Interpretacja indywidualna z dnia 28 października 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.153.2024.1.MM
Temat interpretacji
Skutki podatkowe darowizny środków pieniężnych od brata za zgodą jego żony.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
30 września 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 30 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych darowizny środków pieniężnych od brata.
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć ze swoim bratem umowę darowizny, na podstawie której Wnioskodawczyni otrzyma środki pieniężne w kwocie 200 000 złotych (dalej: Umowa). Umowa zostanie zawarta w zwykłej formie pisemnej.
Obecnie brat Wnioskodawczyni pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa. Przedmiot darowizny będzie pochodzić z majątku objętego ustawową wspólnością majątkową jego i jego żony, jednakże stroną Umowy pozostanie jedynie brat Wnioskodawczyni jako darczyńca oraz Wnioskodawczyni jako obdarowana. Darowizna zostanie przekazana do majątku osobistego Wnioskodawczyni poprzez wykonanie przelewu bankowego, którego nadawcą będzie wyłącznie brat Wnioskodawczyni. Małżonka brata Wnioskodawczyni wyrazi zgodę na zawarcie Umowy w trybie art. 37 § 1 pkt. 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: KRIO).
Zgodnie z Umową kwota darowizny zostanie przekazana na rachunek bankowy Wnioskodawczyni z rachunku wspólnego brata Wnioskodawczyni i jego żony.
Pytanie
Czy darowizna środków pieniężnych przekazanych Wnioskodawczyni na podstawie Umowy będzie w całości zwolniona z podatku jeśli Wnioskodawczyni zgłosi nabycie przedmiotu darowizny zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 Ustawy o PSD?
Pani stanowisko w sprawie
Zdaniem Wnioskodawczyni, darowizna środków pieniężnych przekazanych Wnioskodawczyni na podstawie Umowy będzie w całości zwolniona z podatku jeśli Wnioskodawczyni zgłosi nabycie przedmiotu darowizny zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 Ustawy o PSD.
Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 Ustawy o PSD podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: darowizny, polecenia darczyńcy.
Stosownie do art. 5 Ustawy o PSD, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
Zgodnie z art. 4a ust. 1 Ustawy PSD: Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1)zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2)w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że wspominany powyżej przepis obejmuje umowy darowizny dokonane pomiędzy zamkniętym katalogiem osób (w tym rodzeństwem). Tym samym istotne jest, aby obie strony umowy należały do wspomnianego kręgu osób. W związku z tym, dokonanie darowizny na podstawie Umowy podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 4a ust. 1 Ustawy PSD, albowiem jedynymi stronami Umowy jest Wnioskodawczyni i jej brat czyli rodzeństwo. Takiej konkluzji nie powinien zmienić fakt, że pieniądze stanowiące przedmiot darowizny od brata Wnioskodawczyni należą do majątku objętego wspólnością ustawową majątkową jego i jego żony. Podkreślić należy, że żona brata Wnioskodawczyni wyrazi zgodę na dokonanie przez jej męża darowizny, której dotyczy niniejszy wniosek. W tym zakresie należy odwołać się do KRIO.
Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 KRIO: Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania: (…) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
W związku z tym, zgoda małżonki brata Wnioskodawczyni jest niezbędna do zawarcia Umowy. Stanowi ona jednak jedynie warunek formalny dokonania darowizny przedmiotu objętego ustawową wspólnością małżeńską. Istotne jest to, że poprzez wyrażenie zgody, małżonka brata Wnioskodawczyni nie staje się stroną Umowy. W związku z tym w dalszym ciągu darowizna zostaje wykonana pomiędzy rodzeństwem i tym samym podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 4a ust. 1 Ustawy PSD, pod warunkiem złożenia zgłoszenia SD-Z2 i udokumentowania otrzymania przelewu na rachunek płatniczy Wnioskodawczyni.
W tym zakresie warto wskazać, że fakt, że przekazanie przedmiotu darowizny nastąpi z rachunku płatniczego prowadzonego wspólnie przez brata Wnioskodawczyni i jego żonę, nie ma wpływu na zastosowanie przedmiotowego zwolnienia. Zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 2 Ustawy PSD, warunkiem zastosowania zwolnienia jest udokumentowanie otrzymania przekazania darowizny na rachunek płatniczy nabywcy. Tym samym przepis ten nie wprowadza warunku, aby rachunek z którego jest wykonywany przelew płatniczy należał wyłącznie do brata Wnioskodawczyni. Ponadto, podobnie jak powyżej wykonanie przelewu z rachunku wspólnego brata Wnioskodawczyni i jego żony nie czyni jej stroną Umowy. W związku z tym przedmiotowa darowizna zostanie wykonana pomiędzy rodzeństwem. Niezależnie od powyższego, warto wskazać, że w niniejszej sprawie nadawcą przelewu wykonującego przedmiotową umowę darowizny, będzie wyłącznie brat Wnioskodawczyni. W związku z tym, w ocenie Wnioskodawczyni potwierdzenie przelewu jasno wskazuje, że darowizna została wykonana pomiędzy rodzeństwem. W związku z tym, w ocenie Wnioskodawczyni spełnione zostaną przesłanki zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 Ustawy PSD.
Podobne stanowiska zajmował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w licznych interpretacjach podatkowych m.in. w interpretacji:
- z 16 lipca 2024 r. o sygn. 0111-KDIB2-3.4015.123.2024.1.ASZ,
- z 23 lutego 2024 r. o sygn. 0111-KDIB2-3.4015.33.2024.1.JKU,
- z 4 lipca 2023 r. o sygn. 0111-KDIB2-2.4015.71.2023.1.DR.
Podobne stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 17 października 2013 r. o sygn. II FSK 2915/11, w którym stwierdził, że: „Jeśli czynność prawna dokonana została przez jednego z małżonków (w ramach zwykłego zarządu majątkiem wspólnym albo - jak w konkretnym przypadku - za zgodą drugiego małżonka), to stroną takiej czynności jest tylko ten małżonek, który w niej uczestniczył, a więc ten, który złożył oświadczenie woli kreujące i współkształtujące dany stosunek prawny. Mimo że podejmowana czynność dotyczy majątku wspólnego, to jednak - skoro dokonana została przez jednego z małżonków w imieniu własnym - tylko on pozostaje w stosunku prawnym z drugą stroną tej czynności (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 24 września 1970 r., III CZP 55/70, OSPiKA 1973, z. 6, poz. 120, uzasadnienie uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 28 września 1979 r., III CZP 15/79, OSNCP 1980, nr 4, poz. 63). (…)
Reasumując powyższe wywody, mające na celu wskazanie prawidłowej wykładni prawa materialnego, należy stwierdzić, że w przypadku czynności prawnej darowizny (art. 888 § 1 KC) pomiędzy rodzeństwem, której przedmiotem są udziały w spółce kapitałowej, zgoda współmałżonka darczyńcy, o której mowa w art. 37 § 1 pkt. 4 KRO, nie wpływa na zasadność zastosowania zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 4a ust. 1 pkt 1 PodSpDarU, bowiem współmałżonek darczyńcy nie jest stroną ww. czynności prawnej. Tym samym prawidłowe rozumienie prawa materialnego przyjął Sąd pierwszej instancji w rozpoznawanej sprawie, co przesądza o nietrafności analizowanego zarzutu kasacyjnego”.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 596):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: darowizny, polecenia darczyńcy.
Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „darowizna” należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.
Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.
Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.
Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje: przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Stosownie do art. 9 ust. 1 ww. ustawy:
Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1) 36 120 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2) 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3) 5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy:
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 ww. ustawy:
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1)do grupy I − małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2)do grupy II − zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3)do grupy III − innych nabywców.
Natomiast w myśl art. 4a ust. 1 ww. ustawy:
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
W myśl postanowień ww. art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn koniecznym jest terminowe zgłoszenie nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2060).
W myśl art. 4a ust. 4 ww. ustawy:
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1) wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 opodatkowanie nabycia własności rzeczy i praw majątkowych od jednego zbywcy ust. 1 pkt 1 lub
2) nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Z treści przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn jednoznacznie wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osoby, których łączą relacje ściśle w przepisie określone (tzw. grupa zerowa). Między innymi jest to rodzeństwo.
Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że zawrze Pani z bratem umowę darowizny, na podstawie której otrzyma Pani środki pieniężne w kwocie 200.000 zł. Pani brat jest w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa. Darowane pieniądze będą pochodzić z majątku wspólnego brata i jego żony (Pani szwagierki). Żona brata wyrazi zgodę na przedmiotową darowiznę. Przelew nastąpi z konta wspólnego małżonków przy czym nadawcą przelewu będzie wyłącznie Pani brat.
Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.):
Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Na podstawie art. 37 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.
Stosownie do art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna.
Tym samym, w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny zgoda taka jest neutralna podatkowo; w żaden sposób nie powodując, iż Pani szwagierka stanie się stroną umowy darowizny zawartej między Panią a Pani bratem. Z treści przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.
Podsumowując, darowizna środków pieniężnych przez Pani brata z majątku wspólnego Pani brata i jego żony, za zgodą żony (żona brata nie będzie stroną darującą), na Pani rzecz (udokumentowana dowodem przekazania na Pani rachunek bankowy), w całości będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Podkreślić przy tym należy, że skoro umowa darowizny nie zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego, to będzie Pani zobowiązana do zgłoszenia darowizny na formularzu SD-Z2 w terminie, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy do naczelnika urzędu skarbowego.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w … . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).