Interpretacja indywidualna  – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 listopada 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 19 listopada 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych darowizny wierzytelności z tytułu pożyczki udzielonej przez teścia. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – w piśmie z 11 lutego 2025 r. (data wpływu 19 lutego 2025 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca zawarł (…) 2021 r. w (…), jako pożyczkobiorca, umowę pożyczki. Pożyczkodawcą był teść pożyczkobiorcy. Pożyczkodawca oraz Pożyczkobiorca dalej będą zwani „Stronami”. Kwota pożyczki wyniosła (…) zł, udzielona została w formie gotówki i została udzielona na okres od (…) 2021 r. do (…) 2029 r.

Pożyczka ta nie została jeszcze spłacona. Z tytułu umowy pożyczki pożyczkobiorcy nie przysługuje prawo do odsetek. Pożyczkobiorca wyraża wolę, aby cała kwota pożyczki została przekazana Pożyczkobiorcy (Wnioskodawcy) do jego majątku osobistego w formie darowizny. Umowa została sporządzona w formie podpisów notarialnie poświadczonych. Darowizna nie będzie udokumentowana przelewem bankowym lub przekazem pocztowym, gdyż Wnioskodawca otrzymał już kwotę objętą ewentualną przyszłą darowizną na podstawie zawartej (…) 2021 r. umowy pożyczki.

Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1.Czy czynność prawna polegająca na zawarciu pomiędzy Wnioskodawcą (jako Obdarowanym) a jego teściem (jako Darczyńcą) umowy darowizny pożyczki będzie podlegać zwolnieniu od podatku od darowizn do kwoty 9.637 zł na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn? Jeśli nie, to z jakiego powodu? Jeśli należy spełnić dodatkowe wymogi/przesłanki, to jakie?

2.Czy obowiązek podatkowy powstanie z chwilą zawarcia umowy darowizny pożyczki, złożenia oświadczenia przez obdarowanego o przyjęciu darowizny czy też z innym momentem? Jeśli z innym momentem, to jaki jest to moment?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, czynność prawna polegająca na zawarciu pomiędzy Panem (jako Obdarowanym), a Pana teściem (jako Darczyńcą) umowy darowizny pożyczki będzie podlegać zwolnieniu od podatku od darowizn do kwoty 9.637 zł na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Obowiązek podatkowy powstanie z chwilą złożenia oświadczenia przez obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837):

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „darowizna” należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego.

Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Darowizna jest więc czynnością, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej.

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka – pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że: 

Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Jak wynika z art. 889 Kodeksu cywilnego: 

Zatem, daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:

Należy zauważyć, że – co do zasady – darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Stosownie do art. 9 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 ww. ustawy:

Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy:

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 17 ust. 4 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w związku z § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz. U. z 2023 r.   poz. 1226):

W myśl art. 15 ust. 3 ww. ustawy:

Stosownie natomiast do treści art. 4a ust. 1 ww. ustawy:

Z treści wniosku wynika, że zawarł Pan 3 lutego 2021 r., jako pożyczkobiorca, umowę pożyczki. Pożyczkodawcą był Pana teść. Kwota pożyczki wyniosła (...), udzielona została w formie gotówki i została udzielona na okres od (...) 2021 r. do (...) 2029 r. Pożyczka ta nie została jeszcze spłacona. Z tytułu umowy pożyczki pożyczkobiorcy nie przysługuje prawo do odsetek. Pożyczkobiorca wyraża wolę, aby cała kwota pożyczki została Panu przekazana do Pana majątku osobistego   w formie darowizny. Umowa została sporządzona w formie podpisów notarialnie poświadczonych. Darowizna nie będzie udokumentowana przelewem bankowym lub przekazem pocztowym, gdyż Pan już kwotę objętą ewentualną przyszłą darowizną na podstawie zawartej 3 lutego 2021 r. umowy pożyczki.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że w wyniku umowy darowizny pomiędzy Panem a Pana teściem w efekcie dochodzi do nieodpłatnego zwolnienia Pana z długu tytułem wcześniej otrzymanej pożyczki. W tej sytuacji zatem przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi, bowiem zwolnienie z długu jest dokonane poprzez zawarcie umowy darowizny, w wyniku której jest Pan zwolniony z obowiązku zwrotu pożyczki. Przedmiotem tejże umowy jest prawo majątkowe darczyńcy do żądania zwrotu pożyczonych środków pieniężnych.

Instytucja zwolnienia z długu została uregulowana w części ogólnej zobowiązań – art. 508 Kodeksu cywilnego; nie stanowi ona typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika.

Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego:

Oznacza to, iż zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem a dłużnikiem.

Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.

Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 i następne Kodeksu cywilnego.

Jeżeli w istocie opisana we wniosku czynność cywilnoprawna jest dokonana w formie darowizny, to nabycie prawa majątkowego wynikającego z umowy pożyczki podlega – co do zasady – opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Jak wynika z powołanych powyżej przepisów darowizna od teścia nie jest objęta zwolnieniem wynikającym z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, a zatem będzie ciążył na Panu obowiązek uiszczenia podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia w darowiźnie prawa majątkowego z tytułu udzielonej pożyczki, na zasadach przewidzianych w ustawie dla osób należących do I grupy podatkowej. Zobowiązanie podatkowe z tego tytułu będzie ustalone przy zastosowaniu stawek podatkowych określonych w art. 15 ww. ustawy, przy uwzględnieniu kwoty wolnej od podatku, wynikającej z art. 9 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 36 120 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W swoim stanowisku powołał się Pan na art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym:

Stosownie do § 1 pkt 1 cytowanego już rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. z dniem 30 czerwca 2023 r. ustala się kwoty pieniędzy lub kwoty wartości innych rzeczy zwolnione od podatku od spadków i darowizn, określone w art. 4 ust. 1 pkt 5, w wysokości nieprzekraczającej: a) 11 095 zł − od jednego darczyńcy, b) 22 189 zł − od wielu darczyńców łącznie.

Należy zauważyć, że powołany przez Pana przepis dotyczy zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia w drodze darowizny środków pieniężnych lub innych rzeczy. Natomiast jak powyżej wskazano przedmiotem umowy darowizny, którą planuje Pan zawrzeć ze swoim teściem będzie prawo majątkowe darczyńcy do żądania zwrotu pożyczonych środków pieniężnych. Na podstawie umowy darowizny nie nabędzie Pan środków pieniężnych ani rzeczy. Tym samym art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie ma zastosowania   w analizowanej sprawie.

Zatem nie ma Pan racji twierdząc, że czynność prawna polegająca na zawarciu pomiędzy Panem a Pana teściem umowy darowizny będzie podlegać zwolnieniu od podatku od darowizn do kwoty 9.637 zł na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn.   Z powołanego powyżej art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy wynika, że opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 36 120 zł. Tym samym zobowiązanie podatkowe z tytułu planowanej umowy darowizny będzie ustalone przy zastosowaniu stawek podatkowych określonych w art. 15 ww. ustawy, przy uwzględnieniu wskazanej powyżej kwoty wolnej od podatku, wynikającej z art. 9 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W odniesieniu z kolei do momentu powstania obowiązku podatkowego należy stwierdzić, że jak wynika z cytowanego powyżej art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego a w razie zawarcia umowy bez zachowania prawidłowej formy z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. W przypadku gdy przepisy przewidują szczególną formę dla oświadczeń obu stron ze względu na przedmiot darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwila złożenia takich oświadczeń. W opisanej we wniosku sytuacji doszło do darowizny prawa majątkowego a umowa darowizny została sporządzona w formie podpisów notarialnie poświadczonych.

Ponieważ umowa darowizny nie została sporządzona w formie aktu notarialnego umowa ta w świetle art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego jest ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Równocześnie obowiązek podatkowy powstaje w tej sytuacji z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia, czyli w tym przypadku z chwilą sporządzenia umowy darowizny w formie podpisów notarialnie poświadczonych.

Wobec powyższego stanowisko Pana w kwestii momentu powstania obowiązku podatkowego należało uznać za nieprawidłowe. Momentem tym nie jest moment złożenia oświadczenia przez obdarowanego choć w Pańskiej sytuacji moment ten pokrywa się z momentem spełnienia przyrzeczonego świadczenia czyli z momentem powstania obowiązku podatkowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną   (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a i art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.