Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Spółki, napiwki, które zostawiane są dla osób obsługujących gości nie stanowią obrotu Spółki i w związku z tym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zasady opodatkowania VAT napiwków nie zostały wprost uregulowane w przepisach dotyczących tego podatku. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez świadczenie usług, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

W przypadku uznania, że mamy do czynienia z czynnością opodatkowaną podatkiem VAT, w tym świadczeniem usług, podstawę opodatkowania, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, stanowi obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Zgodnie z powyższymi przepisami, aby uznać, że zostawiane przez klientów napiwki są opodatkowane VAT, powinny one stanowić wynagrodzenie za świadczone przez Spółkę usługi.

Definicja świadczenia usług wskazana w ustawie o VAT w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jest szeroka, co pozwala na zakwalifikowanie do niej szeregu zdarzeń gospodarczych. Wszystko bowiem, co nie stanowi wynagrodzenia za dostarczony towar, zgodnie z tą definicją, stanowi świadczenie usług.

Zdaniem Spółki, w opisanym stanie faktycznym, nie można mówić jednak o tym, że zostawiony napiwek jest wynagrodzeniem za świadczone przez Spółkę usługi na rzecz klienta. Zasadność takiego twierdzenia Spółka opiera na poniższych argumentach wynikających z analizy zaangażowanych podmiotów oraz charakteru zdarzenia, jakim jest zostawianie napiwków przez klientów:

• Nie istnieje powiązanie pomiędzy usługą świadczoną przez Spółkę (np. usługa gastronomiczna) i tym, czy klient zostawi napiwek. Spółka wyświadczy bowiem swoją usługę w sposób zgodny z przyjętymi zasadami sztuki gastronomicznej, za co pobierze ustalone wcześniej w cenniku wynagrodzenie niezależnie od tego, czy klient zostawi napiwek, czy też nie. Nie istnieje zatem ekwiwalentność świadczenia i wynagrodzenia.
• Podmiotami zaangażowanymi bezpośrednio w pozostawienie napiwku jest jedynie klient i osoba obsługująca danego klienta. Funkcja Spółki w tym zdarzeniu jest jedynie techniczna, tj. Spółka jest co najwyżej pośrednikiem przekazującym zostawione napiwki w przypadku formy płatności innej niż gotówkowa. Tym samym, to nie Spółka jest beneficjentem jakichkolwiek zostawianych kwot.

Zdaniem Spółki, powyższe argumenty wskazują, że zostawiane napiwki nie są wynagrodzeniem za świadczone przez Spółkę usługi. Tym samym, nie stanowią one obrotu Spółki, a w konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Brak możliwości wliczenia napiwku do podstawy opodatkowania VAT wynika już z samego charakteru tego świadczenia pieniężnego. Zgodnie ze słownikowym rozumieniem tego pojęcia, "napiwek" jest to dodatek pieniężny wręczony zwyczajowo za usługę kelnerom, portierom, szatniarzom, tragarzom, posłańcom, itp., będący dodatkiem do ustalonej opłaty.

Tożsame stanowisko potwierdzane jest także przez polskie sądy administracyjne oraz Europejski Trybunał Sprawiedliwości (dalej ETS).

W wyroku ETS w sprawie Tolsma (sygn. C-16/93) uznano, że pieniądze wrzucane ulicznemu artyście przez przechodniów nie mogą być uznane za podlegające opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej z uwagi na to, że: (i) nie istnieje umowa wskazująca na powiązanie płatności oraz świadczenia, (ii) nie występuje wystarczające powiązanie pomiędzy wpłacanymi kwotami a świadczeniem, gdyż płacące osoby nie zamawiają gry, (iii) pieniądze te wrzucane są dobrowolnie w kwocie czysto uznaniowej. ETS zauważył, że nie może być mowy o opodatkowaniu jakiejkolwiek czynności, jeśli między stronami nie istnieje żadna umowa i porozumienie, a wielkość wynagrodzenia (datku, napiwku) nie jest w żaden sposób uzależniona od cech świadczonej usługi i nie wpływa na jakość czy standard świadczonej usługi. Tym samym, z uwagi na powyższe, zdaniem ETS, nie można było uznać, że w przypadku dobrowolnych datków dla ulicznego artysty dochodziło do świadczenia usługi w świetle przepisów o podatku od wartości dodanej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiliście Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy:

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zgodnie z treścią art. 29a ust. 1 ustawy:

Podstawa opodatkowania stanowi fundament konstrukcji każdego podatku. Z punktu widzenia wysokości zobowiązania podatkowego, ma ona – obok stawki podatkowej – decydujące znaczenie. Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług ustalenie podstawy opodatkowania poprzedzać winno zawsze ustalenie, czy dana czynność stanowi na gruncie tego podatku czynność opodatkowaną oraz czy w stosunku do niej powstał obowiązek podatkowy. Podstawę opodatkowania można ustalać jedynie w tych przypadkach, gdy zaistniał przedmiot opodatkowania. Podstawa opodatkowania jest bowiem skonkretyzowanym – co do cech istotnych dla wymiaru podatku – i ujętym wartościowo, przedmiotem podatku.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka prowadzi na terytorium Polski działalność w zakresie usług restauracyjnych w wynajmowanym lokalu użytkowym. Spółka jest czynnym podatnikiem VAT. Spółka świadczy swoje usługi zarówno dla klientów indywidualnych jak i firm. Usługi kelnerskie świadczone w restauracji Spółka zleca zewnętrznemu podmiotowi - spółce z o.o., który zapewnia pełną obsługę kelnerską (na podstawie zawieranych umów współpracy, umów o dzieło, umów o pracę z podwykonawcami). Zgodnie z zawartą umową współpracy cała kwota napiwków ma trafiać do Kontrahenta zapewniającego obsługę kelnerską - poprzez swoich kontrahentów. Usługi oferowane Klientom rozliczane są w oparciu o ogólnodostępny cennik (menu) lub z umów (imprezy zorganizowane) z Klientem, w oparciu o te umowy. Kwoty te zawierają w sobie podatek VAT naliczony zgodnie z obowiązującymi w danym czasie przepisami. Dla celów podatku VAT, Spółka opodatkowuje napiwki stawką 23% traktując kwotę udzielonego przez gościa napiwku jako kwotę brutto, tj. uwzględniającą podatek VAT rozpoznawany przez Spółkę jako VAT należny. Spółka ewidencjonuje napiwki na kasach fiskalnych oraz fakturach VAT.  Napiwek jest obowiązkowy bez względu na ilość osób i wynosi 10% wartości zamówienia. Informacja w tym zakresie jest zamieszczona w karcie. Napiwki są przekazywane firmie zewnętrznej, która zapewnia świadczenie usług kelnerskich dla lokalu. Spółka nie wyszczególnia konkretnych napiwków i nie przypisuje ich do konkretnych osób. Spółka nie wskazuje kontrahentowi jaka konkretnie kwota napiwku jest należna dla konkretnego kelnera oraz czy napiwek był dobrowolny czy obligatoryjny. Spółka nie ma możliwości przypisania kwoty napiwku do konkretnego kelnera w przypadku płatności rachunku wraz z napiwkiem kartą płatniczą lub kredytową.

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii, czy napiwki powinny być wliczone do Państwa obrotu.

Jak już wyżej wskazano, z analizy treści art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że pojęcie świadczenia usług jest bardzo szerokie, obejmuje bowiem różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

W przedmiotowej sprawie istotne jest również orzeczenie TSUE w sprawie R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (wyrok z 3 marca 1994 r., sprawa C-16/93). Tolmsa był ulicznym grajkiem, który prezentował swoją twórczość. Grajek ustawiał przed sobą puszkę, do której przechodnie mogli wrzucać datki. TSUE, wskazując na brak bezpośredniego związku między graniem muzyki a zapłatą oraz na dobrowolność datków, uznał, iż datki nie podlegają opodatkowaniu VAT, bowiem w tym wyroku TSUE stwierdził, że „czynność podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

Z powyższego wyroku wynika, że przesłanką uznania danego zdarzenia za opodatkowane VAT świadczenie usługi za wynagrodzeniem jest istnienie stosunku prawnego pomiędzy świadczącym usługę i jej beneficjentem, z którego wynika świadczenie wzajemne, w postaci wynagrodzenia płatnego przez beneficjenta usługi na rzecz usługodawcy.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku otrzymywane przez Spółkę napiwki – nie stanowią przejawu dobrowolnej zapłaty za skorzystanie z usług restauracyjnych. Napiwki w tym przypadku nie są uznaniowym, dobrowolnym świadczeniem pieniężnym, którego nie można rozpatrywać w kategoriach kwoty należnej za wykonaną usługę, gdyż wynikają z cennika i są uzależnione od wartości zamówienia. Spółka do ceny zamówienia jakie realizuje dolicza kwotę, którą Klient Restauracji jest obowiązany dodatkowo zapłacić. Wpłaty tej Klient dokonuje na rzecz Restauracji. Tym samym bez zapłaty kwoty zamówienia powiększonego o „napiwek” usługa nie byłaby przez Spółkę wyświadczona. Nie można zatem wskazać, że wpłacane przez Klientów kwoty, z góry narzucone przez Spółkę, nie są powiązane ze świadczeniem przez Państwa usług. Zgodnie natomiast z art. 29a ust. 1 ustawy podstawą opodatkowania jest wszystko co stanowi zapłatę otrzymaną za wykonaną usługę, w tym przypadku usługę restauracyjną. Późniejsze przekazanie, zgodnie z zawartą umową z Kontrahentem „napiwków”, nie ma wpływu na opisaną przez Państwa sytuację, gdyż wpłacone przez Klienta środki nie stanowią wpłat dobrowolnych, zatem należy je traktować jako wynagrodzenie za usługę restauracyjną.

Z uwagi na powołane powyżej przepisy oraz przedstawiony opis sprawy, należy stwierdzić, że pomiędzy otrzymanymi napiwkami, a usługami świadczonymi przez Restauracje na rzecz Klientów, tj. usługami restauracyjnymi istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowo-skutkowym. Zatem kwota otrzymanych napiwków stanowi rzeczywiste dodatkowe wynagrodzenie za usługi świadczone na rzecz Klientów.

Otrzymywane przez Państwa napiwki, należne Państwu z tytułu obsługi restauracyjnej określonej w oparciu o ogólnodostępny cennik (menu) wysokości lub z umowy (imprezy zorganizowane) są konsekwencją wykonania określonego świadczenia przez Państwa. Tym samym, otrzymywane przez Państwa napiwki stanowią element wynagrodzenia jaki Państwo otrzymują od Klientów w zamian za świadczenie usług restauracyjnych, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i które podlegają opodatkowaniu, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Podsumowując, należne Państwu wynagrodzenie wraz z kwotą otrzymywanych napiwków z tytułu świadczenia usług restauracyjnych, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, na tych samych zasadach jak usługa zasadnicza. Tym samym napiwki te powinny być wliczone do obrotu Państwa sprzedaży, o którym mowa w art. 29a ustawy.

Wobec powyższego, Państwa stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Państwo i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).