Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe w części dotyczącej zwrotu (kapitału i odsetek) i prawidłowe w części dotyczącej wypłaty kwoty dodatkowej.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

25 lutego 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 25 lutego 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

5 września 2008 r. zawarli Państwo (Pani oraz Pani ówczesny mąż (…)) z (…) SA (obecnie (…) SA) umowę nr (…) o kredyt mieszkaniowy (…) (kredyt hipoteczny przeznaczony na zakup lub zamianę nieruchomości na rynku wtórnym); kredyt denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość (...) CHF tj. (...) zł; w tym: (...) zł - spłata kredytu mieszkaniowego, (...) zł - dowolny cel (kwota ta w całości została przeznaczona na cel mieszkaniowy). Bank wypłacił kwotę kredytu przeznaczoną na realizację celu kredytu określonego w Umowie (kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej) tj. spłatę kredytu mieszkaniowego w (…) S.A. w wysokości (...) zł. Oświadcza Pani, że wykorzystała Pani kwotę kredytu na realizację tego celu.

23 maja 2019 r. podpisała Pani majątkową umowę małżeńską (rozdzielność majątkową rep. A. nr (…)), umowę o podział majątku wspólnego i umowę zniesienia współwłasności nieruchomości z 23 maja 2019 r. (repetytorium A nr (…). 19 lipca 2019 r. podpisała Pani z bankiem i Pani ówczesnym mężem (…) umowę o zwolnienie męża z długu (aneks nr 1 z 19 lipca 2019 r. do umowy kredytu - kredyt mieszkaniowy (…). Tym samym stronami umowy kredytu stali się jedynie Pani oraz Bank. Wyrokiem z 21 września 2020 r. Sąd Okręgowy w (…) rozwiązał Pani małżeństwo z (…).

W czerwcu 2021 r. wpłacając kwotę (...) zł dokonała Pani przedterminowej spłaty całego kredytu, na skutek czego w księgach Banku nie figuruje żadne zobowiązanie z tytułu Umowy. Według zaświadczenia z Banku - zestawienie spłaty kredytu w okresie od 5 września 2008 r. do 23 czerwca 2021 r. z dnia 7 lutego 2023 r. - dokonała Pani wszystkich wpłat z tytułu rat w wysokości (...) zł w przeliczeniu na złotówki (...). Z kolei umową częściowego podziału majątku (roszczeń, praw i wierzytelności) z 6 kwietnia 2023 r. nastąpił podział wszelkich przysługujących roszczeń, praw i wierzytelności wobec (…) SA następcy prawnemu (…) SA. Nabyła Pani na wyłączność całość roszczeń, praw i wierzytelności wynikających z przedmiotowej umowy kredytu hipotecznego.

22 czerwca 2023 r. w Sądzie Okręgowym w (…) został złożony pozew przeciwko (…) o ustalenie, iż umowa kredytu mieszkaniowego (…) z 5 września 2008 r. jest nieważna (zawiera niedozwolone zapisy umowne), zasądzenie kwoty (...) zł jako zwrot wpłaconych przez Panią środków pieniężnych wraz z ustawowymi odsetkami oraz zasądzenie kosztów zwrotu procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. 10 kwietnia 2025 r. planowane jest pierwsze posiedzenie Sądu. Obecnie (…) SA zaproponował Ugodę, której podpisanie Pani rozważa. Celem Ugody ma być polubowne zakończenie sporu oraz uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających ze spłaconej 15 czerwca 2021 r. Umowy, między innymi poprzez zmianę zasad rozliczenia Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z Umowy. Strony mają dokonać rozliczenia w oparciu o założenie zmiany waluty zadłużenia, określonej w Umowie, na walutę polską. Czy Ugoda zostanie podpisana zaważy odpowiedź Krajowej Informacji Skarbowej w sprawie ewentualnej konieczności zapłaty podatku dochodowego. Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia na 15 czerwca 2021 r. Strony mają przyjąć, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy, tj. od 5 września 2008 r. stanowił kredyt Złotowy, okres kredytowania - 359 miesięcy licząc od daty zawarcia Umowy oraz formy spłaty kredytu w ratach annuitetowych, z uwzględnieniem poniesionych opłat, prowizji i składek ubezpieczeniowych. Na podstawie Ugody ma Pani zgodzić się na odstąpienie od dochodzenia od Banku roszczeń objętych sporem oraz innych wywodzonych z zarzutu nieważności Umowy lub niedozwolonego charakteru postanowień Umowy w brzmieniu sprzed zmiany Umowy dokonaną zaproponowaną Ugodą, w zamian za zmianę postanowień Umowy w zakresie Pani zobowiązań. Ze względu na przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy, na podstawie której udzielony został Kredyt, w tym w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej, zgodnym zamiarem Stron ma pozostawać również zaniechanie dochodzenia w przyszłości roszczeń w zakresie związanym z postanowieniami dotyczącymi zawarcia i wykonywania Umowy w walucie obcej w brzmieniu sprzed zmiany Umowy dokonanej Ugodą. Kwota kredytu (kapitał) stanowiła sumę kwot wpłaconych tytułem kredytu i wynosiła (...) złotych, jeśli jakakolwiek część wypłaty nastąpiła w CHF, Bank przeliczył ją na walutę polską po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia wypłaty. Oprocentowanie kredytu zaproponowane w Ugodzie zostało według zmiennej stopy procentowej ustalone jako suma wskaźnika referencyjnego WIBOR 3 M i marży w wysokości 2,06 %; w dniu wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu oprocentowanie wynosiło 8,80 %, zaś wartość wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M z dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy kredytu wynosiła 6,74 %; pierwszy okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M obowiązywał od dnia wypłaty kredytu lub pierwszej transzy i mógł być krótszy niż kolejne okresy trzymiesięczne wyznaczane w dniu wymagalności raty kredytu i odsetek; kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania wskaźnika referencyjnego kończyły się w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada dniowi, w którym rozpoczął się poprzedni trzymiesięczny okres obowiązywania wskaźnika referencyjnego, z uwzględnieniem zasad liczenia terminów oznaczonych w miesiącach, przewidzianych w przepisach Kodeksu cywilnego. Dodatkowo rozliczenie kredytu udzielonego na podstawie Umowy na poczet kredytu w złotych, nastąpi w ten sposób, że wartość spłat dokonanych na podstawie Umowy została zaliczona w pierwszej kolejności na poczet rat odsetkowych, a następnie - rat kapitałowych kredytu w złotych. Powstała nadwyżka pomniejszała kapitał do spłaty kredytu, od którego naliczane były kolejne odsetki, a niedobór - powiększał kapitał do spłaty, od którego naliczane były kolejne odsetki. W celu zakończenia wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności umowy, uwzględniając przez Strony w zaproponowanej ugodzie sposób rozliczenia Umowy, oraz wpłatę dokonaną przez Panią w czerwcu 2021 r. Bank zobowiązuje się do zwrotu na Pani rzecz kwoty (...) złotych. Ponad to, Bank wypłaci kwotę dodatkową w wysokości (...) zł.

Pytanie

Czy w przypadku podpisania Ugody i polubownym zakończeniem sporu z (…) S.A., jako podatnik, jest Pani zobowiązana zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych od kwot, które wypłaci Bank:

-zwrot (kapitału i odsetek) na rzecz Kredytobiorcy kwoty (...),

-kwota dodatkowa w wysokości (...)?

Pani stanowisko w sprawie

W Pani ocenie, kwota kredytu (kapitał) stanowiła sumę kwot wpłaconych tytułem kredytu i wynosiła (...) zł. Wpłacone do Banku przez Panią pieniądze z własnych środków w okresie od 5 września 2008 r. do 23 czerwca 2021 r. (zaświadczenie z Banku - zestawienie spłaty kredytu z 7 lutego 2023 r.) to: (...) zł w przeliczeniu na złotówki (...). Jest to kwota dużo wyższa niż proponuje Bank w ramach zawarcia Ugody. Bank proponuje w ramach ugody wypłatę: (...) zł.

I.W zakresie kwoty (...) zł spełnia Pani wymagania § 1 ust. 1 pkt 1 lit a i b Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, tj. kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty przed 15 stycznia 2015 r. na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości oraz nigdy wcześniej nie korzystała Pani z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

W Pani ocenie w takim wypadku nie powstanie obowiązek podatkowy po Pani stronie. Ulga podatkowa dla frankowiczów wynikająca z ww. rozporządzenia miała początkowo obowiązywać do końca 2022 r., następnie do końca 2024 r., jednak z uwagi na dalszą potrzebę wsparcia kredytobiorców walutowych, została przedłużona do 31 grudnia 2026 r. Powyższe miało zachęcić kredytobiorców do ugodowego zakończenia sporu z bankiem. Wobec czego ulga ta powinna obejmować wszelkie korzyści kredytobiorcy z ugody.

II.W zakresie kwoty (...) zł zwrot kwoty dodatkowej przez Bank jest konsekwencją zgodnego uznania przez Panią i Bank, że część postanowień umownych w ramach łączącej strony Umowy mogłaby być przedmiotem sporu, a w konsekwencji zawarcie Ugody jest zasadne, natomiast Pani należy się zwrot określonej kwoty (kwota dodatkowa).

Mając na uwadze elementy konstrukcyjne instytucji ugody, tj. w szczególności fakt, że ugoda nie kreuje nowego stosunku prawnego i jest zawierana niejako „na tle” pierwotnego stosunku prawnego, rozliczenia z tytułu Ugody nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od rozliczeń dokonywanych pomiędzy Bankiem a Panią na podstawie Umowy. Dlatego w przypadku podpisania Ugody w Pani przekonaniu nie powinna Pani płacić podatku od kwot wypłacanych przez Bank. Zaproponowane przez Bank kwoty nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu ponieważ nie spowodują faktycznego przyrostu majątku. Otrzymane przez Panią kwoty od Banku nie wpłyną na wzrost przysporzenia majątkowego w związku z tym powinny być dla Pani neutralne podatkowo. W rzeczywistości kwota (...) zł stanowi zwrot środków pieniężnych, które wcześniej przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty udzielonego kredytu hipotecznego. A zatem otrzyma Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione przez Panią z własnych środków. Kwota dodatkowa otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pani majątku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 ustawy:

Za przychody należy zatem uznać otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Z definicji przychodu można wywieść, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) – mają definitywny, a nie zwrotny charakter.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w wyniku określonego zdarzenia, które powoduje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog przychodów z innych źródeł ma otwarty charakter – nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe, które można przypisać do tego źródła.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie z § 1 powołanego przez Panią rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.):

Powyższy przepis wskazuje, że zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego lub otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

W opisie sprawy wskazała Pani, że 5 września 2008 r. zawarli Państwo (Pani oraz Pani ówczesny mąż) z bankiem umowę o kredyt mieszkaniowy, denominowany udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość (...) CHF tj. (...) zł; w tym: (...) zł - spłata kredytu mieszkaniowego, (...) zł - dowolny cel. 23 maja 2019 r. podpisała Pani majątkową umowę małżeńską (rozdzielność majątkową), umowę o podział majątku wspólnego i umowę zniesienia współwłasności nieruchomości z 23 maja 2019 r. 19 lipca 2019 r. podpisała Pani z bankiem i Pani ówczesnym mężem umowę o zwolnienie męża z długu, tym samym stronami umowy kredytu stali się jedynie Pani oraz Bank. Wyrokiem z 21 września 2020 r. sąd rozwiązał Pani małżeństwo. Umową częściowego podziału majątku (roszczeń, praw i wierzytelności) z 6 kwietnia 2023 r. nastąpił podział wszelkich przysługujących roszczeń, praw i wierzytelności wobec banku. Nabyła Pani na wyłączność całość roszczeń, praw i wierzytelności wynikających z przedmiotowej umowy kredytu hipotecznego. Kredyt mieszkaniowy spłaciła Pani w całości, łącznie wpłaciła Pani na rzecz banku (...) zł. 22 czerwca 2023 r. złożyła Pani pozew przeciwko bankowi o ustalenie, że umowa kredytu mieszkaniowego z 5 września 2008 r. jest nieważna (zawiera niedozwolone zapisy umowne), zasądzenie kwoty (...) zł jako zwrot wpłaconych przez Panią środków pieniężnych wraz z ustawowymi odsetkami oraz zasądzenie kosztów zwrotu procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Bank zaproponował Pani Ugodę, której celem ma być polubowne zakończenie sporu oraz uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających ze spłaconej 15 czerwca 2021 r. Umowy, między innymi poprzez zmianę zasad rozliczenia Umowy w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej wynikającej z Umowy. W celu zakończenia wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności umowy, bank zobowiązuje się do zwrotu na Pani rzecz kwoty (...) zł oraz wypłaty kwoty dodatkowej w wysokości (...) zł.

Wobec powyższego, skoro zwrot i kwota dodatkowa, które otrzyma Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieścić się będą w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu mieszkaniowego ich otrzymanie nie spowoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo.

Dlatego stwierdzam, że wypłacone przez bank w ramach ugody zwrot i kwota dodatkowa, nie będą stanowiły dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie będzie Pani zobowiązana do zapłaty podatku od tych kwot.

Pani stanowisko w odniesieniu do części dotyczącej zwrotu (kapitału i odsetek) uznałem za nieprawidłowe, ponieważ zwrot przez bank części kwoty dokonanych przez Panią spłat nie spowoduje powstania przychodu, więc w Pani sprawie nie będzie miało zastosowania rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, na którym oparła Pani swoje stanowisko.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·   w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·   w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.