6. Przedterminowe rozwiązania Umowy najmu pojazdu z winy Najemcy

Występują również sytuacje, w których dochodzi do przedterminowego rozwiązania Umowy z winy Najemcy w związku z naruszeniem przez niego warunków. Zawierane przez Wnioskodawcę Umowy przewidują określone przypadki, kiedy możliwe jest rozwiązanie Umowy z winy Najemcy. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku zwłoki z zapłatą Opłat lub braku zapłaty czynszu najmu po bezskutecznym wezwaniu Najemcy do jego uiszczenia. Z tego tytułu Wnioskodawca również pobiera dodatkowe Opłaty określone w Umowie oparte o bazowy wskaźnik jakim jest równowartość czynszu najmu za jeden miesiąc w przypadku najmu długoterminowego lub stawkę ryczałtową w przypadku najmu krótkoterminowego. Jednocześnie przedmiotowa Opłata nie dotyczy przypadków, w których do wcześniejszego rozwiązania Umowy dochodzi za zgodną wolą stron Umowy.

Zgodnie z zapisami Umowy, Opłaty nie wyłączają dalszego dochodzenia ewentualnych roszczeń przez Wnioskodawcę. Sam fakt umownego zobowiązania najemcy do zapłacenia kary nie oznacza, że Wnioskodawca przejmuje obowiązki wynikające z umowy najmu. Wszystkie opłaty wskazane powyżej stanowią dla Wnioskodawcy gwarancje, że Najemcy będą przestrzegać warunków Umowy. W warunkach prowadzenia działalności gospodarczej przez Wnioskodawcę w wielu przypadkach niemożliwe lub nieekonomiczne jest dochodzenie roszczeń od najemców z uwagi na fakt, że ci mają miejsce zamieszkania poza granicami Polski, a często również poza granicami Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Tym samym Wnioskodawca wprowadza w umowach kary, które mają mieć charakter dyscyplinujący i odstraszający. Co jest również istotne wszystkie wyżej wymienione Opłaty mają postać zryczałtowaną, z wyjątkiem Opłat wskazanych w pkt 2 i pkt 6. Wnioskodawca na potrzeby wymierzenia Opłaty nie określa zatem jaka jest realna wartość szkody lub potencjalnej szkody, a jedynie powoduje u Najemcy pewną dolegliwość, która ma go zniechęcić do łamania postanowień umownych, co jednocześnie nie oznacza, że Najemca będzie po zapłaceniu kary wolny od dochodzenia ewentualnych roszczeń przez Wnioskodawcę, na co wyraźnie wskazują zapisy Umowy.

Ponadto w piśmie z dnia 7 czerwca 2022 r. – stanowiącym uzupełnienie wniosku – wskazaliście Państwo, co następuje.

1.W odpowiedzi na pytanie Organu: „Jednoznaczne wskazanie, za jakie czynności określone w Umowie Wnioskodawca pobiera opłaty w ramach rekompensaty (opłaty wskazane w pkt 5 opisu sprawy)? Należy je wymienić. Podanie przykładu np. za przejazd drogami płatnymi jest niewystarczające” Spółka wskazała, że: „Opłaty wskazane w pkt 5 opisu sprawy są pobierane w sytuacjach, gdy na Najemcę w trakcie użytkowania przedmiotu najmu (samochodu osobowego) nałożone zostaną mandaty, kary administracyjne, opłaty za parkowanie, opłaty związane z przejazdem po drogach płatnych, opłaty za wjazd do miast, powstałe w związku z niezgodnym z obowiązującymi przepisami użytkowaniem pojazdu.

Niezależnie od powyższych opłat Najemca pokrywa w pełnej wysokości wszystkie mandaty, kary administracyjne, opłaty za parkowanie, opłaty związane z przejazdem po drogach płatnych, opłaty za wjazd do miast, powstałe w związku z niezgodnym z obowiązującymi przepisami użytkowaniem pojazdu.

Opłaty wskazane w pkt 5 opisu wniosku pobierane przez Spółkę mają wyłącznie charakter prewencyjny/dyscyplinujący dla Najemców”.

2.Z kolei na pytanie: „Jakie konkretnie szkody wystąpią u Wnioskodawcy w związku z brakiem dowodu rejestracyjnego, tablicy rejestracyjnej lub naklejki rejestracyjnej na szybie, uszkodzeniem, zgubieniem lub utratą kluczyka lub pilota od samochodu, zwrotu samochodu z nietrwałymi (tj. dającymi się usunąć w ramach standardowych procedur czyszczących stosowanych w profesjonalnych myjniach) plamami na siedzeniach i tapicerce, w bagażniku, zatankowaniem samochodu niewłaściwym rodzajem paliwa; uszkodzeniem lub utratą kołpaków, felg aluminiowych, felg stalowych (opłaty wskazane w pkt 1 opisu sprawy)?” Wnioskodawca wskazał, że: „Szkody opisane w pkt 1 opisu sprawy mają związek ze zniszczeniami dokonywanymi przez Najemcę na przedmiocie najmu.

Dla wskazanych zdarzeń powstaną następujące szkody po stronie Spółki:

-utrata dowodu rejestracyjnego – zgubienie przez Najemcę dowodu rejestracyjnego oznacza konieczność zgłoszenia zguby dokumentu do właściwego organu administracji publicznej oraz zapłacenia za wydanie nowego dokumentu;

-brak tablicy rejestracyjnej lub naklejki rejestracyjnej na szybie – samochody osobowe w Polsce mają obowiązek posiadania tablicy rejestracyjnej oraz naklejki rejestracyjnej na szybie, dlatego ich utrata oznacza konieczność pozyskania nowej tablicy i naklejki, co wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów po stronie Spółki;

-uszkodzenie, zgubienie lub utrata kluczyka lub pilota od samochodu – ww. szkody kluczyka lub pilota do samochodu uniemożliwiają dalszą eksploatację pojazdu i tym samym osiąganie przychodów z wynajmu przez Spółkę, szkoda ta wymusza na Spółce poniesienie dodatkowych nakładów na naprawę lub pozyskanie nowego kluczyka/pilota do samochodu;

-zwrot samochodu z nietrwałymi (tj. dającymi się usunąć w ramach standardowych procedur czyszczących stosowanych w profesjonalnych myjniach) plamami na siedzeniach i tapicerce, w bagażniku – Spółka wynajmując samochody osobowe dba o wysoki standard udostępnianych pojazdów m.in. wynajmowane przez Spółkę pojazdy są czyste bez plam oraz zabrudzeń. Zabrudzenia pozostawione przez poprzedniego Najemcę wiąże się poniesieniem szkody przez Spółkę, tj. koniecznością doprowadzenia samochodu przez Spółkę (uporządkowania go) do standardu umożliwiającego jego dalszy wynajem na rzecz innych Najemców;

-zatankowanie samochodu niewłaściwym rodzajem paliwa – samochód zatankowany niewłaściwym rodzajem paliwa może zostać poważnie uszkodzony. Taka sytuacja oznacza istotne szkody, aby zapewnić dalszą eksploatację samochodu Spółka musi zorganizować transport pojazdu lawetą do mechanika samochodowego, który musi wykonać spuszczenie niewłaściwego paliwa oraz przeczyszczenie całego układu paliwowego takiego pojazdu. Na ten czas samochód jest wyłączony z użytkowania i nie przynosi Spółce żadnych przychodów, dodatkowo z tytułu jego naprawy Spółka ponosi dodatkowe koszty;

-uszkodzenie lub utrata kołpaków, felg aluminiowych, felg stalowych – Spółka wynajmuje samochody osobowe dba o wysokim standardzie m.in. pojazdy nie posiadają uszkodzeń, czy braków kołpaków, felg aluminiowych, felg stalowych. Ich zagubienie, bądź uszkodzenie przez poprzedniego Najemcę pojazdu oznacza poniesienie szkody przez Spółkę, tj. koniecznością doprowadzenia samochodu przez Spółkę do standardu umożliwiającego dalszy wynajem pojazdu. Na czas uzupełniania braków, czy uszkodzeń Spółka nie może wynajmować pojazdu, co oznacza dla niej utratę przychodów”.

