Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
7 marca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 4 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania zwrotu nadpłaconych rat wraz z odsetkami za opóźnienie na podstawie wyroku sądu. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
(…) października 2007 r. w (…) wraz z mężem podpisała Pani umowę kredytu na cele mieszkaniowe (…) (zwana dalej: kredyt) nr (…) w złotych polskich denominowanych w walucie CHF, w (…) (NIP (…)), (zwany dalej: Bank), z siedzibą w (…).
Zaciągnięty kredyt był przeznaczony na realizację Państwa potrzeb mieszkaniowych, tzn.:
-na zakup lokalu mieszkalnego nr (…) o powierzchni użytkowej (…) m2, wraz z pomieszczeniem przynależnym o powierzchni (…) m2, położonego w (…), wraz z ułamkowym udziałem w nieruchomości wspólnej w kwocie (…) zł (…);
-refinansowanie zapłaconego zadatku w kwocie (…) zł (…);
-dokończenie budowy / wykończenie wraz z wyposażeniem przedmiotowego lokalu mieszkalnego, zgodnie z załączonym kosztorysem w kwocie (…) zł (…).
Uruchomienie kredytu nastąpiło w 2 transzach:
1)w wysokości (…) zł (…);
2)w wysokości (…) zł (…).
Transze kredytu przelewane były w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości transzy wg kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z „(…)” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu.
Spłata kredytu została objęta ubezpieczeniem, a jego zabezpieczeniem była hipoteka umowna – kaucyjna. Dla kredytowanej nieruchomości Sąd Rejonowy w (…) prowadzi księgę wieczystą KW (…).
Przedmiotowy lokal nie był wynajmowany oraz nie był wykorzystywany do celów działalności gospodarczej. Służył oraz nadal służy do zaspokajania własnych celów mieszkaniowych. Do 2018 r. zamieszkiwała w nim Pani razem z mężem i córką, obecnie zamieszkuje Pani z córką (mąż zmarł w listopadzie 2018 r.) Nigdy nie korzystali Państwo z ulgi odsetkowej.
Po śmierci męża, zgodnie z Kodeksem Cywilnym prawa i obowiązki wynikające z umowy kredytu przeszły na Panią (żonę) oraz na (…) (ur. (…) 2001 r., córkę). Stwierdzenie nabycia spadku zostało potwierdzone Postanowieniem Sądu Okręgowego w (…), sygn. akt (…), z (…) lutego 2019 r.
Obecnie razem z córką prowadzi Pani wspólne gospodarstwo domowe, posiadają Panie wspólny rachunek bankowy, którego są Panie współwłaścicielkami. Córka jest studentką, otrzymuje rentę rodzinną po zmarłym ojcu.
Sąd Okręgowy w (…) (zwany dalej: Sad I instancji) wyrokiem z (…) lipca 2022 r. zasądził od Banku na rzecz:
1)Pani – roszczenie o zwrot nadpłaconych rat – kwotę (…) PLN z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia (…) czerwca 2019 r. do dnia zapłaty;
2)córki – roszczenie o zwrot nadpłaconych rat – kwotę (…) PLN z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia (…) czerwca 2019 r. do dnia zapłaty.
W skutek apelacji Banku od wyroku I instancji, Sąd Apelacyjny w (…) (zwany dalej: Sąd II instancji) oddalił apelację Banku oraz zasądził od Banku zwrot kosztów postępowania apelacyjnego.
W uzasadnieniu wyroku II instancji Sąd II instancji wskazał, że nie jest możliwe utrzymanie umowy kredytu w mocy po eliminacji z niej klauzul abuzywnych, co w konsekwencji powoduje nieważność całej umowy kredytu. Sąd II instancji zważył przy tym, że wysokość zasądzonych kwot została prawidłowo ustalona przez Sąd I instancji w kontekście należnych obu powódkom części spadku po zmarłym kredytobiorcy (…).
(…) stycznia 2024 r. Bank dokonał przelewu zasądzonych kwot wraz z odsetkami na konto reprezentującej Panią w procesie Kancelarii. (…) stycznia 2024 r. Kancelaria przelała na wspólne konto bankowe (współwłaścicieli Pani i córka) kwotę z wyroku pomniejszoną o koszty wynikające z umowy między Państwem (…).
Zwrócone środki to nadpłacone raty wraz z odsetkami ustawowymi, o których mowa w art. 481 § 1 ustawy z dna 23 kwietna 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz.U.2024.1061).
Pytanie
Czy zasądzona kwota – nadpłaconych rat kredytu wraz z odsetkami za zwłokę – stanowi świadczenie niepodlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?
Pani stanowisko w sprawie
W Pani ocenie, na skutek uznania przez Sąd, że umowa kredytu była nieważna, co skutkowało jej usunięciem z obrotu prawnego, czyli zobowiązania pomiędzy stronami umowy (banku i klienta) nigdy nie powstały, a strony zobowiązane były jedynie do zwrotu świadczeń nienależnych, kwota zwróconych przez Bank nadpłaconych rat wraz z odsetkami ustawowymi nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163) jest zasada powszechności opodatkowania, która została wyrażona w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art.21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Za przychód należy uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenie otrzymane przez podatnika. Przychód jest określany jak przyrost majątkowy po stronie podatnika, realna korzyść majątkowa. Przychodem zatem mogą być tylko świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego.
W Pani przypadku zwrócona kwota nadpłaconych rat nie powoduje faktycznego przyrostu majątku, stanowi jedynie zwrot świadczeń nienależnie przez Panią uiszczonych.
W Pani ocenie zwrot nadpłaconych rat kredytu jest świadczeniem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Odnosząc się do kwestii otrzymanych zasądzonych odsetek ustawowych, wedle Pani oceny, podlegają one zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak wynika z brzmienia tego przepisu, wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:
-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
-pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.
Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.
Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów.
Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.
W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Przystępując do oceny skutków podatkowych otrzymanego przez Panią zwrotu nadpłaconych rat kredytowych związanych z wydaniem wyroku stwierdzającego nieważność umowy kredytowej, w pierwszej kolejności wskazać należy na art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.), zgodnie z którym:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):
Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy:
Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
W myśl art. 3851 Kodeksu cywilnego:
§ 1.Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2.Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3.Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4.Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
Z powodu abuzywności klauzul walutowych znajdujących się w umowach o kredyt hipoteczny, sądy orzekają o nieważności umów o kredyt hipoteczny zawartych przez banki. Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów – banku i klienta – nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.
W opisanej sytuacji doszło do wykonania postanowień zapadłych w wyrokach sądu okręgowego i sądu apelacyjnego. W konsekwencji uzyskała Pani zwrot nadpłaconych przez Panią rat kredytowych. Zatem kwota zwrotu nie powoduje faktycznego przyrostu w Pani majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Pani majątku. Wobec tego zwrot ten nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po Pani stronie jako kredytobiorcy nie powstanie przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu.
Tym samym, otrzymana przez Panią, zasądzona kwota zwrotu nadpłaconych rat kredytowych, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Przechodząc do kwestii otrzymania przez Panią na podstawie ww. wyroków odsetek ustawowych za opóźnienie, wyjaśniam, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Jednocześnie stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie m.in. kwestię opodatkowania odsetek z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Skoro zatem kwota zwrotu nadpłaconych rat kredytowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone odsetki ustawowe za opóźnienie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Z uwagi na to, że wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, został złożony przez Panią, niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź na pytanie w niej zawarte tylko w odniesieniu do Pani osoby. Nie wywiera ona skutku prawnego dla Pani córki.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
