Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe w części dotyczącej momentu powstania obowiązku podatkowego a w pozostałej części jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
25 listopada 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 19 listopada 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych darowizny wierzytelności z tytułu pożyczki udzielonej przez rodziców. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – w piśmie z 11 lutego 2025 r. (data wpływu 19 lutego 2025 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Wnioskodawca zawarł (…) 2021 r. w (…), jako pożyczkobiorca, umowę pożyczki. Pożyczkodawcami byli wstępni (rodzice) pożyczkobiorcy a pożyczka udzielona została z majątku wspólnego Pożyczkodawców. Pożyczkodawca oraz Pożyczkobiorcy dalej będą zwani „Stronami”. Kwota pożyczki wyniosła (…) zł, udzielona została w formie gotówki i została udzielona na okres od (…) 2021 r. do (…) 2029 r.
Pożyczka ta nie została jeszcze spłacona. Z tytułu umowy pożyczki pożyczkobiorcom nie przysługuje prawo do odsetek. Pożyczkobiorcy wyrażają wolę, aby cała kwota pożyczki została przekazana Pożyczkobiorcy (Wnioskodawcy) do jego majątku osobistego w formie darowizny. Umowa została sporządzona w formie podpisów notarialnie poświadczonych. Darowizna nie będzie udokumentowana przelewem bankowym lub przekazem pocztowym, gdyż Wnioskodawca otrzymał już kwotę objętą ewentualną przyszłą darowizną na podstawie zawartej (…) 2021 r. umowy pożyczki.
Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)
1.Czy czynność prawna polegająca na zawarciu pomiędzy Wnioskodawcą (jako Obdarowanym) a jego wstępnymi (rodzicami) (jako Darczyńcami) umowy darowizny kwoty pożyczki będzie podlegać zwolnieniu od podatku od darowizn, w sytuacji spełnienia wymogu zgłoszenia nabycia praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego? Jeśli nie, to z jakiego powodu? Jeśli należy spełnić dodatkowe wymogi/przesłanki, to jakie?
2.Czy obowiązek podatkowy powstanie z chwilą zawarcia umowy darowizny pożyczki, złożenia oświadczenia przez obdarowanego o przyjęciu darowizny czy też z innym momentem? Jeśli z innym momentem, to jaki jest to moment?
Pana stanowisko w sprawie
Pana zdaniem, czynność prawna polegająca na zawarciu pomiędzy Wnioskodawcą (jako Obdarowanym), a jego wstępnymi (rodzicami) (jako Darczyńcami) umowy darowizny kwoty pożyczki będzie podlegać zwolnieniu od podatku od darowizn, w sytuacji spełnienia wymogu zgłoszenia nabycia praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Obowiązek podatkowy powstanie z chwilą złożenia oświadczenia przez obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.
Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „darowizna” należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.
Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.
Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego.
Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Darowizna jest więc czynnością, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej.
Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka – pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.
Z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że:
Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Jak wynika z art. 889 Kodeksu cywilnego:
Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:
1)gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;
2)gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte.
Zatem, daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.
Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje: przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Należy zauważyć, że – co do zasady – darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Stosownie do art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 36 120 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.
Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy:
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy:
Do grupy I zalicza się − małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
Stosownie do treści art. 4a ust. 1 ww. ustawy:
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1)zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2)w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. poz. 2060).
W myśl art. 4a ust. 3 ww. ustawy:
W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1-2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Zgodnie z art. 4a ust. 4 omawianej ustawy:
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1)wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2)nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Z treści wniosku wynika, że zawarł Pan (…) 2021 r., jako pożyczkobiorca, umowę pożyczki. Pożyczkodawcami byli Pana wstępni (rodzice) a pożyczka udzielona została z majątku wspólnego Pożyczkodawców. Kwota pożyczki wyniosła (…) zł, udzielona została w formie gotówki i została udzielona na okres od (…) 2021 r. do (…) 2029 r. Pożyczka ta nie została jeszcze spłacona. Z tytułu umowy pożyczki pożyczkobiorcom nie przysługuje prawo do odsetek. Pożyczkobiorcy wyrażają wolę, aby cała kwota pożyczki została przekazana Panu do Pana majątku osobistego w formie darowizny. Umowa została sporządzona w formie podpisów notarialnie poświadczonych. Darowizna nie będzie udokumentowana przelewem bankowym lub przekazem pocztowym, gdyż Wnioskodawca otrzymał już kwotę objętą ewentualną przyszłą darowizną na podstawie zawartej (…) 2021 r. umowy pożyczki.
Z powyższego jednoznacznie wynika, że w wyniku umowy darowizny pomiędzy Panem a Pana rodzicami w efekcie dochodzi do nieodpłatnego zwolnienia Pana z długu tytułem wcześniej otrzymanej pożyczki. W tej sytuacji zatem przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi, bowiem zwolnienie z długu jest dokonane poprzez zawarcie umowy darowizny, w wyniku której jest Pan zwolniony z obowiązku zwrotu pożyczki. Przedmiotem tejże umowy jest prawo majątkowe darczyńcy do żądania zwrotu pożyczonych środków pieniężnych.
Instytucja zwolnienia z długu została uregulowana w części ogólnej zobowiązań – art. 508 Kodeksu cywilnego; nie stanowi ona typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika.
Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego:
Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
Oznacza to, iż zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem a dłużnikiem.
Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.
Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 i następne Kodeksu cywilnego.
Jeżeli w istocie opisana we wniosku czynność cywilnoprawna jest dokonana w formie darowizny, to nabycie prawa majątkowego wynikającego z umowy pożyczki podlega – co do zasady – opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn z możliwością zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie zacytowanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli są spełnione przewidziane tym przepisem warunki.
Zatem, aby w przedmiotowej sprawie skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn będzie Pan zobowiązany złożyć zgłoszenie o ww. nabyciu do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego na formularzu SD-Z2.
W przedmiotowej sprawie nie doszło do darowizny środków pieniężnych. Środki pieniężne zostały bowiem przekazane tytułem umowy pożyczki. Obecnie przedmiotem darowizny jest prawo majątkowe w postaci zwolnienia z długu. Jego wartość będzie w istocie stanowiła niespłacona pożyczka.
A więc dla spełnienia warunku koniecznego do zwolnienia nie wystąpił obowiązek udokumentowania nabycia – o którym to obowiązku mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Podsumowując, jeżeli złoży Pan zgłoszenie o ww. nabyciu na formularzu SD-Z2, to będzie przysługiwało Panu prawo do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przy czym, w omawianej sprawie nie ma konieczności udokumentowania nabycia potwierdzeniem przelewu, ponieważ przedmiotem nabycia tytułem darowizny nie były środki pieniężne lecz prawo majątkowe.
W tym zakresie stanowisko Pana jest prawidłowe.
W odniesieniu z kolei do momentu powstania obowiązku podatkowego należy stwierdzić, że jak wynika z cytowanego powyżej art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego a w razie zawarcia umowy bez zachowania prawidłowej formy z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. W przypadku gdy przepisy przewidują szczególną formę dla oświadczeń obu stron ze względu na przedmiot darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwila złożenia takich oświadczeń. W opisanej we wniosku sytuacji doszło do darowizny prawa majątkowego a umowa darowizny została sporządzona w formie podpisów notarialnie poświadczonych.
Ponieważ umowa darowizny nie została sporządzona w formie aktu notarialnego umowa ta w świetle art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego jest ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Równocześnie obowiązek podatkowy powstaje w tej sytuacji z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia, czyli w tym przypadku z chwilą sporządzenia umowy darowizny w formie podpisów notarialnie poświadczonych.
Wobec powyższego stanowisko Pana w kwestii momentu powstania obowiązku podatkowego należało uznać za nieprawidłowe. Momentem tym nie jest moment złożenia oświadczenia przez obdarowanego choć w Pańskiej sytuacji moment ten pokrywa się z momentem spełnienia przyrzeczonego świadczenia czyli z momentem powstania obowiązku podatkowego.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a i art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.