Zastosowanie do świadczonych przez Państwa usług zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT. - Interpretacja

Interpretacja indywidualna z dnia 26 maja 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.130.2022.2.KT

Temat interpretacji

Zastosowanie do świadczonych przez Państwa usług zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 lutego 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 lutego 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zastosowania do świadczonych przez Państwa usług zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT. Uzupełnili go Państwo pismem z 16 maja 2022 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 29 października 2021 r. ...., z siedzibą w …, przy ul. …, …, wpisane do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla … w …, … pod numerem KRS: … (dalej jako „Towarzystwo”) zawarł z...., z siedzibą we …, przy ul. …, …, wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego – Rejestru Przedsiębiorców, prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla …, …, pod numerem … (dalej jako „Zarządzający”) umowę o zarządzanie portfelem inwestycyjnym obejmującym sekurytyzowane wierzytelności F („Fundusz”).

Na podstawie umowy Towarzystwo zleciło, a Zarządzający wykonuje „odpłatne zarządzanie portfelem inwestycyjnym Funduszu w rozumieniu art. 46 ust. 2a Ustawy ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2021 r. poz. 605 ze zm. – dalej „UFI”), a także usługi obsługi prawnej w zakresie dochodzenia Wierzytelności na drodze sądowej lub w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego lub w postępowaniu upadłościowym lub restrukturyzacyjnym, (dalej – „usługa zarządzania”), na warunkach określonych Umową, a Zarządzający takie zlecenie niniejszym przyjmuje, przy czym, Zarządzający będzie świadczył w ramach usługi zarządzania także ogólną obsługę prawną w zakresie dochodzenia Wierzytelności, w tym udzielanie porad prawnych, prowadzenie konsultacji, sporządzanie opinii prawnych, sporządzanie i obsługa ugód pozasądowych, porozumień wierzycieli, reprezentowanie Funduszu w postępowaniach sądowych i egzekucyjnych, w postępowaniach restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych, w tym na zgromadzeniach wierzycieli dotyczących Wierzytelności nabytych przez Fundusz, zarządzanie którymi zostało powierzone Zarządzającemu, jak również podejmowanie czynności mających na celu zabezpieczenie, dochodzenie, egzekucję świadczeń wynikających z Wierzytelności, zgodnie z przyjętą Procedurą, z tym zastrzeżeniem, iż usługa obsługi prawnej będzie świadczona w ramach podzlecenia jej wykonywania przez K, KRS … („Kancelaria Prawna”) na co Towarzystwo wyraża zgodę”.

Dnia 29 października 2021 r. Zarządzający zawarł z K, z siedzibą we …, przy ul. …, … wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego – Rejestru Przedsiębiorców, prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla … we …, …, pod numerem …, NIP … (dalej jako „Kancelaria”) umowę zlecenia obsługi prawnej w ramach zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu inwestycyjnego.

Zgodnie z tą umową Kancelaria przyjęła do wykonania następujące czynności:

·czynności składające się na pełną obsługę prawną w procesie zarządzania Portfelem obejmującym Sekurytyzowane Wierzytelności realizowanym przez Zleceniodawcę w zakresie dochodzenia Sekurytyzowanych Wierzytelności na drodze sądowej lub w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego lub w postępowaniu upadłościowym lub restrukturyzacyjnym,

·ogólną obsługę prawną w procesie zarządzania Portfelem obejmującym Sekurytyzowane Wierzytelności realizowanym przez Zleceniodawcę w zakresie dochodzenia Sekurytyzowanych Wierzytelności, w tym udzielanie porad prawnych, prowadzenie konsultacji, sporządzanie opinii prawnych, sporządzanie i obsługę ugód pozasądowych, porozumień wierzycieli, reprezentowanie Funduszu w postępowaniach sądowych i egzekucyjnych, w postępowaniach restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych, w tym na zgromadzeniach wierzycieli dotyczących Sekurytyzowanych Wierzytelności, zarządzanie którymi zostało powierzone Zleceniodawcy, jak również podejmowanie czynności mających na celu zabezpieczenie, dochodzenie, egzekucję świadczeń wynikających z Sekurytyzowanych Wierzytelności,

·sporządzanie opinii, udzielanie porad i wykonywanie konsultacji w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego toku zarządzania Portfelem obejmującym Sekurytyzowane Wierzytelności,

·udostępnianie Zarządzającemu, Towarzystwu lub podmiotom wskazanym przez Towarzystwo, realizującym na zlecenie Towarzystwa wycenę aktywów, na potrzeby Wyceny Funduszu dane niezbędne do dokonania tych wycen przez Wyceniającego, w terminie umożliwiającym terminowe wykonanie wyceny;

·branie udziału w posiedzeniach komitetu inwestycyjnego powołanego przez Zarządzającego do udziału w procesie zarządzania Wierzytelnościami w charakterze doradczym,

·odebranie od poprzedniego zarządzającego Wierzytelnościami dokumentacji należącej do Funduszu dotyczącej Wierzytelności i dokonanie inwentaryzacji dokumentacji,

·przygotowywanie projektów zapisów Strategii Dochodzenia Wierzytelności i współpraca z Zarządzającym przy jej opracowaniu,

·przygotowywanie projektów wyciągów z ksiąg rachunkowych Funduszu,

·przechowywanie i archiwizowanie dokumentacji dotyczącej Wierzytelności wchodzących w skład Portfela oraz ich zabezpieczeń,

·przygotowanie ewidencji zabezpieczeń Wierzytelności oraz w razie potrzeby przedstawienie dokumentów i niezbędnych wyjaśnień potrzebnych do jej prowadzenia, a także podejmowanie czynności wskazanych przez Zarządzającego lub uprzednio zaakceptowanych przez Zarządzającego w zakresie administrowania zabezpieczeniami Wierzytelności wchodzących w skład Portfela,

·przygotowywanie Zarządzającemu informacji i niezbędnych wyjaśnień oraz przedstawianie dokumentów i udzielanie wparcia potrzebnego do wykonywania przez Zarządzającego czynności o charakterze faktycznym i prawnym związanych z nabyciem, utrzymaniem lub rozporządzeniem prawami majątkowymi do aktywów Portfela, w tym w szczególności przygotowywanie projektów niezbędnej dokumentacji w tym względzie lub negocjowanie treści takiej dokumentacji, w tym w szczególności weryfikowanie jej zgodności z obowiązującymi przepisami prawa,

·przygotowywanie projektów wniosków do Towarzystwa o zwołanie Zgromadzenia Inwestorów celem uzyskania stosownej uchwały,

·rekomendowanie Zarządzającemu na jego żądanie zewnętrznych doradców, o ile korzystanie z ich usług okaże się konieczne dla realizacji czynności zarządzania Wierzytelnościami oraz współpracowanie z takimi doradcami w zakresie wyznaczonym przez Zarządzającego,

·przygotowywanie i przekazywanie Zarządzającemu informacji i niezbędnych wyjaśnień oraz przedstawianie dokumentów potrzebnych do przygotowania i prezentacji okresowych raportów z wykonania Umowy dla uczestników Funduszu oraz dla Towarzystwa,

·przygotowywanie i przekazywanie Zarządzającemu informacji i niezbędnych wyjaśnień oraz przedstawianie dokumentów potrzebnych do przygotowania i przekazania przez Zarządzającego raportów i dokumentów niezbędnych do wycen oficjalnych i bilansowych Funduszu według zapotrzebowania Wyceniającego lub przekazywać takie raporty i dokumenty bezpośrednio Wyceniającemu; dotyczy to założeń do prognoz odzysków, prognozy odzysków oraz ich aktualizacji, kart dłużników oraz wszelkich innych wymaganych przez Wyceniającego do oszacowania wartości godziwej Wierzytelności, o ile dokumenty te zostały uprzednio zaakceptowane przez Zarządzającego; przekazanie kompletu danych i dokumentów następuje każdorazowo w takim terminie, aby Zarządzający dochował terminu wskazanego w Umowie o Zarządzanie;

·weryfikowanie cyklicznych raportów spłat z Wierzytelności, na potrzeby Księgowości przygotowywanie przez Zarządzającego według wzoru z Załącznika nr 7 do Umowy o Zarządzanie,

·przygotowywanie dla Zarządzającego informacji i niezbędnych wyjaśnień oraz przedstawianie dokumentów potrzebnych dla audytora Funduszu przy przeglądzie i badaniu sprawozdań finansowych Funduszu; uczestniczenie, za pomocą środków porozumiewania się na odległość, w spotkaniach mających na celu omawianie wszelkich kwestii w okresach sprawozdawczych związanych z Sekurytyzowanymi Wierzytelnościami,

·przygotowywanie projektów materiałów na Zgromadzenie Inwestorów Funduszu w sposób zgodny ze wskazanym, w tym projektów analiz, wniosków i innych wymaganych dokumentów w zakresie wskazanym przez Zarządzającego oraz czynne uczestniczenie w Zgromadzeniu Inwestorów Funduszu za pomocą środków porozumiewania się na odległość.

Zgodnie z zawartą umową zlecenia usługi opisane powyżej są świadczone na rzecz Funduszu, w takim znaczeniu, że obejmują one czynności dotyczące wyłącznie aktywów Funduszu.

Głównym świadczeniem w ramach zawartej umowy jest dochodzenie sekurytyzowanych wierzytelności Funduszu, z których składa się portfel inwestycyjny Funduszu, a przez to uczestnictwo w zarządzaniu portfelem inwestycyjnym Funduszu wykonując na rzecz Funduszu niektóre z czynności składających się na zarządzanie portfelem inwestycyjnym.

Zarządzający za podejmowanie przez niego czynności w odniesieniu do aktywów Funduszu ponosi pełną odpowiedzialność za czynności podejmowane w ramach zarządzania.

Kancelaria również ponosi pełną odpowiedzialność za działania jakie zostały jej powierzone i realizuje je uwzględniając politykę inwestycyjną, Limity Ryzyka oraz Strategię Dochodzenia Wierzytelności. W ramach zawartej umowy Kancelaria będzie wystawiała zbiorczą fakturę za świadczone usługi określone jako „obsługa prawna”.

Wynagrodzenie zostanie określone w wysokości 9,65 % kwot uzyskanych przez Fundusz z tytułu wierzytelności (ich odzyskania, sprzedaży lub zmiany na inne aktywo), z zastrzeżeniem wynagrodzenia ryczałtowego w przypadku nieosiągnięcia wynagrodzenia prowizyjnego w określonej minimalnej wysokości.

Przedmiotem działalności funduszu sekurytyzacyjnego jest nabywanie wierzytelności oraz ich egzekwowanie.

Fundusz, aby realizować politykę inwestycyjną musi nabywać wierzytelności a następnie przeprowadzać postępowania zmierzające do ich odzyskania (zamiany w aktywo pieniężne).

Zgodnie z ustawą, co najmniej 75% wartości aktywów takiego funduszu musi być ulokowane w wierzytelności, które stanowią zatem przeważający składnik portfela inwestycyjnego funduszu (art. 187 ust. 3 UFI).

Usługi świadczone przez Kancelarię będą ściśle związane z działalnością właściwą dla Funduszu to jest nabywaniem i dochodzeniem wierzytelności a więc realizacją jego polityki inwestycyjnej.

Transakcje realizowane przez Fundusz obejmują nabywanie wierzytelności, zbywanie wierzytelności, dochodzenie wierzytelności, a Kancelaria będzie uczestniczyć w każdej takiej transakcji.

Ponadto w uzupełnieniu wskazano:

Zainteresowany świadczy wiązkę usług o różnym charakterze. W niektórych zakresach podejmowane przez niego czynności mają charakter samodzielny – podejmuje samodzielnie działania i decyzje na rzecz Funduszu. Czynności te oddziałują bezpośrednio na Fundusz i jego prawa (aktywa).

W niektórych zakresach, działania Wnioskodawcy wymagają podjęcia sformalizowanej decyzji inwestycyjnej przez Zarządzającego, na którą z kolei w niektórych zakresach wymagana jest, zgodnie z przepisami UFI oraz statutu Funduszu, zgoda organu Funduszu, to jest Zgromadzenia Inwestorów. W takim rozumieniu są to usługi doradcze – działania Wnioskodawcy wymagają podjęcia decyzji kierunkowej przez inny podmiot.

Fundusz nie byłby w stanie prowadzić działalności i realizować polityki inwestycyjnej bez usług świadczonych przez Wnioskodawcę. Są one kluczowe dla realizacji celu inwestycyjnego Funduszu.

Wnioskodawca świadczy wiązkę usług, które są kluczowym elementem procesu zarządzania Funduszem, w specyficznym rygorze funkcjonowania funduszu inwestycyjnego, w układzie i treści umożliwiających realizację celu inwestycyjnego Funduszu zgodnie z przepisami UFI.

Dodatkowe wymagania stawiane przez przepisy oraz praktykę i wytyczne Komisji Nadzoru Finansowego, regulacje wewnętrzne towarzystwa funduszy inwestycyjnych, depozytariusza Funduszu i innych podmiotów biorących udział w działalności Funduszu powodują, że usługi świadczone przez Wnioskodawcę są specyficzne dla Funduszu, a jednocześnie istotne dla jego działalności.

Wnioskodawca nie zamierza skorzystać z możliwości zrezygnowania ze zwolnienia od podatku VAT świadczonych przez Wnioskodawcę usług i wybrać ich opodatkowanie, na podstawie art. 43 ust. 22 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zarządzający nabywa usługi od Wnioskodawcy wyłącznie w celu dalszej ich odsprzedaży przez Zarządzającego na rzecz Towarzystwa (a nie na rzecz innych podmiotów).

Nabywane usługi z uwagi na ich przedmiot i zakres nie mogą być spożytkowane przez Zarządzającego w inny sposób. Nabycie tych usług jest dokonywane wyłącznie w celu realizacji przez Zarządzającego Usług zarządzania funduszami.

Pytanie

Czy świadczenie przez Wnioskodawcę usług opisanych w niniejszym wniosku na Umowy zlecenia obsługi prawnej zawartej z Zarządzającym, które to czynności zgodnie z przepisami prawa wspólnotowego stanowią czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi, jest objęte zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm.)?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi świadczone przez Wnioskodawcę zgodnie z przedstawionym w niniejszym wniosku stanem faktycznym opisującym zdarzenie przyszłe, będą zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm., dalej „ustawy VAT”).

Zgodnie z art. 45a ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 605 z późn. zmianami, dalej „UFI”) towarzystwo funduszy inwestycyjnych może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez to towarzystwo.

Zgodnie z art. 46 ust. 2a UFI towarzystwo zarządzające funduszem sekurytyzacyjnym (o którym mowa w art. 183 UFI) może zawrzeć ww. umowę w zakresie zarządzania całością lub częścią portfela inwestycyjnego obejmującego pulę wierzytelności lub sekurytyzowane wierzytelności.

Umowa zawierana jest z podmiotem, wymienionym w art. 192 UFI, czyli takim, który posiada zezwolenie na zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami wydane przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Na zarządzanie funduszem sekurytyzacyjnym składają się między innymi następujące procesy i czynności wykonywane przez towarzystwo lub wybrany przez towarzystwo zarządzający:

1)wykonywanie analiz rynkowych i wyszukiwanie aktywów, które mogą zostać nabyte przez fundusz,

2)przeprowadzanie analiz przedinwestycyjnych aktywów, które mogą zostać nabyte przez fundusz,

3)reprezentowanie funduszu w procesach inwestycyjnych

4)przeprowadzanie badania due diligence wierzytelności nabywanych przez fundusz,

5)prowadzenie ewidencji analitycznej wierzytelności funduszu

6)obsługa wierzytelności wchodzące w skład portfela inwestycyjnego funduszu,

7)dochodzenie wierzytelności funduszu na drodze polubownej i sądowej oraz prowadzi działania windykacyjne celem uzyskania spłaty zakupionych wierzytelności,

8)opracowywanie i realizowanie strategii dochodzenia wierzytelności,

9)wystawianie wyciągów z ksiąg rachunkowych funduszu celem ich użycia w procesach dochodzenia wierzytelności funduszu,

10)nabywanie wierzytelności do portfela inwestycyjnego funduszu i zbywanie wierzytelności należące do funduszu,

11)odbieranie, przechowywanie i archiwizowanie dokumentacji dotyczącej wierzytelności wchodzących w skład portfela inwestycyjnego funduszu oraz ich zabezpieczeń,

12)prowadzenie ewidencji zabezpieczeń wierzytelności oraz podejmowanie czynności związanych z administrowaniem zabezpieczeń wierzytelności.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT, zwolnieniu z opodatkowania podatkiem podlegają usługi zarządzania:

a)funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,

b)portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Jednocześnie zgodnie z art. 183 ust. 1 UFI, fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności, w tym wierzytelności finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Przedmiotem działalności funduszu sekurytyzacyjnego jest zatem nabywanie wierzytelności oraz ich egzekwowanie.

Czynności zarządzania portfelem takiego funduszu muszą z natury rzeczy uwzględniać specyfikę jego aktywów, jakimi są wierzytelności.

Usługi świadczone przez Wnioskodawcę, tj. dochodzenie wierzytelności funduszu, są elementem usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi towarzystw funduszy inwestycyjnych, w tym wypadku usług niewykonywanych samodzielnie przez Towarzystwo tylko zgodnie z art. 45a ust. 1 UFI powierzonych przez Towarzystwo spółce zarządzającej dysponującej stosownym zezwoleniem udzielonym przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Obecnie analiza przepisów art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy VAT prowadzi do celu zgodnego z celem wyrażonym w art. 135 (1) (g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. (dalej: „Dyrektywa VAT”).

Zgodnie z wykładnią obowiązujących przepisów unijnych, usługi administracyjnego zarządzania funduszami, prowadzenia rachunkowości funduszu, sporządzanie wycen aktywów funduszy, zlecone podmiotom trzecim mimo, iż stanowią odrębną całość, są niezbędne do prawidłowego świadczenia usług zarządzania funduszami zatem mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca podkreśla przy tym, że jak wskazał NSA w wyroku z dnia 23 kwietnia 2018 r., I FSK 1028/16, państwo członkowskie nie jest upoważnione do definiowania samego pojęcia zarządzania, będącego autonomicznym pojęciem prawa europejskiego. W związku z tym na gruncie prawa krajowego pojęcie to musi być interpretowane zgodnie ze znaczeniem nadanym przez TSUE (podobnie Wyrok NSA z dnia 3 sierpnia 2018 r. I FSK 1684/16). Praktyka orzecznicza Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje, że zarządzanie portfelem inwestycyjnym jest elementem szeroko rozumianej koncepcji usługi zarządzania funduszem inwestycyjnym. Zarówno w przepisach krajowych jak i przepisach unijnych brak definicji „zarządzania”.

Trybunał UE podjął próbę zdefiniowania zakresu pojęcia „zarządzanie” na gruncie przepisu art. 13 (B) (d) VI Dyrektywy (obecnie art. 135 (1) (g) Dyrektywy 112) w orzeczeniu z 21 października 2004 r. w sprawie C-8/03 (Banque Bruxelles Lambert S.A. (BBL) v. państwo belgijskie), w której Rzecznik Generalny w swojej opinii podkreślił: „Otóż cel ten wymaga takiego zakreślenia zwolnienia, aby nie naruszało ono zasady powszechności podatku, bez czynienia go jednak bezprzedmiotowym. Z tego punktu widzenia dopuszczalne jest objęcie zwolnieniem wszystkich transakcji bezpośrednio związanych z systemem zarządzania funduszami powierniczymi. Tym samym nie można ograniczać zwolnienia tylko do podejmowania decyzji. Niemniej jednak nie można rozciągać go na wszystkie usługi świadczone na rzecz przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, które znajdują się w takiej sytuacji, jak fundusze powiernicze. (...) transakcje, które obejmują zwolnienie, winny ograniczać się do tych, które są ściśle związane z prowadzeniem funduszu, to znaczy do określania polityki inwestycyjnej, kupna i sprzedaży aktywów. O ile zwolnione transakcje nie ograniczają się do podejmowania decyzji, o tyle jednak muszą one bezpośrednio dotyczyć transakcji handlowych papierami wartościowymi. Aby móc zastosować zwolnienie, należy ustalić, że dane świadczenia są nierozerwalnie związane z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi przez VI Dyrektywę. Z kolei świadczenia, które można łatwo oddzielić od zarządzania funduszem w ścisłym tego słowa znaczeniu, należy uznać za podlegające podatkowi”.

Również w wyroku C-169/04 Abbey National plc & Inscape Investment Fund a Commissioners of Customs & Excise, TSUE przyznał, iż zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi w rozumieniu przepisów Dyrektywy 112, obejmuje wszystkie usługi, które są ściśle powiązane z wykorzystywaniem funduszy, tzn. określenie polityki inwestycyjnej, polityki w zakresie nabywania i sprzedaży aktywów.

W skład usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi mogą wchodzić różne czynności.

W ocenie Trybunału art. 135 (1) (g) Dyrektywy VAT poza czynnościami zarządzania portfelem zbiorowym obejmuje także czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe. TSUE w tym względzie odwołał się do czynności zamieszczonych w załączniku II do Dyrektywy Rady 85/611/EWG w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe („Dyrektywa UCITS”) – obecnie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE.

Zgodnie z aktualnym brzmieniem powyższego załącznika do Dyrektywy UCITS do funkcji wchodzących w skład zbiorowego zarządzania portfelem należą:

a)zarządzanie inwestycjami;

b)administracja, tj.: - obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem; - zapytania klientów; - wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe); - monitorowanie przestrzegania uregulowań; - prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa; - wypłata zysków; - emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa; - rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń); - prowadzenie ksiąg;

c)wprowadzanie do obrotu.

Trybunał uznał, w oparciu o załącznik do Dyrektywy UCITS usługi m.in. w zakresie obsługi prawnej, świadczone przez podmiot zarządzający (osobę trzecią) za zwolnione z opodatkowania VAT, jeżeli stanowią odrębna całość oraz są specyficzne i istotne dla zarządzania funduszami powierniczymi.

Analiza przepisów art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT i art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112 wymaga uwzględnienia, że celem zwolnienia jest ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe poprzez zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku od towarów i usług odnośnie wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania (Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 4 września 2018 r., I SA/Gd 663/18).

W sprawie C-275/11 GfBk Gesellschaft fur Borsenkommunikation mbH TSUE doprecyzował uprzednio wyrażone stanowisko wskazując dodatkowo, że pojęcie zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi składa się z wielu czynności, muszą one stanowić odrębną całość i być istotne dla procesu zarządzania takim funduszem. Również wykonywanie ich przez osobę trzecią nie stanowi przeszkody do zwolnienia z opodatkowania VAT, gdyż najważniejsze jest powiązanie świadczenia z zarządzaniem działalnością funduszu.

Zasada neutralności podatkowej nie stoi na przeszkodzie włączenia usług prawnych do kategorii specyficznych usług objętych zakresem czynności zwolnionych o ile są ściśle związane z zasadą działalności funduszu. Ponadto z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punku widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że przeprowadzone przez nie transakcje nie będą objęte zwolnieniem (Wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 lutego 2019 r. III SA/Wa 1210/18 za wyrokiem TSUE z 4 maja 2006 r. C-169/04 Abbey National).

Rozważania, czy jest to usługa specyficzna i istotna dla zarządzania Funduszem, mogą mieć zastosowanie dopiero wówczas, gdy dana usługa zostanie uznana za usługę w zakresie administracyjnego zarządzania lub prowadzenia rachunkowości Funduszu. Podobnie argument o celu tej regulacji, określanym jako neutralność podatkowa, mająca zapewnić jednakowe warunki inwestowania w papiery wartościowe w sposób bezpośredni z warunkami inwestowania za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Cel ten nie polega na rozciąganiu zwolnienia na wszelkie czynności choćby pośrednio związane z inwestowaniem w papiery wartościowe, a tylko takie, którym można przypisać cechy administracyjnego zarządzania i prowadzenia rachunkowości funduszu (Wyrok NSA z dnia 3 sierpnia 2018 r. I FSK 1684/16).

Mając na uwadze powyższe, na pojęcie „zarządzania” funduszami składa się zatem szereg czynności wykonywanych również przez podmioty inne niż podmioty zarządzające funduszami. Jednakże kryterium decydującym o możliwości zaliczenia danej czynności do katalogu czynności „zarządzania” jest jej odrębność oraz istotność dla zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Świadczone przez Kancelarię usługi prawne tworzą odrębną całość, opisaną szczegółowo w umowach zawieranych z Zarządzającym. Usługi świadczone przez Kancelarię na rzecz Funduszu stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, co wynika z językowego rozumienia pojęcia „zarządzanie”, a także z Dyrektywy i załącznika do Dyrektywy UCITS, zgodnie z którymi przez zarządzanie funduszami należy rozumieć także obsługę prawną funduszy.

Stanowią one czynności specyficzne i istotne z punktu widzenia działalności Funduszu, gdyż stanowią powiązany ze sobą zespół świadczeń obejmujących zakresem zarządzanie portfelami wierzytelności, co jest portfelem specyficznym dla funduszy sekurytyzacyjnych (podobnie Wyrok WSA w Warszawie z dnia 24 czerwca 2020 r., III SA/Wa 2031/19, Wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 marca 2019 r. III SA/Wa 1640/18).

Czynności związane z dyspozycjami dotyczącymi zabezpieczenia świadczeń, zawarcia ugód spłaty, których warunki wymagają akceptacji Funduszu stanowią niezbędna sferę czynności zarządczych podejmowanych w celu ochrony interesu Funduszu w postępowaniach zabezpieczających, egzekucyjnych, karnych.

Czynności świadczone przez Kancelarie są związane z polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów i są pozostają z nierozerwalnym związku z transakcjami bezpośrednio zwolnionymi.

Uwzględniając dotychczasowe orzecznictwo TSUE w tym zakresie (m.in. wyrok: C-8/03, C-169/04, C-275/11) należy przyjąć, że tego typu usługi podlegają zwolnieniu od podatku VAT, jako usługi w zakresie zarządzania funduszem inwestycyjnym, o ile spełniają poniższe warunki: - są ściśle związane z działalnością właściwą dla funduszu (tj. polityką inwestycyjną, kupnem i sprzedażą aktywów, itp.) i służą jednemu celowi, tj. skutecznemu i efektywnemu zarządzaniu funduszem, - bez nabycia tych usług fundusz nie byłby w stanie skutecznie prowadzić działalności i realizować swojej polityki inwestycyjnej, - są bezpośrednio związane z transakcjami realizowanymi przez fundusz i nie można ich łatwo od nich oddzielić, - tworzą odrębną całość, która wypełnia specyficzne i istotne funkcje dla procesu zarządzania funduszem.

Z tego wynika wniosek, że czynności Wnioskodawcy są właściwe dla działalności polegającej na zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi.

W kontekście zaś całości stanowiska Wnioskodawcy, jego prawidłowość potwierdzają w szczególności:

·interpretacja indywidualna z 13 sierpnia 2021 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.385.2021.2.DS,

·interpretacja indywidualna z dnia 29 października 2020 r., sygn. 0112-KDIL1-2.4012.376.2020.1.AW,

·interpretacja indywidualna z dnia 21 października 2019 r., sygn. 0112-KDIL1-1.4012.374.2019.1.OA.,

·interpretacja indywidualna z dnia 9 stycznia 2018 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.641.2017.1.KR.

W konsekwencji usługi w zakresie prowadzenia obsługi prawnej na rzecz Zarządzającego przez Kancelarię, powinny korzystać ze zwolnienia z VAT, na mocy art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a i b ustawy VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r., poz. 931), zwanej dalej „ustawą o VAT”:

Opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

1)odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;

2)eksport towarów;

3)import towarów na terytorium kraju;

4)wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;

5)wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy zwrócić uwagę na to, że usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Wskazać należy bowiem, że czynnikiem wyróżniającym określoną czynność jako czynność usługową (usługę) jest przede wszystkim to, że świadczenie tej czynności zmierza do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy o VAT.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT:

Zwalnia się od podatku usługi zarządzania:

b)portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią,

(…).

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT:

Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;

2)usług doradztwa;

3)usług w zakresie leasingu.

Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Z kolei zgodnie z art. 43 ust. 22 ustawy o VAT:

Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:

1)jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;

2)złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Stosownie zaś do art. 43 ust. 23 ustawy o VAT:

Podatnik, o którym mowa w ust. 22, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.

Zgodnie natomiast z art. 43 ust. 24 ustawy o VAT:

Podatnik, który zrezygnował z opodatkowania zgodnie z ust. 23, może ponownie wybrać opodatkowanie zgodnie z ust. 22, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego ponownie korzysta ze zwolnienia.

Powyższe zmiany przepisów umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług zarządzania określonych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy o VAT. Wskazane usługi świadczone na rzecz osób fizycznych niebędących podatnikami korzystają ze zwolnienia od podatku, bez możliwości skorzystania w ww. przepisu i wyboru rezygnacji ze zwolnienia od podatku.

W odniesieniu do kwestii, objętej zakresem pytania, należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) i b) ustawy o VAT uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:

1)przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz

2)podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu m.in. do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi albo do portfeli inwestycyjnych funduszy inwestycyjnych i alternatywnych funduszy inwestycyjnych, o których mowa w lit. a, lub ich częścią.

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1, z późn. zm.).

Zgodnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE:

Zwolnieniu od podatku VAT podlega zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.

W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 szóstej dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

W kwestii wyjaśnienia pojęcia „zarządzania funduszem” można wskazać, że z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania.

Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).

Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:

Działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.

W myśl załącznika II Dyrektywy 2009/65/WE:

Funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem:

-zarządzanie inwestycjami,

-administracja:

a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;

b)zapytania klientów;

c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);

d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;

e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;

f)wypłata zysków;

g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;

h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);

i)prowadzenie ksiąg,

-wprowadzanie do obrotu.

Należy ponadto wskazać, że ww. definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy.

Biorąc powyższe pod uwagę, uznać należy, że świadczone przez Państwa na podstawie podpisanej z Z umowy zlecenia usługi obsługi prawnej w ramach zarządzania sekurytyzowanymi wierzytelnościami funduszu inwestycyjnego, które będą Państwo pośrednio świadczyli na rzecz F, tj.: