Temat interpretacji
Skutki podatkowe darowizny.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
24 lipca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 21 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie powstania obowiązku podatkowego. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwania – w piśmie datowanym na 21 lipca 2023 r. (wpływ 28 września 2023 r.) oraz w piśmie z 9 października 2023 r. (wpływ 12 października 2023 r.).
Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Pozostaje Pani w związku małżeńskim. W 2019 r. zawarła Pani wraz ze swoim małżonkiem umowę małżeńskiej rozdzielności majątkowej. Jednocześnie pozostali Państwo przy wspólnym rachunku bankowym. Każdy z Państwa ma prawo do dokonywania wpłat, przelewów i gromadzenia środków pieniężnych na danym koncie bankowym. Pani wraz ze swoim małżonkiem zawarli z bankiem umowę umożliwiającą im wykonywanie ww. czynności oraz dysponowanie środkami pieniężnymi znajdującymi się na danym rachunku bankowym. Tym samym na podstawie zawartej umowy Pani wraz z mężem, jest współposiadaczem środków pieniężnych zgromadzonych na prowadzonym w ten sposób rachunku bankowym. Posiadanie wspólnego rachunku bankowego daje prawo dysponowania środkami finansowymi współmałżonka na zasadzie pełnomocnictwa, lecz środki te nie przechodzą na własność drugiego współmałżonka. Małżonkowie dokonują naprzemiennych wpłat na ich wspólny rachunek bankowy, natomiast taki każdorazowy wpływ środków na dany rachunek z majątku odrębnego jednego ze współmałżonków nie stanowi darowizny na rzecz drugiego ze współmałżonków. Uprawnienie do dysponowania zgromadzonymi na wspólnym rachunku bankowym środkami finansowymi współmałżonka nie stanowi darowizny, lecz wynika z funkcji i praw posiadanego przez współmałżonków wyżej określonego pełnomocnictwa.
W 2020 r. zakupiła Pani mieszkanie do swojego majątku odrębnego, wykorzystując przy tym środki finansowe zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym. Wykorzystane przez Panią środki z rachunku wspólnego pochodziły z darowizny, którą mąż Pani (współposiadacz rachunku bankowego) otrzymał od swojej matki. Przy wykorzystaniu środków znajdujących się na wspólnym rachunku bankowym, które pochodziły z darowizny otrzymanej przez Pani męża od jego matki, nie zawierała Pani z mężem żadnej pisemnej umowy, aczkolwiek uzyskała jego ustne przyzwolenie do wykorzystania danych środków pieniężnych.
Z uzupełnień wniosku wynika, że wykorzystanie danych środków przez Panią nastąpiło na podstawie ustnego przyzwolenia Pani męża (co zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stanowiło darowiznę, darowizna ta została udzielona w formie ustnej) oraz możliwości, którą daje umowa podpisana przez Panią i jej męża z bankiem, do dysponowania środkami pieniężnymi znajdującymi się na danym (wspólnym) rachunku bankowym.
Pytanie
Czy w wyżej określonym stanie faktycznym przy wykorzystaniu do zakupu nieruchomości przez Panią środków znajdujących się na wspólnym rachunku bankowym, które pochodziły z darowizny otrzymanej przez Pani męża od jego matki, powstaje obowiązek podatkowy zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn?
Pani stanowisko w sprawie
Pani zdaniem, przy wykorzystaniu do zakupu przez Panią nieruchomości środków znajdujących się na wspólnym rachunku bankowym, które pochodziły z darowizny otrzymanej przez Pani męża od jego matki, nie powstaje obowiązek podatkowy określony w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ ma Pani prawo do dysponowania środkami znajdującymi się na wspólnym rachunku bankowym na podstawie umowy zawartej przez Panią i jej męża z bankiem. Ponadto Pani wraz ze swoim mężem uważają, że tego typu zdarzenie nie powoduje powstania obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 4 do momentu złożenia przez darczyńcę (w tym przypadku Pani męża) oświadczenia w formie aktu notarialnego lub do zawarcia umowy darowizny pomiędzy danymi małżonkami bądź nieznajdowania się na wspólnym rachunku bankowym danej kwoty w momencie rzeczywistej chęci wypłaty tych środków przez męża. Co więcej, uważa Pani, że ustne przyzwolenie męża do wykorzystania przedmiotowych środków nie jest wystarczającą przesłanką do uznania danego zdarzenia za powodujące powstanie obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Jednocześnie nie zaprzecza Pani, że wykorzystanie przez Panią środków znajdujących się na wspólnym rachunku bankowym, które pochodziły z darowizny otrzymanej przez Pani męża od jego matki, na zakup nieruchomości do Pani majątku odrębnego, jest darowizną w rozumieniu ustawy Kodeks cywilny. Pani zdaniem, w wyżej określonym stanie faktycznym przy wykorzystaniu do zakupu nieruchomości przez Panią środków znajdujących się na wspólnym rachunku bankowym, które pochodziły z darowizny otrzymanej przez Pani męża od jego matki, dochodzi do darowizny zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego, jednakże nie jest to jednoznaczne z powstaniem obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ nie dochodzi tutaj do złożenia przez darczyńcę (w tym przypadku Pani męża) oświadczenia w formie aktu notarialnego lub do zawarcia umowy darowizny pomiędzy danymi małżonkami bądź nieznajdowania się na wspólnym rachunku bankowym danej kwoty w momencie rzeczywistej chęci wypłaty tych środków przez męża, a ustne przyzwolenie męża do wykorzystania przedmiotowych środków nie jest wystarczającą przesłanką do uznania danego zdarzenia za powodujące powstanie obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Każdy z Państwa ma prawo do dokonywania wpłat, przelewów i gromadzenia środków pieniężnych na danym koncie bankowym. Pani wraz ze swoim małżonkiem zawarli z bankiem umowę umożliwiającą Państwu wykonywanie ww. czynności oraz dysponowanie środkami pieniężnymi znajdującymi się na danym rachunku bankowym.
Wskazała Pani, że zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: darowizny, polecenia darczyńcy. Natomiast, fakt posiadania wspólnego rachunku bankowego i dokonywanie na niego wpłat nie przesądza o przenoszeniu własności środków finansowych na rzecz drugiego ze współmałżonków, bowiem czynności te dokonywane są na podstawie zawartego pełnomocnictwa, na mocy którego każdy z małżonków ma prawo dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku wspólnym.
Ponadto, na podstawie art. 6 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny − z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy − z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. A zatem, aby doszło do powstania obowiązku podatkowego, musi dojść do złożenia przez darczyńcę (w tym przypadku jednego z małżonków) oświadczenia w formie aktu notarialnego bądź w drugim opisanym w ustawie przypadku do zawarcia umowy. Co za tym idzie do momentu, w którym nie zostanie zawarta umowa pomiędzy współmałżonkami, nie dojdzie do powstania obowiązku podatkowego.
W innym przypadku posiadanie wspólnego rachunku bankowego i jednoczesne pozostawanie w małżeńskiej rozdzielności majątkowej przy każdorazowej wpłacie środków przez jednego z małżonków wiązałoby się z koniecznością zawierania ww. umowy bądź oświadczenia.
Co więcej, art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wskazuje na to, że zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, jeżeli zgłoszą oni nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Jednakże dane zwolnienie nie ma zastosowania do sytuacji opisanej przez Panią, ponieważ nie dochodzi tutaj do powstania obowiązku podatkowego, a co za tym idzie, do konieczności zgłoszenia wpływu środków na wspólny rachunek bankowy do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Według Pani, posiadany przez współmałżonków wspólny rachunek bankowy daje możliwość do dowolnego dysponowania środkami na nim zgromadzonymi, ponieważ dokonywanie przez współmałżonków naprzemiennych wpłat na ten rachunek wskazuje na to, że nie jest to działanie jednostronne, w którym to jedna ze stron wykorzystywałaby tylko i wyłącznie środki drugiego małżonka. Dlatego też, Pani zdaniem, również wykorzystanie przez Panią na zakup nieruchomości do jej majątku odrębnego, środków finansowych zgromadzonych na wspólnym rachunku bankowym, pochodzących z darowizny otrzymanej przez męża od swojej matki, nie powoduje powstania obowiązku podatkowego, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 do momentu złożenia przez darczyńcę (w tym przypadku męża Pani) oświadczenia w formie aktu notarialnego lub do zawarcia umowy darowizny pomiędzy danymi małżonkami bądź nieznajdowania się na wspólnym rachunku bankowym danej kwoty w momencie rzeczywistej chęci wypłaty tych środków przez męża.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1813 ze zm.):
Podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny i polecenia darczyńcy.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „darowizna”. Z tego względu, celem ustalenia tej definicji, należy sięgnąć do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).
W myśl art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego:
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Jak stanowi natomiast art. 890 § 1 cyt. Kodeksu:
Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie to ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Darowizna jest więc czynnością, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Do zawarcia umowy darowizny podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.
W związku z tym, że umowa darowizny ma charakter konsensualny, a nie realny, wydanie przedmiotu darowizny, w świetle definicji nie stanowi warunku jej zawarcia i pozostaje dla jej skuteczności okolicznością obojętną. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy darowizna dokonana jest bez wymaganej powyżej formy. Jeżeli darczyńca dobrowolnie wyprowadza określony składnik ze swego majątku i tym samym decyduje się na dokonanie przysporzenia na rzecz obdarowanego, to wtedy tj. w momencie przekazania konkretnego świadczenia – tj. jego spełnienia (wydania obdarowanemu przedmiotu darowizny) – dochodzi do zawarcia umowy darowizny.
Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
Jak wynika z treści art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy powstaje, przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Zgodnie z art. 6 ust. 4 cyt. ustawy:
Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 tej ustawy:
Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.
Stosownie do treści art. 8 ust. 1 omawianej ustawy:
Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych – w wysokości tych wkładów.
Z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że:
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1)9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2)7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3)4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.
Art. 14 ust. 1-3 tej ustawy stanowi, że:
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1)do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2)do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3)do grupy III – innych nabywców.
Skalę podatkową określa art. 15 ustawy.
Niezależnie od powyższego, ustawodawca przewidział zwolnienie podmiotowe w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Zgodnie z ww. art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 cyt. ustawy:
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1)zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4,
2)w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
W myśl art. 4a ust. 2 i 3 ww. ustawy:
Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1-2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. poz. 2060).
W myśl art. 17a ust. 1 ww. ustawy:
Podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że pozostaje Pani w związku małżeńskim. W 2019 r. zawarła Pani wraz ze swoim małżonkiem umowę małżeńskiej rozdzielności majątkowej. Jednocześnie pozostali Państwo przy wspólnym rachunku bankowym. Każdy z Państwa ma prawo do dokonywania wpłat, przelewów i gromadzenia środków pieniężnych na danym koncie bankowym. Pani, wraz ze swoim małżonkiem, zawarła z bankiem umowę umożliwiającą wykonywanie Państwu ww. czynności oraz dysponowanie środkami pieniężnymi znajdującymi się na danym rachunku bankowym. Tym samym na podstawie zawartej umowy Pani, wraz z mężem, jest współposiadaczem środków pieniężnych zgromadzonych na prowadzonym w ten sposób rachunku bankowym. Posiadanie wspólnego rachunku bankowego daje prawo dysponowania środkami finansowymi współmałżonka na zasadzie pełnomocnictwa, lecz środki te nie przechodzą na własność drugiego współmałżonka. W 2020 r. zakupiła Pani mieszkanie do swojego majątku odrębnego, wykorzystując przy tym środki finansowe zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym. Wykorzystane przez Panią środki z rachunku wspólnego pochodziły z darowizny, którą mąż Pani (współposiadacz rachunku bankowego) otrzymał od swojej matki. Przy wykorzystaniu środków znajdujących się na wspólnym rachunku bankowym, które pochodziły z darowizny otrzymanej przez Pani męża od jego matki, nie zawierała Pani z mężem żadnej pisemnej umowy.
W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że wykorzystanie danych środków pieniężnych przez Panią nastąpiło na podstawie ustnego przyzwolenia Pani męża (co zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stanowiło darowiznę, darowizna ta została udzielona w formie ustnej) oraz możliwości, którą daje umowa podpisana przez Panią i Pani męża z bankiem, do dysponowania środkami pieniężnymi znajdującymi się na Państwa wspólnym rachunku bankowym.
Należy zauważyć, że skoro jest Pani współposiadaczem konta, to z tego tytułu przysługują Pani pewne prawa związane ze środkami pieniężnymi znajdującymi się na wspólnym koncie. Z racji bycia współposiadaczem rachunku może Pani rozporządzać środkami na nim zgromadzonymi, ale nie jak właściciel tylko jako posiadacz. Posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza o własności środków znajdujących się na tym rachunku.
Definicja własności znajduje się w art. 140 ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym:
W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
Kodeks cywilny zawiera również zbliżoną do własności definicję posiadacza. Stosownie do art. 336 ww. ustawy:
Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
W myśl art. 339 Kodeksu cywilnego:
Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.
Z powyższego wynika, że własność jest prawem podmiotowym pozwalającym na najpełniejsze i najszersze korzystanie z rzeczy, to najsilniejsze z praw majątkowych, w tym praw rzeczowych, wyrażające się w bezpośrednim władztwie nad rzeczą. Jest samodzielne, istnieje niezależnie od innych praw, pozostałe prawa rzeczowe są prawami na rzeczy cudzej. Natomiast posiadanie to faktyczne władztwo nad rzeczą, własną lub cudzą, połączone z wolą samodzielnego jego wykonywania, we własnym imieniu i interesie. Posiadacza cechuje przede wszystkim działanie „jak właściciel”. Posiadania nie można jednakże utożsamiać z własnością.
Można więc dysponować daną rzeczą wedle różnej podstawy prawnej. Prawo to może być „słabsze” (posiadanie) lub „silniejsze” (własność). Mimo podobnych skutków (cech) sprowadzających się do możliwości rozporządzania daną rzeczą oba te prawa różnią się intensywnością posiadanej rzeczy.
Przepisy dotyczące umowy rachunku bankowego znajdują się zarówno w ustawie Kodeks cywilny, jak i w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.). W Kodeksie cywilnym przepisy te znajdują się w Tytule XX. Umowa rachunku bankowego. Stosownie do treści art. 725:
Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
Przepis zawiera definicję umowy rachunku bankowego. Zgodnie z definicją umowa ta obejmuje dwa zobowiązania banku wobec posiadacza rachunku: po pierwsze, zobowiązanie do przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku oraz po drugie, ale tylko jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
Z treści art. 50 ust. 1 ustawy 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.) wynika, że:
Posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. W umowie z bankiem mogą być zawarte postanowienia ograniczające swobodę dysponowania tymi środkami.
Możliwość stworzenia rachunku bankowego prowadzonego dla kilku osób fizycznych przewiduje art. 51 ww. ustawy. W myśl tego przepisu:
Rachunek bankowy, z wyjątkiem rachunku rodzinnego, może być prowadzony dla kilku osób fizycznych, kilku jednostek samorządu terytorialnego, stron umowy o współpracy w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2022 r. poz. 1072, 1261 i 1504) albo kilku dobrowolnych funduszy emerytalnych będących funduszami zdefiniowanej daty w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1342 oraz z 2022 r. poz. 1079) zarządzanymi przez jedno powszechne towarzystwo emerytalne - rachunek wspólny.
Stosownie do treści art. 51a ww. ustawy:
W przypadku rachunku wspólnego prowadzonego dla osób fizycznych, o ile umowa rachunku bankowego nie stanowi inaczej:
1)każdy ze współposiadaczy rachunku może dysponować samodzielnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku;
2)każdy ze współposiadaczy rachunku może w każdym czasie wypowiedzieć umowę ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy.
Z powyższego wynika zatem, że osoby fizyczne mogą być współposiadaczami rachunku bankowego. Uprawnienia współposiadaczy określone w powołanym wyżej art. 51a Prawa bankowego, sprowadzają się m.in. do zagwarantowania każdemu z nich samodzielnego dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku.
W świetle powyższego należy stwierdzić, iż posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza o prawie własności do środków zgromadzonych na tym rachunku. Samo dokonanie wpłaty pieniędzy na wspólny rachunek bankowy przez jednego z jego posiadaczy (współwłaściciela) nie skutkuje dla drugiego współposiadacza rachunku bankowego automatycznym nabyciem na własność tych środków pieniężnych.
Taka sytuacja mogłaby przykładowo wystąpić gdyby doszło do faktycznego przekazania własności do wpłacanych środków finansowych przez jednego ze współwłaścicieli konta na rzecz drugiego współwłaściciela tytułem m.in. darowizny. Jednakże samo uczynienie drugiej osoby współwłaścicielem konta nie oznacza, iż osoba, której pieniądze wpływają na wspólne konto poprzez tę wpłatę dokonuje kosztem swego majątku darowizny na rzecz drugiego współwłaściciela.
Dopóki więc umowa darowizny nie zostanie zawarta lub nie dojdzie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego (przedmiot darowizny nie zostanie faktycznie wydany) istotnie nie można uznać, że dla współposiadacza konta z tego tytułu na gruncie podatku od spadków i darowizn powstają jakiekolwiek obowiązki podatkowe.
Z treści wniosku wynika, że zakupiła Pani mieszkanie do swojego majątku odrębnego, wykorzystując przy tym środki finansowe zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym. Wykorzystane przez Panią środki z rachunku wspólnego pochodziły z darowizny, którą mąż Pani (współposiadacz rachunku bankowego) otrzymał od swojej matki. Zatem prawo własności do tych środków przysługiwało tylko Pani mężowi.
W analizowanym stanie faktycznym doszło do darowizny, bo − jak sama Pani twierdzi − wykorzystanie danych środków przez Panią nastąpiło na podstawie ustnego przyzwolenia Pani męża (co zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stanowiło darowiznę, darowizna ta została udzielona w formie ustnej). To oznacza, że środki finansowe znajdujące się na wspólnym rachunku bankowym, należące tylko do Pani męża, stały się Pani własnością. Tym samym w przedstawionym stanie faktycznym doszło do bezpłatnego świadczenia na Pani rzecz (przedmiot darowizny został faktycznie wydany). Za środki pieniężne, które należały tylko do Pani męża, zakupiła Pani nieruchomość do Pani majątku odrębnego.
Jak wynika z powołanych powyżej przepisów zawarcie umowy darowizny w formie ustnej, nie powoduje, że taka umowa jest nieważna. Darowizna bowiem staje się ważna w chwili, gdy przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, tj. gdy darczyńca przekaże obdarowanemu obiecaną rzecz. Pani otrzymała środki pieniężne, należące tylko do Pani męża i zakupiła za nie nieruchomość, która jest tylko Pani własnością. Zatem z tego tytułu po Pani stronie powstał obowiązek podatkowy na gruncie podatku od spadków i darowizn.
Jak wynika z powołanego powyżej art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn przy nabyciu w drodze darowizny na podstawie umowy zawartej w formie ustnej obowiązek podatkowy powstaje – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. W Pani przypadku do spełnienia takiego świadczenia doszło w momencie wypłaty środków pieniężnych ze wspólnego konta pochodzących z darowizny od męża.
Skoro więc doszło między Panią a Pani mężem do darowizny, to − w celu skorzystania ze zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn − była Pani zobowiązana do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w ustawowym terminie.
Zwolnienie zawarte w powołanym powyżej przepisie nie będzie miało jednak miejsca, ponieważ – jak wynika z opisu sprawy – termin do złożenia zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych nie został zachowany.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.