Temat interpretacji

Skutki podatkowe otrzymania zachowku.

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 2 października 2018 r. (data wpływu 4 października 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymania zachowku jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 października 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych otrzymania zachowku.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Rodzice Wnioskodawczyni byli właścicielami na prawach wspólności ustawowej zabudowanych domem jednorodzinnym działek o łącznej powierzchni 0,0958 ha oraz działki niezabudowanej o powierzchni 0,36 ha. Ojciec Wnioskodawczyni zmarł 10 października 2010 r. nie pozostawiając testamentu. Postępowanie spadkowe po nim nie zostało przeprowadzone. Spadek po nim odziedziczyli na podstawie ustawy: matka Wnioskodawczyni w udziale 1/3, brat Wnioskodawczyni w udziale 1/3 i Wnioskodawczyni w udziale 1/3. Matka Wnioskodawczyni zmarła 5 stycznia 2017 r. pozostawiając testament notarialny sporządzony 7 stycznia 2015 r., w którym do spadku po sobie powołała wnuka syna brata Wnioskodawczyni. W dniu 31 marca 2017 r. w Kancelarii Notarialnej sporządzone zostały akty poświadczenia dziedziczenia, w których potwierdzone zostały powyższe fakty. W dniu 3 kwietnia 2017 r. Wnioskodawczyni dokonała we właściwym urzędzie skarbowym zgłoszenia o nabyciu spadku po ojcu na formularzu SD-Z2. Bratanek Wnioskodawczyni zainteresowany był uregulowaniem własności odziedziczonych nieruchomości, ponieważ zamierzał podjąć się budowy nowego domu jednorodzinnego obok odziedziczonego budynku, w którym mieszkał wraz z żoną i dwójką dzieci. Następnie zamierzał zburzyć stary budynek po rodzicach Wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni nie miała zamiaru oddać bezpłatnie tego co odziedziczyła po ojcu i uprzedziła go, że będzie domagała się również zachowku po matce. Wnioskodawczyni czuła się skrzywdzona testamentem matki, tym bardziej, że matka nie była całkowicie świadoma tego co podpisuje. Testament został sporządzony podstępem. O fakcie istnienia testamentu Wnioskodawczyni dowiedziała się niedługo przed śmiercią matki i na pytanie dlaczego tak postąpiła odpowiedziała Wnioskodawczyni, że zapisała wnukowi tylko poddasze, które zamieszkiwał. Matka Wnioskodawczyni przez kilka lat przed śmiercią chorowała na raka. Miała przerzuty. Kilkukrotna radioterapia głowy spowodowała u niej zmiany objawiające się nieodróżnianiem jawy od snu. Była zdezorientowana, gubiła się, nie wiedziała co się dzieje. Wnioskodawczyni miała do matki żal o to co zrobiła, jednak nie przestała się nią opiekować. Wnioskodawczyni nie miała zamiaru podważać testamentu, jednak zamierzała żądać spłaty spadku po ojcu i zachowku po matce. Załatwieniem spraw związanych z działem spadku zajął się bratanek Wnioskodawczyni. Zlecił rzeczoznawcy wycenę zabudowanej nieruchomości. Została wyceniona na kwotę 103.275 zł. Działkę oszacowano na 8.000 zł. Łączna wartość spadku wyniosła 111.278 zł. Uzgodniono, że Wnioskodawczyni otrzyma od bratanka 18.000 zł tytułem spłaty spadku po ojcu i 18.000 zł tytułem zachowku po matce razem 36.000 zł i taką propozycję działu spadku bratanek Wnioskodawczyni przedstawił notariuszowi. Umowa o dział spadku została podpisana 15 czerwca 2018 r. w kancelarii notarialnej. Zgodnie z umową całą zabudowaną nieruchomość otrzymuje wnuk spadkodawczyni, działkę otrzymuje brat Wnioskodawczyni, zaś wnuk spadkodawczyni dokona spłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty 36.000 zł W dniu podpisania umowy bratanek Wnioskodawczyni wręczył jej 7.000 zł. Reszta spłaty w kwocie 29.000 zł zostanie zapłacona w 29 równych ratach miesięcznych po 1.000 zł w terminie do 30 listopada 2020 r. Umowa ta sporządzona została niezgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, o czym Wnioskodawczyni przekonała się dopiero za kilka dni, gdy miała możliwość zapoznać się z jej treścią. Umowa ta była wprawdzie odczytywana w kancelarii przez notariusza, ale żadna z obecnych osób nie zauważyła tak poważnego uchybienia. Umowa nie wyczerpywała roszczeń Wnioskodawczyni z tytułu zachowku, a kwota 36.000 zł, którą Wnioskodawczyni miała otrzymać została potraktowana jako spłata spadku po ojcu. Wnioskodawczyni poinformowała o tym bratanka i razem udali się do kancelarii notarialnej z pretensjami dotyczącymi błędnej treści umowy. W wyniku ich interwencji 21 czerwca 2018 r. został sporządzony kolejny akt notarialny, w którym ustalono, że z kwoty 36.000 zł, którą ma otrzymać Wnioskodawczyni 18.000 zł stanowi spłatę z tytułu działu spadku po ojcu, a kolejne 18.000 zł stanowi równowartość przysługującego Wnioskodawczyni prawa do zachowku po matce.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Ponieważ raty zachowku uiszczane będą co miesiąc, czy Wnioskodawczyni może je sumować i dokonać zgłoszenia SD-Z2 tak, by od pierwszej wpłaconej raty nie upłynęło 6 miesięcy?

Zdaniem Wnioskodawczyni, nie ma przeszkód prawnych, aby zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych druk SD-Z2 składać raz na 6 miesięcy. Istotnym jest jednak, aby zgłoszenie nabycia zostało dokonane z zachowaniem terminu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Takie stanowisko sprzyja ograniczeniu biurokracji oraz poszanowaniu czasu pracy urzędników skarbowych. Interpretacje indywidualne w tej sprawie są skrajnie różne. I tak: Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji indywidualnej z 17 kwietnia 2013 r. Znak: IPPB2/436-72/13-2/MZ stwierdził, że: W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się w części dotyczącej sumowania rat zachowku i dokonywania jednego zgłoszenia

SD-Z2 w terminie 6 miesięcy za nieprawidłowe. Natomiast Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, w interpretacji indywidualnej z 26 kwietnia 2011 r. Znak: IBPBII/1/436-85/11/AŻ uważa, że: Brak jest również przeszkód prawnych, aby zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych druk SD-Z2 składać raz na 6 miesięcy. Istotnym jest jednak, aby zgłoszenie nabycia zostało dokonane z zachowaniem terminu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 644 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej podatkiem, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci art. 1 ust. 2 tej ustawy.

Stosownie do art. 5 tej ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a powstaje on, zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 pkt 2a, przy nabyciu tytułem zachowku z chwilą zaspokojenia roszczenia.

Jeżeli nabycie następuje w częściach obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia poszczególnych części ust. 1a art. 6 tejże ustawy.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie art. 9 ust. 2 zd. pierwsze powołanej ustawy.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast w myśl art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Jak stanowi art. 4a ust. 3 cyt. ustawy w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 4a ust. 4 tej ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem, jednakże zachowek nie jest składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, w przypadku pominięcia ich przy spadkobraniu. Zgodnie bowiem z treścią art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.) zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach połowa wartości tego udziału (zachowek). Jak z kolei wynika z § 2 tego przepisu jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Jak wynika z treści wniosku, Wnioskodawczyni na podstawie umowy notarialnej z 15 czerwca 2018 r., zmienionej 21 czerwca 2018 r. nabyła m.in. uprawnienie do zachowku po matce w wysokości 18 000 zł, przy czym zachowek ma być płacony w ratach (1.000 zł miesięcznie).

Wątpliwość Wnioskodawczyni sprowadza się do odpowiedzi na pytanie czy w sytuacji, gdy raty zachowku uiszczane będą co miesiąc, Wnioskodawczyni winna je sumować i dokonać zgłoszenia SD-Z2 tak, by od pierwszej wpłaconej raty nie upłynęło 6 miesięcy.

Zgodnie z powołanym wyżej art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron. Jak wynika z wniosku, w akcie notarialnym z 21 czerwca 2018 r. ustalono m.in., że (..) kolejne 18.000 zł stanowi równowartość przysługującego Wnioskodawczyni prawa do zachowku po matce. Oznacza to zatem, że Wnioskodawczyni w ogóle nie ma obowiązku zgłaszać faktu nabycia zachowku naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego, aby skorzystać ze zwolnienia z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Akt notarialny z 21 czerwca 2018 r. w części dotyczącej zachowku zastąpi bowiem zgłoszenie SD-Z2.

Z tego względu, że na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek składania zgłoszeń SD-Z2, jej stanowisko uznano za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Do wniosku Wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest zobowiązany ani uprawniony do oceny dokumentów; jest związany wyłącznie opisem zdarzenia przyszłego przedstawionym przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w , w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

nieprawidłowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej