie odszkodowania

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

7 stycznia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 grudnia 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania odszkodowania. Uzupełniliście go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 1 kwietnia 2022 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca zgodnie z art. 32 Ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach jest państwową jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej reprezentują Skarb Państwa w zakresie zarządzanego mienia. W stosunku do nieruchomości zarządzanej przez Wnioskodawcę została wydana decyzja Wojewody w sprawie wydania zezwolenia na realizację inwestycji drogowej na podstawie art. 11a ust. 1 i art. 17 ust. 1 Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Konsekwencją wydania decyzji nie było przeniesienie własności nieruchomości na inny podmiot, a jedynie doszło do zmiany podmiotu zarządzającego nieruchomością Skarbu Państwa.

Po wydaniu decyzji Wnioskodawca zawarł porozumienie z Miastem, na mocy którego Miasto zobowiązało się do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzew z nieruchomości pozostającej w zarządzie Wnioskodawcy. Wysokość odszkodowania ma zostać ustalona na podstawie opinii biegłego. Na mocy porozumienia nie doszło do przeniesienia na Miasto własności ściętego drewna, właścicielem drewna pozostał Skarb Państwa. Koszty ścięcia drewna poniosło Miasto.

Dodatkowo Miasto zobowiązało się do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania z tytułu posadowienia na gruntach pozostających w zarządzie Wnioskodawcy sieci uzbrojenia terenu. Wynagrodzenia zostanie ustalone na podstawie opinii biegłego z zastosowaniem zasad określania należności i opłat za trwałe wyłączenie gruntów z produkcji leśnej.

W uzupełnieniu do wniosku wskazano, że:

1. Kto jest zarządcą nieruchomości obecnie?

Odpowiedź: Obecnie zarządcą nieruchomości Skarbu Państwa nadal pozostaje Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe ... Nieruchomości zostały zajęte jedynie czasowo w celu realizacji inwestycji drogowej, w tym przełożenia sieci uzbrojenia terenu

2. Kto zarządzał nieruchomością przed wydaniem nieruchomością przed wydaniem decyzji Wojewody w sprawie wydania zezwolenia na realizację inwestycji drogowej?

Odpowiedź: Przed wydaniem ww. decyzji zarządcą nieruchomości również było Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe ….

3. Czy wyrąb drzew był związany z realizacją inwestycji drogowej.

Odpowiedź: Tak, wycinka drzew była związana z realizacją inwestycji drogowej.

4. Co składa się na sieć uzbrojenia tereny?

Odpowiedź: Z informacji, którymi dysponuje Wnioskodawca na sieć uzbrojenia terenu składa się przede wszystkim z sieci energetycznej, gazowej i wodno-kanalizacyjnej.

5. Kto poniósł nakłady na sieci uzbrojenia terenu.

Odpowiedź: Wnioskodawca nie dysponuje dokładną wiedzą, kto poniósł nakłady na uzbrojenie sieci, najprawdopodobniej było to miasto. Wnioskodawca nie poniósł żadnych kosztów nakładów na sieć uzbrojenia terenu.

6. Czy właścicielem sieci uzbrojenia jest przedsiębiorstwo przesyłowe, czy ktoś inny? Proszę wskazać kto.

Odpowiedź: Wnioskodawca nie posiada dokładnej wiedzy kto jest właścicielem sieci uzbrojenia, ponieważ zgodnie z porozumieniem Wnioskodawcy z miastem…, wykonanie sieci uzbrojenia w całości obciążało miasto …. Jednak zgodnie z wiedzą Wnioskodawcy właścicielem urządzeń sieci gazowej jest …, sieci wodnej - …, sieci energetycznej - …. Co do pozostałego uzbrojenia, nie mamy wiedzy, kto jest właścicielem.

7. Czy dla sieci uzbrojenia została ustanowiona służebność przesyłu?

Odpowiedź: Na tym terenie dla tych sieci przesyłowych nie została ustanowiona służebność przesyłu.

8. Jeśli została ustanowiona służebność przesyłu, proszę wskazać, czy otrzymaliście Państwo z tego tytułu wynagrodzenie?

Odpowiedź: Zgodnie z odpowiedzią w punkcie 7 Wnioskodawca nie otrzymał wynagrodzenia w związku z ustanowieniem służebności przesyłu.

9. Czy odszkodowanie z tytułu posadowienia sieci uzbrojenia terenu jest konsekwencją ustanowienia służebności przesyłu?

Odpowiedź: Odszkodowanie, które jest przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie interpretacji nie jest konsekwencją ustanowienia służebności przesyłu. Odszkodowanie zostało ustalone zgodnie z Decyzją Wojewody … o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowe oraz porozumienia Wnioskodawcy oraz miasta … i dotyczyło jedynie posadowienia urządzeń na gruncie pozostającym w zarządzie Wnioskodawcy, w związku z tym, że korzystanie z nieruchomości zostało w części ograniczone lub wyłączone.

Pytanie

Czy odszkodowanie z tytułu odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzew oraz odszkodowania z tytułu posadowienia na gruntach pozostających w zarządzie Wnioskodawcy sieci uzbrojenia terenu powinno być opodatkowane podatkiem od towarów i usług?

Jeśli powinno być opodatkowane podatkiem od towarów i usług, jaka stawka podatku będzie miała zastosowanie dla czynności określonych w przedmiotowym stanie faktycznym?

Państwa stanowisko w sprawie

W przedmiotowym stanie faktycznym nie będą miały zastosowania przepisy ustawy o podatku od towarów i usług. Na rzecz Wnioskodawcy zostanie uiszczone odszkodowanie, które nie stanowi wynagrodzenie w zamian za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i z tego powodu odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W efekcie do czynności określonych w stanie faktycznym nie będzie miała zastosowania żadna stawka podatku od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r., poz. 685 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy o VAT,

przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1) przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za

    odszkodowanie;

2) wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach

    odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie

    przeniesione;

3) wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;

4) wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;

5) ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego

    lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej

    własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;

6) oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;

7) zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wynika, iż przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa). W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, zaś odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną - objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Ponadto zaznaczyć należy, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT,

przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów.

Z uwagi na powyższe unormowania, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Zatem opodatkowaniu, co do zasady, podlegają czynności odpłatne, przy czym nie wynika z nich, że odpłatność za czynności dostawy towarów lub świadczenia usług musi mieć postać pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową - zapłata w innym towarze lub usłudze albo mieszaną - zapłata w części pieniężna i w części rzeczowa. Innymi słowy, dla uznania czynności za odpłatną, wystarczające jest, by istniała możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za tę czynność. Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Zatem, czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Wystąpić więc musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywaną czynnością i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council stwierdził, iż czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Należy też zwrócić uwagę na wyrok C-16/93 pomiędzy R.J Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie Trybunał zauważył, iż czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”. Z kolei w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r., C-154/80 Staatssecretaris van Financien v. Stowarzyszenie spółdzielcze „Cooperatieve Aardappelenbewaarplaats GA” Trybunał stwierdził, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w przypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z opisu zdarzenia wynika, że reprezentujecie Państwo Skarb Państwa w zakresie zarządzanego mienia. W stosunku do nieruchomości zarządzanej przez Państwo została wydana decyzja Wojewody … w sprawie wydania zezwolenia na realizację inwestycji drogowej na podstawie art. 11a ust. 1 i art. 17 ust. 1 Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Konsekwencją wydania decyzji nie było przeniesienie własności nieruchomości na inny podmiot, a jedynie doszło do zmiany podmiotu zarządzającego nieruchomością Skarbu Państwa.

Po wydaniu decyzji zawarliście Państwo porozumienie z Miastem …, na mocy którego Miasto … zobowiązało się do zapłaty na Państwa rzecz odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzew z nieruchomości pozostającej w Państwa zarządzie. Wycinka drzew była związana z realizacją inwestycji drogowej. Wysokość odszkodowania ma zostać ustalona na podstawie opinii biegłego. Na mocy porozumienia nie doszło do przeniesienia na Miasto … własności ściętego drewna, właścicielem drewna pozostał Skarb Państwa. Koszty ścięcia drewna poniosło Miasto ….

Dodatkowo Miasto … zobowiązało się do zapłaty na Państwa rzecz odszkodowania z tytułu posadowienia na gruntach pozostających w Państwa zarządzie sieci uzbrojenia terenu. Sieć uzbrojenia terenu składa się przede wszystkim z sieci energetycznej, gazowej i wodno-kanalizacyjnej. Wynagrodzenia zostanie ustalone na podstawie opinii biegłego z zastosowaniem zasad określania należności i opłat za trwałe wyłączenie gruntów z produkcji leśnej.

Ponadto, nakłady na uzbrojenie sieci, najprawdopodobniej poniosło miasto ... Państwo nie ponieśliście żadnych kosztów nakładów na sieć uzbrojenia terenu.

Właścicielem urządzeń sieci gazowej jest …, sieci wodnej - …, sieci energetycznej - …. Co do pozostałego uzbrojenia, nie macie Państwo wiedzy, kto jest właścicielem. Dla sieci przesyłowych nie została ustanowiona służebność przesyłu.

Odszkodowanie, które jest przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie interpretacji nie jest konsekwencją ustanowienia służebności przesyłu. Odszkodowanie zostało ustalone zgodnie z Decyzją Wojewody … o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej oraz porozumienia Wnioskodawcy oraz Miasta … i dotyczyło jedynie posadowienia urządzeń na gruncie pozostającym w zarządzie Wnioskodawcy, w związku z tym, że korzystanie z nieruchomości zostało w części ograniczone lub wyłączone.

W myśl art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2021 r., poz.1098 ze zm.),

usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego na wniosek:

1) posiadacza nieruchomości - za zgodą właściciela tej nieruchomości;

2) właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 i 2320), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym” -

    jeżeli drzewo lub krzew zagrażają funkcjonowaniu tych urządzeń.

Natomiast zgodnie z art. 49 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r., 1740 ze zm.),

urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

Z art. 83 ust. 7 ww. ustawy o ochronie przyrody wynika, że usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości, na wniosek właściciela urządzeń, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, następuje za odszkodowaniem na rzecz właściciela nieruchomości, a w przypadku gdy na nieruchomości jest ustanowione prawo użytkowania wieczystego - na rzecz użytkownika wieczystego nieruchomości. Odszkodowanie przysługuje od właściciela urządzeń.

Zgodnie z art. 83e ustawy o ochronie przyrody,

1. Usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości, na wniosek właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 Kodeksu cywilnego, następuje za odszkodowaniem na

    rzecz właściciela nieruchomości, a w przypadku gdy na nieruchomości jest ustanowione prawo użytkowania wieczystego - na rzecz użytkownika wieczystego nieruchomości.  

    Odszkodowanie przysługuje od właściciela urządzeń.

2. Ustalenie wysokości odszkodowania za drzewo lub krzew oraz za ich usunięcie następuje w drodze umowy stron.

3. W przypadku gdy strony nie zawrą umowy w terminie 30 dni od dnia usunięcia drzewa lub krzewu, odszkodowanie ustala organ, który wydał zezwolenie na ich usunięcie,

    stosując odpowiednio przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami dotyczące odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości.