Temat interpretacji

1. Czy przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności wartość nieruchomości może być pomniejszona o całkowitą wartość hipoteki, którą obciążona jest nieruchomość, czy o kwotę faktycznej wartości zadłużenia z tytułu umowy kredytu zabezpieczonej hipoteką? 2. W przypadku, gdy Organ stwierdzi, że wartość nieruchomości winna być pomniejszona tylko o wartość z tytułu umowy kredytu, to czy należy ją pomniejszyć o wysokość kredytu pozostałego do spłaty na dzień zniesienia współwłasności? 3. Czy obciążenie hipoteczne na rzecz banku stanowi ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn? 4. Czy w tym konkretnym przypadku, gdy hipoteka przewyższa wartość nieruchomości podatek od spadków i darowizn będzie równy zero?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 04 czerwca 2013 r. (data wpływu do tut. Biura 11 czerwca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności nieruchomości jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 czerwca 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zniesienia współwłasności nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni jest współwłaścicielką nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym. Powierzchnia działki to ok. 449 m². Drugim współwłaścicielem w części równej jest osoba fizyczna należąca do III grupy podatkowej (zgodnie z zapisami ustawy o podatku od spadków i darowizn). Nieruchomość jest obciążona hipoteką umowną zwykłą 125.052,00 CHF na rzecz Banku jako zabezpieczenie udzielonego kredytu na zakup tej nieruchomości. Stronami umowy kredytu, oprócz banku jako kredytodawcy, są współwłaściciele nieruchomości. Przed sądem toczy się obecnie postępowanie dotyczące zniesienia współwłasności ww. nieruchomości. Jednym z możliwych rozstrzygnięć jest nieodpłatne (bez spłat i dopłat) zniesienie współwłasności ww. nieruchomości w ten sposób, że jeden ze współwłaścicieli otrzyma na własność prawo do dysponowania nieruchomością bez spłaty, ale jednocześnie przejmie całość zobowiązań z umowy kredytowej, tj. stanie się, za zgodą banku, jedynym kredytobiorcą i dłużnikiem osobistym. Może być tak, że tą osobą będzie Wnioskodawczyni. Do całkowitej spłaty kredytu i przejęcia długu pozostanie ok. 138.000,00 CHF. Nieruchomość została zakupiona na podstawie aktu notarialnego za kwotę 330.000,00 zł. Hipoteka przewyższa wartość nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności wartość nieruchomości może być pomniejszona o całkowitą wartość hipoteki, którą obciążona jest nieruchomość, czy o kwotę faktycznej wartości zadłużenia z tytułu umowy kredytu zabezpieczonej hipoteką...
2. W przypadku, gdy Organ stwierdzi, że wartość nieruchomości winna być pomniejszona tylko o wartość z tytułu umowy kredytu, to czy należy ją pomniejszyć o wysokość kredytu pozostałego do spłaty na dzień zniesienia współwłasności...
3. Czy obciążenie hipoteczne na rzecz banku stanowi ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn...
4. Czy w tym konkretnym przypadku, gdy hipoteka przewyższa wartość nieruchomości podatek od spadków i darowizn będzie równy zero...

Zdaniem Wnioskodawczyni, w przypadku nabycia nieruchomości obciążonej hipoteką, obciążenie to będzie stanowiło ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym, wartość nieruchomości powinna być pomniejszona o kwotę wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. A zatem, jeżeli wartość hipoteki będzie przewyższać wartość nieruchomości, obowiązek podatkowy z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności w powyższej sprawie nie wystąpi. Nieodpłatne zniesienie współwłasności podlega opodatkowaniu po stronie osoby, na rzecz której przechodzi własność udziału w nieruchomości na zasadach opisanych w przepisach ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 7 tej ustawy podstawą opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn jest wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia oraz cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Należy zaznaczyć, że przy zniesieniu współwłasności na obdarowanego przejdą wszystkie zobowiązania i obciążenia z tytułu umowy kredytu, które są zabezpieczone hipoteką.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, obciążenie hipoteczne stanowi ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dlatego też wartość nieruchomości (podstawa opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn) powinna być pomniejszona o kwotę wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.

Wnioskodawczyni na poparcie swojego stanowiska powołała wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2158/10, według którego art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn ma zastosowanie, jako przepis ogólny, do tytułu opodatkowania jakim jest nieodpłatne nabycie własności rzeczy i praw majątkowych z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności, z uwzględnieniem zasady wskazanej w art. 7 ust. 6 tej ustawy. Ponadto, skoro art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece określa hipotekę jako ciężar nieruchomości, to o wartość tego ciężaru należy, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, potrącić wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych tak by ustalić podstawę opodatkowania jako wartość czystą. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził tam także, iż w przypadku, gdy ciężarem obciążającym nabytą rzecz, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn i art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece jest hipoteka, zatem, tak jak w sytuacji Wnioskodawczyni, to całkowita wartość hipoteki powinna być odliczona od wartości.

Zdaniem Wnioskującej, zgodnie z art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece obciążenie hipoteczne stanowi ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dlatego też wartość nieruchomości (podstawa opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn) powinna być pomniejszona o kwotę wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej podatkiem, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

• dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
• darowizny, polecenia darczyńcy;
• zasiedzenia;
• nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
• zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
• nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci (art. 1 ust. 2 ww. ustawy).

Ustawa o podatku od spadków i darowizn ściśle określa granice przedmiotu opodatkowania, tj. nabycie według określonych tytułów, wyczerpująco wymieniając tytuły, na podstawie których nabycie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Powyższy katalog czynności ujęty w art. 1 ww. ustawy ma charakter zamknięty. Zatem opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega tylko nabycie i to takie, które zostało w nim wymienione w sposób wyraźny.

Zgodnie z art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić (art. 210 ww. Kodeksu). Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 Kodeksu cywilnego).

A więc, zniesienie współwłasności polega na dokonaniu podziału rzeczy wspólnej. Nowe rzeczy powstałe w wyniku podziału fizycznego stanowią wyłączną własność poszczególnych współwłaścicieli. Ww. zniesienie współwłasności może nastąpić przez:

• podział fizyczny rzeczy wspólnej (podział polegający na przyznaniu każdemu ze współwłaścicieli wyodrębnionej części rzeczy, np. działek, w przypadku gdy przedmiotem tej czynności cywilnoprawnej jest nieruchomość);
• przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli;
• sprzedaż rzeczy wspólnej zwaną podziałem cywilnym (nie mamy do czynienia z odpłatnym zniesieniem współwłasności, gdyż uzyskana wówczas cena dzielona jest odpowiednio w stosunku do udziałów we współwłasności).

Wracając na grunt ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z art. 5 ww. ustawy, obowiązek podatkowy przy nieodpłatnym zniesieniu współwłasności ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych.

Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu, w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności, z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności (art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 7 ust. 6 powyższej ustawy, przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Przy obliczaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn należy mieć na względzie art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, w myśl którego podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Z punktu widzenia ustalania podstawy opodatkowania długi i ciężary pomniejszają wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych. Pojęcie długów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem nabycia. Ciężarem w rozumieniu art. 7 ust. 1 ww. ustawy jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza wartość rynkową tej rzeczy lub prawa.

W myśl art. 9 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 4.902 zł jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawczyni jest współwłaścicielką nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym. Powierzchnia działki to ok. 449 m². Drugim współwłaścicielem w części równej jest osoba fizyczna należąca do III grupy podatkowej (zgodnie z zapisami ustawy o podatku od spadków i darowizn). Nieruchomość jest obciążona hipoteką umowną zwykłą 125.052,00 CHF na rzecz Banku jako zabezpieczenie udzielonego kredytu na zakup tej nieruchomości. Stronami umowy kredytu, oprócz banku jako kredytodawcy, są współwłaściciele nieruchomości. Przed sądem toczy się obecnie postępowanie dotyczące zniesienia współwłasności ww. nieruchomości. Jednym z możliwych rozstrzygnięć jest nieodpłatne (bez spłat i dopłat) zniesienie współwłasności ww. nieruchomości w ten sposób, że jeden ze współwłaścicieli otrzyma na własność prawo do dysponowania nieruchomością bez spłaty, ale jednocześnie przejmie całość zobowiązań z umowy kredytowej, tj. stanie się, za zgodą banku, jedynym kredytobiorcą i dłużnikiem osobistym. Może być tak, że tą osoba będzie Wnioskodawca. Do całkowitej spłaty kredytu i przejęcia długu pozostanie ok. 138.000,00 CHF. Nieruchomość została zakupiona na podstawie aktu notarialnego za kwotę 330.000,00 zł. Hipoteka przewyższa wartość nieruchomości.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, z późn. zm.) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

W świetle powołanych przepisów, w przypadku nabycia nieruchomości obciążonej hipoteką, jak w niniejszej sprawie, obciążenie to stanowi ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji, wartość nieruchomości powinna być pomniejszona o kwotę wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Jednocześnie wskazać należy, iż dla kwestii ustalenia podstawy opodatkowania nie ma znaczenia jaka kwota kredytu pozostała do spłacenia, istotna jest wartość wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż w przypadku nabycia nieruchomości obciążonej hipoteką jak w niniejszej sprawie, obciążenie to będzie stanowiło ciężar w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym, wartość nieruchomości powinna być pomniejszona o kwotę wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. A zatem, jeżeli wartość hipoteki będzie przewyższać wartość nieruchomości, podatek od spadków i darowizn z tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności w powyższej sprawie nie wystąpi.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 1007 kB

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach