- prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT usług doradztwa prawnego świadczonych na rzecz fundu... - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 13.03.2020, sygn. 0114-KDIP4.4012.139.2018.11.MP, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Temat interpretacji

- prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT usług doradztwa prawnego świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej po ponownym rozpatrzeniu sprawy w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 marca 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 1640/18 (data wpływu prawomocnego orzeczenia 25 listopada 2019 r.) stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 9 lutego 2018 r. (data wpływu 2 marca 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 10 lutego 2020 r. (data wpływu 14 lutego 2020 r.) w odpowiedzi na wezwanie Organu z dnia 16 stycznia 2020 r. (doręczone w dniu 3 lutego 2020 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT usług doradztwa prawnego świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych jest prawidłowe;
prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT usług doradztwa prawnego świadczonych na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 marca 2018 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT usług doradztwa prawnego świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych.

Wniosek uzupełniono pismem z dnia 10 lutego 2020 r. (data wpływu 14 lutego 2020 r.) w odpowiedzi na wezwanie Organu z dnia 16 stycznia 2020 r. (doręczone w dniu 3 lutego 2020 r.).

Dotychczasowy przebieg postępowania:

W dniu 12 kwietnia 2018 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną nr 0114-KDIP4.4012.139.2018.1.MP, w której uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT dla usług doradztwa prawnego, świadczonych na rzecz jednego lub więcej towarzystw funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów powiązanych lub niepowiązanych z towarzystwem funduszy inwestycyjnych (o ile podmioty te uczestniczą w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi), lub bezpośrednio na rzecz jednego lub więcej funduszy inwestycyjnych.

Wnioskodawca na interpretację przepisów prawa podatkowego z 12 kwietnia 2018 r. nr 0114-KDIP4.4012.139.2018.1.MP złożył skargę z 1 czerwca 2018 r. (data wpływu 7 czerwca 2018 r.)

Wyrokiem z dnia 13 marca 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 1640/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z 12 kwietnia 2018 r. nr 0114-KDIP4.4012.139.2018.1.MP.

W uzasadnieniu wyroku Sąd podkreślił, że we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Skarżący wskazał, że będzie świadczył usługi obsługi prawnej/prawniczej i będzie zawierał umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego (w tym/lub usługi obsługi prawnej, umowy kompleksowej usługi prawnej). Wskazał też, że usługi te będą świadczone na rzecz jednego lub więcej towarzystw funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów powiązanych lub niepowiązanych z towarzystwem funduszy inwestycyjnych lub pośrednio na rzecz jednego lub więcej funduszy. Następnie Skarżący wymienił na czym w szczególności usługi te mogą polegać i tu wskazał bardzo szeroki zakres czynności.

W ocenie Sądu, Skarżący sformułował wniosek w taki sposób, że w istocie nie jest możliwe zidentyfikowanie rodzaju świadczonych usług (czynności) w odniesieniu do wskazanych we wniosku określonych grup podmiotów o zróżnicowanym statusie. Skarżący formułując wniosek używa wielokrotnej alternatywy tak w zakresie samych czynności jak i określonych grup podmiotów. W istocie nie wiadomo więc jaki zakres czynności będzie świadczony na rzecz konkretnych podmiotów. Na podstawie użytego we wniosku sformułowania: W szczególności usługi mogą polegać na: (...) nie sposób przyjąć, ani tego, że wszystkie z tych czynności będą świadczone na rzecz wszystkich podmiotów wskazanych we wniosku, ani tego jak szeroki zakres wymiennych czynności można przypisać do umowy zawartej z konkretnym podmiotem.

Interpretacja indywidualna ma pełnić funkcję informacyjną i gwarancyjną. Trudno natomiast oczekiwać, aby interpretacja udzielona w ramach takiego stanu faktycznego funkcje te spełniała.

Ponadto, w ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie organ interpretacyjny dokonując wykładni art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT nie rozważył dostatecznie wszystkich wniosków i wskazówek interpretacyjnych płynących z orzecznictwa TSUE, a niezbędnych do dokonania właściwej wykładni tego przepisu na tle stanu faktycznego opisanego we wniosku. Podkreślić bowiem należy, że orzecznictwo TSUE nadaje dość szerokie znaczenie pojęciu zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Po pierwsze, z orzecznictwa TSUE, które odwołuje się do załącznika II Dyrektywy UCITS wynika, że w pojęciu zarządzania funduszami inwestycyjnymi oprócz zarządzania inwestycjami, mieszczą się czynności w zakresie administracji. Z kolei w katalogu czynności składających się na tę administrację wymieniono m.in. obsługę prawną w zakresie zarządzania funduszem. Jest to istotna wskazówka interpretacyjna.

Punktem wyjścia organu interpretacyjnego winno być zatem rozważenie, czy czynności opisane we wniosku stanowią obsługę prawną w rozumieniu powołanego załącznika II Dyrektywy UCITS, a jeśli tak, czy można je uznać za obsługę prawną właśnie w zakresie zarządzania funduszem.

Ponadto należało rozważyć, czy analogicznie można było ocenić świadczenie wskazanych usług na rzecz każdego z podmiotów wymienionych we wniosku z uwzględnieniem zakresu czynności świadczonych na rzecz tych konkretnych podmiotów.

W kwestii natomiast tego, czy usługi w zakresie administracyjnego zarządzania wykonywane przez podmiot trzeci można uznać za usługi w zakresie zarządzania funduszem (mając na uwadze orzecznictwo TSUE) organ interpretacyjny winien ocenić:

czy tworzą one odrębną całość (stanowią usługę kompleksową tworzącą odrębną, logicznie skonstruowaną i spójną całość),
czy są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami, oraz
uwzględnić cel wprowadzenia zwolnienia z VAT dla usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

W ocenie Sądu, organ wadliwie ocenił, że usługi opisane we wniosku nie mogą tworzyć odrębnej całości i nie mają charakteru kompleksowego. Mając na uwadze bardzo szeroki zakres i rodzaj czynności/usług, które (zgodnie z wnioskiem) mogą być świadczone na rzecz wskazanych podmiotów należałoby przyjąć, że mogą mieć one kompleksowy charakter. Przy czym jak już było wcześniej wskazywane, z wniosku o interpretację nie wynika jaki konkretnie zakres czynności obejmować będą umowy zawarte z poszczególnymi podmiotami, co wymaga wyjaśnienia w pierwszej kolejności.

Po drugie, sama ocena organu interpretacyjnego, czy czynności te spełniają szczególne i istotne funkcje zarządzania - sprowadza się do konkluzji, że mają one raczej charakter informacyjny, pomocniczy i konsultacyjny. Zabrakło tu więc pogłębionej analizy wskazanych we wniosku czynności pod kątem ich niezbędności tj. ustalenia czy bez nich fundusz byłby w stanie prowadzić swoją podstawową działalność, czy tego rodzaju doradztwo prawne jest usługą nierozerwalnie związaną z działalnością funduszy. Jak wskazane czynności/usługi są istotne dla samego zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Przy czym i tę ocenę musi poprzedzić ustalenie rodzaju i zakresu świadczonych czynności.

Dodatkowo, w ocenie Sądu, nawet gdyby uznać, że opisane we wniosku czynności nie mieszczą się w administracyjnym zarządzaniu, o którym mowa w załączniku II Dyrektywy UCITS i są to tylko usługi o charakterze doradczym (nie stanowią obsługi prawnej w znaczeniu wynikającym z załącznika II), to przy spełnieniu pozostałych warunków tj. jeżeli tworzą one odrębną całość oraz spełniają szczególne i istotne funkcje zarządzania, to zgodnie z orzecznictwem TSUE należałoby przyjąć, że korzystają one ze zwolnienia z opodatkowania (tak m.in. w wyroku TSUE z 7 marca 2013 r. C-275/11).

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, świadczącą usługi doradztwa prawnego (PKD 69.10. Z - Działalność prawnicza).

W ramach działalności gospodarczej Wnioskodawca będzie świadczył/świadczy usługi obsługi prawnej/prawniczej (w tym/lub: usługi doradztwa prawnego, stałą obsługę prawną) w zakresie związanym z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Usługi te będą świadczone na rzecz jednego lub więcej towarzystw funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów powiązanych lub niepowiązanych z towarzystwem funduszy inwestycyjnych (o ile podmioty te uczestniczą w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi), lub bezpośrednio na rzecz jednego lub więcej funduszy inwestycyjnych, działających na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej Ustawa o funduszach inwestycyjnych).

Wnioskodawca zamierza zawierać z podmiotami, o których mowa powyżej, umowy o świadczenie usług doradztwa prawnego (w tym/lub: umowy obsługi prawnej, umowy kompleksowej obsługi prawnej) w zakresie związanym z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi. Przedmiotowe usługi mogą być świadczone na rzecz poszczególnych zleceniodawców/usługobiorców w różnych formach rozliczenia, w tym m.in. za wynagrodzeniem ryczałtowym (stałe wynagrodzenie za określoną - maksymalną, minimalną lub w formie przedziału - liczbę godzin świadczonych usług w okresie rozliczeniowym lub stałe wynagrodzenie za wykonanie określonej usługi niezależnie od poświęconego czasu) lub wynagrodzeniem godzinowym (określone wynagrodzenie za każdą godzinę świadczonych usług).

Doradztwo prawne może dotyczyć zarządzania jednym lub wieloma następującymi funduszami inwestycyjnymi:

funduszem inwestycyjnym otwartym, w tym z wydzielonymi subfunduszami,
specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym, w tym z wydzielonymi subfunduszami,
funduszem inwestycyjnym zamkniętym, w tym z wydzielonymi subfunduszami,

niezależnie od konstrukcji i typu funduszu inwestycyjnego w rozumieniu Ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Na podstawie umów Wnioskodawca świadczyć będzie na rzecz wcześniej wymienionych podmiotów usługi, które będą związane z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi. W szczególności usługi mogą polegać na: doradztwie prawnym, udzielaniu porad prawnych, udzielaniu konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, memorandów, tworzeniu i weryfikacji dokumentacji prawnej oraz regulacji wewnętrznych, prowadzeniu spraw przed organami administracji publicznej, w szczególności postępowań administracyjnych przed Komisją Nadzoru Finansowego, obsłudze prawnej planowanych procesów tworzenia nowych produktów, w tym nowych funduszy inwestycyjnych, a następnie bieżącej obsłudze prawnej takich funduszy, współpracy z organami i jednostkami organizacyjnymi zleceniodawcy/usługobiorcy, uczestnictwie w spotkaniach i negocjacjach prowadzonych przez zleceniodawców/usługobiorców, udzielaniu wyjaśnień w zakresie stosowania przepisów prawa, sporządzaniu, zmienianiu i aktualizowaniu materiałów lub dokumentów przeznaczonych do publikacji, wymaganych przepisami prawa lub statutu - dotyczących m.in. bieżącej działalności funduszy inwestycyjnych, działalności inwestycyjnej funduszy inwestycyjnych, nabywania i zbywania lokat przez fundusze inwestycyjne, transakcji zawieranych przez fundusze inwestycyjne, tworzenia, funkcjonowania i likwidacji funduszy inwestycyjnych, emisji certyfikatów inwestycyjnych, funkcjonowania zgromadzeń uczestników, relacji z agentem transferowym, depozytariuszem, serwiserem lub innymi podmiotami, a także kontaktów z organami administracji państwowej, w tym organami nadzoru nad rynkiem kapitałowym.

Należy wskazać, że Wnioskodawca może również świadczyć na rzecz wymienionych wcześniej podmiotów usługi doradztwa prawnego w kwestiach niezwiązanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi, np. w zakresie prawa handlowego, cywilnego lub administracyjnego. Usługi te pozostają poza zakresem niniejszego wniosku.

W odpowiedzi na wezwanie Organu z dnia 16 stycznia 2020 r., doręczone dnia 3 lutego 2020 r. Wnioskodawca wskazał, że świadczy/będzie świadczył usługi na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych (tj. specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych).

Usługobiorcami są także alternatywne fundusze inwestycyjne w rozumieniu ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2018 r. poz. 1355 z późn. zm.) oraz Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. U. UE.L.174/1).

Stan faktyczny przedstawiony przez Wnioskodawcę dotyczy świadczenia usług obsługi prawnej na rzecz funduszy inwestycyjnych wymienionych powyżej i towarzystw funduszy inwestycyjnych (w zakresie, w jakim działają jako organy funduszy inwestycyjnych, reprezentując je wobec osób trzecich i zarządzając ich aktywami). W każdym z tych przypadków usługi są tożsame i polegają na stałej obsłudze prawnej o charakterze kompleksowym w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, to jest:

udzielaniu porad i konsultacji prawnych w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
sporządzaniu opinii prawnych i memorandów w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
tworzeniu i weryfikacji prawnej dokumentacji sporządzonej w związku z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi,
prowadzeniu spraw przed organami administracji publicznej w sprawach związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi,
obsłudze prawnej procesu utworzenia lub likwidacji funduszu inwestycyjnego,
uczestnictwie w spotkaniach i negocjacjach w sprawach z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
udzielaniu wyjaśnień przepisów prawa, postanowień regulacji branżowych i stanowisk organów nadzoru w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
monitorowaniu i sygnalizowaniu zmian w otoczeniu regulacyjnym w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Usługi doradztwa prawnego świadczone przez Wnioskodawcę na rzecz wymienionych powyżej podmiotów mają następujące cechy:

są nierozerwalnie i ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu inwestycyjnego i służą skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem inwestycyjnym, ponieważ: w dzisiejszych realiach rynkowych i skomplikowanym otoczeniu regulacyjnym prowadzenie działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub funduszu inwestycyjnego z należytym uwzględnieniem interesu uczestników funduszu (zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi fundusz inwestycyjny prowadzi działalność ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników), w sposób rzetelny i profesjonalny, wymaga stałego korzystania ze specjalistycznych usług prawnych. Zarządzanie funduszami inwestycyjnymi, w tym m.in. kształtowanie treści statutów, regulacji wewnętrznych, implementacja wytycznych i rekomendacji organów nadzoru, kształtowanie stosunków funduszu i towarzystwa z kontrahentami i uczestnikami, analiza tła regulacyjnego dla decyzji inwestycyjnych oraz rozwiązywanie bieżących problemów związanych z obsługą funduszu inwestycyjnego nie są możliwe bez ciągłego wsparcia eksperta w zakresie prawa funduszy inwestycyjnych dysponującego wiedzą specjalistyczną, specyficzną dla rynku funduszy. W zarządzanie funduszem inwestycyjnym wpisuje się konieczność zarządzania ryzykiem prawnym, regulacyjnym i nadzorczym. Mitygować je pozwala jedynie prawidłowa współpraca z prawnikami, których usługi minimalizują asymetrię informacji na rynku inwestycyjnym. Skuteczne i efektywne zarządzanie funduszem inwestycyjnym nie jest możliwe bez analizy prawnej aspektów wszelkich decyzji zarówno analizy globalnej, jak i szczegółowej, dokonywanej w odniesieniu do poszczególnych działań lub transakcji funduszu pod względem zgodności danej czynności prawnej z przepisami czy też wytycznymi organu nadzoru. Brak wsparcia prawnego generuje wysokie ryzyko, włączając w to ryzyko działania wbrew przepisom, ryzyko nieważności dokonywanych czynności, czy też ryzyko narażenia na szkodę funduszu lub jego uczestników. O nierozerwalnym związaniu tych usług z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi świadczy też fakt, że są bardzo wartościowe dla funduszy inwestycyjnych i podmiotów nimi zarządzających, natomiast nie mają żadnej wartości dla działalności innych uczestników obrotu prawnego.
Stanowią podstawę podejmowania decyzji inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego, ponieważ: każda decyzja inwestycyjna funduszu podejmowana jest na podstawie i w granicach wyznaczonych przepisami prawa i postanowieniami statutu funduszu, a także treścią innych istotnych z punktu widzenia funduszu wytycznych i stanowisk (w tym wydanych przez organy nadzoru lub szczególnych kontrahentów funduszu/towarzystwa, takich jak depozytariusz). W związku z powyższym każda decyzja inwestycyjna wymaga dokonania szczegółowej, kompleksowej i wielowątkowej analizy prawnej w celu zapewnienia zgodności decyzji inwestycyjnej z interesem funduszu i jego uczestników, zasadami uczciwego obrotu, przepisami prawa, postanowieniami statutu funduszu i wytycznymi Komisji Nadzoru Finansowego. Brak lub negatywny wynik analizy prawnej może skutkować zarzutem nienależytego wykonywania obowiązków przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym lub zarzutem niewłaściwej realizacji polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego. Oznacza to, że bez wyczerpującej opinii prawnej na temat danej decyzji inwestycyjnej taka decyzja inwestycyjna w ogóle nie powinna zostać podjęta.
Są niezbędne dla skutecznego prowadzenia działalności i realizowania polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego (tj. bez nabycia tych usług fundusz inwestycyjny nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej), ponieważ: każda czynność podejmowana przez fundusz inwestycyjny musi być dokonywana w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa rynku finansowego i inne powszechnie obowiązujące przepisy, a każda decyzja dotycząca realizacji polityki inwestycyjnej wpływa na interes funduszu i jego uczestników. Prowadzenie przez fundusz inwestycyjny działalności, w tym realizowanie polityki inwestycyjnej, bez obsługi prawnej powodowałoby wysokie ryzyko finansowe, prawne, nadzorcze i reputacyjne dla funduszu inwestycyjnego i towarzystwa funduszy inwestycyjnych. W takiej sytuacji niemożliwe byłoby zapewnienie, aby zawierane przez fundusz inwestycyjny umowy były wolne od wad prawnych (w tym skutkujących nieważnością czynności prawnej), a ich postanowienia były zgodne z przepisami prawa, postanowieniami statutu funduszu i wytycznymi organów nadzoru. Obsługa prawna pozwala funduszowi inwestycyjnemu i towarzystwu funduszy inwestycyjnych zarządzającemu nim podejmować czynności bez narażania się na ryzyko sankcji administracyjnych, kar umownych lub innego rodzaju odpowiedzialności. Ponadto skuteczne prowadzenie działalności przez fundusz inwestycyjny jest nierozerwalnie związane z zawieraniem transakcji giełdowych i umów dotyczących instrumentów finansowych poza rynkiem zorganizowanym oraz dokonywania innych czynności prawnych i faktycznych. Tego typu transakcje i działania wymagają szczegółowej analizy prawnej pod względem zgodności z regulaminami poszczególnych rynków, postanowieniami statutów i przepisami prawa. Obsługa prawna zapewnia możliwość podjęcia wymienionych transakcji i działań (tj. decyzji dotyczących funduszu) w warunkach optymalizacji poziomu ryzyka. Tym samym przedmiotowe usługi istotnie przyczyniają się do właściwej, bezpiecznej i skutecznej realizacji celu inwestycyjnego i należytej ochrony interesu funduszu i jego uczestników.
Są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz inwestycyjny i nie można ich łatwo od nich rozdzielić, ponieważ: wszystkie transakcje funduszu inwestycyjnego wymagają przeprowadzenia oceny ich prawnej poprawności i ukształtowania w sposób, który zapewnia należytą ochronę interesów funduszu i jego uczestników. Czynności dokonywanych przez towarzystwo w zakresie zarządzania funduszem i przez fundusz jako taki nie można oddzielić od ich analizy prawnej z uwagi na konieczność działania towarzystwa funduszy inwestycyjnych i funduszu inwestycyjnego w sposób rzetelny i profesjonalny, z zachowaniem należytej staranności i zgodnie z zasadami uczciwego obrotu, a także w najlepiej pojętym interesie zarządzanych funduszy, uczestników tych funduszy oraz klientów towarzystwa oraz w celu zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa rynku finansowego. W związku z tym analiza prawna jest zawsze punktem wyjścia dla podjęcia każdej czynności przez ww. podmioty. Ponadto należy wskazać, że bezpośredni związek i trudność rozdzielenia obsługi prawnej od transakcji funduszu inwestycyjnego wynikają również z wyjaśnień umieszczonych w pkt a-c powyżej.
Tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem, ponieważ: posiadają one samodzielną wartość rynkową i jako takie stanowią odrębną całość na rynku usług prawnych, a jednocześnie należy zauważyć, że jak wykazano także w poprzednich punktach - złożoność instytucji i specyfika prawa funduszy inwestycyjnych wymaga, aby przy każdej czynności prawnej dokonywanej przez towarzystwo lub fundusz inwestycyjny świadczone były usługi doradztwa prawnego. Należy podkreślić, że w praktyce rynku finansowego doradztwo prawne jest świadczone w sposób stały, przy każdej transakcji i obejmuje całość czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Przedmiotowe usługi są niezwykle istotne dla wywiązania się przez podmiot nadzorowany ze szczególnych obowiązków starannego działania w interesie uczestników funduszu i w celu zapewnienia stabilności rynku finansowego. Specyficzność usługi wynika także ze szczególnego rodzaju działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, która to działalność ma charakter reglamentowany (wymaga licencji, tj. zezwolenia wydawanego przez Komisję Nadzoru Finansowego), a w związku z tym podmioty wykonujące tę działalność potrzebują unikalnego rodzaju usług prawnych, wymagających wiedzy specjalnej, aby tej licencji nie utracić.

Jeśli podejmowanie wiążących decyzji inwestycyjnych związanych z zarządzaniem portfelem inwestycyjnym lub zarządzaniem ryzykiem należy rozumieć jako samo zawieranie transakcji, czyli ostatnią czynność w procesie analizy inwestycyjnej danej transakcji (wskutek podsumowania całości informacji po wieloaspektowej analizie, w tym na podstawie analizy prawnej), to Wnioskodawca w ramach świadczenia przedmiotowych usług nie podejmuje takich wiążących decyzji.

W tym miejscu należy jednak wyjaśnić, że Wnioskodawca w ramach świadczenia przedmiotowych usług podejmuje wiążące decyzje związane z zarządzaniem portfelem inwestycyjnym w zakresie dokonywanej analizy prawnej tj. wydaje określoną, istotną i wiążącą dla zarządzającego funduszem (np. doradcy inwestycyjnego wskazanego w prospekcie inwestycyjnym jako osoba zarządzająca) rekomendację prawną do danej transakcji na podstawie oceny wszystkich informacji o tej transakcji.

Dodatkowo należy doprecyzować, że zarządzanie ryzykiem w działalności funduszu inwestycyjnego jest pojęciem niezdefiniowanym w ustawie, lecz o sprecyzowanym znaczeniu, w praktyce realizowanym przez wyodrębnioną wewnętrznie w towarzystwie funduszy inwestycyjnych komórkę do spraw zarządzania ryzykiem (zob. rozdział 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 lipca 2019 r. w sprawie sposobu, trybu oraz warunków prowadzenia działalności przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych). Dlatego właśnie Wnioskodawca wskazał, że nie podejmuje wiążących decyzji związanych z zarządzaniem ryzykiem, gdyż nie pełni funkcji tzw. risk managera. Rekomendacje i porady wydawane w toku świadczenia przedmiotowych usług są jednak podstawą czynności podejmowanych przez taką wyodrębnioną jednostkę realizującą zadania z zakresu systemu zarządzania ryzykiem. Wnioskodawca, wydając rekomendacje, zalecenia i opinie prawne w ramach świadczonych usług, istotnie wpływa zatem na zarządzanie ryzykiem ekonomicznym, prawnym, nadzorczym i reputacyjnym w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz jednego lub więcej towarzystw funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów powiązanych lub niepowiązanych z towarzystwem funduszy inwestycyjnych (o ile podmioty te uczestniczą w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi), lub bezpośrednio na rzecz jednego lub więcej funduszy inwestycyjnych usług doradztwa prawnego (w szerokim znaczeniu, w tym usług opisanych w opisie stanu faktycznego) związanego z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi, zarządzanymi przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych, będzie podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi opisane w stanie faktycznym i świadczone przez niego na rzecz jednego lub więcej towarzystw funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów powiązanych lub niepowiązanych z towarzystwem funduszy inwestycyjnych (o ile podmioty te uczestniczą w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi), lub bezpośrednio na rzecz jednego lub więcej funduszy inwestycyjnych, w warunkach i na zasadach opisanych w stanie faktycznym, będą zwolnione z podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej Ustawa o VAT).

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych - w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Wskutek nowelizacji Ustawy o VAT spowodowanej koniecznością dostosowania polskich przepisów do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a w tym tez wynikających z wyroków w sprawach C-275/11 GfBk oraz C-164/04 Abbey National, uchylono art. 43 ust. 8 Ustawy o VAT, w którego treści była umieszczona definicja zarządzania. Pojęcie usługi zarządzania funduszami, umieszczone w treści art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT, jest równoważne znaczeniowo pojęciu zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, o którym mowa w treści art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L nr 347, s. 1 ze zm.).

Pojęcie zarządzania zdefiniowane zostało w treści załącznika II do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS). Zgodnie z Dyrektywą UCITS działalność związana z zarządzaniem UCITS (implementowanymi do polskiego porządku prawnego w formie funduszy inwestycyjnych otwartych - FIO), obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II. Funkcje zarządzania obejmują zatem:

* zarządzanie inwestycjami;

* administrację:

obsługę prawną i obsługę rachunkowo-księgową w zakresie zarządzania funduszem;
zapytania klientów;
wycenę i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
monitorowanie przestrzegania uregulowań;
prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
wypłatę zysków;
emisję i umarzanie jednostek uczestnictwa;
rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
prowadzenie ksiąg;

* wprowadzanie do obrotu.

Analogicznie ustawodawca unijny zdefiniował zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (na gruncie Ustawy o funduszach inwestycyjnych do AFI zalicza się specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte -SFIO i fundusze inwestycyjne zamknięte - FIZ) w treści Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010.

Zakresem zarządzania objęto m. in. obsługę prawną i obsługę rachunkowo-księgową w zakresie zarządzania funduszami. Pomimo braku definicji ustawowej pojęcia obsługi prawnej należy zauważyć, że pojęcie to można uznać za wyrażenie języka naturalnego i rozumieć zgodnie ze znaczeniem przyjętym w obrocie, jako świadczenie usług wymagających wiedzy prawniczej, związanych ze sferą praw i obowiązków podmiotu, wynikających z przepisów prawa. Przywołać można również interpretację indywidualną z dnia 9 września 2013 r., sygn. ITPP1/443-529/13/MS, gdzie uznano, że stała obsługa prawna polega na udzielaniu porad prawnych, wyjaśnień interpretacyjnych, wydawaniu opinii prawnych, konsultacjach, a ponadto pomoc prawna ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana.

W świetle powyższego czynności polegające m.in. na: udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, memorandów, tworzeniu i weryfikacji dokumentacji prawnej oraz regulacji wewnętrznych, prowadzeniu spraw przed organami administracji publicznej, w szczególności postępowań administracyjnych przed Komisją Nadzoru Finansowego, obsłudze prawnej planowanych procesów tworzenia nowych produktów, w tym nowych funduszy inwestycyjnych, a następnie bieżącej obsłudze prawnej takich funduszy, współpracy z organami i jednostkami organizacyjnymi zleceniodawcy, uczestnictwie w spotkaniach i negocjacjach prowadzonych przez zleceniodawcę/usługobiorcę, udzielaniu wyjaśnień w zakresie stosowania przepisów prawa, sporządzaniu, zmienianiu i aktualizowaniu materiałów i dokumentów przeznaczonych do publikacji, wymaganych przepisami prawa lub statutu - dotyczących m.in. bieżącej działalności funduszy inwestycyjnych, działalności inwestycyjnej funduszy inwestycyjnych, nabywania i zbywania lokat przez fundusze inwestycyjne, transakcji zawieranych przez fundusze inwestycyjne, tworzenia, funkcjonowania i likwidacji funduszy inwestycyjnych, emisji certyfikatów inwestycyjnych, funkcjonowania zgromadzeń uczestników, relacji z agentem transferowym, depozytariuszem, serwiserem i innymi podmiotami, a także kontaktów z organami administracji państwowej, w tym organami nadzoru nad rynkiem kapitałowym - można uznać za obsługę prawną w zakresie zarządzania funduszami (a zatem za zarządzanie funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu przepisów prawa unijnego i polskiego).

Zdaniem Wnioskodawcy opisane w niniejszym wniosku usługi związane z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi, świadczone na rzecz któregokolwiek z wymienionych wcześniej podmiotów, bez względu na formę rozliczenia, podlegają zwolnieniu, o którym mowa w treści art. 43 ust. 1 pkt 12 Ustawy o VAT. Podobnie uznał np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacjach indywidualnych z dnia 30 kwietnia 2015 r, sygn. IPPP1/4512-341/15-2/JL, i z dnia 25 stycznia 2017 r., sygn. 1462-IPPP1 4512.958.2016.1.BS.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest:

prawidłowe w zakresie prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT usług doradztwa prawnego świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych;

nieprawidłowe w zakresie prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT usług doradztwa prawnego świadczonych na rzecz alternatywnych funduszy inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy.

I tak, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (). Stosownie natomiast do postanowień art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ().

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ww. ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Z kolei stosownie do treści art. 146a pkt 1 tej ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w powołanej ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 12 cyt. ustawy, zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,
ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej,
otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a także Funduszem Gwarancyjnym utworzonym na podstawie tych przepisów,
pracowniczymi programami emerytalnymi w rozumieniu przepisów o pracowniczych programach emerytalnych,
obowiązkowym systemem rekompensat oraz funduszem rozliczeniowym utworzonymi na podstawie przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a także innymi środkami i funduszami, które są gromadzone lub tworzone w celu zabezpieczenia prawidłowego rozliczenia transakcji zawartych w obrocie na rynku regulowanym w rozumieniu tych przepisów albo w obrocie na giełdach towarowych w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, przez partnera centralnego, agenta rozrachunkowego lub izbę rozliczeniową w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37 41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

W tym miejscu należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT znajdzie zastosowanie w przypadku, gdy usługi zarządzania dotyczą m.in. funduszy inwestycyjnych (w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi) oraz portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych lub ich części.

Działalność funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarzadzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnym (Dz. U. z 2018 r. poz. 56, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:

fundusz inwestycyjny otwarty;
alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.

W myśl art. 4 ust. 1c zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Zgodnie z art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach inwestycyjnych ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.

W myśl art. 45a ust. 1 ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 6 oraz z uwzględnieniem art. 75-82 rozporządzenia 231/2013, towarzystwo może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 cyt. ustawy, umowa, o której mowa w art. 45a ust. 1, której przedmiotem jest zlecenie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, może być, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013 w przypadku specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego i funduszu inwestycyjnego zamkniętego, zawarta wyłącznie z:

podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, lub innym towarzystwem posiadającym zezwolenie, o którym mowa w art. 45 ust. 2 pkt 1;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską w zakresie zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, mającym siedzibę w innym państwie członkowskim;
podmiotem prowadzącym działalność maklerską z siedzibą w państwie należącym do OECD niebędącym państwem członkowskim, jeżeli:
1. do portfela inwestycyjnego funduszu lub jego części mogą być nabywane papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego zgodnie z ustawą i statutem funduszu,
2. podmiot prowadzący działalność maklerską podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym w tym państwie i uzyskał zezwolenie tego organu równoważne zezwoleniu na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych,
3. jest zapewniona, na zasadzie wzajemności, współpraca Komisji z tym organem nadzoru.

Art. 46 ust. 3 ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazuje, że w przypadku gdy towarzystwo zarządza funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, może zawrzeć umowę, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1, jeżeli podmiot ten podlega nadzorowi właściwego organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym i posiada zezwolenie na zarządzanie portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, z uwzględnieniem art. 78 rozporządzenia 231/2013.

Na podstawie art. 46 ust. 3a ustawy o funduszach inwestycyjnych, zawarcie przez towarzystwo zarządzające funduszem inwestycyjnym, o którym mowa w art. 196, umowy, o której mowa w art. 45a ust. 1, w zakresie zarządzania portfelem inwestycyjnym funduszu lub jego częścią, z wyspecjalizowanym podmiotem innym niż podmioty, o których mowa w ust. 1 i ust. 3, wymaga zgody Komisji.

Wskazać należy, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku od towarów i usług pojęcie usługi zarządzania funduszami odpowiada określeniom wskazanym w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE. L. Nr 347, s. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE.

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady, państwa członkowskie zwalniają transakcje: zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

Zarówno w przepisach krajowych, jak i przepisach unijnych brak jest definicji zarządzania. Dyrektywa 2006/112/WE nie definiuje pojęcia zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na wstępie należy rozróżnić usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi od usług zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Usługi zarządzania w zależności od tego czy dotyczą funduszy inwestycyjnych czy alternatywnych funduszy inwestycyjnych podlegają odrębnym regulacjom prawym na gruncie przepisów unijnych i krajowych, które odmiennie określają zakres pojęcia zarządzania w obu ww. przypadkach, co przenosi się na sposób ich opodatkowania podatkiem VAT. Należy bowiem zauważyć, że pojęcie zarządzania funduszami jest autonomicznym pojęciem prawa wspólnotowego, którego treść nie może być zmieniona przez państwo członkowskie (wyrok TSUE z dnia 4 maja 2006 r. C-l69/04).

Dyrektywa 112 nie definiuje pojęcia zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. W powyższym zakresie zasadnym jest więc odniesienie się do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (Dz. Urz. UE L Nr 302, s. 32, z późn. zm.), jednakże, tylko w przypadku usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Na mocy art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

Zgodnie z treścią załącznika II, funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem to funkcje obejmujące:

zarządzanie inwestycjami,
administrację:
1. obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
2. zapytania klientów;
3. wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
6. wypłata zysków;
7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
8. rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
9. prowadzenie ksiąg,
wprowadzanie do obrotu.

Pojęcie zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi powinno być natomiast analizowane w oparciu o przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (tzw. Dyrektywa ZAFI) (Dz. Urz. UEL Nr 174 s.1, z późn.zm.) oraz ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Na konieczność dokonania analizy pojęcia zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w oparciu o ww. przepisy ustawy i Dyrektywy ZAFI wskazał również WSA w wyroku z dnia 18 lipca 2018 r., sygn. akt III SA/Wa 3563/17.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że Dyrektywa ZAFI odnosi się do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, tj. zarządzających wszelkimi typami funduszy, które nie są objęte ww. Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE.

Zatem, na podstawie pkt 1 załącznika I do ww. Dyrektywy ZAFI minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI:

zarządzanie portfelami inwestycyjnymi;
zarządzanie ryzykiem.

Według pkt 2 ww. załącznika I do ww. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI:

administrowanie:
1. obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami;
2. zapytania klientów;
3. wycena i wyznaczanie ceny w tym zeznania podatkowe;
4. monitorowanie przestrzegania uregulowań;
5. prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa i udziałów;
6. podział dochodu;
7. emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa i udziałów;
8. ustalenia umowne, w tym wysyłanie świadectw;
9. przechowywania ksiąg;
wprowadzaniu do obrotu;
działalność związana z aktywami AFI, a mianowicie usługi niezbędne do wypełniania funkcji powierniczej ZAFI, zarządzanie infrastrukturą, działalność w zakresie administrowania nieruchomościami, porady dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii inwestycyjnej i spraw związanych, porady i usługi związane z łączeniem i nabywaniem przedsiębiorstw i inne usługi związane z zarządzaniem AFI i innymi aktywami w które zainwestowali.

W dokonaniu interpretacji pojęcia zarządzania w sposób zgodny z celami Dyrektywy VAT pomocne są orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W orzeczeniu z dnia 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert SA (BBL) v. Państwo Belgijskie), definiującym ww. pojęcie zarządzania, Rzecznik Generalny podkreślił: Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągnąć go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. Zdaniem pełnomocnika transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez szóstą dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi VAT.

Doprecyzowania powyższej definicji dokonał TSUE w orzeczeniu z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 (Abbey National plc Inscape Investment Fund v. Commissioners of Customs & Excise), w którym Trybunał podkreślił, że jest to autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, które nie może być zmienione przez państwa członkowskie. Dalej wskazał, że pojęcie zarządzania funduszami powierniczymi, o których mowa w tym przepisie obejmuje usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jeżeli gdy oceniać je globalnie tworzą one odrębną całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Trybunał zaznaczył też, że: odnosząc się do usług w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczonych przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, należy najpierw zaznaczyć, że tak jak w przypadku transakcji zwolnionych z opodatkowania na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, zarządzanie funduszami powierniczymi, o których mowa w pkt 6 tego artykułu, jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług. W uzasadnieniu TSUE podkreślił, że aby móc zakwalifikować transakcje w zakresie zarządzania administracyjnego i prowadzenia rachunkowości funduszy świadczone przez podmiot zarządzający będący osobą trzecią, jako zwolnione od podatku na mocy art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, powinny one tworzyć odrębną całość, która w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi opisanej w pkt 6. Samo świadczenie usług o charakterze materialnym czy też technicznym, takie jak udostępnianie systemu informatycznego, nie jest objęte zakresem zwolnienia przewidzianego w ww. przepisie.

Natomiast przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE w orzeczeniu z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie C-275/11 (GfBk Gesellschaft für Börsenkommunikation mbH), była kwestia możliwości zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych świadczonych przez GfBk na rzecz funduszu inwestycyjnego. Trybunał podkreślił konieczność szerokiego interpretowania pojęcia czynności zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym i stwierdził: okoliczność, że usługi doradcze i informacyjne nie zostały wymienione w załączniku II do dyrektywy 85/611 zmienionej dyrektywą 2001/107, nie stanowi przeszkody w zaliczeniu ich do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (). Fakt, iż usługi doradcze i informacyjne świadczone przez osobę trzecią nie wiążą się z dokonaniem zmian w sytuacji prawnej lub finansowej funduszu również nie stoi na przeszkodzie objęciu ich pojęciem zarządzania specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d).

W wyroku tym Trybunał wyjaśnił, że na pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się wiele czynności, muszą one stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem.

Z uwagi na fakt, że pojęcie zarządzania funduszami inwestycyjnymi przewidziane w powołanym powyżej art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE stanowi autonomiczne pojęcie prawa wspólnotowego, powinno więc być zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, a jego treści nie można zmienić.

Zgodnie z orzecznictwem TSUE pojęcie zarządzania może obejmować różne odrębne usługi np. usługi w zakresie administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszy (wyrok C-169/04) czy też usługi doradztwa inwestycyjnego (wyrok C-275/11). Warunkiem aby korzystały ze zwolnienia jest, aby usługi te spełniały szczególne i istotne funkcje zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi.

Uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo TSUE w tym zakresie (m.in. wyrok: C-8/03, C-169/04, C-275/11) należy przyjąć, że tego typu usługi podlegają zwolnieniu od podatku VAT, jako usługi w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, o ile spełniają poniższe warunki:

są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem,

bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej,

są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić,

tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Jak wynika z przedstawionych okoliczności sprawy, Wnioskodawca w ramach działalności gospodarczej będzie świadczył/świadczy usługi obsługi prawnej/prawniczej (w tym/lub: usługi doradztwa prawnego, stałą obsługę prawną) w zakresie związanym z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Usługi te będą świadczone na rzecz jednego lub więcej towarzystw funduszy inwestycyjnych lub innych podmiotów powiązanych lub niepowiązanych z towarzystwem funduszy inwestycyjnych (o ile podmioty te uczestniczą w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi), lub bezpośrednio na rzecz jednego lub więcej funduszy inwestycyjnych, działających na podstawie ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (dalej Ustawa o funduszach inwestycyjnych).

Wnioskodawca wskazał, że świadczy/będzie świadczył usługi na rzecz funduszy inwestycyjnych otwartych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych (tj. specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych).

Wnioskodawca świadczyć będzie na rzecz wyżej wymienionych podmiotów usługi, polegające na: doradztwie prawnym, udzielaniu porad prawnych, udzielaniu konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, memorandów, tworzeniu i weryfikacji dokumentacji prawnej oraz regulacji wewnętrznych, prowadzeniu spraw przed organami administracji publicznej, w szczególności postępowań administracyjnych przed Komisją Nadzoru Finansowego, obsłudze prawnej planowanych procesów tworzenia nowych produktów, w tym nowych funduszy inwestycyjnych, a następnie bieżącej obsłudze prawnej takich funduszy, współpracy z organami i jednostkami organizacyjnymi zleceniodawcy/usługobiorcy, uczestnictwie w spotkaniach i negocjacjach prowadzonych przez zleceniodawców/usługobiorców, udzielaniu wyjaśnień w zakresie stosowania przepisów prawa, sporządzaniu, zmienianiu i aktualizowaniu materiałów lub dokumentów przeznaczonych do publikacji, wymaganych przepisami prawa lub statutu - dotyczących m.in. bieżącej działalności funduszy inwestycyjnych, działalności inwestycyjnej funduszy inwestycyjnych, nabywania i zbywania lokat przez fundusze inwestycyjne, transakcji zawieranych przez fundusze inwestycyjne, tworzenia, funkcjonowania i likwidacji funduszy inwestycyjnych, emisji certyfikatów inwestycyjnych, funkcjonowania zgromadzeń uczestników, relacji z agentem transferowym, depozytariuszem, serwiserem lub innymi podmiotami, a także kontaktów z organami administracji państwowej, w tym organami nadzoru nad rynkiem kapitałowym.

Dodatkowo Wnioskodawca wskazał, że świadczone przez niego usługi mają następujące cechy:

są nierozerwalnie i ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu inwestycyjnego i służą skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem inwestycyjnym,
stanowią podstawę podejmowania decyzji inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego,
są niezbędne dla skutecznego prowadzenia działalności i realizowania polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego (tj. bez nabycia tych usług fundusz inwestycyjny nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej),
są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz inwestycyjny i nie można ich łatwo od nich rozdzielić,
tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy, wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą możliwości zastosowania zwolnienia od podatku do świadczonych na rzecz funduszy inwestycyjnych usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT.

Mając na względzie powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawione okoliczności sprawy należy przyjąć, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę będą wpisywały się w zakres usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi otwartymi, zwolnionych od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Obsługa prawna w zakresie zarządzania funduszami polegająca m.in. na:

udzielaniu porad i konsultacji prawnych w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
sporządzaniu opinii prawnych i memorandów w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
tworzeniu i weryfikacji prawnej dokumentacji sporządzonej w związku z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi,
prowadzeniu spraw przed organami administracji publicznej w sprawach związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi,
obsłudze prawnej procesu utworzenia lub likwidacji funduszu inwestycyjnego,
uczestnictwie w spotkaniach i negocjacjach w sprawach z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
udzielaniu wyjaśnień przepisów prawa, postanowień regulacji branżowych i stanowisk organów nadzoru w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
monitorowaniu i sygnalizowaniu zmian w otoczeniu regulacyjnym w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi - to czynności pełniące istotne funkcje w procesie zarządzania funduszem inwestycyjnym. Ww. usługi jako świadczenie o charakterze kompleksowym tworzą odrębną całość, bez której należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej nie byłoby możliwe bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych transakcji oraz ich przygotowania pod kątem prawnym.

Zgodnie ze wskazaniem Wnioskodawcy, świadczone usługi są nierozerwalnie i ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu inwestycyjnego i służą skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem inwestycyjnym, stanowią podstawę podejmowania decyzji inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego, są niezbędne dla skutecznego prowadzenia działalności i realizowania polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego (tj. bez nabycia tych usług fundusz inwestycyjny nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej). Usługi te są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz inwestycyjny i nie można ich łatwo od nich rozdzielić, ponieważ wszystkie transakcje funduszu inwestycyjnego wymagają przeprowadzenia oceny ich prawnej poprawności i ukształtowania w sposób, który zapewnia należytą ochronę interesów funduszu i jego uczestników. Czynności dokonywanych przez towarzystwo w zakresie zarządzania funduszem i przez fundusz jako taki nie można oddzielić od ich analizy prawnej z uwagi na konieczność działania towarzystwa funduszy inwestycyjnych i funduszu inwestycyjnego w sposób rzetelny i profesjonalny, z zachowaniem należytej staranności i zgodnie z zasadami uczciwego obrotu, a także w najlepiej pojętym interesie zarządzanych funduszy, uczestników tych funduszy oraz klientów towarzystwa oraz w celu zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa rynku finansowego. Usługi tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem, posiadają one samodzielną wartość rynkową i jako takie stanowią odrębną całość na rynku usług prawnych. Złożoność instytucji i specyfika prawa funduszy inwestycyjnych wymaga, aby przy każdej czynności prawnej dokonywanej przez towarzystwo lub fundusz inwestycyjny świadczone były usługi doradztwa prawnego.

Usługi obsługi prawnej opisane we wniosku mają ścisły związek z realizacją polityki inwestycyjnej w proces zarządzania. Ww. usługi jako świadczenie o charakterze kompleksowym tworzą odrębną całość, bez której należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej nie byłoby możliwe bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych transakcji oraz ich przygotowania pod kątem prawnym. Z powyższych względów należy uznać, że ww. usługi wpisują się w zarządzanie funduszem inwestycyjnym rozumianym zgodnie z przepisami ww. Dyrektywy 2009/65/WE oraz orzecznictwem TSUE.

Podsumowując, ww. czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym otwartym na rzecz funduszu, TFI bądź Zarządzającego podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie jest prawidłowe.

Jak wskazano wyżej, do zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, tj. zarządzających wszelkimi typami funduszy, które nie są objęte Dyrektywą UCITS zastosowanie znajduje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dyrektywa ZAFI).

Jak wynika z art. 4 ust. 1 lit. w cyt. Dyrektywy ZAFI zarządzanie AFI (rozumiane jako alternatywne fundusze inwestycyjne) oznacza wykonywanie przynajmniej funkcji w zakresie zarządzania portfelem, o których mowa w pkt 1 lit. a) lub b) załącznika I na rzecz jednego lub większej liczby AFI. Minimalny zakres funkcji zarządzania to:

zarządzanie portfelem inwestycyjnym pkt 1 lit. a ww. załącznika,
zarządzanie ryzykiem pkt 1 lit. b ww. załącznika.

Zatem, zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem to minimalny zakres funkcji w zakresie zarządzania inwestycyjnego, które musi wykonywać ZAFI, zarządzając AFI. Inne funkcje, które ZAFI może dodatkowo wykonywać w trakcie wspólnego zarządzania AFI to m.in. administrowanie, w tym obsługa prawna i usługi w zakresie rachunkowości w zarządzaniu funduszami.

Podobne uregulowania zawarto w ustawie o funduszach inwestycyjnych. W myśl art. 4 ust. 1c ww. ustawy, zarządzanie specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym albo funduszem inwestycyjnym zamkniętym obejmuje co najmniej zarządzanie portfelem inwestycyjnym funduszu i ryzykiem.

Uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo TSUE w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, aby stwierdzić, czy świadczone przez Wnioskodawcę usługi można uznać za usługi w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, należy ocenić:

czy są one ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem,

czy bez nabycia tych usług fundusz byłby w stanie skutecznie prowadzić działalność i realizować swoją politykę inwestycyjną,

czy są one bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić,

czy tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Jak wynika z opisu sprawy, świadczone przez Wnioskodawcę usługi obsługi prawnej tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem, ponieważ posiadają one samodzielność rynkową i jako takie stanowią odrębną całość na rynku usług prawnych. Specyficzność usługi wynika także ze szczególnego rodzaju działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych i funduszy inwestycyjnych, która to działalność ma charakter reglamentowany (wymaga licencji, tj. zezwolenia wydawanego przez Komisję Nadzoru Finansowego), a w związku z tym podmioty wykonujące tę działalność potrzebują unikalnego rodzaju usług prawnych, wymagających wiedzy specjalnej, aby tej licencji nie utracić. Usługi te stanowią podstawę podejmowania decyzji inwestycyjnych funduszu inwestycyjnego, są niezbędne dla skutecznego prowadzenia działalności i realizowania polityki inwestycyjnej funduszu inwestycyjnego (tj. bez nabycia tych usług fundusz inwestycyjny nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej), ponieważ każda czynność podejmowana przez fundusz inwestycyjny musi być dokonywana w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa rynku finansowego i inne powszechnie obowiązujące przepisy, a każda decyzja dotycząca realizacji polityki inwestycyjnej wpływa na interes funduszu i jego uczestników.

Usługi obsługi prawnej świadczone przez Wnioskodawcę są nierozerwalnie i ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu inwestycyjnego i służą skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem inwestycyjnym, ponieważ w dzisiejszych realiach rynkowych i skomplikowanym otoczeniu regulacyjnym prowadzenie działalności towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub funduszu inwestycyjnego z należytym uwzględnieniem interesu uczestników funduszu, w sposób rzetelny i profesjonalny, wymaga stałego korzystania ze specjalistycznych usług prawnych. Wymienione we wniosku usług jako świadczenie o charakterze kompleksowym tworzą odrębną całość, bez której należyte prowadzenie polityki inwestycyjnej nie byłoby możliwe bez każdorazowego analizowania aspektów prawnych poszczególnych transakcji oraz ich przygotowania pod kątem prawnym.

Należy jednak zwrócić uwagę, że przepisy ustawy o VAT wprost wskazują, że zwolnienie dla czynności zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi powinno być rozumiane zgodnie z przepisami o zarządzaniu tymi funduszami, a zatem wykonywane przez Wnioskodawcę czynności w zakresie alternatywnych funduszy inwestycyjnych: specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych i funduszy inwestycyjnych zamkniętych należy rozpatrywać zgodnie z przepisami ww. Dyrektywy ZAFI oraz ustawy z dni 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

W świetle Dyrektywy ZAFI to zarządzanie portfelami inwestycyjnymi lub zarządzanie ryzykiem stanowią elementy niezbędne dla uznania, że czynności wykonywane przez zarządzającego alternatywnym funduszem inwestycyjnym stanowią zarządzanie alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Opisane we wniosku usługi obsługi prawnej/prawniczej świadczone przez Wnioskodawcę nie spełniają szczególnych i istotnych funkcji z zakresu zarządzania alternatywnym funduszem inwestycyjnym jakimi są zarządzanie portfelem inwestycyjnym lub zarządzanie ryzykiem. Usługi obsługi prawnej są wymienione w pkt 2 załącznika I Dyrektywy ZAFI w ramach innych funkcji, które zarządzający alternatywnym funduszem inwestycyjnym może dodatkowo wykonywać, co przy braku pełnienia funkcji w zakresie zarządzania portfelem lub zarządzania ryzykiem, o których mowa w pkt 1 lit. a lub b załącznika I Dyrektywy ZAFI nie pozwala uznać tych świadczeń za zarządzanie AFI w rozumieniu tej Dyrektywy. Zatem w przedmiotowej sprawie uznać należy, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą miały charakter konsultacyjny, informacyjny, gdyż będą polegały na dostarczeniu eksperckiej wiedzy w zakresie bieżącej obsługi prawnej, udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, weryfikacji dokumentacji prawnej. Wnioskodawca, w ramach świadczenia przedmiotowych usług nie będzie jednak podejmował wiążących decyzji inwestycyjnych związanych z zarządzaniem portfelem inwestycyjnym lub zarządzaniem ryzykiem.

W konsekwencji czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w zakresie obsługi prawnej dotyczącej zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi: specjalistycznym funduszem inwestycyjnym otwartym oraz funduszem inwestycyjnym zamkniętym, polegające na:

udzielaniu porad i konsultacji prawnych w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
sporządzaniu opinii prawnych i memorandów w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
tworzeniu i weryfikacji prawnej dokumentacji sporządzonej w związku z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi,
prowadzeniu spraw przed organami administracji publicznej w sprawach związanych z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi,
obsłudze prawnej procesu utworzenia lub likwidacji funduszu inwestycyjnego,
uczestnictwie w spotkaniach i negocjacjach w sprawach z zakresu zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
udzielaniu wyjaśnień przepisów prawa, postanowień regulacji branżowych i stanowisk organów nadzoru w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi,
monitorowaniu i sygnalizowaniu zmian w otoczeniu regulacyjnym w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi - nie będą mogły być uznane za usługi zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi korzystającymi ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Podsumowując, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w zakresie alternatywnych funduszy inwestycyjnych: specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych oraz funduszy inwestycyjnych zamkniętych, nie podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy.

Stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie jest nieprawidłowe.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych należy wskazać, że interpretacje wydawane są w indywidualnych sprawach podatników w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy prawa i stan faktyczny/zdarzenie przyszłe przedstawiony przez danego podatnika. Ponadto wskazać należy, iż interpretacje rozbieżne bądź wątpliwe mogą być poddane weryfikacji w trybie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym Szef Krajowej Administracji Skarbowej może z urzędu zmienić wydaną interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Oznacza to, że interpretacje indywidualne wydane przez upoważniony do tego organ, każdorazowo podlegają analizie i weryfikacji, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może zmienić nieprawidłową interpretację indywidualną.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem sprawy.

Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem sprawy podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Stanowisko

w części prawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie