Wykonywane przez Państwa czynności zmierzające do rzeczywistego oddłużenia klienta stanowią kompleksową usługę zarządzania długiem konsumenta i będą korzystały ze zwolnienia od podatku VAT określonego w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 sierpnia 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 31 lipca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości zwolnienia od podatku świadczonych usług na rzecz konsumentów.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 9 listopada 2022 r. (wpływ 14 listopada 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Na polskim rynku usług finansowych narasta zjawisko wykluczenia kredytowego konsumentów, polegające na tym, że osoby które znalazły się w sytuacji, gdy profesjonalni uczestnicy rynku pożyczek i kredytów, przede wszystkim banki, nie chcą udzielać im kredytów lub pożyczek ze względu na negatywną historię kredytową. Osoby takie zmuszone są korzystać z usług firm pożyczkowych i parabanków, co często prowadzi do popadnięcia ich w spiralę zadłużenia. Jednocześnie wskazać należy, że często osoby te w przeszłości dokonały zapłaty na rzecz instytucji finansowych kwot nienależnych, spowodowanych w szczególności zastosowaniem wobec nich niedopuszczalnych praktyk, naruszających przepisy o ochronie konsumentów.

Wychodząc naprzeciw tym potrzebom Spółka chce rozpocząć świadczenie usług w zakresie długów konsumentów, polegające na kompleksowym zarządzaniu całością zadłużenia tych osób w celu doprowadzenia do ich rzeczywistego oddłużenia.

W procesie oddłużenia Spółka świadczyłaby na rzecz konsumenta usługę złożoną zarządzania długiem, na którą składałyby się czynności analizy sytuacji kredytowej i finansowej konsumenta:

1.1Co do zaciągniętych kredytów, pożyczek, wystawionych weksli, udzielonych poręczeń oraz wszelkich innych długów ciążących na Zleceniodawcy, które łącznie składają się na dług, którym dla realizacji celu umowy zarządza Zleceniobiorca, ze wskazaniem które z długów są zasądzone wyrokiem sądu, oraz które znajdują się na etapie egzekucji komorniczej.

1.2Co do uzyskiwanych dochodów Zleceniodawcy oraz osób, z którymi Zleceniodawca prowadzi gospodarstwo domowe.

1.3Co do kosztów ponoszonych przez Zleceniodawcę w ramach prowadzenia gospodarstwa domowego.

Po dokonaniu tej analizy Spółka będzie na podstawie umowy z konsumentem upoważniona do wykonania usługi zarządzania długiem konsumenta i podejmie wszelkie czynności konieczne i celowe dla realizacji umowy w szczególności:

2.1Spółka może prowadzić negocjacje z instytucjami finansowymi w celu restrukturyzacji zadłużenia konsumenta istniejącego w tych instytucjach,

2.2Spółka może podejmować działania w celu usunięcia negatywnych dla konsumenta wpisów w bazach danych dotyczących dłużników, które wpływają na historię kredytową konsumenta,

2.3Spółka może podejmować działania w celu realizacji umowy poprzez negocjacje refinansowania zadłużenia konsumenta w instytucjach finansowych względnie przejęcie długów konsumenta przez inną instytucję finansową w miejsce dotychczasowych.

Ponadto w ramach przeprowadzonej analizy na podstawie umowy z konsumentem i udzielonych jej pełnomocnictw Spółka będzie mogła:

2.4na podstawie analizy pakietu długów konsumenta oraz zbadania historii obsługi tych długów przez konsumenta, w tym zrealizowanych przepływów finansowych oraz tytułów prawnych, na podstawie których zostały zrealizowane może występować do instytucji finansowych lub polecić konsumentowi wystąpienie do instytucji finansowych w celu zwrotu kwot nienależnie pobranych przez te instytucje, w szczególności jeżeli kwoty te zostały pobrane od konsumenta z naruszeniem przepisów o ochronie konsumentów, w tym o kredycie konsumenckim.

2.5Spółka może podejmować negocjacje z komornikami oraz podatkowymi organami egzekucyjnymi wszystkich instancji w celu restrukturyzacji zadłużenia konsumenta, uzyskiwania dla konsumenta ulg w spłacie zadłużenia podlegającego egzekucji, zmiany sposobów egzekucji na mniej dotkliwy dla konsumenta, zmiany sposobów zabezpieczenia wierzytelności egzekwowanych, uchylenia zabezpieczeń egzekucyjnych dokonanych na majątku konsumenta, umarzania egzekucji na rzecz konsumenta.

2.6Spółka może podejmować negocjacje z firmami windykacyjnymi, prowadzącymi windykację wobec konsumenta, jak również dokonywać wszelkich czynności zmierzających do zakończenia windykacji przez te firmy. W szczególności Spółka może dokonywać analizy historii działań firm windykacyjnych podejmowanych wobec konsumenta w celu ustalenia czy nie doszło do złamania przez te firmy przepisów prawa, stosowania wobec konsumenta niedopuszczalnych praktyk w windykacji oraz pobierania kwot nienależnych od konsumenta przez firmy windykacyjne. W przypadku stwierdzenia stosowania praktyk niedozwolonych lub pobrania kwot nienależnych Spółka uprawniona będzie do zawiadomienia o stwierdzonych nieprawidłowościach instytucji ochrony konsumenta, instytucji nadzoru bankowego, Policji lub Prokuratury oraz do podjęcia działań zmierzających do zwrotu przez windykatorów na rzecz Zleceniodawcy kwot nienależnie pobranych.

2.7Spółka będzie sporządzała i przekazywała na rzecz konsumenta kwartalny raport z czynności zarządzania długiem konsumenta.

Spółka nie przewiduje pobierania wynagrodzenia wstępnego od konsumenta, jej wynagrodzeniem za kompleksową obsługę długu konsumenta będzie natomiast prowizja od kwot nienależnych uiszczonych przez konsumenta a zwróconych mu przez instytucje finansowe dzięki analizie zadłużenia dokonanej przez Spółkę oraz jej reprezentacji konsumenta w ramach zarządzania długiem.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

1)W jaki sposób będą Państwo wyszukiwali klientów dla oferowanych przez Państwa usług? Prosimy opisać.

Spółka będzie pozyskiwała klientów za pośrednictwem Internetu oraz telemarketingu.

2)Czy w ramach usługi zarządzania długiem będą Państwo działali w imieniu i na rzecz klienta czy we własnym imieniu?

Spółka preferuje zarządzanie długiem na rzecz i w imieniu klienta.

3)Czy wykonywane przez Państwa czynności w ramach Umowy będą obejmować usługi, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), tj. czynności ściągania długów, w tym factoringu, usługi doradztwa oraz usługi w zakresie leasingu?

W ramach kompleksowej usługi zarządzania długiem Spółka będzie dokonywała ściągnięcia przysługujących klientom wierzytelności wobec instytucji finansowych, ponieważ działanie takie jest ściśle związane z poprawą sytuacji klienta wobec istytucji finansowych. Spółka nie przewiduje świadczenia usług leasingu ani faktoringu.

4)Czy będą Państwo wykonywać jakieś dodatkowe czynności na rzecz klienta poza wskazanymi we wniosku? Prosimy opisać.

Spółka nie przewiduje wykonywania innych czynności niż opisane we wniosku.

5)Czy poza prowizją od kwot nienależnych, będą Państwo pobierali jakieś wynagrodzenie od klienta (np. w przypadku nieuzyskania ww. kwot nienależnych)? Jeżeli tak to, w jaki sposób będzie ono kalkulowane?

Spółka przewiduje pobieranie wynagrodzenia wyłącznie z kwot odzyskanych na jego rzecz od instytucji finansowych.

Pytanie

Czy usługa zarządzania długiem konsumenta przez Spółkę będzie korzystała ze zwolnienia przedmiotowego z VAT, stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Spółki, złożona usługa zarządzania długiem konsumenta jaką zamierza świadczyć Spółka, winna podlegać zwolnieniu przedmiotowemu zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług.

Za powyższym stanowiskiem przemawiają następujące argumenty:

1.Usługa Spółki ma charakter złożony, na świadczenie Spółki składa się szereg połączonych ze sobą funkcjonalnie i celowościowo czynności, ukierunkowanych na rzeczywiste oddłużenie konsumenta, rozumiane jako zmniejszenie jego zadłużenia wobec instytucji finansowych oraz takie ułożenie interesów konsumentów aby stworzyć im realną szansę wyjścia ze spirali zadłużenia.

2.Usługa Spółki niewątpliwie jest usługą w zakresie długu konsumenta, który zawrze ze Spółką umowę. Mimo złożonego charakteru nie wykracza ona poza dług konsumenta, rozumiany jako jego zadłużenie wobec instytucji finansowych.

3.Dług konsumenta jest granicą i wyznacznikiem działań Spółki. Spółka nie będzie podejmowała żadnych czynności, które nie będą związane z długiem konsumenta i zarządzaniem jego zadłużeniem.

4.Ponieważ konsumenci, którzy będą zawierali umowę ze Spółką są zasadniczo osobami w trudnej sytuacji finansowej, związanej właśnie z tym, że spłacają oni zadłużenie na granicy ich możliwości finansowych lub musieli zaprzestać spłacania takiego zadłużenia, Spółka będzie pobierać od nich prowizje od kwot nienależnie zapłaconych przez konsumentów na rzecz instytucji finansowych w sposób nienależny, przeważnie wynikających ze stosowania wobec konsumentów niedopuszczalnych praktyk i klauzul abuzywnych przez instytucje finansowe, a przez to mających charakter bezpodstawnego wzbogacenia po stronie isntytucji finansowych.

Spółka świadcząc ten rodzaj usługi w zakresie długu nie będzie powiększać zobowiązań finansowych konsumentów, na rzecz których chce świadczyć swoje usługi.

Powyższe przemawia za objęciem usługi złożonej, którą planuje świadczyć Spółka zwolnieniem przedmiotowym z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Natomiast z art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w rozumieniu art. 7 ustawy. Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

‒w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;

‒świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

‒istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,

‒wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,

‒istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,

‒odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,

‒istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

W przestawionym opisie sprawy wskazali Państwo, że chcą Państwo rozpocząć świadczenie usług w zakresie długów konsumentów, polegające na kompleksowym zarządzaniu całością zadłużenia tych osób w celu doprowadzenia do ich rzeczywistego oddłużenia. Preferują Państwo zarządzanie długiem na rzecz i w imieniu klienta.

W procesie oddłużenia świadczyliby Państwo na rzecz konsumenta usługę złożoną zarządzania długiem, na którą składałyby się czynności analizy sytuacji kredytowej i finansowej konsumenta. Po dokonaniu tej analizy będą Państwo na podstawie umowy z konsumentem upoważnieni do wykonania usługi zarządzania długiem konsumenta i podejmą wszelkie czynności konieczne i celowe dla realizacji umowy w szczególności: prowadzenie negocjacji z instytucjami finansowymi w celu restrukturyzacji zadłużenia konsumenta istniejącego w tych instytucjach, podejmowanie działań w celu usunięcia negatywnych dla konsumenta wpisów w bazach danych dotyczących dłużników, które wpływają na historię kredytową konsumenta, oraz działania w celu realizacji umowy poprzez negocjacje refinansowania zadłużenia konsumenta w instytucjach finansowych, względnie przejęcie długów konsumenta przez inną instytucję finansową w miejsce dotychczasowych.

Ponadto w ramach przeprowadzonej analizy, na podstawie umowy z konsumentem i udzielonych Państwu pełnomocnictw będą Państwo mogli występować do instytucji finansowych lub polecić konsumentowi wystąpienie do instytucji finansowych w celu zwrotu kwot nienależnie pobranych przez te instytucje, w szczególności jeżeli kwoty te zostały pobrane od konsumenta z naruszeniem przepisów o ochronie konsumentów, w tym o kredycie konsumenckim.

