Wyłączenie od opodatkowania odszkodowania z tytułu szkód powstałych na nieruchomości oraz zmniejszenia jej wartości na skutek przebudowy sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV i 220 kV związanej z realizacją inwestycji drogowej polegającej na budowie drogi krajowej nr (…) na odcinku (…).

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie:

1)ponownie rozpatruję sprawę Pana wniosku sygnowany datą 24 lipca 2015 r. ( data wpływu 1 sierpnia 2017 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 5 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Po 22/18 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z Warszawie z 28 lutego 2022 r., sygn. akt I FSK 1339/18;

2)stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 sierpnia 2017 r. wpłynął Pana wniosek sygnowany datą 24 lipca 2015 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy wyłączenia od opodatkowania odszkodowania z tytułu szkód powstałych na nieruchomości oraz zmniejszenia jej wartości na skutek przebudowy sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV i 220 kV związanej z realizacją inwestycji drogowej polegającej na budowie drogi krajowej nr (…) na odcinku (…). Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem 13 września 2017 r. (wpływ 13 września 2017 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wojewoda (...) decyzjami nr (…) i nr (…) obie z dnia (…) r. ustalił na rzecz Państwa (…) odszkodowanie z tytułu szkód powstałych na nieruchomości oraz zmniejszenia jej wartości na skutek przebudowy sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV i 220kV związanej z realizacją inwestycji drogowej polegającej na budowie drogi krajowej nr (…) na odcinku (…).

Decyzją nr (…) z dnia (…)., znak (…) Wojewoda (…) wydał zezwolenie na realizację inwestycji drogowej pn. „(…)”, odcinek (…), opatrzonej rygorem natychmiastowej wykonalności, która stała się ostateczna w dniu (…). w połączeniu z decyzją Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia (…). znak (…), zezwolono na przedmiotowych nieruchomościach na przebudowę sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV i 220 kV. Zezwolenie na realizację inwestycji drogowej zostało wydane dla (…).

Nieruchomości te na dzień wydania ww. decyzji Wojewody (...) zezwalającej na realizację inwestycji drogowej stanowiły i nadal stanowią własność osób fizycznych (Wnioskodawcy i jego żony) we wspólności majątkowej małżeńskiej, nie były objęte zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Nie były one również przeznaczone pod zabudowę, ani objęte żadnymi decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Nigdy nie były wykorzystywane na cele pozarolnicze. Są niezabudowane i należą do prywatnego majątku Wnioskodawcy i jego żony. Zgodnie z ustaleniami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy (...) przyjętego uchwałą Rady Gminy (...) nr (…) z dnia (…). działki, których dotyczy odszkodowanie znajdowały się na obszarze przeznaczonym pod tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Biegły powołany do ustalenia wysokości odszkodowania ustalił, że w wyniku realizacji inwestycji nastąpiła zmiana stanu zagospodarowania nieruchomości polegająca na pobudowaniu napowietrznej linii energetycznej, skutkująca zmniejszeniem jej wartości w strefie ograniczonego korzystania. Jednocześnie posadowiony został nowy kratownicowy słup energetyczny. Wykonany też został drenaż dla odwodnienia drogi ekspresowej. W ocenie biegłego zniszczeniu uległy uprawy – zasiew (...), nastąpiły też szkody o charakterze tymczasowym związane z rekultywacją gruntu. Biegły wyceniając szkodę określił, że nastąpiło zmniejszenie wartości nieruchomości w pasie ograniczonego korzystania, powstała szkoda z tytułu lokalizacji naziemnego elementu i wystąpiły szkody z tytułu konieczności rekultywacji gruntu, obniżenia plonowania w okresie po rekultywacyjnym, z tytułu podatku rolnego oraz z tytułu utraconych pożytków na skutek braku możliwości uprawy w okresie prowadzenia robót budowlanych.

Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, że dla celów podatkowych jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu prowadzenia działalności rolniczej. Złożył w (...) Urzędzie Skarbowym w (…) zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów usług na druku VAT-R, w którym wskazał w polu C. 1. kwadrat (…), że zrezygnował ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy od dnia 1 stycznia 2014 r. oraz wyjaśnia, że nie prowadzi żadnej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Na nieruchomości objętej odszkodowaniem prowadził wyłącznie działalność rolniczą i dokonywał dostawy (sprzedaży) produktów rolnych. Wszystkie ww. nieruchomości były wyłącznie w posiadaniu jego i żony. Nigdy nie były udostępniane osobom trzecim, ani na podstawie umowy odpłatnej, ani nieodpłatnej. Oprócz wywłaszczonych nieruchomości gruntowych Wnioskodawca posiada także inne grunty, które są również wykorzystywane wyłącznie na cele rolnicze. Wnioskodawca wskazał, że nie planuje w przyszłości sprzedaży gruntów i dotychczas żadnych nie sprzedał. Ponadto oświadczył, że przedmiotowe grunty nabył wspólnie z żoną od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa w (…). Celem nabycia gruntów była produkcja rolnicza. Przy nabyciu gruntów Wnioskodawcy nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Grunty były wykorzystywane wyłącznie na cele działalności rolniczej i nie były nigdy w ogóle wykorzystywane w działalności gospodarczej.

W przedmiotowej sprawie w związku z prowadzonymi pracami Wnioskodawca był biernym odbiorcą decyzji administracyjnej i nie miał żadnego wpływu ani na jej wydanie, ani na treść zawartego w niej rozstrzygnięcia, które skierowane było do niego i jego żony jako właścicieli gruntu, nie zaś do niej jako podatnika podatku od towarów i usług – osoby prowadzącej działalność rolniczą.

Skutkiem działania organów władzy publicznej niewątpliwie ograniczono stronie możliwość prowadzenia działalności rolniczej, ale szkoda nie dotyczy tej działalności, lecz naruszenia i zdegradowania własności. Wypłacane odszkodowanie stanowi wyłącznie rekompensatę za szkody i utratę wartości gruntu, zmniejszenie jego wartości użytkowej w okresie po rekultywacyjnym i co najważniejsze nie jest zapłatą ani za towar, ani za usługę. Wnioskodawca nie otrzymał zapłaty za wykonaną dostawę towaru lub usługi lecz jedynie odszkodowanie stanowiące tylko i wyłącznie zrekompensowanie powstałych szkód na mieniu, utracie jego wartości, braku możliwości korzystania z własności w okresie prowadzenia prac budowlanych i rekultywacji. Nie wystąpiła też, nawet dorozumiana, zgoda na wejście na teren będący w posiadaniu Wnioskodawcy. Prace były prowadzone na podstawie władczej decyzji organu administracji publicznej, na warunkach określonych w decyzji administracyjnej i przez podmiot przez organ wskazany. Wnioskodawca nie mógł w czasie prowadzenia prac związanych z budową drogi korzystać ze swojej własności i nie mogła prowadzić na niej działalności rolniczej. Tak zarysowany stan faktyczny sprawy wyraźnie wskazuje na to, że otrzymane odszkodowanie nie dotyczy w żadnym stopniu działalności rolniczej, bo ta wówczas na tym gruncie nie była prowadzona. Nie dotyczy też pozarolniczej działalności gospodarczej, bo takiej Wnioskodawca nie prowadzi i nie prowadził. Nie można też wskazać choćby jednego elementu pozwalającego na choćby przypuszczenie, że Wnioskodawca w sprawach dotyczących działek gruntu zajętych na cele wymienione w decyzjach Wojewody (...) zachowywał się jak profesjonalista na rynku nieruchomości, co by mogło pośrednio wskazywać na jego status jako podatnika mimo braku formalnego zgłoszenia działalności gospodarczej we właściwych rejestrach (obecnie Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej) a otrzymanemu świadczeniu (odszkodowaniu) przypisać cechy usługi.

Pytanie

Czy w przedstawionym stanie faktycznym sprawy odszkodowanie wypłacone przez Wojewodę (...) na podstawie decyzji nr (…) i nr (…) obie z dnia (…). z tytułu szkód powstałych na nieruchomości oraz zmniejszenia jej wartości na skutek przebudowy sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV i 220 kV związanej z realizacją inwestycji drogowej polegającej na budowie drogi krajowej nr (…) na odcinku (…) nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Pana stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, z brzmienia przepisu art. 4 ust. 1 i 2 VI Dyrektywy – a obecnie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 112/WE/2006, jak i art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT wynika bowiem nader wyraźnie, że warunkiem niezbędnym do uznania danego podmiotu za podatnika VAT jest ustalenie, że działa on niezależnie jako producent, handlowiec, usługodawca, pozyskujący zasoby naturalne, rolnik czy wykonujący wolny zawód. Innymi słowy, jeśli dana czynność wykonana została poza zakresem działań producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika czy wykonującego wolny zawód to w świetle art. 4 ust. 1 i 2 VI Dyrektywy – obecnie art. 9, ust. 1 dyrektywy 112/WE/2006 – z tytułu wykonania takiej czynności dany podmiot nie może być uznany za podatnika VAT i to bez względu na to, czy czynność tę wykonał jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy, czy też wielokrotnie. Decyzja Wojewody (...) skierowana była nie do rolnika, przedsiębiorcy (producenta, handlowca usługodawcy), lecz jej adresatem był właściciel/posiadacz gruntu, na którym realizowana była określona inwestycja drogowa, stąd wniosek, że jeśli decyzja nie była adresowana do podatnika podatku od towarów i usług, to nie rodzi obowiązku podatkowego i nie wywołuje skutku w postaci obowiązku zapłaty podatku. Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie jako rekompensata, nie może być uznane za zapłatę za towar lub usługę w związku z czym nie należy kwoty odszkodowania obciążać podatkiem VAT. Nie jest też zapłatą za tolerowanie czynności lub sytuacji przez rolnika, lecz jest odszkodowaniem dla właściciela/posiadacza gruntu, który z tego tylko powodu, że jest właścicielem/posiadaczem nie staje się podatnikiem podatku od towarów i usług.

Ponadto Wnioskodawca wskazała, że Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 15 września 2011 r. w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10, orzekł, że czynności związane ze zwykłym wykonywaniem prawa własności nie mogą same z siebie być uznawane za prowadzenie działalności gospodarczej. Zakres transakcji sprzedaży nie może tym samym stanowić kryterium rozróżnienia między czynnościami dokonywanymi prywatnie, które znajdują się poza zakresem zastosowania Dyrektywy 2006/112/WE, a tymi stanowiącymi działalność gospodarczą. Według TSUE nawet okoliczność, że przed sprzedażą zainteresowany dokonał podziału gruntu na działki w celu osiągnięcia wyższej ceny łącznej, sama z siebie nie jest decydująca. Nie ma takiego charakteru również długość okresu, w jakim te transakcje następowały, ani wysokość osiągniętych z nich przychodów. Całość powyższych elementów może bowiem odnosić się do zarządzania majątkiem prywatnym zainteresowanego. Inaczej natomiast sytuacja się przedstawia w wypadku, gdy zainteresowany podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi Dyrektywy 2006/112/WE. NSA w wyroku wydanym w składzie 7 sędziów z dnia 29 października 2007 r., sygn. akt I FPS 3/07, wskazał kryteria jakimi należy kierować się przy określaniu, czy w danym przypadku mamy do czynienia z działalnością gospodarczą, czy też z zarządem majątkiem prywatnym. Stwierdzenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik VAT wymaga każdorazowo oceny odnoszącej się do okoliczności faktycznych danej sprawy. Wykonanie danej czynności nie przesądza automatycznie, że z tego tylko powodu dany podmiot staje się podatnikiem VAT. Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji bezspornie wynika, że Wnioskodawca –zarejestrowany czynny podatnik podatku od towarów i usług z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej – otrzymał odszkodowanie za szkody wynikłe z działania organu władzy publicznej na jego nieruchomości, na co nie miał żadnego wpływu. I bez znaczenia jest sposób wykorzystania tej nieruchomości.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1, pkt 1 ustawy o p.t.u., opodatkowaniu p.t.u., zwanym dalej „podatkiem”, podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, a z ust. 2 tego przepisu wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Z kolei z przepisu art. 8 ust. 1. u.p.t.u. wynika, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Kluczowe zatem jest stwierdzenie, że w tej sprawie Wnioskodawca nie działał w charakterze podatnika prowadzącego działalność gospodarczą lub rolniczą. Z definicji zawartej w art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o p.t.u. wynika, że dostawa towarów będzie podlegała opodatkowaniu p.t.u. ale tylko w sytuacji, gdy dokonana zostanie przez podmiot o statusie podatnika, który działa w takim charakterze w odniesieniu do tej konkretnie czynności. Natomiast dla stwierdzenia, że dla danej transakcji podmiot jest podatnikiem podatku od towarów i usług, konieczne jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Skoro nigdy nie podejmował jako właściciel/posiadacz żadnych działań, wykraczających poza zwykłe korzystanie z nieruchomości, znamion wskazujących na jej zamiar prowadzenia w zw. z własnością nieruchomości gruntowych – na tej nieruchomości działalności uznanej za działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o p.t.u., to nieuprawnione byłoby takie stanowisko, zgodnie z którym posiadanie/własność i dysponowanie prawem własności, w tym tolerowanie działania organu adm. publicznej, uznane by zostało za działalność gospodarczą. Bez znaczenia pozostaje tu fakt, że Wnioskodawca prowadzi na tej nieruchomości działalność rolniczą, z tytułu której jest podatnikiem, bowiem odszkodowanie nie dotyczy tej działalności, ale naruszenia posiadania. Oznacza to też, że umożliwienie organom władzy publicznej za odszkodowaniem wykonanie na gruntach wnioskodawcy prac związanych z przebudową sieci elektroenergetycznych i budową urządzeń związanych z tą siecią, oraz z budową na nich inwestycji drogowej, nie jest ani działalnością rolniczą lub gospodarczą, ani Wnioskodawca nie działa tu w charakterze podatnika. Nie można mu bowiem przypisać w tym zakresie prowadzenia działalności handlowej polegającej na sprzedaży lub wykorzystywaniu nieruchomości jak profesjonaliście. Nie występował bowiem w takim charakterze lecz jako właściciel. Dlatego odszkodowanie wypłacone Wnioskodawcy przez GDDKiA nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT. Świadczenie, o którym mowa w art. 8 u.p.t.u. może polegać zarówno na czynieniu jak i na powstrzymywaniu się od działania, wreszcie może stanowić jakiekolwiek inne świadczenie mogące być treścią zobowiązania. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowania czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu ustawy. Aby tak się stało, muszą być łącznie spełnione następujące warunki, tzn.: zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji musi być odpłatne, zobowiązanie to wynikać musi z wyraźnego stosunku zobowiązaniowego, a także musi istnieć konkretny podmiot/strona będący bezpośrednim beneficjentem (konsumentem) tego zobowiązania. Sam fakt wykonywania pewnych czynności, tolerowanie pewnego stanu, nie jest kryterium do uznania, iż usługi te są opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Bowiem tylko usługi świadczone przez podatnika podlegają opodatkowaniu lub korzystają ze zwolnienia. Nie można przymiotu podatnika przypisać osobie, która w danej sytuacji i w okolicznościach nie jest podatnikiem. Dlatego odszkodowanie będące rekompensatą za poniesioną szkodę w majątku prywatnym, a nie z tytułu prowadzonej działalności rolniczej, ani tym bardziej gospodarczej, nie jest usługą. Odszkodowanie jako rekompensata, nie może być też uznane za zapłatę za towar lub usługę w związku z czym nie należy do kwoty odszkodowania doliczać podatku VAT. Ze świadczeniem usług lub dostawą towarów w rozumieniu ww. przepisów ustawy mamy do czynienia tylko wówczas, gdy dochodzi do wykonania określonej czynności (świadczenia), istnieje jej odbiorca oraz, w zamian za to świadczenie, występuje odpłatność. Czynność opodatkowana powstaje wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. W tej sprawie, pomiędzy stronami decyzji – ani wyraźnie, ani dorozumianie – nie została zawarta jakakolwiek umowa. Nie miało miejsca porozumienie wyrażające wolę zawarcia umowy i w rezultacie brak tu świadczenia opodatkowanego.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Pana wniosek – 3 listopada 2017 r., wydałem interpretację indywidualną znak 0112-KDIL2-2.4012.315.2017.2.EW, w której uznałem Pana stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację doręczono Panu 6 listopada 2017 r.

Skarga na interpretację indywidualną

5 grudnia 2017 r. wniósł Pan skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Skarga wpłynęła do mnie 11 grudnia 2017 r.

Wniósł Pan o uchylenie interpretacji w całości.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił skarżoną interpretację – wyrokiem z 5 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Po 22/18.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie – wyrokiem z 28 lutego 2022 r. sygn. akt I FSK 1339/18 oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 5 kwietnia 2022 r. (Prawomocny wyrok WSA w Poznaniu, sygn. akt I SA/Po 22/18 wpłynął do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 26 sierpnia 2022 r.).

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

•uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyrokach;

•ponownie rozpatruję Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dacie wydania pierwotnej interpretacji, bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 5 kwietnia 2018 r. sygn. akt I SA/Po 22/18 oraz wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego I FSK 1339/18 z 8 października 2021 r.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221, ze zm.), zwanej dalej ustawą,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Z kolei, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy

Jedną z generalnych zasad na gruncie podatku od towarów i usług jest to, że czynności wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdy wykonane są przez podatnika.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy,

Działalność gospodarcza zgodnie z ust. 2 powołanego artykułu

Działalność rolnicza została zdefiniowana w art. 2 pkt 15 ustawy,

Odszkodowanie jest pojęciem niezdefiniowanym w ustawie o podatku od towarów i usług.

Natomiast w świetle uregulowań zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, ze zm., dalej jako: „k.c.”)

Na mocy art. 361 § 1 i § 2 k.c.,

Z art. 362 k.c. wynika:

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 k.c.,

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę.

W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, wydając wyrok 5 kwietnia 2018 r., znak I SA/Po 22/18 w przedmiotowej sprawie, uznał że: „spór między stronami koncentruje się wokół dwóch zagadnień. Po pierwsze, czy świadczenie otrzymane przez skarżącego i jego żonę jako prowadzących wspólnie gospodarstwo rolne na przedmiotowych gruntach, było odszkodowaniem czy wynagrodzeniem za wykonanie odpłatnej usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o PTU. Po drugie, czy skarżący w ramach realizacji tego rodzaju usługi działał jak podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o PTU.

W ocenie Sądu stanowisko organu interpretacyjnego co do obu tych kwestii jest nieprawidłowe i wynika przede wszystkim z błędnej oceny przedstawionych przez skarżącego okoliczności faktycznych, w ramach podstawy faktycznej wniosku, którą organ był związany. W rezultacie organ błędnie wywiódł, że w tych okolicznościach zastosowanie znajdą art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o PTU.(…)

Sąd uznał, że wskazane we wniosku okoliczności faktyczne pozwalają na stwierdzenie, że wypłacona skarżącemu kwota jest odszkodowaniem, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o PTU. Świadczenie to nie jest natomiast wynagrodzeniem z tytułu wykonania przez skarżącego odpłatnej usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.(…).

Dalej w wyroku czytamy: „stwierdzić należy, że w realiach rozpoznawanej sprawy skarżący nie podejmował żadnych działań, wykraczających poza zwykłe korzystanie z nieruchomości, a wskazujących na jego zamiar prowadzenia w związku z własnością nieruchomości gruntowych - innej niż działalność rolnicza - działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o PTU.”

Natomiast w analizowanej kwestii - Naczelny Sąd Administracyjny w swoim wyroku z 8 października 2021 r., znak I FSK 1339/18 w tej sprawie stwierdził – „Sąd pierwszej instancji prawidłowo odczytał istotę sporu zaistniałego pomiędzy stronami wskazując, iż dotyczy on tego czy świadczenie otrzymane przez skarżącego i jego żonę jako prowadzących wspólnie gospodarstwo rolne na opisanych gruntach, było odszkodowaniem czy wynagrodzeniem za wykonanie odpłatnej usługi, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT oraz, czy skarżący działał jak podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT. (…)

Naczelny Sąd Administracyjny w pełni akceptuje ocenę Sądu pierwszej instancji, że wypłacona skarżącemu kwota miała rekompensować doznane uszczerbki majątkowe,

a zatem pełniła funkcję kompensacyjną, charakterystyczną dla świadczenia odszkodowawczego, a odmienna ocena organu podatkowego, który nie dopatrzył się w tym świadczeniu cech odszkodowania, wynika z błędnej oceny przedstawionych okoliczności faktycznych wynikających z wniosku o interpretację indywidualną.

Również druga sporna kwestia, mianowicie czy skarżący działał jak podatnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT została przez Sąd pierwszej instancji prawidłowo rozstrzygnięta, pomimo częściowo błędnej argumentacji.(…)

Niezależnie zatem od tego, czy tezy wyroku TSUE z 15 września 2011 r. w sprawach połączonych C-180/10 i C-181/10 prawidłowo zostały zastosowane w niniejszej sprawie, zgodzić należy się z Sądem pierwszej instancji, który uznał, iż w realiach badanej sprawy organ podatkowy błędnie przyjął, że dla rozstrzygnięcia wątpliwości skarżącego kluczowy jest fakt posiadania przez niego statusu podatnika VAT czynnego z tytułu prowadzenia działalności rolniczej. W rezultacie takiego założenia organ uznał, że przedmiotem rzekomej odpłatnej usługi, jest udostępnienie gruntu stanowiącego składnik majątkowy przedsiębiorstwa służący prowadzeniu działalności gospodarczej, którą - w rozumieniu ustawy o VAT - jest działalność rolnicza. Twierdzenie organu podatkowego o wykonaniu przez skarżącego odpłatnej usługi jest nieuprawnione, gdyż nie ma oparcia w treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.(…)

Naczelny Sąd Administracyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutów skargi kasacyjnej dotyczących naruszenia przepisów prawa materialnego, w tym art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.”

Zatem, zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2018 r., sygn. I SA/Po 22/18 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 28 lutego 2022 r., sygn. akt I FSK 1339/18 należy stwierdzić, że ustalone przez Wojewodę (...) świadczenie z tytułu szkód powstałych na nieruchomości oraz zmniejszenia jej wartości na skutek przebudowy sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV i 220 kV związanej z realizacją inwestycji drogowej polegającej na budowie drogi krajowej nr (…) na odcinku (…) jest odszkodowaniem i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nie wystąpiły również w spornej sprawie przesłanki stanowiące podstawę do uznania Pana za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzącego działalność gospodarczą w myśl art. 15 ust. 2 ustawy.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).