Interpretacja indywidualna z dnia 2 kwietnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.16.2024.1.KK
Temat interpretacji
W zakresie skutków podatkowych darowizny lokalu mieszkalnego przez brata za zgodą żony brata
Interpretacja indywidualna –
stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
2 lutego 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 30 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych darowizny lokalu mieszkalnego. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Pana brat wraz z żoną zakupił w 2010 roku mieszkanie o powierzchni 47.93 m2 położone w (…), z własnością którego związany był udział wynoszący 4793/186833 części w częściach wspólnych budynku oraz w prawie użytkowania wieczystego gruntu pod budynkiem, za kwotę 129.000 zł. Uwzględniając obecne ceny na rynku, nieruchomość ta jest obecnie warta około 250.000 złotych. Aktualnie zamieszkuje Pan w tym mieszkaniu z żoną oraz synem. Pana brat wraz z małżonką posiadają ustrój majątkowej wspólnoty ustawowej. Mieszkanie nabyli będąc już małżeństwem w ustroju majątkowej wspólności ustawowej. Pana brat planuje darować Panu mieszkanie na podstawie umowy darowizny. Jego małżonka wyraża zgodę na przekazanie Panu mieszkania. Stronami umowy darowizny będzie Pana brat jako darczyńca oraz Pan jako obdarowany.
Pytania
Czy w przypadku, gdy brat daruje Panu mieszkanie, a jego małżonka wyraża na to zgodę, nie będąc stroną umowy darowizny, przekazanie to nastąpi wedle zasad, które obowiązują w tzw. 0 grupie podatkowej, w której nie ma konieczności odprowadzenia podatku od spadków i darowizn?
Czy od otrzymanego od brata mieszkania, które należy do niego i jego małżonki, należy odprowadzić podatek od spadków i darowizn?
Pana stanowisko w sprawie
Pana zdaniem, w przypadku darowania Panu mieszkania przez brata, gdy jego małżonka nie będzie stroną umowy, a jedynie wyrazi zgodę na darowiznę, darowizna powinna zostać zwolniona z opodatkowania. Zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. W przepisie tym wprost wskazano rodzeństwo, co ze względu na łączące Pana z bratem stosunki rodzinne kwalifikuje Państwa sytuację do zastosowania tego przepisu. Za stanowiskiem tym przemawia zarówno dotychczasowa linia interpretacyjna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, jak i doktryny i orzecznictwa sądów administracyjnych. W przedstawionej sytuacji stronami umowy darowizny będzie wyłącznie Pan jako obdarowany oraz Pana brat jako darczyńca. Małżonka brata wyrazi jedynie zgodę na przekazanie nieruchomości, nie będąc stroną umowy. Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359) zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. Natomiast na podstawie art. 37 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.
Wyrażona przez małżonkę brata zgoda winna być traktowana neutralnie podatkowo, bowiem nie spowoduje to, iż stanie się ona stroną umowy darowizny zawartej pomiędzy Pana bratem, a Panem. Zgoda ta, w myśl przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Pomimo czynności dotyczącej majątku wspólnego, stroną umowy pozostaje jedynie ten z małżonków, który działa w imieniu własnym. Nie może dochodzić do rozszerzenia kręgu stron umowy, bowiem takie rozszerzenie byłoby sprzeczne zarówno z obowiązującymi przepisami, jak i intencją ustawodawcy.
Uważa Pan, że Pana stanowisko dotyczące zwolnienia z opodatkowania potwierdza dotychczasowa linia interpretacyjna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. W analogicznej sytuacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację indywidualną z 9 listopada 2017 r., Znak: 0111-KDIB4.4015.158.2017.2.PB. Interpretacja dotyczyła sytuacji, w której córka wnioskodawczyni (będąca w związku małżeńskim) ofiarowała lokal mieszkalny swojej matce. Wnioskodawczyni sformułowała zapytanie, czy będzie zobowiązana do płacenia podatku od spadków i darowizn. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej orzekł, że wyżej wspomniana darowizna będzie zwolniona od opodatkowania: „Dla zastosowania zwolnienia pozostaje bez wpływu fakt, że właścicielami darowanego lokalu mieszkalnego są córka Wnioskodawczyni i jej mąż. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umową darowizny. Skoro w analizowanej we wniosku sytuacji darczyńcą jest tylko córka Wnioskodawczyni, to nabycie lokalu mieszkalnego tytułem tejże darowizny korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. Wnioskodawczyni nie będzie więc zobowiązana do płacenia podatku od spadków i darowizn z tego tytułu”.
W podobny sposób wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej interpretacją indywidualną z dnia 25 stycznia 2023 r., Znak: 0111-KDIB2-2.4015.167.2022.1.DR. Interpretacja dotyczyła zdarzenia przyszłego. Brat wnioskodawcy planował przekazać mu darowiznę w postaci jego udziałów wynoszących 248/690 oraz wspólny udział brata wnioskodawcy i jego małżonki wynoszący 97/690 (razem udział wynoszący 245/690, co stanowiło 1/2 wartości całej nieruchomości). Brat wnioskodawcy z małżonką posiadali ustrój majątkowej wspólności ustawowej. Małżonka wyraziła zgodę na darowiznę ze wspólnego udziału. Wnioskodawca sformułował dwa pytania. Pierwsze dotyczyło możliwości przekazania wnioskodawcy przez brata swojego własnego oraz wspólnego udziału z małżonką wedle zasad, które obowiązują w tzw. 0 grupie podatkowej, w której nie ma konieczności odprowadzenia podatku od spadków i darowizn, natomiast drugie dotyczyło konieczności odprowadzenia podatku od spadków i darowizn od trzymania wspólnego udziału (97/690), który należał do brata wnioskodawcy i jego małżonki. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej również powołując się na przepisy podatkowe oraz art. 37 § 1 pkt 4, art. 37 § 2 oraz art. 37 § 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy orzekł, że stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe i opisana darowizna będzie w całości podlegała zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn: „Tym samym, w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny zgoda taka będzie neutralna podatkowo; w żaden sposób nie powodując, iż Pana bratowa stanie się stroną umowy darowizny zawartej między Panem a Pana bratem. Z treści przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.”
Uważa Pan, że tezę stawianą przez Pana potwierdza również obowiązujące orzecznictwo - „jeśli czynność prawna dokonana została przez jednego z małżonków (w ramach zwykłego zarządu majątkiem wspólnym albo za zgodą drugiego małżonka), to stroną takiej czynności jest tylko ten małżonek, który w niej uczestniczył, a więc ten, który złożył oświadczenie woli kreujące i współkształtujące dany stosunek prawny. Mimo, że podejmowana czynności dotyczy majątku wspólnego, to jednak - skoro dokonana została przez jednego z małżonków w imieniu własnym - tylko on pozostaje w stosunku prawnym z drugą stroną tej czynności” (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 października 2013 r., II FSK 2915/11. M.Podat. 2014/1/42-45, LEX nr 1409013, w podobny sposób Sąd Najwyższy w uchwale z 24 września 19970 r., III CZP 55/70, OSPiKA 1973, z. 6, poz. 120). W tożsamy sposób przepisy są interpretowane przez doktrynę.
Reasumując, uważa Pan, że darowizna Pana brata na Pana rzecz w postaci mieszkania winna w całości podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dodatkowo z uwagi na darowanie nieruchomości, umowa darowizny zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego w myśl art. 158 kodeksu cywilnego. Okoliczność ta spowoduje, iż nie będzie Pan musiał w celu dopełnienia wymogów z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zgłosić tej okoliczności właściwemu naczelnikowi skarbowemu w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego, albowiem zgodnie z art. 4a ust. 4 pkt 2 ww. ustawy - obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 ze zm.):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: darowizny, polecenia darczyńcy.
Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „darowizna” należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.
Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.
Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.
Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje: przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Stosownie do art. 9 ust. 1 ww. ustawy:
Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1)36 120 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2)27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3)5733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy:
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 ww. ustawy:
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1)do grupy I − małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2)do grupy II − zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3)do grupy III − innych nabywców.
Natomiast w myśl art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.
W myśl art. 4a ust. 4 pkt 2 ww. ustawy:
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Stosownie do art. 158 Kodeksu cywilnego:
Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.
Z treści przepisu art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn jednoznacznie wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osoby, których łączą relacje ściśle w przepisie określone (tzw. grupa zerowa). Między innymi jest to rodzeństwo.
Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Pana brat planuje darować Panu mieszkanie na podstawie umowy darowizny. Jego małżonka wyraża zgodę na przekazanie Panu mieszkania. Stronami umowy darowizny będzie Pana brat jako darczyńca oraz Pan jako obdarowany.
Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809):
Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Na podstawie art. 37 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.
Stosownie do art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna.
Tym samym, w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny zgoda taka będzie neutralna podatkowo; w żaden sposób nie powodując, iż żona Pana brata stanie się stroną umowy darowizny zawartej między Panem, a Pana bratem. Z treści przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.
Podsumowując, dokonanie darowizny lokalu mieszkalnego przez Pana brata na Pana rzecz z majątku wspólnego Pana brata i jego żony, za zgodą żony, będzie w całości podlegało zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.
Ponadto, w związku z tym, że umowa darowizny zawarta będzie w formie aktu notarialnego, dla spełnienia warunków do zwolnienia w takiej sytuacji nie będzie konieczne zgłoszenie nabycia lokalu mieszkalnego właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego, co wynika z treści przywołanego powyżej art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA),
albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).