Uznanie Pani majątku za zbycie przedsiębiorstwa, niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w zakresie podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 kwietnia 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 16 kwietnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie uznania Pani majątku za zbycie przedsiębiorstwa, niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. Uzupełniła go Pani pismem z 6 czerwca 2023 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego

Od 2007 roku jest Pani zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. W podatku dochodowym rozlicza się Pani na KPiR. Pani działalność gospodarcza jest sklasyfikowana pod symbolem PKD: 43.99.Z jako pozostałe specjalistyczne roboty budowlane gdzie indziej niesklasyfikowane. Posiada Pani w firmie na środkach trwałych 1 koparko-ładowarkę, która jest niezbędna do świadczenia usług realizowanych prowadzonej przez Panią działalności. W swojej działalności nie zatrudnia Pani żadnych pracowników. Obecnie planuje Pani przekazanie całego majątku firmie męża, z którym łączy Panią wspólność majątkowa od 1986 roku, a następnie zamknięcie działalności. Przekazanie odbędzie się nieodpłatnie. Nie będzie to darowizna a jedynie techniczne przekazanie do firmy męża, gdyż składniki te nadal będą wchodzić do majątku wspólnego małżonków. Przed przekazaniem przedsiębiorstw Pani mąż założy jednoosobową działalność gospodarczą i będzie kontynuować prowadzenie firmy. Będzie również czynnym podatnikiem VAT i będzie rozliczać prowadzoną działalność na KPiR.

W uzupełnieniu wskazała Pani, że:

 1. Przedmiotem transakcji będą wszystkie składniki majątku przedsiębiorstwa czyli dwie koparko-ładowarki oraz nazwa przedsiębiorstwa (obecnie (…), a po przejęciu (…)). Wszelkie tajemnice przedsiębiorstwa (know-how) w sposób naturalny przejdą do nowej firmy gdyż stanowią wspólna wiedzę małżonków. Firma nie posiada żadnych nieruchomości, towarów handlowych, praw wynikających z umów najmu lub dzierżawy, wierzytelności, zobowiązań, koncesji, licencji, patentów, zezwoleń i innych praw własności przemysłowej lub praw z papierów wartościowych.

W ocenie podatnika przedmiotem transakcji będzie przedsiębiorstwo natomiast jest to tylko opinia podatnika a nie opis stanu faktycznego. Żądanie od podatnika stwierdzenia czy przedmiotem transakcji jest przedsiębiorstwo, jest w istocie próba uchylenia się organu podatkowego przed wydaniem interpretacji. Gdyby podatnik miał pewność, że przedmiotowa transakcja jest zbyciem przedsiębiorstwa wówczas nie występowałby z wnioskiem o interpretację.   

 2. Tak, z tytułu nabycia dwóch koparko-ładowarek, które mają być przedmiotem przekazania, przysługiwało w całości prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

 3. Tak, majątek który zamierza Pani przekazać mężowi był wykorzystywany wyłącznie do prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej.

 4. Tak, Pani mąż otworzył działalność gospodarczą sklasyfikowana pod PKD 43.12Z w dniu 12.04.2023. Mąż dokonał rejestracji jako podatnik VAT czynny oraz rozpoczął świadczenie usług budowlanych na użyczonym przez Panią sprzęcie.

 5. Tak, Pani mąż będzie kontynuował prowadzenie działalności gospodarczej w tym samym zakresie w jakim działalność była prowadzona przez Panią.

Pytanie

Czy powyżej opisane zdarzenie, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Pani stanowisko w sprawie

Opisane zdarzenie nie rodzi żadnych skutków w podatku VAT. Należy uznać, że przekazanie całego majątku firmy stanowi przekazanie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 Kodeksu cywilnego, gdyż składniki te stanowią zorganizowany zespół pozwalający prowadzić działalność gospodarczą. Zdaniem Wnioskodawcy ze względu na łączący małżonków ustrój małżeńskiej wspólnoty ustawowej wyłączone jest odpłatne przekazanie przez podatnika małżonce przedsiębiorstwa. Możliwość darowizny z majątku wspólnego jest w doktrynie kontrowersyjna, jednakże jej dopuszczalność potwierdził Sąd Najwyższy w dwóch orzeczeniach: w uchwale składu 7 sędziów z dnia 10 kwietnia 1991 r. (sygn. akt III CZP 133/91) oraz w uchwale z dnia 19 grudnia 1991 roku (sygn. akt III CZP 133/91). Gdyby zatem przyjąć, iż przekazanie przedsiębiorstwa nie jest ani umową sprzedaży ani umową darowizny, ale jedynie organizacyjnym przyporządkowaniem przedsiębiorstwa, wchodzącego i tak w skład majątku wspólnego małżonków, drugiemu z nich to czynność taka nie wypełnia dyspozycji art. 5 ustawy o VAT (nie stanowi bowiem odpłatnej dostawy towarów) i nie rodzi obowiązków zapłaty podatku od towarów i usług. Gdyby jednakże przyjąć, iż małżonkowie zawrą umowę darowizny, również i wtedy obowiązek podatkowy, z mocy wyłączeń z art. 6 pkt 1 nie powstanie. W takim wypadku, jeżeli przesunięcie przedsiębiorstwa na rzecz drugiego małżonka nastąpi przed likwidacją działalności, remanent likwidacyjny wyniesie „zero”. Po pierwsze z uwagi na fakt, iż w przedmiotowej sprawie nie będzie miała miejsca jakkolwiek czynność prawna lub zdarzenie prawne z którym ustawa wiąże obowiązek podatkowy. Gdyby nawet przyjąć, iż techniczno-organizacyjna czynność przekazania całego majątku firmy między małżonkami stanowi „transakcje zbycia” przedsiębiorstwa, to stosownie do art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Słuszność takiego poglądu (zarówno w zakresie irrelewantności formy prawnej, jak i braku obowiązku podatkowego) potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 7 października 2009 r. (sygn. akt I SA/Po 491/2009), którego teza brzmi: „wyłączenie z opodatkowania jest zarówno odpłatne jak i nieodpłatne zbycie przedsiębiorstwa. Nie ma przy tym znaczenia forma zbycia – podatkowi zatem podlegać m. in. sprzedaż, aport, zamiana i darowizna jeśli mają za przedmiot przedsiębiorstwo.” Orzeczenie to stanowiło w swej treści potwierdzenie tezy zaprezentowanej wcześniej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 kwietnia 2008 r. (sygn. akt SA/Wa 232/2008). Reasumując w opisanej sytuacji można uznać, że nie dochodzi jakiejkolwiek czynności opodatkowanej lub można uznać, że dochodzi do transkacji zbycia przedsiębiorstwa. Oba podejścia powodują brak opodatkowania powyższej czynności.    

Ocena stanowiska

Stanowisko, które Pani przedstawiła we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej ustawą:

Według art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Jednocześnie na mocy art. 6 pkt 1 ustawy:

Termin „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, winien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Przepisy ustawy nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”. Dla potrzeb przepisów podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem:

W myśl art. 55² Kodeksu cywilnego:

Należy zauważyć, że powyższa definicja opisuje przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym, jako zespół niematerialnych i materialnych składników, stanowiący przedmiot prawa w szerokim znaczeniu. Użyte w ww. przepisie określenie „w szczególności” wskazuje na przykładowe wyliczenie składników przedsiębiorstwa. Oznacza to, że z jednej strony w jego skład mogą wchodzić inne elementy, niewymienione w tym artykule, a z drugiej – brak któregoś z tych elementów może nie pozbawiać zespołu rzeczy i praw przymiotu przedsiębiorstwa. Nie wszystkie elementy tworzące pojęcie przedsiębiorstwa są na tyle istotne, by bez ich zbycia nie można było mówić o zbyciu przedsiębiorstwa. O tym, jakie konkretnie składniki muszą być przeniesione na nabywcę, aby można było uznać, że nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa, decydują okoliczności faktyczne. Każdorazowo należy więc badać okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją.

Przedsiębiorstwo, jako przedmiot zbycia, musi zatem stanowić całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym. Składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów. Istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami tak, żeby przekazana masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej.

W zakresie braku obowiązku opodatkowania czynności zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z 27 listopada 2003 r., sprawa C-497/01, Zita Modes Sàrl, stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego. Natomiast w wyroku C-444/10 z 10 listopada 2011 r. TSUE wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy.

Oznacza to, że najistotniejsze dla przedmiotowego zagadnienia jest ustalenie czy przenoszony majątek stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków i rzeczy, że jest zdolny do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu.

W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których niektóre elementy przedsiębiorstwa podlegają wyłączeniu z transakcji sprzedaży. Jednakże nawet w takim przypadku, składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w taki sposób, by można było o nich mówić jako o zespole, a nie tylko zbiorze pewnych elementów. Decydujące zatem jest to, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami umożliwiające kontynuowanie określonej działalności gospodarczej. Przeniesione składniki materialne i niematerialne mają umożliwić funkcjonowanie w obrocie na niezmienionych zasadach, pomimo ich zbycia.

Wskazać należy, że zbycie przedsiębiorstwa ma miejsce wówczas, gdy majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność jednego nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. O tym czy doszło do wyodrębnienia przedsiębiorstwa decyduje pełen zakres przekazanego majątku, praw i zobowiązań, wyodrębnienie to musi dotyczyć przedsiębiorstwa jako całości. Nie może ono obejmować dowolnej części danego przedsiębiorstwa, żeby można było uznać, że doszło do powstania zespołu składników, które mogłyby stanowić niezależne przedsiębiorstwo. Wyłączenie z transakcji zbycia istotnych elementów przedsiębiorstwa, jak np. firma, patenty, prawa autorskie, powoduje, że mamy do czynienia ze sprzedażą sumy składników majątkowych, a nie ze sprzedażą przedsiębiorstwa. Natomiast jeśli wyłączone od zbycia składniki przedsiębiorstwa nie mają istotnego znaczenia dla funkcjonowania przedsiębiorstwa jako takiego (np. część towarów czy gotowych produktów), czynność będzie na gruncie VAT uznana za sprzedaż przedsiębiorstwa, chociaż nie objęła ona wszystkich jego składników. Zakres ewentualnych wyłączeń ograniczony jest do głównej „substancji” przedsiębiorstwa. Przyjmuje się zatem, że z transakcji dotyczącej zbycia przedsiębiorstwa można wyłączyć jedynie te elementy, które nie stanowią jego kluczowych i najistotniejszych składników, bez wpływu na jego status. W przypadku bowiem wyłączenia z przedmiotu transakcji elementów przedmiotowo istotnych dla tego przedsiębiorstwa, traci ono swój byt.

Z opisu sprawy wynika, że od 2007 roku jest Pani zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. Posiada Pani w firmie na środkach trwałych koparko-ładowarkę (jak wynika z uzupełnienia dwie koparko ładowarki), która jest niezbędna do świadczenia usług realizowanych prowadzonej przez Panią działalności. Obecnie planuje Pani przekazanie całego majątku firmie męża, z którym łączy Panią wspólność majątkowa od 1986 roku, a następnie zamknięcie działalności. Przekazanie odbędzie się nieodpłatnie. Nie będzie to darowizna a jedynie techniczne przekazanie do firmy męża, gdyż składniki te nadal będą wchodzić do majątku wspólnego małżonków. Przedmiotem transakcji będą wszystkie składniki majątku przedsiębiorstwa czyli dwie koparko-ładowarki oraz nazwa przedsiębiorstwa (obecnie (…), a po przejęciu (…)). Wszelkie tajemnice przedsiębiorstwa (know-how) w sposób naturalny przejdą do nowej firmy gdyż stanowią wspólna wiedzę małżonków. Firma nie posiada żadnych nieruchomości, towarów handlowych, praw wynikających z umów najmu lub dzierżawy, wierzytelności, zobowiązań, koncesji, licencji, patentów, zezwoleń i innych praw własności przemysłowej lub praw z papierów wartościowych. W ocenie podatnika przedmiotem transakcji będzie przedsiębiorstwo natomiast jest to tylko opinia podatnika. Pani mąż otworzył działalność gospodarczą w dniu 12.04.2023 i dokonał rejestracji jako podatnik VAT czynny oraz rozpoczął świadczenie usług budowlanych na użyczonym przez Panią sprzęcie. Pani mąż będzie kontynuował prowadzenie działalności gospodarczej w tym samym zakresie w jakim działalność była prowadzona przez Panią.

Pani wątpliwości dotyczą w kwestii uznania czynności zbycia majątku, za zbycie przedsiębiorstwa, niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.