3.Na pytanie o treści: „Jakie konkretnie szkody wystąpią u Wnioskodawcy w związku ze złamaniem zakazu palenia tytoniu, korzystania z papierosów elektronicznych, spożywania alkoholu, zażywania narkotyków w samochodzie; ze złamaniem zakazu przewożenia zwierząt; holowaniem innych pojazdów wynajętym samochodem; udostępnieniem pojazdu osobie nieuprawnionej do kierowania pojazdem; niedozwolonym przemieszczeniem pojazdu poza granice Polski; zwłoką w zwrocie pojazdu po uprzednim wezwaniu (opłaty wskazane w pkt 3 opisu sprawy)?” Wnioskodawca poinformował, że „Spółka posiada określony standard dla wynajmowanych samochodu osobowych. Oferuje przedmiot wynajmu w odpowiednim stanie m.in. technicznym i estetycznym. Złamanie niektórych zakazów wskazanych powyżej może spowodować uszkodzenie pojazdu (np. holowanie innych pojazdów wynajętym samochodem), ryzyko tymczasowego a nawet trwałego pogorszenia jego jakości np. trudne do zwalczenie uciążliwe zapachy dymu papierosowego, konieczność usunięcia sierści przewożonych zwierząt.

Ponadto opisane w pkt 3 opisu sprawy szkody, które może ponieść Spółka oznaczają dłuższy czas wyłączenia pojazdów z eksploatacji np. z uwagi na naprawę usterek powstałych uszkodzenie w trakcie holowania pojazdów, konieczne czyszczenie pojazdu, czy usuwanie uciążliwych zapachów. Powyższe przekłada się z kolei na to, że Spółka nie może w tym czasie wynajmować tych pojazdów, co przyczynia się z kolei do utraty wpływów z ich wynajmu.

Należy jednak podkreślić, że nie za każdym razem kiedy wystąpi jedno z ww. zdarzeń Spółka poniesie szkody (np. udostępnienie pojazdu osobie nieuprawnionej do kierowania pojazdem). Przede wszystkim opłaty te mają mieć charakter mobilizujący Najemców do przestrzegania regulaminu wynajmu pojazdu. W ocenie Spółki zdarzenia wskazane w pkt 3 opisu sprawy, są wysoce ryzykowne, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem mogą, (jednak nie muszą) wywołać określone szkody (opisane powyżej), przez to są to zdarzenia dla Spółki niepożądane, których chce uniknąć”.

4.W odpowiedzi na pytanie o treści: „Jakie konkretne szkody wystąpią u Wnioskodawcy w związku ze złamaniem zakazów/użytkowaniem wynajmowanego pojazdu niezgodnie z Umową, tj. przekroczeniem terminu przeglądu, utratą gwarancji na pojazd z winy Najemcy (osoby kierującej pojazdem); opłatą za usługę mycia pojazdu; odbiorem pojazdu z zagranicy z przyczyny leżącej po stronie Najemcy; uzupełnieniem paliwa (opłaty wskazane w pkt 4 opisu sprawy)?” Wnioskodawca wskazał, co następuje.

Spółka posiada określony standard dla wynajmowanych samochodu osobowych. Równocześnie od Najemców pojazdów również wymaga zachowania go w określonym stania jak i użytkowania z pewnymi standardami określonymi przez Spółkę w Umowie. Jeżeli Spółka oferuje przedmiot wynajmu w odpowiednim stanie m.in. technicznym i estetycznym, to oznacza, że po zakończeniu Najmu przez jednego użytkownika doprowadza samochód osobowy do ustalonych przez siebie standardów przed wynajmem pojazdu przez innego użytkownika. Złamanie niektórych zakazów wskazanych powyżej może spowodować koniecznością przywrócenia tych standardów (np. opłaty za mycie pojazdu, czy uzupełnienie poziomu paliwa).

Inne opłaty takie jak przekroczenie terminu przeglądu, utrata gwarancji na pojazd z winy Najemcy (osoby kierującej pojazdem) czy odbiorem pojazdu z zagranicy z przyczyny leżącej po stronie Najemcy oznacza dodatkowe koszty, które musi ponieść Spółka w przypadku wystąpienia tych zdarzeń, które by nie powstały gdyby do takiego zdarzenia nie doszło. Przykładowo przekroczenie terminu przeglądu może spowodować konieczność uiszczenia dodatkowej kary, czy mandatu (oprócz kosztu przeglądu technicznego). Podobnie w przypadku utraty gwarancji, w wyniku utraty Spółka może być zobowiązana do pokrycia dodatkowych kosztów (np. napraw, remontów), które gdyby nie utrata gwarancji nie byłyby finansowane ze środków Spółki a producenta pojazdu. Z kolei odbiór pojazdu z zagranicy wiąże się z kosztami sprowadzenia pojazdu przez Spółkę (np. nabycia specjalistycznej usługi transportu pojazdu) do Polski skąd Spółka wynajmuje swoje pojazdy Najemcom.

Należy jednak podkreślić, że nie za każdym razem kiedy wystąpi jedno z ww. zdarzeń Spółka poniesie szkody (np. przekroczenie terminu przeglądu technicznego). Przede wszystkim opłaty te mają mieć charakter mobilizujący Najemców do przestrzegania regulaminu wynajmu pojazdu. Spółka ocenia zdarzenia wskazane w pkt 4 opisu sprawy, jako wysoce ryzykowne, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem mogą, (jednak nie muszą) wywołać określone szkody (opisane powyżej), przez to są to zdarzenia dla Spółki niepożądane, których chce uniknąć. Ponadto wystąpienie ww. zdarzeń może wiązać się z wysokimi kosztami dla Spółki (np. utrata gwarancji dla pojazdu).

5.Z kolei na pytanie o treści: „Czy w przypadku niedopełnienia obowiązków ciążących na Najemcy wynikających z Umowy, tj. przekroczenia terminu przeglądu, utraty gwarancji na pojazd z winy Najemcy (osoby kierującej pojazdem); mycia pojazdu; odbiorem pojazdu z zagranicy z przyczyny leżącej po stronie Najemcy Wnioskodawca sam dokonuje tych czynności w ramach swojej działalności gospodarczej? Jeśli nie, to w jaki sposób się to odbywa?” Wnioskodawca wskazał, że: „Spółka zajmuje się naprawą ww. szkód i doprowadzeniem samochodów osobowych do właściwego stanu. Nie wykonuje jednak tych czynności samodzielnie, a zleca ich wykonanie wyspecjalizowanym podmiotom, przykładowo organizuje wykonanie zaległego przeglądu technicznego w ten sposób, że zleca jego wykonanie wyspecjalizowanemu podmiotowi. Spółka nie posiada zasobów w ramach wykonywanej działalności gospodarczej do samodzielnego sporządzenia takiego przeglądu. Podobnie sytuacja prezentuje się w przypadku mycia pojazdów czy odbiorem pojazdów z zagranicy – zleca te usługi specjalistycznym podmiotom”.

6.W odpowiedzi na pytanie: „Jednoznaczne wskazanie, czy Wnioskodawca pobierając ww. opłaty za niedopełnienie obowiązków ciążących na Najemcy wynikających z Umowy/złamanie zakazów/użytkowanie wynajmowanego pojazdu niezgodnie umową, zwalnia Najemcę z naprawienia szkody (jeśli faktycznie powstanie) i przejmuje ten obowiązek? Informacji należy udzielić odrębnie w odniesieniu do każdego ze zdarzeń wskazanych w punktach 1-6 wniosku wskazano, że: „Spółka nie zwalnia Najemcy z naprawienia szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu (w odniesieniu do zdarzeń w punktach nr 1-6 opisanych we wniosku). Wniesienie opłaty nie powoduje wygaśnięcia roszczenia ze strony Spółki. Pobieranie opłat przez Spółkę jest niezależne od wypełnienia obowiązków wynikających z Umowy najmu samochodu osobowego. Opłaty te mają przede wszystkim dyscyplinowanie użytkowników pojazdów do stosowania się do warunków wynikających z Umowy”.

7.W odpowiedzi na pytanie o treści: „W jaki sposób kalkulowana jest wysokość ww. opłat, od jakich czynników jest uzależniona? Czy wysokość opłaty jest obliczana np. w oparciu o koszt późniejszej naprawy pojazdu lub przywrócenia go do stanu pierwotnego? Informacji należy udzielić odrębnie w odniesieniu do każdego ze zdarzeń wskazanych w punktach 1-6 wniosku”, Wnioskodawca wskazał, że: „Wysokość opłat jest kalkulowana w zależności od oszacowanego przez Spółkę poziomu ryzyka wystąpienia wydarzeń (opisanych w punktach nr 1-6 wniosku). Wyższe ryzyko wystąpienia danego zdarzenia, czy też ryzyko powstania wysokiej szkody z tego tytułu oznacza wyższą opłatę pobieraną przez Spółkę w przypadku wystąpienia określonego zdarzenia.

Wysokość opłaty ma mieć charakter zniechęcający Najemcę do wywołania zdarzeń opisanych we wniosku”.

8.Z kolei na pytanie o treści: „Jakiego rodzaju korzyści uzyska Wnioskodawca w związku z wniesionymi opłatami wskazanymi w pkt 1-6 opisu sprawy? Informacji należy udzielić odrębnie w odniesieniu do każdego ze zdarzeń wskazanych w punktach 1-6 wniosku” Spółka wskazała, że: „W odniesieniu do wszystkich zdarzeń opisanych we wniosku (w punktach nr 1-6) Wnioskodawca poinformował, że Spółka ma na celu uzyskać efekt odstraszający i dyscyplinujący Najemców. Ma na celu przede wszystkim działania mobilizujące Najemców do zapobiegania wydarzeń, które są dla Spółki niepożądane.

Z doświadczenia Spółki wynika, że brak takich kar w Umowie wiąże się z wyższą częstotliwością występowania zdarzeń opisanych we wniosku (w punktach nr 1-6). Tym samym Spółka zdecydowała się na wprowadzenie opłat, żeby poziom przestrzegania zapisów Umowy był wyższy wśród Najemców”.

9.Na pytanie: „Czy dokonane opłaty (wskazane w pkt 1-6 opisu sprawy) będą uwzględniane w przypadku dochodzenia ewentualnych roszczeń przez Wnioskodawcę, tym samym będą umniejszały te roszczenia (w tym opłaty z tytułu zwolnienia Najemcy z naprawienia szkody – jeśli faktycznie powstanie)?” Spółka wskazała, że: „Dokonane opłaty (opisane w punkcie nr 1-6 wniosku) nie będą uwzględniane w przypadku dochodzenia ewentualnych roszczeń przez Spółkę, nie zwalniają one Najemcy z naprawienia szkody. Pobierane opłaty są niezależne od wysokości powstałych roszczeń”.

Pytanie

1.Czy Opłaty pobierane w przypadku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (uszkodzenie samochodu przez Najemcę) opisane szczegółowo w pkt 1 stanu faktycznego powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?

2.Czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy opisane w pkt 2 stanu faktycznego powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?

3.Czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w wyniku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (złamanie zakazów, użytkowania niezgodnie z Umową) opisane szczegółowo w pkt 3 stanu faktycznego powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?

4.Czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (niedopełnienie ciążących na Najemcy obowiązków wynikających z Umowy) opisane szczegółowo w pkt 4 stanu faktycznego powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?

5.Czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę jako rekompensata za dodatkowe kary/opłaty /mandaty opisane szczegółowo w pkt 5 stanu faktycznego otrzymane przez Najemcę powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?

6.Czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku przedterminowego rozwiązania Umowy najmu pojazdu z winy Najemcy opisane szczegółowe w pkt 6 stanu faktycznego powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Stanowisko Wnioskodawcy:

1.Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (uszkodzenie samochodu przez Najemcę) opisane szczegółowo w pkt 1 stanu faktycznego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

2.Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy opisane w pkt 2 stanu faktycznego, nie podlegają opodatkowaniu podatek VAT.

3.Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w wyniku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (złamanie zakazów, użytkowanie niezgodnie z Umową) opisane szczegółowo w pkt 3 stanu faktycznego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

4.Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (niedopełnienie ciążących na Najemcy obowiązków wynikających z Umowy) opisane szczegółowo w pkt 4 stanu faktycznego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

5.Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku otrzymania przez Najemcę mandatów, karnych opłat, kar administracyjnych itp. w ramach użytkowania wynajmowanego samochodu opisane szczegółowo w pkt 5 stanu faktycznego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

6.Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku przedterminowego rozwiązania Umowy najmu pojazdu z winy Najemcy opisane szczegółowo w pkt 6 stanu faktycznego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy.

Część ogólna.

Świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT.

W myśl art. art. 5 ust. 1 pkt 1 opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów oraz świadczenie usług.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy – przez świadczenie usług – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści przywołanego przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, w ocenie Wnioskodawcy wynika generalna zasada, zgodnie z którą usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Co do zasady zatem każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi usługę w rozumieniu ustawy o VAT, przy czym muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

-w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

-świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wyłącznie, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenia musi być zatem należne za wykonanie tego świadczenia.

W tym miejscu wskazać należy, że kwestia odpłatności była przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C- 102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto, gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Z kolei w orzeczeniu wydanym w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma TSUE podkreślił, że usługi są świadczone za wynagrodzeniem (tj. podlegają opodatkowaniu) wówczas, gdy istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym otrzymane przez świadczącego usługę wynagrodzenie stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Powyższe stanowisko Trybunału znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych. Przykładowo wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 czerwca 2015 r., sygn. akt II SA/Wa 3358/14, w którym Sąd wyraził identyczny pogląd, jak TSUE. Sąd ten orzekł, iż: Za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być relacje, w których:

-istnieje jakiś związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

-wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

-istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

-odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

-istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Uregulowanie kar umownych na gruncie Kodeksu cywilnego

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy przywołać przepisy prawa cywilnego regulujące najem. Zgodnie z art. 659 § 1 ustawy – Kodeks cywilny (dalej: KC), przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Stan i utrzymanie rzeczy w okresie najmu reguluje art. 662 § 1-3 KC. Wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu. Drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę. Jeżeli rzecz najęta uległa zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący odpowiedzialności nie ponosi, wynajmujący nie ma obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego.

W myśl art. 666 § 1 i 2 KC, najemca powinien przez czas trwania najmu używać rzeczy najętej w sposób w umowie określony, a gdy umowa nie określa sposobu używania – w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Jeżeli w czasie trwania najmu okaże się potrzeba napraw, które obciążają wynajmującego, najemca powinien zawiadomić go o tym niezwłocznie.

Natomiast zgodnie z art. 667 § 2 KC, jeżeli najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub z przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo gdy rzecz zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie, wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.

W myśl art. 677 KC, roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

Z powyższych przepisów wynika, że najemca jest obowiązany używać rzeczy w sposób określony w umowie, a gdy umowa nie określa sposobu używania – w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Sankcja za naruszenie wspomnianego obowiązku najemcy została zamieszczona w art. 667 § 2 ustawy – Kodeks cywilny. Zatem wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia. Wynajmującemu przysługują również roszczenia przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy.

Kary umowne.

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują przepisy Działu II "Skutki niewykonania zobowiązań" ustawy – Kodeks cywilny. I tak, zgodnie z art. 483 § 1 KC, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 KC, jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę.

Z cyt. wyżej art. 483 § 1 KC, wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań. Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Natomiast, zgodnie z art. 483 § 1 KC, w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody.

Kara umowna, jak wynika z art. 483 KC, jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, które zgodnie z zasadą swobody umów może być wprowadzone do treści umowy. Ma ona na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami poprzez skłonienie strony zobowiązanej do ścisłego wypełnienia zobowiązania. Stanowi ona niejako gwarancję spełnienia świadczenia przez dłużnika. Kara umowna pełni funkcję kompensacyjną, symplifikacyjną, stymulacyjną oraz represyjną (vide. Kodeks cywilny, Komentarz pod redakcją J. Ciszewskiego i P. Nazuruka).

Z uwagi na powyższe regulacje prawne należy wskazać, że kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

W ocenie Wnioskodawcy, Opłaty, o których mowa w pytaniach nr 1-5 do niniejszego wniosku mają charakter kar umownych.

Uzasadnienie szczegółowe dot. stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1-4

Przenosząc przywołane przepisy na grunt zdarzenia, w jakim Wnioskodawca występuje z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej należy stwierdzić, że Opłaty należne Spółce od Najemców nie są świadczeniami spełniającym definicję świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT, nie spełniają bowiem wszystkich warunków koniecznych do uznanie ich za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT, tj.:

1)świadczonej usłudze nie odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie) – otrzymywane środki nie mają bowiem formy wynagrodzenia za usługę. Wysokość Opłat jest ryczałtowa i nie jest w żaden sposób skorelowana wysokością szkody, straty lub potencjalnej szkody czy straty,

2)w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) nie jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia – Najemca nie uzyskuje bowiem żadnej korzyści z tytułu poniesienia Opłaty. Nie jest zwolniony z dochodzenia roszczeń ze strony Wnioskodawcy nie zamierza wykonywać świadczenia wzajemnego, bowiem Wnioskodawca nie zamierzał ani nie zamierza dokonywać żadnych świadczeń z tytułu wniesienia Opłaty, ani tolerować określonego zachowania za wynagrodzeniem, a ma zamiar jedynie powstrzymać Najemcę od konkretnych czynności.

Opłaty, którymi Wnioskodawca obciąża Najemców mają wyłącznie charakter prewencyjny/sankcyjny, nie stanowią odpłatności za wyświadczoną usługę. W zamian za pobraną Opłatę Najemcy nie przysługuje żadne świadczenie wzajemne ze strony Wnioskodawcy. Najemca w żadnym wypadku nie akceptuje i nie wyraża zgody na zdarzenia objęte niniejszym wnioskiem niemniej mając na uwadze, że w praktyce jednak występują została podjęta decyzja o wprowadzeniu Opłat. Opłaty mają za zadanie dyscyplinowanie Najemców do przestrzegania warunków Umowy, co pozwala utrzymywać Spółce wynajmowane pojazdy w dobrym stanie, a także zapobiegać uszkodzeniom bądź zniszczeniom pojazdów. Umieszczenie Opłat w Umowie ma stanowić dla Najemcy wyraźne wskazanie, że Wnioskodawca nie toleruje takiego sposobu użytkowania pojazdów.

W opisanej sytuacji, Wnioskodawca nie świadczy na rzecz Najemcy żadnych usług, jedynie realizuje przysługujące jej uprawnienia wynikające z Umowy. Natomiast w skutek zapłaty kary umownej Najemca ponosi jedynie ekonomiczne skutki działania niezgodnego z postanowieniami zawartych umów (rekompensując Spółce w pewnej mierze poniesione straty). Tym samym ponoszone przez Najemcę Opłaty nie stanowią czynności mających charakter świadczenia usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W rezultacie ww. Opłaty nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Powyższą kwalifikację dodatkowych Opłat pobieranych w następstwie uszkodzenia wynajmowanego pojazdu (pkt 1 stanu faktycznego), złamanie zakazów / użytkowanie wynajmowanego pojazdu niezgodnie z Umową (pkt 2) czy też niedopełnienia obowiązków ciążących na Najemcy wynikających z Umowy (pkt 3), jako niepodlegających opodatkowaniu VAT potwierdzają wyroki sądów administracyjnych, przykładowo NSA z 31 lipca 2020 r. (sygn. akt I FSK 1799/17). Wyrok dotyczył spółki prowadzącej działalność w zakresie wynajmu samochodów. W umowach obsługi pojazdów zawieranych z klientami przewidziane zostały ryczałtowe kary umowne m.in. z tytułu palenia tytoniu we wnętrzu samochodu, zaniechania zawarcia umowy ubezpieczenia czy niewykonania przeglądu okresowego zgodnie z planem obsługi pojazdu. NSA w wyroku orzekł następujące:

Inna jest jednak sytuacja w przypadku kar umownych za palenie tytoniu w pojeździe, za zaniechanie zawarcia umowy ubezpieczenia, za niewykonanie przeglądu okresowego, za przewożenie zwierząt oraz niezgłoszenie szkody w terminie. Jak słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji by można mówić o świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u. winien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść. Związek pomiędzy otrzymywaną odpłatnością, a świadczeniem musi być bezpośredni i na tyle wyraźny aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Jak wynika z opisu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku kary umowne za palenie tytoniu w pojeździe, zaniechanie zawarcia umowy ubezpieczenia, niewykonanie przeglądu okresowego, za przewożenie zwierząt oraz niezgłoszenie szkody w terminie mają na celu zniechęcenie najemców pojazdów do działań niepożądanych. Mają więc charakter prewencyjny odstraszający, stanowią środek który może przyczynić się do zaniechania działań naruszających określone reguły użytkowania pojazdów.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy, wskazanych Opłaty pobieranych od Najemców wynikających z użytkowania pojazdu niezgodnie z Umową (uszkodzenie pojazdu, złamanie zakazów bądź niedopełnienie obowiązków wynikających z Umowy) nie należy traktować jako wynagrodzenia za świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT, ponieważ mają one wyłącznie charakter prewencyjny i służą zniechęceniu Najemcy od wykonywania niepożądanych czynności z przedmiotem najmu oraz zapobiegają uszkodzeniom pojazdów. Warto również podkreślić, że Wnioskodawca nie godzi się na wykorzystanie pojazdów w ten sposób. Ponadto wraz z pobraniem Opłat Najemcom nie przysługuje w zamian za nie żadne świadczenie wzajemne.

Uzasadnienie szczegółowe dot. stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 5

Zdaniem Wnioskodawcy, również Opłaty rekompensujące kary/opłaty/mandaty otrzymane przez Najemców nie będą podlegać opodatkowaniu VAT.

Opłaty, o których mowa w pkt 4 stanu faktycznego są pobierane przez Wnioskodawcę w sytuacji, której Najemcy zagubili bilety parkingowe niezbędne do dokonania płatności za parking. Drugim przypadkiem jest pobieranie Opłat w sytuacji, kiedy Najemca otrzyma mandat lub inną karę. Powyższe wiąże się z poniesieniem dodatkowych kosztów przez Wnioskodawcę w postaci obsługi administracyjnej dla otrzymanej kary np. w postaci konieczności uiszczenia opłaty na rzecz danej instytucji, wskazany rachunek bankowy/ przekazanie Najemcy informacji o otrzymanym mandacie.

W zbliżonym stanie faktycznym (dotyczącym również opłat administracyjnych) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 31 stycznia 2017 r., sygn. 0461-ITPP2.4512.927.2016.1.RS. wyjaśnił, że opłaty o charakterze administracyjnym takie jak np. opłata za udzielenie informacji o użytkowniku pojazdu, jaką firma leasingowa obciąża leasingobiorcę w związku z popełnieniem wykroczenia drogowego, nie podlega opodatkowaniu VAT. Organ podatkowy wskazał, że: „(...) oplata z tytułu udzielenia informacji o użytkowniku pojazdu, którą leasingodawca obciąża Pana, nie może być traktowana jako wynagrodzenie za dostawę towaru lub świadczenie usług, gdyż nie nabywa Pan żadnego świadczenia, z którego mógłby odnieść (chociażby potencjalnie) konkretną korzyść o charakterze majątkowym”.

Powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, oznacza, że dodatkowe opłaty o charakterze administracyjnym, podobnie jak wspomniane opłaty za udzielenie informacji, mają charakter rekompensacyjny. Wraz z poniesieniem przedmiotowej Opłaty przez Najemcę wiąże się konieczność wykonania dodatkowych czynności o charakterze administracyjnym, trudno jednak mówić w tym przypadku o wyświadczeniu usługi przez Wnioskodawcę. Najemca wraz z uiszczeniem Opłaty nie nabywa bowiem żadnego świadczenia wzajemnego.

Tym samym ponoszone przez Najemców Opłaty na rzecz Wnioskodawcy Opłaty rekompensujące kary/opłaty/mandaty otrzymane przez Najemców nie mają, zdaniem Wnioskodawcy, związku z czynnościami mającymi charakter świadczenia usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W rezultacie ww. Opłaty nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Uzasadnienie szczegółowe dot. stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 6

W sytuacji przedterminowego rozwiązania Umowy wynikającego z winy Najemcy Wnioskodawcy przysługuje na podstawie zawartej Umowy możliwość obciążenia Najemcy karą umowną. Opłata ta nie stanowi jednak wynagrodzenia za żadną usługę (np. wynajmu samochodu) lecz ma charakter odszkodowania, mającego na celu zrekompensowanie Wnioskodawcy utraconych korzyści, jakie uzyskałaby gdyby Najemca wywiązywał się z obowiązków wynikających z umowy i nie doszłoby do jej rozwiązania z winy Najemcy. Kara pozwala też zrekompensować zakładaną przez Wnioskodawcę rentowność z Umowy najmu, co w ocenie Wnioskodawcy oznacza, że Opłata ta stanowi odszkodowanie.

Przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 KC) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 KC).

Zgodnie z art. 471 KC, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Stosownie natomiast do postanowień art. 361 § 1 i § 2 KC, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z powyższego wynika, że istota odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego dana kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu otrzymywanych Opłat, jako podlegających bądź niepodlegających opodatkowaniu VAT, należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W opisanej sytuacji, Wnioskodawca nie świadczy na rzecz Najemcy żadnych usług, jedynie realizuje przysługujące jej uprawnienia wynikające z Umowy. Natomiast w skutek zapłaty tej Opłaty Najemca nie uzyskuje żadnego świadczenia ze strony Wnioskodawcy. Najemca ponosi jedynie ekonomiczne skutki działania niezgodnego z postanowieniami zawartych umów (rekompensując Wnioskodawcy straty).

Tym samym ponoszone przez Najemcę Opłaty na rzecz Wnioskodawcy z tytułu kary umownej nie mają związku z czynnością mającą charakter świadczenia usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W rezultacie kara z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy z winy Najemcy wynikającej z naruszeń postanowień umowy nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Powyższe stanowisko znajduje również potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych. Stanowisko, iż kara za przedterminowe rozwiązanie umowy najmu pojazdu samochodowego z winy Najemcy (naruszenie przez niego warunków umowy) nie stanowi usługi podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług potwierdził m.in.:

-Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z 22 grudnia 2016 r., sygn. 2461- IBPP2.4512.735.2016.2 EJu,

-Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 3 października 2014 r., sygn. IPPP1/443-1083/14-3/AW,

-Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 10 marca 2016 r., sygn. IPPP1 /4512-1283/15-2/BS.

Warto również w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem sądowym, odszkodowanie za wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu powinno podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT jedynie w przypadku gdy dochodzi do niego za porozumieniem stron (NSA w wyroku z 6 października 2017 r., sygn. akt I FSK 182/16).

Reasumując, uwzględniając, iż zapłata kary w związku z przedterminowym rozwiązaniem Umowy stanowi rekompensatę dla Wnioskodawcy za utracone korzyści, płatność ta nie będzie stanowić wynagrodzenia za świadczenie usług i tym samym nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. 

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie:

-podlegania opodatkowaniu Opłat pobieranych w następstwie uszkodzenia wynajmowanego pojazdu lub zgubienia jego elementów wskazanych w pkt 1 opisu sprawy (pytanie oznaczone we wniosku nr 1) – jest prawidłowe;

-podlegania opodatkowaniuwpłat zryczałtowanej kwoty za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy wskazanych w pkt 2 opisu sprawy (część pytania oznaczonego we wniosku nr 2) – jest prawidłowe;

-podlegania opodatkowaniu Opłaty w wysokości kosztów za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy wskazanych w pkt 2 opisu sprawy (część pytania oznaczonego we wniosku nr 2) – jest nieprawidłowe;

-podlegania opodatkowaniu Opłat pobieranych z tytułu złamania zakazów oraz użytkowania pojazdu niezgodnie z Umową wskazanych w pkt 3 opisu sprawy (pytanie oznaczone we wniosku nr 3) – jest prawidłowe;

-podlegania opodatkowaniu Opłat pobieranych z tytułu niedopełnienia obowiązków ciążących na Najemcy wynikających z Umowy wskazanych w pkt 4 opisu sprawy (pytanie oznaczone we wniosku nr 4) – jest prawidłowe;

-podlegania opodatkowaniu Opłat pobieranych z tytułu rekompensaty za dodatkowe kary, opłaty i mandaty otrzymane przez Najemcę wskazanych w pkt 5 opisu sprawy (pytanie oznaczone we wniosku nr 5) – jest prawidłowe;

-podlegania opodatkowaniu Opłat pobieranych z tytułu przedterminowego rozwiązania Umowy najmu pojazdu z winy Najemcywskazanych w pkt 6 opisu sprawy (pytanie oznaczone we wniosku nr 6) – jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Z treści przywołanego przepisu art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też należy stwierdzić, że definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów”. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Co do zasady, każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi usługę w rozumieniu ustawy. Przy czym muszą być spełnione następujące warunki:

-w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

-świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług. Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem usług, a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz świadczącego usługę, oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.

Należy wskazać, że umowa najmu jest cywilnoprawną umową nakładającą na strony – zarówno wynajmującego, jak i najemcę – określone przepisami obowiązki.

Jak wynika z art. 659 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.), zwanej dalej „Kodeksem cywilnym”:

Stosownie do art. 662 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 666 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 667 Kodeksu cywilnego:

Przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem, w niezbędnym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie tego ostatniego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Kodeks cywilny, rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 Kodeksu cywilnego) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do art. 471 Kodeksu cywilnego:

Natomiast w myśl art. 415 Kodeksu cywilnego:

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują natomiast przepisy Działu II Kodeksu cywilnego – „Skutki niewykonania zobowiązań”. Zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych.

Z cytowanego wyżej art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań (wyrok SN z 8 sierpnia 2008 r., V CSK 85/08). Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczoną redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań i kar umownych nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. Ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Natomiast zgodnie z art. 361 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego:

Odwołując się zatem do art. 361 i art. 471 Kodeksu cywilnego należy stwierdzić, że istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie występuje świadczenie w zamian za wynagrodzenie, a zatem otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Także w przypadku, gdy odszkodowanie wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jego istota sprowadza się do naprawienia wyrządzonej w związku z tym szkody. Innymi słowy, przesłanką odszkodowania przewidzianego w art. 471 Kodeksu cywilnego jest nie samo niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, a spowodowanie tym szkody w rozumieniu art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego.

Należy więc powtórzyć, że ustalanie statusu wypłacanej kary umownej/odszkodowania, jako podlegającej bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Jak już wskazano powyżej, pod pojęciem usługi (świadczenia) w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przesłanką dla uznania danego działania, powstrzymania się od działania bądź tolerowania czynności lub sytuacji za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, jest łącznie spełnienie następujących warunków:

-        w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

-        świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

W pierwszej kolejności wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą ustalenia, czy Opłaty pobierane w przypadku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (uszkodzenie samochodu przez Najemcę) opisane szczegółowo w pkt 1, tj. z tytułu braku dowodu rejestracyjnego, tablicy rejestracyjnej lub naklejki rejestracyjnej na szybie, uszkodzenia, zgubienia lub utraty kluczyka lub pilota od samochodu, zwrot samochodu z nietrwałymi (tj. dającymi się usunąć w ramach standardowych procedur czyszczących stosowanych w profesjonalnych myjniach) plamami na siedzeniach tapicerce, w bagażniku; zatankowania samochodu niewłaściwym rodzajem paliwa; uszkodzenia lub utraty kołpaków, felg aluminiowych, felg stalowych podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wnioskodawca w opisie sprawy wskazał, że dla wskazanych zdarzeń powstaną następujące szkody po stronie Spółki:

-    utrata dowodu rejestracyjnego – zgubienie przez Najemcę dowodu rejestracyjnego oznacza konieczność zgłoszenia zguby dokumentu do właściwego organu administracji publicznej oraz zapłacenia za wydanie nowego dokumentu;

-    brak tablicy rejestracyjnej lub naklejki rejestracyjnej na szybie – samochody osobowe w Polsce mają obowiązek posiadania tablicy rejestracyjnej oraz naklejki rejestracyjnej na szybie, dlatego ich utrata oznacza konieczność pozyskania nowej tablicy i naklejki, co wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów po stronie Spółki;

-    uszkodzenie, zgubienie lub utrata kluczyka lub pilota od samochodu – ww. szkody kluczyka lub pilota do samochodu uniemożliwiają dalszą eksploatację pojazdu i tym samym osiąganie przychodów z wynajmu przez Spółkę, szkoda ta wymusza na Spółce poniesienie dodatkowych nakładów na naprawę lub pozyskanie nowego kluczyka/pilota do samochodu;

-    zwrot samochodu z nietrwałymi (tj. dającymi się usunąć w ramach standardowych procedur czyszczących stosowanych w profesjonalnych myjniach) plamami na siedzeniach i tapicerce, w bagażniku – Spółka wynajmując samochody osobowe dba o wysoki standard udostępnianych pojazdów m.in. wynajmowane przez Spółkę pojazdy są czyste bez plam oraz zabrudzeń. Zabrudzenia pozostawione przez poprzedniego Najemcę wiąże się poniesieniem szkody przez Spółkę, tj. koniecznością doprowadzenia samochodu przez Spółkę (uporządkowania go) do standardu umożliwiającego jego dalszy wynajem na rzecz innych Najemców;

-    zatankowanie samochodu niewłaściwym rodzajem paliwa – samochód zatankowany niewłaściwym rodzajem paliwa może zostać poważnie uszkodzony. Taka sytuacja oznacza istotne szkody, aby zapewnić dalszą eksploatację samochodu Spółka musi zorganizować transport pojazdu lawetą do mechanika samochodowego, który musi wykonać spuszczenie niewłaściwego paliwa oraz przeczyszczenie całego układu paliwowego takiego pojazdu. Na ten czas samochód jest wyłączony z użytkowania i nie przynosi Spółce żadnych przychodów, dodatkowo z tytułu jego naprawy Spółka ponosi dodatkowe koszty;

-    uszkodzenie lub utrata kołpaków, felg aluminiowych, felg stalowych – Spółka wynajmuje samochody osobowe dba o wysoki standard, m.in. pojazdy nie posiadają uszkodzeń, czy braków kołpaków, felg aluminiowych, felg stalowych. Ich zagubienie bądź uszkodzenie przez poprzedniego Najemcę pojazdu oznacza poniesienie szkody przez Spółkę, tj. koniecznością doprowadzenia samochodu przez Spółkę do standardu umożliwiającego dalszy wynajem pojazdu. Na czas uzupełniania braków czy uszkodzeń Spółka nie może wynajmować pojazdu, co oznacza dla niej utratę przychodów.

Należy zauważyć, że – jak wynika z opisu sprawy – Wnioskodawca pobierając ww. opłaty za niedopełnienie obowiązków ciążących na Najemcy wynikających z Umowy/złamanie zakazów/użytkowanie wynajmowanego pojazdu niezgodnie umową, nie zwalnia Najemcy z naprawienia ww. szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu, a wniesienie opłaty nie powoduje wygaśnięcia roszczenia z tytułu ww. zdarzeń (wskazanych w pkt 1 opisu sprawy). Wnioskodawca wskazał również, że wprowadzane w umowach kary mają mieć charakter dyscyplinujący i odstraszający. Wysokość opłat jest kalkulowana w zależności od oszacowanego przez Spółkę poziomu ryzyka wystąpienia zdarzeń. Wnioskodawca wskazał, że wysokość opłat jest kalkulowana w zależności od oszacowanego przez Spółkę poziomu ryzyka wystąpienia wydarzeń. Wyższe ryzyko wystąpienia danego zdarzenia, czy też ryzyko powstania wysokiej szkody z tego tytułu oznacza wyższą opłatę pobieraną przez Spółkę w przypadku wystąpienia określonego zdarzenia. Z doświadczenia Spółki wynika – jak wskazano w opisie sprawy – że brak takich kar w Umowie wiąże się z wyższą częstotliwością występowania zdarzeń opisanych we wniosku, tym samym Spółka zdecydowała się na wprowadzenie opłat, żeby poziom przestrzegania zapisów Umowy był wyższy wśród Najemców. Dokonane ww. opłaty nie będą uwzględniane w przypadku dochodzenia ewentualnych roszczeń przez Spółkę, nie zwalniają one Najemcy z naprawienia szkody. Pobierane opłaty są niezależne od wysokości powstałych roszczeń.

W związku z powyższym Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę od Najemcy z tytułu: braku dowodu rejestracyjnego, tablicy rejestracyjnej, naklejki rejestracyjnej na szybie, uszkodzenia, zgubienia, utraty kluczyka lub pilota od samochodu, zwrotu samochodu z nietrwałymi (tj. dającymi się usunąć w ramach standardowych procedur czyszczących stosowanych w profesjonalnych myjniach) plamami na siedzeniach tapicerce, w bagażniku; zatankowania samochodu niewłaściwym rodzajem paliwa; uszkodzenia lub utraty kołpaków, felg aluminiowych, felg stalowych, które nie zwalniają/nie będą zwalniały klienta z naprawienia ww. szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu, nie stanowią/nie będą stanowiły wynagrodzenia za dostawę towarów i świadczenie usług, gdyż nie występuje/nie wystąpi świadczenia wzajemne i w związku z tym, opłaty te nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Wątpliwości Spółki dotyczą również ustalenia, czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy, których cechą charakterystyczną jest obowiązek wpłaty zryczałtowanej kwoty oraz kosztów poniesionych przez Wnioskodawcę na przywrócenie stanu pierwotnego powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT (pytanie oznaczone we wniosku nr 2).

Cechą charakterystyczną Opłat pobieranych przez Spółkę za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy – jak wskazał Wnioskodawca w opisie sprawy – jest obowiązek wpłaty zryczałtowanej kwoty oraz kosztów poniesionych przez Wnioskodawcę na przywrócenie stanu pierwotnego.

Wnioskodawca wskazał również, że Spółka nie zwalnia Najemcy z naprawienia szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu, a wniesienie opłaty nie powoduje wygaśnięcia roszczenia z tytułu ww. zdarzeń (wskazanych w pkt 2 opisu sprawy). Wprowadzane w umowach kary mają mieć charakter dyscyplinujący i odstraszający. Wysokość opłat jest kalkulowana w zależności od oszacowanego przez Spółkę poziomu ryzyka wystąpienia zdarzeń. Wnioskodawca wskazał, że wysokość opłat jest kalkulowana w zależności od oszacowanego przez Spółkę poziomu ryzyka wystąpienia wydarzeń. Wyższe ryzyko wystąpienia danego zdarzenia, czy też ryzyko powstania wysokiej szkody z tego tytułu oznacza wyższą opłatę pobieraną przez Spółkę w przypadku wystąpienia określonego zdarzenia. Z doświadczenia Spółki wynika – jak wskazano w opisie sprawy – że brak takich kar w Umowie wiąże się z wyższą częstotliwością występowania zdarzeń opisanych we wniosku, tym samym Spółka zdecydowała się na wprowadzenie opłat, żeby poziom przestrzegania zapisów Umowy był wyższy wśród Najemców. Dokonane opłaty nie będą uwzględniane w przypadku dochodzenia ewentualnych roszczeń przez Spółkę, nie zwalniają one Najemcy z naprawienia szkody. Pobierane opłaty są niezależne od wysokości powstałych roszczeń.

W związku z powyższym wpłata zryczałtowanej kwoty w związku z ww. zdarzeniami nie stanowi/nie będzie stanowiła wynagrodzenia za dostawę towarów i świadczenie usług, gdyż nie występuje/nie wystąpi świadczenia wzajemne i w związku z tym opłaty te nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 w zakresie podlegania opodatkowaniu wpłaty zryczałtowanej kwoty za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Natomiast w odniesieniu do Opłat pobieranych z tytułu kosztów poniesionych przez Wnioskodawcę na przywrócenie stanu pierwotnego pojazdu należy wskazać, co następuje.

Jak już stwierdzono powyżej, usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Czynność podlega więc opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka w przypadku demontażu, zamiany części samochodu lub dokonania przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy, a tym samym w związku z naruszeniem przez Najemcę zapisów Umowy obciąża go kosztami poniesionymi przez Wnioskodawcę na przywrócenie stanu pierwotnego. Tym samym Spółka sama przejmuje obowiązek naprawienia szkody w zamian za opłatę.

Zatem w przypadku przedmiotowych Opłat – w związku z zawartą umową cywilnoprawną – mamy do czynienia ze świadczeniami wzajemnymi, bezpośrednimi i ekwiwalentnymi, polegającymi z jednej strony na przejęciu zobowiązań najemcy, z drugiej strony – na zapłacie określonego wynagrodzenia, stanowiącego rzeczywisty koszt przywrócenia Pojazdu do stanu pierwotnego.

W konsekwencji ww. Opłaty należy traktować jako wynagrodzenie za świadczenie wykonywane przez Wnioskodawcę. Należy zwrócić uwagę, że w tym przypadku możliwe jest wskazanie konkretnego beneficjenta usługi, a więc korzystającego z usługi, który w związku z zaistnieniem określonych okoliczności jest zobowiązany do wypłaty ustalonego wynagrodzenia. Przedmiotowe wynagrodzenie otrzymane przez Wnioskodawcę nie jest więc karą (odszkodowaniem), lecz stanowi wynagrodzenie za świadczenie (czynność) związane z zaistniałym zdarzeniem.

Tym samym, pobierane przez Wnioskodawcę Opłaty z tytułu kosztów poniesionych przez Wnioskodawcę na przywrócenie stanu pierwotnego pojazdu stanowi wynagrodzenie należne Spółce z tytułu realizowania przez nią czynności opodatkowanej VAT, tj. odpłatnej usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Podsumowując, Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawę pojazdu bez zgody Wnioskodawcy w wysokości kosztów poniesionych przez Spółkę na przywrócenie stanu pierwotnego podlegają/będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 w zakresie podlegania opodatkowaniu Opłaty w wysokości kosztów za demontaż, zamianę części samochodu lub dokonanie przeróbki, naprawy bez zgody Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Z kolei pytanie nr 3 dotyczy kwestii ustalenia, czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w wyniku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (złamanie zakazów, użytkowanie niezgodnie z Umową) opisane szczegółowo w pkt 3 opisu sprawy, tj. z tytułu złamania zakazu palenia tytoniu, korzystania z papierosów elektronicznych, spożywania alkoholu, zażywania narkotyków w samochodzie; złamania zakazu przewożenia zwierząt; holowania innych pojazdów wynajętym samochodem; udostępnienie pojazdu osobie nieuprawnionej do kierowania pojazdem; niedozwolone przemieszczenie pojazdu poza granice Polski; zwłoki w zwrocie pojazdu po uprzednim wezwaniu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Wnioskodawca wskazał w opisie sprawy, że szkody, które może ponieść w wyniku ww. zdarzeń oznaczają dłuższy czas wyłączenia pojazdów z eksploatacji np. z uwagi na naprawę usterek powstałych w trakcie holowania pojazdów, konieczności czyszczenia pojazdu, czy usuwania uciążliwych zapachów. Powyższe przekłada się z kolei na to, że Spółka nie może w tym czasie wynajmować tych pojazdów, co przyczynia się z kolei do utraty wpływów z ich wynajmu. Należy jednak podkreślić, że nie za każdym razem kiedy wystąpi jedno z ww. zdarzeń Spółka poniesie szkody (np. udostępnienie pojazdu osobie nieuprawnionej do kierowania pojazdem). Przede wszystkim opłaty te mają mieć charakter mobilizujący Najemców do przestrzegania regulaminu wynajmu pojazdu.

Równocześnie – jak wynika z opisu sprawy – Spółka nie zwalnia Najemcy z naprawienia szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu, a wniesienie opłaty nie powoduje wygaśnięcia roszczenia z tytułu ww. zdarzeń (wskazanych w pkt 3 opisu sprawy). Wnioskodawca wskazał również, że wprowadzane w umowach kary mają mieć charakter dyscyplinujący i odstraszający. Wysokość opłat jest kalkulowana w zależności od oszacowanego przez Spółkę poziomu ryzyka wystąpienia zdarzeń. Z doświadczenia Spółki wynika – jak wskazano w opisie sprawy – że brak takich kar w Umowie wiąże się z wyższa częstotliwością występowania zdarzeń opisanych we wniosku, tym samym Spółka zdecydowała się na wprowadzenie opłat, żeby poziom przestrzegania zapisów Umowy był wyższy wśród Najemców. Dokonane opłaty nie będą uwzględniane w przypadku dochodzenia ewentualnych roszczeń przez Spółkę, nie zwalniają one Najemcy z naprawienia szkody. Pobierane opłaty są niezależne od wysokości powstałych roszczeń.

W związku z powyższym Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę z tytułu: złamania zakazu palenia tytoniu, korzystania z papierosów elektronicznych, spożywania alkoholu, zażywania narkotyków w samochodzie; złamania zakazu przewożenia zwierząt; holowania innych pojazdów wynajętym samochodem; udostępnienie pojazdu osobie nieuprawnionej do kierowania pojazdem; niedozwolone przemieszczenie pojazdu poza granice Polski; zwłoki w zwrocie pojazdu po uprzednim wezwaniu, które nie zwalniają/nie będą zwalniały klienta z naprawienia szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu, nie stanowią/nie będą stanowiły wynagrodzenia za dostawę towarów i świadczenie usług, gdyż nie występuje/nie wystąpi świadczenia wzajemne i w związku z tym, opłaty te nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 3 jest prawidłowe.

Kwestią do ustalenia jest również, czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (niedopełnienie ciążących na Najemcy obowiązków wynikających z Umowy), tj. przekroczenie terminu przeglądu, utrata gwarancji na pojazd z winy Najemcy (osoby kierującej pojazdem); opłata za usługę mycia pojazdu; odbiór pojazdu z zagranicy z przyczyny leżącej po stronie Najemcy; uzupełnienie paliwa stanu faktycznego powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. (pytanie oznaczone we wniosku nr 4).

Spółka wskazała, że oferuje przedmiot wynajmu w odpowiednim stanie m.in. technicznym i estetycznym, to oznacza, że po zakończeniu Najmu przez jednego użytkownika doprowadza samochód osobowy do ustalonych przez siebie standardów przed wynajmem pojazdu przez innego użytkownika. Złamanie niektórych zakazów wskazanych powyżej może spowodować koniecznością przywrócenia tych standardów (np. opłaty za mycie pojazdu czy uzupełnienie poziomu paliwa). Inne opłaty takie jak przekroczenie terminu przeglądu, utrata gwarancji na pojazd z winy Najemcy (osoby kierującej pojazdem), czy odbiorem pojazdu z zagranicy z przyczyny leżącej po stronie Najemcy oznacza dodatkowe koszty, które musi ponieść Spółka w przypadku wystąpienia tych zdarzeń, które by nie powstały gdyby do takiego zdarzenia nie doszło. Przykładowo przekroczenie terminu przeglądu może spowodować konieczność uiszczenia dodatkowej kary, czy mandatu (oprócz kosztu przeglądu technicznego). Podobnie w przypadku utraty gwarancji, w wyniku utraty Spółka może być zobowiązana do pokrycia dodatkowych kosztów (np. napraw, remontów), które gdyby nie utrata gwarancji nie byłyby finansowane ze środków Spółki a producenta pojazdu. Z kolei odbiór pojazdu z zagranicy wiąże się z kosztami sprowadzenia pojazdu przez Spółkę (np. nabycia specjalistycznej usługi transportu pojazdu) do Polski skąd Spółka wynajmuje swoje pojazdy Najemcom. Za każdym razem kiedy wystąpi jedno z ww. zdarzeń Spółka poniesie szkody (np. przekroczenie terminu przeglądu technicznego). Przede wszystkim opłaty te mają mieć charakter mobilizujący Najemców do przestrzegania regulaminu wynajmu pojazdu. Spółka ocenia ww. zdarzenia, jako wysoce ryzykowne, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem mogą, (jednak nie muszą) wywołać określone szkody (opisane powyżej), przez to są to zdarzenia dla Spółki niepożądane, których chce uniknąć. Ponadto wystąpienie ww. zdarzeń może wiązać się z wysokimi kosztami dla Spółki (np. utrata gwarancji dla pojazdu).

Co istotne – jak wynika z opisu sprawy – Spółka nie zwalnia Najemcy z naprawienia szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu, a wniesienie opłaty nie powoduje wygaśnięcia roszczenia z tytułu ww. zdarzeń (wskazanych w pkt 4 opisu sprawy). Wnioskodawca wskazał również, że wprowadzane w umowach kary mają mieć charakter dyscyplinujący i odstraszający.

W związku z powyższym Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku niedotrzymania przez klienta warunków Umowy najmu samochodu (niedopełnienie ciążących na Najemcy obowiązków wynikających z Umowy), tj. z tytułu przekroczenia terminu przeglądu, utraty gwarancji na pojazd z winy Najemcy (osoby kierującej pojazdem); usługi mycia pojazdu; odbioru pojazdu z zagranicy z przyczyny leżącej po stronie Najemcy; uzupełnienia paliwa, które nie zwalniają/nie będą zwalniały klienta z naprawienia szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu, nie stanowią/nie będą stanowiły wynagrodzenia za dostawę towarów i świadczenie usług, gdyż nie występuje/nie wystąpi świadczenia wzajemne i w związku z tym, opłaty te nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 4 jest prawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również ustalenia, czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę jako rekompensata za mandaty, kary administracyjne, opłaty za parkowanie, opłaty związane z przejazdem po drogach płatnych, opłaty za wjazd do miast otrzymane przez Najemcę powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT (pytanie oznaczone we wniosku nr 5).

W omawianej sprawie Opłaty wskazane w pkt 5 opisu sprawy są pobierane w sytuacjach, gdy na Najemcę w trakcie użytkowania przedmiotu najmu (samochodu osobowego) nałożone zostaną mandaty, kary administracyjne, opłaty za parkowanie, opłaty związane z przejazdem po drogach płatnych, opłaty za wjazd do miast, powstałe w związku z niezgodnym z obowiązującymi przepisami użytkowaniem pojazdu. Jednakże – jak wskazał Wnioskodawca w opisie sprawy – niezależnie od powyższych opłat Najemca pokrywa w pełnej wysokości wszystkie mandaty, kary administracyjne, opłaty za parkowanie, opłaty związane przejazdem po drogach płatnych, opłaty za wjazd do miast, powstałe w związku z niezgodnym z obowiązującymi przepisami użytkowaniem pojazdu. Ww. Opłaty pobierane przez Spółkę mają wyłącznie charakter prewencyjny/dyscyplinujący dla Najemców.

Tym samym pobierane przez Wnioskodawcę na Najemców Opłaty, w sytuacjach, gdy na Najemcę w trakcie użytkowania przedmiotu najmu (samochodu osobowego) nałożone zostaną mandaty, kary administracyjne, opłaty za parkowanie, opłaty związane z przejazdem po drogach płatnych, opłaty za wjazd do miast, które mają wyłącznie charakter prewencyjny/dyscyplinujący dla Najemców i nie zwalniają ich z uregulowania tych należności, nie stanowią/nie będą stanowiły wynagrodzenia za świadczenie usług, gdyż nie występuje/nie wystąpi świadczenia wzajemne i w związku z tym, opłaty te nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 5 jest prawidłowe.

Kolejne wątpliwości dotyczą ustalenia, czy Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku przedterminowego rozwiązania Umowy najmu pojazdu z winy Najemcy opisane szczegółowe w pkt 6 opisu sprawy powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT (pytanie oznaczone we wniosku nr 6).

Zawierane przez Wnioskodawcę Umowy – jak wynika z opisu sprawy przewidują określone przypadki, kiedy możliwe jest rozwiązanie Umowy z winy Najemcy. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku zwłoki z zapłatą Opłat lub braku zapłaty czynszu najmu po bezskutecznym wezwaniu Najemcy do jego uiszczenia. Z tego tytułu Wnioskodawca również pobiera dodatkowe Opłaty określone w Umowie oparte o bazowy wskaźnik jakim jest równowartość czynszu najmu za jeden miesiąc w przypadku najmu długoterminowego lub stawkę ryczałtową w przypadku najmu krótkoterminowego. Jednocześnie przedmiotowa Opłata nie dotyczy przypadków, w których do wcześniejszego rozwiązania Umowy dochodzi za zgodną wolą stron Umowy. Wysokość opłat jest kalkulowana w zależności od oszacowanego przez Spółkę poziomu ryzyka wystąpienia wydarzeń. Wyższe ryzyko wystąpienia danego zdarzenia, czy też ryzyko powstania wysokiej szkody z tego tytułu oznacza wyższą opłatę pobieraną przez Spółkę w przypadku wystąpienia określonego zdarzenia. Wysokość opłaty ma mieć charakter zniechęcający Najemcę do wywołania powyższego zdarzenia.

W odniesieniu do pobieranych opłat Spółka ma na celu uzyskać efekt odstraszający i dyscyplinujący Najemców. Ma na celu przede wszystkim działania mobilizujące Najemców do zapobiegania wydarzeń, które są dla Spółki niepożądane.

Uwzględniając powołane przepisy w kontekście okoliczności sprawy przedstawionych we wniosku, stwierdzić należy, że pobieranie przez Spółkę dodatkowych Opłat z tytułu rozwiązania Umowy z winy Najemcy nie wiąże się z uzyskaniem przez Najemcę ze strony Spółki świadczenia wzajemnego. Dokonywana przez najemcę Opłata z tytułu ww. rozwiązania umowy ma więc charakter typowo odszkodowawczy i nie stanowi ekwiwalentu za jakiekolwiek czynności. Tym samym nie będzie spełniona przesłanka istnienia związku pomiędzy zapłatą przez Najemcę określonej kwoty pieniężnej (Opłaty) a otrzymaniem świadczenia wzajemnego.

Z uwagi zatem na niewystąpienie żadnej z czynności, wymienionej w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, Opłaty pobierane przez Wnioskodawcę w przypadku przedterminowego rozwiązania Umowy najmu pojazdu z winy Najemcy (opisane szczegółowe w pkt 6 opisu sprawy) nie podlegają/nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 6 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

-stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia,

-zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. Rozstrzygnięcia oparto w szczególności na informacji, że Spółka nie zwalnia Najemcy z naprawienia szkód powstałych w ramach Umowy najmu pojazdu (w odniesieniu do zdarzeń opisanych we wniosku w punktach 1-6), a wniesienie opłaty nie powoduje wygaśnięcia roszczenia z tytułu ww. zdarzeń. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja straci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).