W zakresie skutków podatkowych nabycia prawa majątkowego w postaci roszczenia o zwrotne przeniesienie prawa 1/2 udziału w nieruchomości.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 maja 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 22 kwietnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia prawa majątkowego w postaci roszczenia o zwrotne przeniesienie prawa 1/2 udziału w nieruchomości. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z ... lutego 2014 r. nabył Pan 1/2 części spadku po matce zmarłej w dniu ... listopada 2013 r. Następnie, na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z ... maja 2014 r., nabył Pan 1/2 części spadku po ojcu zmarłym w dniu ... lutego 2014 r. Drugim spadkobiercą uczestniczącym w spadku po rodzicach w takich samych częściach jak Pan była Pana siostra.

W skład masy spadkowej po rodzicach wchodziły nieruchomości stanowiące zabudowane i niezabudowane działki gruntu, lokal mieszkalny, lokale użytkowe, środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, samochód osobowy, biżuteria.

Postępowanie o dział spadku, które toczyło się przed Sądem Rejonowym, zakończyło się w dniu ... kwietnia 2021 r. wydaniem przez Sąd postanowienia, które na dzień składania niniejszego wniosku jest prawomocne.

W trakcie postępowania o dział spadku, drugi spadkobierca (Pana siostra) zwrócił się do Sądu Okręgowego z powództwem przeciwko pożyczkodawcom spadkodawców, żądając złożenia oświadczenia woli obejmującego zwrotne przeniesienie własności nieruchomości, stanowiącej działki gruntu nr (…), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą na Pana siostrę i na Pana – po 1/2 części. Prawomocnym wyrokiem z ... maja 2018 r. Sąd Okręgowy nakazał pożyczkodawcom spadkodawców złożenie oświadczenia jedynie w zakresie udziału przypadającego Pana siostrze. Przedmiotowy wyrok Sądu Okręgowego został wydany tylko i wyłącznie wobec Pana siostry i tylko w zakresie przysługującego jej udziału. Nie był Pan stroną postępowania sądowego i nie nabył w wyniku wyroku Sądu Okręgowego żadnych uprawnień.

Sąd Okręgowy podkreślił, że z materiału dowodowego sprawy wynika, że zobowiązania spadkodawców względem pożyczkodawców zostały zaspokojone, a wobec okoliczności, że Pana siostra nabyła spadek po zmarłych rodzicach – po 1/2 części, istniał zdaniem Sądu obowiązek złożenia oświadczenia woli przez pożyczkodawców o zwrotnym przeniesieniu 1/2 udziału we własności ww. działek gruntu.

Działając jako spadkobierca po rodzicach (pożyczkobiorcach) wystąpił Pan do pożyczkodawców spadkodawców z propozycją zawarcia ugody, w wyniku której uznaliby oni roszczenie o zwrotne przeniesienie na Pana rzecz 1/2 udziału w działkach gruntu (…), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą.

Wobec faktu, że pożyczkodawcy spadkodawców nie będą mogli spełnić roszczenia zwrotnego przeniesienia prawa 1/2 udziału w ww. działkach gruntu, gdyż udział ten został przez nich zbyty i jest w posiadaniu podmiotu trzeciego, będzie Pan dążył do spełnienia innego świadczenia na Pana rzecz, a mianowicie zastosowania instytucji prawa zobowiązań datio in solutum, prowadzącej do wygaśnięcia zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia niż wynikające z ewentualnego stosunku obligacyjnego. W wyniku datio in solutum pożyczkodawcy spadkodawców spełniliby na Pana rzecz inne świadczenie niż to, do którego będą ewentualnie zobowiązani (zwrotne przeniesienie 1/2 udziału prawa własności nieruchomości). W następstwie powyższego zwolniłby Pan pożyczkodawców spadkodawców z obowiązku zwrotnego przeniesienia prawa własności 1/2 udziału w nieruchomości, a w zamian otrzymałby świadczenie ekwiwalentne.

Dopuszcza Pan również możliwość, że do polubownego rozwiązania kwestii zwrotnego przeniesienia prawa własności 1/2 udziału w nieruchomości nie dojdzie, z przyczyn leżących po stronie pożyczkodawców spadkodawców, a mianowicie ich niechęci do ugodowego załatwienia sprawy. Wówczas zamierza Pan wystąpić do właściwego Sądu powszechnego w celu uzyskania wyroku nakazującego pożyczkodawcom spadkodawców złożenie oświadczenia woli o zwrotnym przeniesieniu na Pana rzecz udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości, stanowiącej działki gruntu nr (…).

Pytania

Czy w myśl zapisów art. 4a ust. 1 pkt 1; art. 4a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, 6-miesięczny okres na zgłoszenie Naczelnikowi Urzędu Skarbowego nabycia prawa w postaci zwrotnego przeniesienia prawa 1/2 udziału w nieruchomości należy liczyć:

1)w przypadku nabycia w drodze ugody zawartej pomiędzy Panem a pożyczkodawcami spadkodawców

-od dnia zawarcia ugody pomiędzy stronami i uznania Pana roszczenia o zwrotne przeniesienie udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości;

2)w przypadku nabycia w drodze wyroku Sądu powszechnego (analogicznie do nabycia przez drugiego spadkobiercę)

-od dnia uprawomocnienia się wyroku Sądu nakazującego pożyczkodawcom spadkodawców złożenie oświadczenia woli o zwrotnym przeniesieniu na Pana rzecz udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości?

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie 6-miesięczny okres na zgłoszenie Naczelnikowi Urzędu Skarbowego nabycia prawa w postaci zwrotnego przeniesienia prawa 1/2 udziału w nieruchomości należy liczyć w zależności od sposobu uzyskania oświadczenia woli od pożyczkodawców spadkodawców w wyżej wymienionym zakresie.

W przypadku nabycia w drodze ugody, zawartej pomiędzy Panem a pożyczkodawcami spadkodawców, 6-miesięczny termin należy liczyć od dnia zawarcia ugody pomiędzy stronami i uznania Pana roszczenia o zwrotne przeniesienie udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości.

Natomiast w przypadku nabycia w drodze wyroku Sądu powszechnego (analogicznie do nabycia przez drugiego spadkobiercę) 6-miesięczny termin należy liczyć od dnia uprawomocnienia się wyroku Sądu nakazującego pożyczkodawcom spadkodawców złożenie oświadczenia woli o zwrotnym przeniesieniu na Pana rzecz udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości.

Za takim stanowiskiem przemawiają następujące okoliczności. W myśl art. 4a ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Do momentu podpisania ugody lub uzyskania korzystnego wyroku sądu powszechnego nie dysponuje Pan i nie będzie dysponował żadnym tytułem prawnym do ww. udziału w prawie własności nieruchomości, a co za tym idzie, do dnia podpisania ugody lub uprawomocnienia wyroku Sądu nie będzie miał wiedzy o nabyciu tych praw. Na chwilę obecną, biorąc pod uwagę wyrok Sądu Okręgowego wydany wobec drugiego spadkobiercy, może Pan mieć jedynie przypuszczenie, że Pana roszczenie co do zwrotnego przeniesienia prawa własności udziału w nieruchomości jest zasadne.

Dopiero podpisanie ugody lub uprawomocnienie się wyroku Sądu powszechnego w ww. zakresie spowoduje, że będzie istniała pewność co do nabycia prawa, a tym samym zaistnieje przesłanka zgłoszenia faktu nabycia prawa własności udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

Podpisanie ugody pomiędzy Panem a pożyczkodawcami spadkodawców będzie w tym przypadku wypełniało definicję art. 4 ust. 2 (winno być: art. 4a ust. 2) ustawy o podatku od spadków i darowizn w zakresie powzięcia wiedzy przez Pana o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043):

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „spadek” należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Na podstawie art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego:

Na mocy art. 925 Kodeksu cywilnego:

Natomiast, stosownie do art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego:

Z powyższych wyżej przepisów wynika, że nabycie spadku ma miejsce z chwilą śmierci spadkodawcy. Prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku ma natomiast charakter deklaratoryjny i stwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę.

Z powołanych przepisów wynika również, iż spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki (w tym również prawa majątkowe), ale także uzasadnione prawnie nadzieje na nabycie prawa – istniejące w dacie nabycia spadku. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z ... lutego 2014 r. nabył Pan 1/2 części spadku po matce zmarłej w dniu ... listopada 2013 r. Następnie, na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z ... maja 2014 r., nabył Pan 1/2 części spadku po ojcu zmarłym w dniu ... lutego 2014 r. Drugim spadkobiercą uczestniczącym w spadku po rodzicach w takich samych częściach jak Pan była Pana siostra. W skład masy spadkowej po rodzicach wchodziły nieruchomości stanowiące zabudowane i niezabudowane działki gruntu, lokal mieszkalny, lokale użytkowe, środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, samochód osobowy, biżuteria. Postępowanie o dział spadku, które toczyło się przed Sądem Rejonowym, zakończyło się w dniu ... kwietnia 2021 r. wydaniem przez Sąd postanowienia, które na dzień składania niniejszego wniosku jest prawomocne. W trakcie postępowania o dział spadku, drugi spadkobierca (Pana siostra) zwrócił się do Sądu Okręgowego z powództwem przeciwko pożyczkodawcom spadkodawców, żądając złożenia oświadczenia woli obejmującego zwrotne przeniesienie własności nieruchomości, stanowiącej działki gruntu nr (…) na Pana siostrę i na Pana – po 1/2 części. Prawomocnym wyrokiem z ... maja 2018 r. Sąd Okręgowy nakazał pożyczkodawcom spadkodawców złożenie oświadczenia jedynie w zakresie udziału przypadającego Pana siostrze. Przedmiotowy wyrok Sądu Okręgowego został wydany tylko i wyłącznie wobec Pana siostry i tylko w zakresie przysługującego jej udziału. Nie był Pan stroną postępowania sądowego i nie nabył w wyniku wyroku Sądu Okręgowego żadnych uprawnień. Sąd Okręgowy podkreślił, że z materiału dowodowego sprawy wynika, że zobowiązania spadkodawców względem pożyczkodawców zostały zaspokojone, a wobec okoliczności, że Pana siostra nabyła spadek po zmarłych rodzicach – po 1/2 części, istniał zdaniem Sądu obowiązek złożenia oświadczenia woli przez pożyczkodawców o zwrotnym przeniesieniu 1/2 udziału we własności ww. działek gruntu. Działając jako spadkobierca po rodzicach (pożyczkobiorcach) wystąpił Pan do pożyczkodawców spadkodawców z propozycją zawarcia ugody, w wyniku której uznaliby oni roszczenie o zwrotne przeniesienie na Pana rzecz 1/2 udziału w działkach gruntu nr (…). Wobec faktu, że pożyczkodawcy spadkodawców nie będą mogli spełnić roszczenia zwrotnego przeniesienia prawa 1/2 udziału w ww. działkach gruntu, gdyż udział ten został przez nich zbyty i jest w posiadaniu podmiotu trzeciego, będzie Pan dążył do spełnienia innego świadczenia na Pana rzecz, tj. zastosowania instytucji datio in solutum, prowadzącej do wygaśnięcia zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia. W wyniku datio in solutum pożyczkodawcy spadkodawców spełniliby na Pana rzecz inne świadczenie niż to, do którego będą ewentualnie zobowiązani (zwrotne przeniesienie 1/2 udziału prawa własności nieruchomości). W następstwie powyższego zwolniłby Pan pożyczkodawców spadkodawców z obowiązku zwrotnego przeniesienia prawa własności 1/2 udziału w nieruchomości, a w zamian otrzymałby świadczenie ekwiwalentne. Dopuszcza Pan również możliwość, że do polubownego rozwiązania kwestii zwrotnego przeniesienia prawa własności 1/2 udziału w nieruchomości nie dojdzie, z przyczyn leżących po stronie pożyczkodawców spadkodawców, a mianowicie ich niechęci do ugodowego załatwienia sprawy. Wówczas zamierza Pan wystąpić do właściwego Sądu powszechnego w celu uzyskania wyroku nakazującego pożyczkodawcom spadkodawców złożenie oświadczenia woli o zwrotnym przeniesieniu na Pana rzecz udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości, stanowiącej działki gruntu nr (…).

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że w wyniku spadku nabył Pan roszczenie o zwrotne przeniesienie udziału wynoszącego 1/2 części we własności nieruchomości stanowiącej działki gruntu nr (…). Z wniosku wynika bowiem, że zobowiązania spadkodawców względem pożyczkodawców zostały zaspokojone. Pana rodzice uregulowali zobowiązania względem pożyczkodawców i w związku z tym Sąd uznał, że istniał obowiązek złożenia oświadczenia woli przez pożyczkodawców o zwrotnym przeniesieniu ½ udziału we własności działek gruntu na rzecz Pana siostry, z czego wynika, że Pana rodzicom przysługiwało roszczenie o zwrotne przeniesienie własności opisanych powyżej działek. Oznacza to, że w skład spadku wchodziło roszczenie odziedziczone po spadkodawcach (Pana rodzicach). Obecnie nastąpi realizacja tego roszczenia. Zaznaczyć należy, że roszczenie o zwrot udziału w nieruchomości jest prawem majątkowym podlegającym opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn w związku z jego nabyciem w drodze spadku.

Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn: