Skutki podatkowe nieodpłatnego przekazania składników związanych z działalnością gospodarczą żony do działalności gospodarczej męża.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

25 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 19 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego przekazania składników związanych  z działalnością gospodarczą żony do działalności gospodarczej męża. Uzupełnili go Państwo  – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 8 kwietnia 2024 r. (data wpływu 8 kwietnia  2024 r.).

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1) Zainteresowana będąca stroną postępowania: Pani A.A. (dalej jako: Zainteresowana)

2) Zainteresowany niebędący stroną postępowania: Pan M.A. (dalej jako: Zainteresowany, Mąż Zainteresowanej)

Opis zdarzenia przyszłego

Zainteresowana będąca stroną postępowania (dalej jako: Zainteresowana) jest osobą fizyczną prowadzącą od (…) działalność gospodarczą pod firmą (…). Głównym przedmiotem działalności gospodarczej jest handel samochodami używanymi (…). Obejmuje ona działalność zaklasyfikowaną w ramach PKD jako: (…).

Zainteresowana jest w związku małżeńskim z Zainteresowanym niebędącym stroną postępowania (dalej także jako: „Zainteresowany”, „Mąż Zainteresowanej”) i od początku jego trwania pozostaje w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.

Działalność gospodarczą Zainteresowana rozpoczęła po zawarciu małżeństwa, prowadzi ją osobiście (nie zatrudnia pracowników), wykorzystując w tym celu nieruchomość gruntową, na której znajduje się m.in. budynek, w którym Zainteresowana prowadzi swoje biuro, oraz plac przeznaczony na potrzeby działalności gospodarczej Zainteresowanej. Nieruchomość tę, będącą własnością syna Zainteresowanej, użytkuje ona na podstawie umowy dzierżawy. Stroną tej umowy jest również Mąż Zainteresowanej. Na podstawie tej umowy Zainteresowana oraz Mąż Zainteresowanej, jako dzierżawcy, uprawnieni są do użytkowania nieruchomości i pobierania z niej pożytków bezczynszowo. Zobowiązani są natomiast do ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem nieruchomości w stanie niepogorszonym oraz do ponoszenia kosztów innych wskazanych w umowie należności. Umowa dzierżawy została zawarta w (…) na 10 lat. Obecnie Zainteresowana rozważa zakończenie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Przed zakończeniem działalności gospodarczej Zainteresowana planuje przekazać nieodpłatnie składniki związane  z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą na rzecz Męża, który przed tym przekazaniem rozpocznie prowadzenie własnej działalności gospodarczej w tym samym zakresie co Zainteresowana.

Zainteresowana przekaże nieodpłatnie do działalności gospodarczej Męża wszystkie składniki majątkowe znajdujące się w jej działalności, w szczególności środek trwały w postaci ciągnika rolniczego oraz towary handlowe znajdujące się przed zakończeniem działalności na stanie Zainteresowanej (samochody ciężarowe, samochody specjalne, przyczepy ciężarowe, naczepy ciężarowe, maszyny specjalistyczne), jak również inne przedmioty służące prowadzonej działalności. Ponadto, o ile będzie to technicznie możliwe Zainteresowana dokona cesji na rzecz Męża firmowych rachunków bankowych, a gdyby takiej możliwości nie było − dokona ich zamknięcia. Jednocześnie Zainteresowana dokona cesji praw i obowiązków z umowy do używanego w prowadzonej działalności systemu (…), jak również przekaże Mężowi bazę swoich kontaktów biznesowych. Przekaże również księgi i posiadaną przez siebie dokumentację dotyczącą działalności. W oparciu o wymienione składniki i prawa majątkowe Mąż Zainteresowanej, korzystając z uprawnień z umowy dzierżawy, będzie mógł prowadzić działalność gospodarczą na skalę taką, jak dotychczasowa działalność Zainteresowanej, bez konieczności angażowania w tę działalność dodatkowego majątku, niż ten, w ramach którego działalność była prowadzona przez Zainteresowaną. Po przejęciu wskazanych składników Mąż będzie prowadził swoją działalność wykorzystując ten sam budynek biurowy oraz teren (plac), który Zainteresowana i jej Mąż mają prawo użytkować na podstawie umowy dzierżawy.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że wszystkie składniki majątkowe, w oparciu o które Zainteresowana prowadzi aktualnie działalność gospodarczą i które Zainteresowana zamierza przekazać nieodpłatnie do działalności gospodarczej Męża, stanowią współwłasność małżonków na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.

Zespół składników majątkowych zostanie przez Zainteresowaną przekazany do wykorzystania na potrzeby działalności gospodarczej jej Męża na podstawie protokołu. Skutkiem takiego przekazania będzie to, iż Mąż Zainteresowanej, wykorzystując zespół składników majątkowych w ramach swojej działalności gospodarczej, będzie mógł nimi samodzielnie rozporządzać z ograniczeniami wynikającymi z ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Współwłaścicielami przekazanych składników majątkowych na zasadach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej pozostaną nadal Zainteresowana  i jej Mąż, przy czym to Mąż uprawniony będzie do rozporządzania nimi samodzielnie. Przekazanie nie nastąpi więc na podstawie żadnej z nazwanych w Kodeksie cywilnym umów/czynności cywilnoprawnych, w szczególności nie będziemy mieli do czynienia  z umową darowizny, czy też umową sprzedaży. Przekazanie nastąpi więc na podstawie protokołu biorąc pod uwagę uprawnienia małżonków wynikające z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Zatem niezależnie od tego, który z małżonków wykorzystuje składniki majątku objęte majątkową wspólnością ustawową w swojej działalności gospodarczej, oboje małżonkowie pozostają ich właścicielami.

Jednocześnie, w Państwa ocenie, należy stwierdzić, że w przypadku, gdy następuje przekazanie zespołu składników majątkowych, w oparciu o które jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, na rzecz drugiego małżonka, nie dochodzi do przeniesienia jego własności w ujęciu cywilnoprawnym, gdyż współwłaścicielami nadal pozostają te same osoby (małżonkowie).

Pytanie w zakresie podatku od spadków i darowizn

Czy w opisanych okolicznościach nieodpłatne przekazanie całości przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego składników związanych z działalnością gospodarczą Zainteresowanej do działalności gospodarczej Męża będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn? (pytanie oznaczone we wniosku nr 3)

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od spadków i darowizn

Państwa zdaniem, przekazanie przez Zainteresowaną przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego całości składników związanych z działalnością gospodarczą Zainteresowanej do działalności gospodarczej Męża, z którym pozostaje w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Wskazali Państwo, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

- dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;

- darowizny, polecenia darczyńcy;

- zasiedzenia;

- nieodpłatnego zniesienia współwłasności;

- zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;

- nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Ponadto, podatkowi od spadków i darowizn podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci (art. 1 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych (art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

   - zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia  w drodze dziedziczenia − w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

   - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 − udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo- kredytowej lub przekazem pocztowym (art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

W Państwa opinii, w powołanych przepisach nie zostały wyszczególnione ani rodzaj czy charakter darowanych składników majątku objętych zwolnieniem, ani sposób czy czas ich użytkowania, jak również ich maksymalna wartość. Należy jednak mieć na uwadze, że podstawowym kryterium uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa  w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest zakwalifikowanie obdarowanego do jednej z kategorii osób wskazanych w tym przepisie. Nabywca własności rzeczy lub praw majątkowych musi nabyć je pod jednym z tytułów wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym, wobec czego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Zainteresowana zamierza przekazać Mężowi całość składników związanych z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą. Małżonkowie nie będą podpisywać żadnej umowy, gdyż obowiązuje ich wspólność majątkowa małżeńska, co oznacza, że nie ma możliwości przekazania całości składników (przedsiębiorstwa) w oparciu o typowe czynności cywilnoprawne, jak np. darowizna, albowiem nie istnieje prawna możliwość przeniesienia własności składników majątku z Jej/(Zainteresowanej) strony na rzecz Męża.

Mając na uwadze fakt, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlegają wyłącznie czynności, które zostały enumeratywnie wymienione w art. 1 tej ustawy,  tj. wskazane tam czynności prawne, których skutkiem jest nieodpłatne nabycie rzeczy lub praw majątkowych przez osoby fizyczne, opisany we wniosku sposób przekazania przez Zainteresowaną przedsiębiorstwa Mężowi, jako niewymieniony w tym przepisie, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tym samym, w analizowanej sprawie nie będzie mieć zastosowania przepis art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Nawet jednak gdyby uznać, że przekazanie przedsiębiorstwa stanowiącego majątek wspólny pomiędzy małżonkami w okolicznościach opisanych w ramach zdarzenia przyszłego będzie spełniało warunki do uznania go za umowę darowizny/polecenia darczyńcy, a tym samym powinno co do zasady podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, to,  w Państwa ocenie, czynność ta będzie podlegała zwolnieniu od tego podatku na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, o ile:

   - Mąż Zainteresowanej zgłosi nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2,

   - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a ich wartość doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 − udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo- kredytowej lub przekazem pocztowym.

Obowiązek zgłoszenia (art. 4a ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn) nie obejmuje przy tym przypadków, gdy:

  1) wartość majątku ostatnio nabytego doliczona do wartości majątku nabytego dotychczas od tej samej osoby lub po tej samej osobie w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub

  2) nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Na potwierdzenie swojego stanowiska przywołali Państwo interpretacje indywidualne.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że − w Państwa ocenie − nieodpłatne przekazanie zespołu składników majątkowych w okolicznościach zdarzenia przyszłego nie nastąpi na podstawie typowych czynności cywilnoprawnych, np. darowizny. Państwa zdaniem, nieodpłatne przekazanie zespołu składników majątkowych nie będzie następowało na podstawie żadnej z nazwanych w Kodeksie cywilnym umów/czynności cywilnoprawnych, w szczególności nie będzie to umowa darowizny, czy też umowa sprzedaży, ale będzie ono wynikać ze specyfiki instytucji wspólności majątkowej małżeńskiej wynikającej z art. 31 § 1 i n. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jako, że składniki te pozostają we współwłasności łącznej małżonków ich przekazanie zostanie dokonane na podstawie protokołu.

Z uwagi na zakres tej interpretacji, przywołaliśmy powyżej tylko tę część Państwa stanowiska, która odnosi się do zagadnienia dotyczącego podatku od spadków i darowizn.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 ze zm.):

Stosownie do art. 1 ust. 2 ww. ustawy:

Katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego jedynie wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią przypadki podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Określony w zacytowanych przepisach przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn wskazuje, iż jest nim co do zasady nieodpłatne nabycie własności rzeczy i praw majątkowych, wyłącznie z tytułów w nim wymienionych. Istota ekonomiczna tego podatku tkwi więc w przyroście majątkowym podatnika, a konkretnie we wzbogaceniu podatnika na skutek przejęcia majątku pod tytułem darmym.

Należy również wskazać, że stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Stosownie do art. 35 ww. ustawy:

W myśl art. 43 § 1 cyt. ustawy:

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Zainteresowana będąca stroną postępowania rozważa zakończenie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Przed zakończeniem działalności gospodarczej Zainteresowana planuje przekazać nieodpłatnie składniki związane z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą na rzecz Męża (Zainteresowanego niebędąca stroną postępowania), który przed tym przekazaniem rozpocznie prowadzenie własnej działalności gospodarczej w tym samym zakresie co Zainteresowana. Przekazanie nie nastąpi na podstawie żadnej z nazwanych  w Kodeksie cywilnym umów czy też czynności cywilnoprawnych, w szczególności nie będzie to umowa darowizny czy też umowa sprzedaży. Przekazanie nastąpi na podstawie protokołu.

Z powołanych powyżej przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem od spadków  i darowizn podlegają wyłącznie nabycia z tytułów, które zostały enumeratywnie wymienione w art. 1 tej ustawy, tj. nabycia z tytułów, których skutkiem jest nieodpłatne nabycie rzeczy lub praw majątkowych przez osoby fizyczne. Przekazanie przez Zainteresowaną wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego składników związanych z działalnością gospodarczą Zainteresowanej do indywidualnej działalności gospodarczej Męża na podstawie protokołu, jako niewymienione w tym przepisie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tym samym, w analizowanej sprawie nie będzie mieć zastosowania wskazany przez Państwa przepis art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę Państwa stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. W zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego od osób fizycznych wydane zostały odrębne rozstrzygnięcia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

    - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2023 r.  poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

   - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

  - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

    - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

    - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.