
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
2 grudnia 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 27 listopada 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego zniesienia współwłasności/współużytkowania wieczystego nieruchomości. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Wnioskodawczyni jest notariuszem i zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest płatnikiem podatku od dokonywanej w formie aktu notarialnego umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności/nieodpłatnego zniesienia współużytkowania wieczystego. Z tego względu Wnioskodawczyni zwraca się z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej art. 7 ust. 6 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy od podatku od spadków i darowizn, w związku z zamiarem dokonywania w przyszłości w tutejszej kancelarii, na żądanie klientów kancelarii, czynności notarialnych polegających na nieodpłatnym zniesieniu współwłasności nieruchomości/nieodpłatnym zniesieniu współużytkowania wieczystego, w następującym zdarzeniu przyszłym: Prawo własności nieruchomości/prawo użytkowania wieczystego nieruchomości przysługuje kilku osobom, a nieruchomość obciążona jest hipoteką. Współwłaściciele/współużytkownicy wieczyści nieruchomości planują znieść współwłasność/współużytkowanie wieczyste powyższej nieruchomości w ten sposób, że jeden ze współwłaścicieli/współużytkowników wieczystych nabędzie całą nieruchomość nieodpłatnie, to jest nie dokonując na rzecz pozostałych współwłaścicieli/ współużytkowników wieczystych (którzy nie należą do grupy podatkowej, o której mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn), żadnych spłat.
Pytanie
Czy Wnioskodawczyni prawidłowo wypełni obowiązki płatnika, jeśli w związku ze sporządzeniem aktu notarialnego obejmującego nieodpłatne zniesienie współwłasności/współużytkowania wieczystego nieruchomości obciążonej hipoteką od podstawy opodatkowania potrąci sumę hipoteki jako dług i ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 6 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn?
Pani stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawczyni, niezależnie od wysokości kwoty pozostałej do spłaty z tytułu zobowiązania zabezpieczonego hipoteką obciążającą nieruchomość oraz niezależnie, czy nabywca będący współwłaścicielem/współużytkownikiem wieczystym przejmuje (lub nie przejmuje) dług zabezpieczony hipoteką, hipoteka ta powinna być zakwalifikowana jako ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ stanowi obciążenie nabywanej nieruchomości, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową o kwotę odpowiadającą wysokości sumy do której ustanowiona została hipoteka.
W związku z powyższym, Wnioskodawczyni celem obliczenia czystej wartości stanowiącej podstawę opodatkowania z tytułu planowanej umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności/ współużytkowania wieczystego nieruchomości powinna potrącić wartość odpowiadającą sumie hipoteki od podanej przez klientów wartości nieruchomości ustalonej według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i ceny rynkowej z dnia powstania obowiązku podatkowego i od tej czystej wartości pobrać podatek w odpowiedniej stawce.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1837):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.
Jako, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia „współwłasność”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).
Na podstawie art. 195 Kodeksu cywilnego:
Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).
Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu cywilnego:
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
Sąd Najwyższy - Izba Cywilna w postanowieniu z 22 stycznia 2015 r., sygn. akt I CSK 664/13 wskazał, że:
W doktrynie i orzecznictwie wyrażono zapatrywanie, że skoro polskie ustawodawstwo cywilne nie zawiera przepisów regulujących wspólność praw, to uzasadnione jest stosowanie do niej - w drodze analogii - przepisów o współwłasności (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1958 r., I CO 22/58, OSPiKA 1960, z 6, poz. 164 oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 1967 r., III CZP 45/67, OSNC 1968, nr 1, poz. 3). Nie budzi przy tym, wątpliwości, że możliwe jest zniesienie wspólności prawa użytkowania wieczystego (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1971 r., III CZP 86/70, OSNCP 1971, nr 9, poz. 147).
Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego. W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.
W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:
1)podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),
2)przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,
3)sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).
Zniesienie współwłasności bez spłat i dopłat podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Na podstawie art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.
Natomiast w myśl art. 7 ust. 6 cyt. ustawy:
Przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.
Z powołanego powyżej przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega jedynie takie zniesienie współwłasności, w następstwie którego podatnik nabywa rzeczy lub prawa w części przekraczającej wartość udziału, który pierwotnie (przed zniesieniem współwłasności) mu przysługiwał. Innymi słowy, podatkowi podlega nabycie własności rzeczy (praw majątkowych) lub ich części w zakresie, w jakim nastąpił przyrost wartości nabytych rzeczy (praw majątkowych) w stosunku do wartości posiadanych uprzednio udziałów w tych rzeczach (prawach majątkowych). Jeśli wskutek ww. czynności zniesienia współwłasności nie ulega zmianie wartość nabytych rzeczy (praw majątkowych), opodatkowanie nie ma miejsca.
Przy obliczaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn należy mieć także na względzie przepis art. 7 ust. 1 zdanie pierwsze ww. ustawy, w myśl którego:
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Ustawodawca nie podaje definicji długów i ciężarów. Jednocześnie rozszerza to pojęcie w art. 7 ust. 2 i 3 ustawy przykładowo wyliczając przypadki, które stanowią długi i ciężary. Oznacza to, iż długi i ciężary w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowią katalog otwarty. Pojęcie „długów” w rozumieniu tego artykułu obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem nabycia. Równowartość tych roszczeń podlega potrąceniu od jego wartości.
„Ciężarem” natomiast jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową, np. hipoteka. Odliczenie długów i ciężarów jest wyrazem istoty (elementem konstrukcyjnym) podatku od spadków i darowizn, polegającej na opodatkowaniu przyrostu czystej wartości majątku podatnika.
Ustalenie podstawy opodatkowania składa się zatem z dwóch etapów. W pierwszym należy określić wartość rzeczy lub praw majątkowych, których dotyczy zniesienie współwłasności, według zasady generalnej wyrażonej w art. 7 ust. 1 ustawy (czysta wartość, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego). W drugim etapie ustala się udział, jaki przysługiwał dotychczas współwłaścicielowi i jego wartość. Podatkowi podlega bowiem nadwyżka wartości udziału.
Stosownie do treści art. 244 ustawy Kodeks cywilny:
§ 1. Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.
§ 2. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipotekę regulują odrębne przepisy.
W świetle powyższych przepisów – hipoteka stanowi ograniczone prawo rzeczowe i regulują ją odrębne przepisy, a mianowicie ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1984).
W myśl art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece:
W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).
Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.
Stosownie natomiast do art. 8 ust. 3 ww. ustawy:
Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Stosownie do art. 9 ust. 1 ww. ustawy:
Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1)36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2)27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3)5 733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Zgodnie z art. 9 ust. 2 ww. ustawy:
Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.
Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy:
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 ww. ustawy:
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1)do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2)do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3)do grupy III – innych nabywców.
Podatek oblicza się na zasadach określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Z kolei w myśl art. 17 ust. 4 ww. ustawy:
Minister właściwy do spraw finansów publicznych ustala, w drodze rozporządzenia, kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnione od podatku i niepodlegające opodatkowaniu, o których mowa w art. 9 ust. 1, oraz skale podatkowe, o których mowa w art. 15 ust. 1, z uwzględnieniem zasad określonych w ust. 1-3.
Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w związku z § 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (Dz.U. z 2023 r. poz. 1226):
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:
Kwoty nadwyżki w zł |
Podatek wynosi |
|
ponad |
do |
|
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej |
||
11 833 |
3% |
|
11 833 |
23 665 |
355 zł i 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 |
946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
|
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej |
||
11 833 |
7% |
|
11 833 |
23 665 |
828zł 40 gr i 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 |
1893 zł 30 gr i 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
|
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej |
||
11 833 |
12% |
|
11 833 |
23 665 |
1420 zł i 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł |
23 665 |
3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł |
Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:
Notariusze są płatnikami podatku od dokonanej w formie aktu notarialnego umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie.
Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że jako notariusz dokona Pani w przyszłości czynności notarialnych związanych ze sporządzeniem umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości/nieodpłatnego zniesienia współużytkowania wieczystego. Prawo własności nieruchomości/prawo użytkowania wieczystego nieruchomości przysługuje kilku osobom, a nieruchomość obciążona jest hipoteką. Współwłaściciele/współużytkownicy wieczyści nieruchomości planują znieść współwłasność/współużytkowanie wieczyste powyższej nieruchomości w ten sposób, że jeden ze współwłaścicieli/współużytkowników wieczystych nabędzie całą nieruchomość nieodpłatnie, to jest nie dokonując na rzecz pozostałych współwłaścicieli/ współużytkowników wieczystych (którzy nie należą do grupy podatkowej, o której mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn), żadnych spłat.
Wobec powyższego stwierdzić należy, że skoro dokonana zostanie czynność prawna dotycząca zniesienia współwłasności/współużytkowania wieczystego nieruchomości, bez spłat i dopłat, to nabycie przez współwłaściciela/współużytkownika wieczystego całej nieruchomości (prawa) podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Podstawę opodatkowania należy ustalić zgodnie z art. 7 ust. 1 i 6 cyt. ustawy.
Pani jako płatnik podatku od spadków i darowizn z tytułu umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości/współużytkowania wieczystego, przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn − uwzględnia jako ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ww. ustawy związany z nabytymi udziałami we współwłasności/współużytkowaniu wieczystym nieruchomości, sumę hipoteki ujawnionej w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, przypadającą na nabywane udziały.
Dla kwestii ustalenia podstawy opodatkowania nie ma znaczenia fakt jaka kwota zobowiązania pozostała do spłacenia, ani czy nabywca – współwłaściciel/współużytkownik wieczysty przejmie/nie przejmie dług zabezpieczony hipoteką. Istotna jest kwota hipoteki, którą zostało obciążone opisane we wniosku prawo własności/użytkowania wieczystego nieruchomości i tym samym przedmiot nabycia.
Podstawą opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności/współużytkowania wieczystego nieruchomości, na podstawie którego współwłaściciel/współużytkownik wieczysty nabędzie od pozostałych współwłaścicieli/współużytkowników wieczystych udziały w nieruchomości (prawie), będzie wartość udziałów w nieruchomości (prawie) po potrąceniu sumy hipoteki obciążającej przedmiot umowy (udziały we współwłasności/współużytkowaniu wieczystym nieruchomości), pomniejszona o kwotę wolną od podatku w grupie podatkowej, do której zaliczony będzie nabywca.
Pomimo tego, że hipoteka – jak słusznie Pani wskazała – stanowi ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, to jednak Pani stanowiska nie można było uznać za prawidłowe ponieważ przy ustalaniu podstawy opodatkowania – wbrew Pani twierdzeniu – nie można potrącić wartości odpowiadającej całej sumie hipoteki, lecz kwotę hipoteki przypadającą proporcjonalnie na nabywane od pozostałych współwłaścicieli/współużytkowników wieczystych udziały.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
· Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
· Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
· w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
· w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.