Mogą Państwo podejmować negocjacje z komornikami oraz podatkowymi organami egzekucyjnymi wszystkich instancji w celu restrukturyzacji zadłużenia konsumenta, uzyskiwania dla konsumenta ulg w spłacie zadłużenia podlegającego egzekucji, zmiany sposobów egzekucji na mniej dotkliwy dla konsumenta, zmiany sposobów zabezpieczenia wierzytelności egzekwowanych, uchylenia zabezpieczeń egzekucyjnych dokonanych na majątku konsumenta, umarzania egzekucji na rzecz konsumenta. Mogą Państwo podejmować negocjacje z firmami windykacyjnymi, prowadzącymi windykację wobec konsumenta, a także dokonywać wszelkich czynności zmierzających do zakończenia windykacji przez te firmy. W szczególności, mogą Państwo dokonywać analizy historii działań firm windykacyjnych podejmowanych wobec konsumenta w celu ustalenia, czy nie doszło do złamania przez te firmy przepisów prawa, stosowania wobec konsumenta niedopuszczalnych praktyk w windykacji oraz pobierania kwot nienależnych od konsumenta przez firmy windykacyjne. W przypadku stwierdzenia stosowania praktyk niedozwolonych lub pobrania kwot nienależnych będą Państwo uprawnieni do zawiadomienia o stwierdzonych nieprawidłowościach instytucji ochrony konsumenta, instytucji nadzoru bankowego, Policji lub Prokuratury oraz do podjęcia działań zmierzających do zwrotu przez windykatorów na rzecz Zleceniodawcy kwot nienależnie pobranych. Przewidują Państwo pobieranie wynagrodzenia wyłącznie z kwot odzyskanych na rzecz klienta od instytucji finansowych. Będzie  to prowizja od kwot nienależnych uiszczonych przez konsumenta a zwróconych mu przez instytucje finansowe dzięki analizie zadłużenia dokonanej przez Państwa oraz Państwa reprezentacji konsumenta w ramach zarządzania długiem.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy, Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy świadczona przez Państwa usługa zarządzania długiem konsumenta będzie korzystała ze zwolnienia od podatku VAT, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewiduje dla niektórych czynności zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy,

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą, podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

W myśl art. 43 ust. 15 ustawy:

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na obowiązujący od 1 stycznia 2022 r. przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym:

Stosownie zaś do ust. 23 ww. przepisu, również obowiązującego od 1 stycznia 2022 r.:

Powyższe zmiany przepisów umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku – w tym m.in. właśnie usług w zakresie długów, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, że intencją ustawodawcy było objęcie zwolnieniem usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli, a także zostało ono rozciągnięte na usługi pośrednictwa w tym zakresie. Należy stwierdzić, że wymienione zwolnienia mają charakter przedmiotowy, gdzie przede wszystkim istotną przesłanką do skorzystania ze zwolnienia jest rodzaj świadczonej usługi, cechy które ją rozróżniają. Zatem podkreślić należy, że wystarczającą przesłanką pozwalającą objąć zwolnieniem daną czynność jest wykazanie jej związku z tymi czynnościami, przy czym związek ten musi być wyraźny i nie odbiegać od świadczenia usług finansowych, wypaczając przez to istotę przewidzianego zwolnienia.

Pogląd taki potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku w sprawie C-2/95 pomiędzy Sparekassernes Datacenter (SDC) a Skatteministeriet (Dania), w którym Trybunał stwierdził, że: „zwolnienie dotyczące usług finansowych nie jest uzależnione od tego, czy usługa jest wykonywana przez instytucję, która wstępuje w prawny związek z końcowym odbiorcą. Fakt, że dana transakcja jest wykonywana przez osobę trzecią, ale z punktu widzenia końcowego odbiorcy wydaje się być usługą wykonywaną przez bank, nie wyklucza objęcia jej zwolnieniem”. Można zatem stwierdzić, że wg TSUE, usługa finansowa świadczona przez podmiot trzeci nie traci przymiotu takiej usługi.

Podkreślenia wymaga, że pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

Wskazali Państwo, że chcą Państwo rozpocząć świadczenie usług w zakresie długów konsumentów, polegające na kompleksowym zarządzaniu całością zadłużenia tych osób w celu doprowadzenia do ich rzeczywistego oddłużenia. Preferują Państwo zarządzanie długiem na rzecz i w imieniu klienta.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT powinno być traktowane jak odrębne i niezależne, jednak w sytuacji, gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Jeżeli zatem dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie do celów stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Ważne jest, czy świadczenia są ze sobą ściśle powiązane w taki sposób, że samodzielnie nie przynoszą wymaganej praktycznej korzyści z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. Nie ma znaczenia subiektywny punkt widzenia dostawcy lub odbiorcy świadczenia. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej. Podstawowym kryterium pozwalającym uznać zbiór określonych czynności za usługę kompleksową (złożoną) jest określenie wzajemnych relacji pomiędzy elementami składowymi złożonej usługi w zakresie celów, które usługi te realizują. Pojedynczą usługę należy uznać za pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeżeli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykonania usługi zasadniczej. Podstawowym celem usługi pomocniczej tworzącej razem z usługą główną – usługę kompleksową – jest lepsze wykorzystanie przez nabywcę usługi głównej. Aby dana pomocnicza usługa mogła być uznana za element kompleksowej usługi, winna służyć bezpośrednio realizacji głównej usługi. W celu ustalenia, czy dana usługa może być uznana za złożoną, konieczne jest zbadanie przebiegu konkretnej transakcji z uwzględnieniem jej wszystkich ekonomicznych aspektów.

Zauważyć należy, że jakkolwiek zdarzają się sytuacje, gdy występuje wielość świadczeń wynikających z jednej umowy i mogą być one potraktowane jako jedna usługa (i opodatkowane jedną stawką podatkową), możliwe jest to tylko i wyłącznie w takich sytuacjach, gdy na taką usługę składa się cały zespół nie dających się w istocie wyodrębnić czynności, dających w efekcie ostateczną, jednorodną usługę.

Kwestia kompleksowości usług była rozstrzygana przez Trybunał Sprawiedliwości UE, który wypowiedział się w tym zakresie m.in. w sprawach C-349/96 CPP, C-41/04 Levob, C-111/05 Aktiebolaget NN.

W orzeczeniu z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie Card Protection Plan Ltd v Commissioners of Customs and Excise (C-349/96), Trybunał stwierdził, że „W celu ustalenia, dla celów VAT, czy świadczenie usług obejmujące kilka części składowych, które należy traktować jako jedno świadczenie, czy też jako dwa lub więcej świadczeń wycenianych odrębnie, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę treść przepisu art. 2 (1) VI Dyrektywy, zgodnie z którym każde świadczenie usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne oraz fakt, że świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę nie powinno być sztucznie dzielone, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu podatku VAT”. Trybunał wskazał, że „pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeżeli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej”.

Trybunał zaakcentował „ekonomiczny punkt widzenia” oraz ocenę z perspektywy nabywcy. Z treści powołanego wyroku wynika, że TSUE położył duży nacisk na subiektywne kryteria, przy ocenie danego świadczenia jako złożonego, jednakże wnioski, co do kwalifikacji danego kompleksu zdarzeń gospodarczych jako świadczenia złożonego, nie mogą być pozbawione waloru obiektywnego albowiem zakres i sposób opodatkowania świadczenia nie może być zależny jedynie od woli stron transakcji. Stąd w pierwszym rzędzie Trybunał odwołał się do art. 2(1) VI Dyrektywy, wedle którego każde świadczenie usług powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne a świadczenie złożone w aspekcie gospodarczym nie powinno być sztucznie rozdzielane, by nie pogarszać funkcjonalności systemu VAT. Sąd wskazał, że jeśli dana transakcja składa się z szeregu świadczeń i czynności należy uwzględnić wszystkie okoliczności, w jakich jest dokonywana rozpatrywana transakcja.

Jak ponadto wskazał TSUE, z jednym świadczeniem mamy do czynienia w szczególności w przypadku, gdy kilka elementów powinno zostać uznanych za istotne dla świadczenia głównego, podczas gdy z kolei jedno lub więcej świadczeń powinno być postrzegane jako pomocnicze, dzielące los podatkowy świadczenia głównego; to samo odnosi się do przypadku, gdy dwa lub więcej elementów dostarczanych przez podatnika do klienta, będącego typowym konsumentem, są tak ściśle ze sobą związane, że stanowią one obiektywnie jedno tylko nierozerwalne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny (tak np. ww. wyrok TSUE w sprawie Levob Verzekeringen i OV Bank, pkt 21-22 i przywołane tam orzecznictwo; wyrok TSUE z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie C-111/05 - Aktiebolaget NN, pkt 22-23). Zdaniem TSUE, w celu ustalenia, czy kontrahent podatnika – rozumiany jako przeciętny klient – otrzymuje kilka odrębnych świadczeń głównych czy jedno świadczenie złożone, należy poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności i uwzględnić wszystkie okoliczności, w której jest ona dokonywana. W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy (tak np.: ww. wyrok TSUE w sprawie Everything Everywhere, pkt 25-26 i przywołane tam orzecznictwo; ww. wyrok TSUE w sprawie Graphic Procédé, pkt 20, 24 i przywołane tam orzecznictwo).

Przywołać można również wyrok z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07 RLRE Tellmer Property sro przeciwko Finanćni reditelstvi v Usti nad Labem, w którym TSUE stwierdził, że „(...) z art. 2 szóstej dyrektywy wynika, że każde świadczenie powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne (...). Co więcej, w pewnych okolicznościach formalnie odrębne świadczenia, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jednolitą czynność, jeżeli nie są od siebie niezależne. Jest tak na przykład w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego. W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy (...). Ponadto można również uznać, że jednolite świadczenie występuje w przypadku, gdy dwa lub więcej elementy albo dwie lub więcej czynności dokonane przez podatnika są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie jedno niepodzielne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny”. Tak również w wyroku z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06 Ministero dellEconomia e delle Finanze przeciwko Part Service Srl.

Wyrok ten sformułował kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone. Ma ono zatem miejsce w sytuacji, gdy:

‒świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej,

‒poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny,

‒kiedy nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych,

‒kiedy nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.

W odniesieniu do Państwa wątpliwości wskazać należy, że w przypadku usług będących przedmiotem wniosku ich celem jest pomoc konsumentom, którzy chcą skorzystać z Państwa usług, w oddłużeniu tych osób poprzez różnego rodzaju czynności, tj. m.in. negocjacje z komornikami, firmami windykacyjnymi czy też instytucjami finansowymi oraz występowanie do instytucji finansowych o zwrot kwot nienależnie pobranych przez te instytucje, ściągnięcia przysługujących klientom wierzytelności wobec instytucji finansowych, składające się na  tzw. zarządzanie długiem. W konsekwencji, wykonywanie przez Państwa szeregu czynności, szczegółowo opisanych w opisie sprawy, stanowi jedną złożoną usługę, w związku z tym,  w celu określenia możliwości zastosowania zwolnienia od podatku świadczonych usług należy je traktować jako jedną kompleksową usługę.

Zauważyć należy, że co do zasady, usługi w zakresie długów stanowią czynności objęte zwolnieniem na mocy art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, chyba że dana usługa stanowiłaby czynność ściągania długów, określoną w art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy prawa oraz orzecznictwo TSUE w kontekście przedstawionych okoliczności sprawy należy stwierdzić, że wykonywana przez Państwa usługa niewątpliwie mieści się w katalogu czynności zwolnionych od podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Podejmowane przez Państwa działania w ramach kompleksowej usługi zarządzania długiem, prowadzą bowiem do realizacji świadczenia głównego jakim jest rzeczywiste oddłużenie klienta. Z okoliczności sprawy wynika, że Państwa usługi nie stanowią usług ściągania długów wyłączonych ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy. Niewątpliwie stanowią one usługi w zakresie długów i będą podlegały zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

Podsumowując, należy stwierdzić, że wykonywane przez Państwa czynności zmierzające do rzeczywistego oddłużenia klienta stanowią kompleksową usługę zarządzania długiem konsumenta i będą korzystały ze zwolnienia od podatku VAT określonego w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy.

Państwa stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).