Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

• nieprawidłowe – w zakresie powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu w związku z umorzeniem przez bank kwoty kredytu hipotecznego;
• prawidłowe – w zakresie braku powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu w związku z otrzymaniem dodatkowej kwoty z tytułu zawarcia ugody z bankiem.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 grudnia 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty nadpłaty otrzymanej z tytułu zawarcia ugody z bankiem. Uzupełniła go Pani pismem z 7 lutego 2025 r. (data wpływu 8 lutego 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Państwo A. i B. małżonkowie C. są polskimi rezydentami podatkowymi, w rozumieniu art. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podatnicy pozostają we wspólności majątkowej małżeńskiej. Pan B.C. jest przedsiębiorcą, podatnikiem VAT czynnym, prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą …. Wnioskodawczyni, Pani A.B. nie prowadzi własnej działalności gospodarczej. W dniu 8 sierpnia 2024 r. doszło do podpisania pomiędzy Państwem A. i B. C. (zwanymi dalej Kredytobiorcą) a przedstawicielami Banku ... dokumentu zatytułowanego „Ugoda do umowy nr …”. Dokument podpisano ponieważ, od dnia 19 czerwca 2008 r. Bank i Kredytobiorcę łączyła Umowa kredytu hipotecznego indeksowanego/denominowanego do franka szwajcarskiego (CHF).

Nieruchomość, której zakup był finansowany środkami pochodzącymi z kredytu hipotecznego, jest wykorzystywana w prowadzonej przez Pana B.C. działalności gospodarczej. W treści Ugody z dnia 8 sierpnia 2024 r. wskazano, że Kredytobiorca jest świadomy, że ma prawo do podniesienia przeciwko Bankowi roszczeń w związku z zawarciem, wykonywaniem lub treścią Umowy i stoi na stanowisku, iż w szczególności może dochodzić roszczeń o uznanie postanowień Umowy, w tym dotyczących zasad ustalania kursu waluty, klauzuli ryzyka walutowego i zasad denominacji lub indeksacji, za niewiążące na podstawie art. 385¹ § 1 i nast. Kodeksu cywilnego lub stwierdzenie nieważności Umowy lub o zapłatę z ww. tytułów. Dodatkowo, co wskazano w treści Ugody, Kredytobiorca stoi na stanowisku i jest świadomy, że podniesienie któregokolwiek z wymienionych w Ugodzie roszczeń mogłoby skutkować pozytywnym dla Kredytobiorcy orzeczeniem sądowym. Zdaniem Banku, z kolei, Umowa kredytowa jest ważna i Bank nie uznaje za zasadne roszczeń o uznanie postanowień Umowy kredytowej za niewiążące na podstawie art. 385¹ § 1 i nast. Kodeksu cywilnego. Podpisując Ugodę zamiarem Banku i Kredytobiorcy było polubowne rozstrzygnięcie sporu dotyczącego ważności Umowy lub niedozwolonego charakteru jej postanowień, a tym samym uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, poprzez przyjęte w Ugodzie rozwiązania.

W konsekwencji:

·postanowieniami wskazanej Ugody Strony dokonują zmiany waluty zadłużenia, określonej w umowie kredytowej w CHF na walutę polską;

·za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy, tj. od dnia 19.06.2008 r. stanowił kredyt złotowy z zachowaniem pozostałych parametrów umowy (m.in. okresu kredytowania, poniesionych opłat, czy prowizji);

·po zmianie zadłużenia na walutę polską Strony uzgadniają, że po uwzględnieniu postanowień Ugody, kredyt udzielony na podstawie Umowy kredytowej z dnia 19 czerwca 2008 r. został przez Kredytobiorcę spłacony i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy, a Bank zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty nadpłaty wraz z odsetkami w wysokości określonej w Ugodzie;

·w postanowieniach podpisanej Ugody wskazano ponadto, że w księgach rachunkowych Banku na dzień zawarcia Ugody figuruje zadłużenie w CHF oraz, że „Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy)” a „Kredytobiorca dokonane zwolnienie z długu przyjmuje”. Przy czym równocześnie zapisano, że „Bank uznaje kredyt za spłacony i nie będzie zgłaszał roszczeń w stosunku do Kredytobiorcy w związku z umową”.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że:

1)w treści umowy kredytowej z dnia 19 czerwca 2008 r. jako przeznaczenie kredytu wskazano: zakup i remont budynku użytkowego przeznaczonego na wynajem oraz sfinansowanie kosztów notarialnych, prowizji pośrednika sprzedaży nieruchomości i prowizji z tytułu udzielenia kredytu. Wskazany w umowie cel kredytu nie wypełnia zatem celów wymienionych w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;

2)środki z kredytu wydatkowano zgodnie z ich przeznaczeniem wskazanym w umowie kredytu z dnia 19 czerwca 2008 r.;

3)Wnioskodawczyni nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu innego kredytu mieszkaniowego;

4)zabezpieczenie spłaty kredytu stanowiły hipoteka zwykła i hipoteka kaucyjna ustanowione na prawie własności do nieruchomości, której zakup sfinansowano kredytem z 19 czerwca 2008 r.;

5)nieruchomość, na którą zostały wydatkowane środki z kredytu położona jest w Polsce;

6)nieruchomość, której nabycie sfinansowano środkami pochodzącymi z kredytu stanowi budynek biurowy, murowany, trzykondygnacyjny z przeznaczeniem na wynajem o pow. użytkowej 1 437,60 m². Kredyt przeznaczano na zakup i remont istniejącej (od końca XIX wieku) kamienicy, którą następnie zrewitalizowano i przystosowano do funkcji biurowca.

7)Wnioskodawczyni wspólnie z mężem, jako strona umowy zwana „Kredytobiorcą”, zobowiązani byli do spłaty ustanowionych umową rat kredytu. W treści aktu notarialnego zakupu nieruchomości Wnioskodawczyni oświadczyła, że wyraża zgodę na korzystanie z gruntu i budynku przez Jej męża w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

8)Zgodnie z warunkami Ugody, po zmianie zadłużenia na walutę polską strony uzgodniły, iż „kredyt udzielony na podstawie Umowy został spłacony i powstała nadpłata należna Kredytobiorcy”. Bank zobowiązał się i zwrócił nadpłaconą kwotę wraz z odsetkami na rachunek „Kredytobiorcy” prowadzony dla Wnioskodawczyni i Jej męża. Wnioskodawczyni wyjaśnia, że zgodnie z umową z dnia 19 czerwca 2008 r. kwota kredytu, co prawda wskazana została w walucie obcej (CHF), jednakże wypłata jej nastąpiła w walucie polskiej, spłata kredytu również następowała w złotówkach. Jednocześnie w księgach Banku, saldo zadłużenia wobec Banku oraz raty należne (kapitałowe i odsetkowe) wyrażane były w walucie obcej. Wnioskodawczyni kwestionując zasady indeksacji kredytu wystąpiła z powództwem przeciwko Bankowi, czego skutkiem jest podpisana pomiędzy stronami Ugoda zmieniająca zasady rozliczania wpłat.

9)Wnioskodawczyni, jeszcze raz pragnie podkreślić, że istnienie zadłużenia było wynikiem abuzywnych klauzul indeksacyjnych. W treści podpisanej Ugody stwierdzono istnienie nadpłaty a nie długu i tę nadpłatę Bank zwrócił. Nadpłata była więc realna i uznana przez Bank.

Natomiast, z powodów wewnętrznej polityki rachunkowości Banku, który przez następujące po sobie lata bilansowe utrzymywał w swojej księgowości kredyt jako indeksowany w walucie obcej, w Ugodzie zawarto sformułowanie, o „umorzeniu” zobowiązań istniejących w księgach Banku, choć tak faktycznie żadne zadłużenie nie istniało.

W konsekwencji, w treści Ugody zawarto następujący zapis: „na kwotę zwolnienia z długu składa się zadłużenie z następującego tytułu w poniższych wysokościach:

-zadłużenie z tytułu kapitału xxx PLN,

-odsetek skapitalizowanych xxx PLN

-odsetek zawieszonych xxx PLN.”

i dalej

„Bank uznaje kredyt za spłacony i nie będzie zgłaszał roszczeń w stosunku do Kredytobiorcy w związku z Umową”.

10)Przedmiotowa Umowa kredytu oraz Ugoda zostały zawarte z Bankiem …;

11)nieruchomość, na którą zostały wydatkowane środki z kredytu, stanowiła środek trwały w działalności gospodarczej prowadzonej przez męża Wnioskodawczyni;

12)lokale znajdujące się w budynku biurowym są wynajmowane, zaś uzyskane z tego tytułu przychody zaliczane są do przychodów z działalności gospodarczej prowadzonej przez męża Wnioskodawczyni;

13)Wnioskodawczyni nie mieszka i nigdy nie mieszkała w tej nieruchomości.

Pytanie

Czy w związku z Ugodą zawartą pomiędzy Wnioskodawczynią i Jej małżonkiem oraz Bankiem, w następstwie której Bank „umarza zadłużenie Kredytobiorcy” oraz „zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty nadpłaty”, po stronie Wnioskującej nie powstanie przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, podpisanie w dniu 8 sierpnia 2024 r. Ugody oraz zwrot przez Bank nadpłaty należnej Kredytobiorcy, nie skutkuje po Jej stronie powstaniem przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 9 ust. 2 ustawy).

Z kolei, na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Poza powołanym przepisem art. 11 ustawy, określającym w sposób ogólny pojęcie przychodu, ustawodawca przewidział również szczegółowe regulacje dotyczące przychodów z konkretnych źródeł. I tak, zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 6 za przychód z działalności gospodarczej uważa się m.in. wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 6, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy.

Natomiast, zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że zgodnie z doktryną oraz orzecznictwem za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które związane są z określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego. O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Istota oraz treść umowy kredytu została natomiast uregulowana w art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z tym przepisem przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest więc obojętne podatkowo. Podatnik (kredytobiorca) otrzymuje świadczenie pieniężne, do którego zwrotu zobowiązany zostaje postanowieniami umowy kredytowej. Przychód po jego stronie mógłby pojawiać się ewentualnie w przypadku, kiedy nastąpiłoby faktyczne umorzenie kredytu, jego części. Wtedy bowiem podatnik osiągnąłby konkretne przysporzenie majątkowe w postaci braku obowiązku zwrotu świadczenia pieniężnego (spłaty kredytu), a tym samym, doszłoby po jego stronie do definitywnego przysporzenia majątkowego, co z kolei skutkowałoby koniecznością rozpoznania przychodu i zaliczenia go do określonego źródła w rozumieniu ustawy PIT.

Odnosząc powyższe do treści Ugody zawartej pomiędzy Bankiem a Wnioskodawczynią i Jej mężem zauważyć należy, że za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia Strony przyjęły, iż kredyt udzielony na podstawie umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy, tj. od dnia 19 czerwca 2008 r. stanowił kredyt złotowy. Po zmianie waluty zadłużenia na polską Strony uzgadniają, iż kredyt został spłacony a ponadto, powstała nadpłata należna Kredytobiorcy. W ocenie Wnioskodawczyni, w niniejszej sprawie mimo zapisu w treści Ugody, że „Bank zwalnia Kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie Kredytobiorcy)”, w rzeczywistości po stronie Kredytobiorcy nie następuje przysporzenie majątkowe, które skutkowałoby powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z oczywistych względów nie może bowiem równocześnie istnieć dług i nadpłacona kwota wierzytelności. W następstwie Ugody zawartej z Bankiem nastąpił faktycznie zwrot nienależnie pobranych przez Bank świadczeń, tj. zwrot wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych. Kredytobiorca spłacił cały kredyt, na rzecz Banku uiszczając więcej środków niż uruchomiony kapitał kredytu. Konsekwentnie świadczenie pieniężne (nadpłata), które Bank zobowiązał się i zwrócił Wnioskodawczyni, nie stanowi dla Wnioskodawczyni przychodu, o którym mowa w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Czynność ta nie spowodowała bowiem uzyskania przez Wnioskodawczynię przysporzenia majątkowego ani wzrostu Jej majątku. Przyznana Wnioskodawczyni kwota stanowi zwrot uprzednio dokonanych wpłat, które Wnioskodawczyni i Jej mąż nienależnie wpłacili wcześniej do Banku.

Należy podkreślić, że Bank przedmiotową Ugodę zawarł w świetle wielu wyroków, w których sądy w analogicznych sprawach kredytów indeksowanych/denominowanych do CHF, stwierdzały niezgodność takiego mechanizmu udzielania kredytów z polskim prawem i dokonywały rozstrzygnięć w sposób podobny do treści Ugody. Podobnie Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego wydał rekomendację (propozycję) wskazującą sposób zawierania porozumień dotyczących wątpliwych prawnie zapisów umownych. Tak więc, w przypadku Wnioskodawczyni, zawarta ugoda nie ma charakteru nadzwyczajnego czy wyjątkowego, ale jest tylko wyrazem przywrócenia porządku prawnego pomiędzy Kredytobiorcą a Bankiem.

Podsumowując, w opisanym stanie faktycznym, w opinii Wnioskującej nie doszło do przysporzenia majątkowego, które skutkuje obowiązkiem rozpoznania przychodu w PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

·dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

·dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Jak wynika z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Z opisu wniosku wynika, że 8 sierpnia 2024 r. Państwo (Pani i Pani mąż - zwani dalej Kredytobiorcą) podpisali z Bankiem Ugodę do umowy kredytu. Od 19 czerwca 2008 r. Bank i Kredytobiorcę łączyła Umowa kredytu hipotecznego indeksowanego/denominowanego do franka szwajcarskiego (CHF). W treści umowy kredytowej jako przeznaczenie kredytu wskazano: zakup i remont budynku użytkowego przeznaczonego na wynajem oraz sfinansowanie kosztów notarialnych, prowizji pośrednika sprzedaży nieruchomości i prowizji z tytułu udzielenia kredytu. Zgodnie z umową kredytową kredytobiorcy byli solidarnie zobowiązani (a więc do pełnej wysokości) do spłaty kredytu. W treści aktu notarialnego zakupu nieruchomości oświadczyła Pani, że wyraża zgodę na korzystanie z gruntu i budynku przez męża w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W odniesieniu do powyższego wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Pojęcie „umorzenie zobowiązania” nie zostało zdefiniowane w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dlatego zasadne jest odwołanie się w tym zakresie do reguł wykładni językowej.

„Umorzenie” wg Słownika Języka Polskiego PWN oznacza: „zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego poprzez uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela lub spłatę stopniową długu. Umorzyć dług. Umorzyć podatek, należność”. Skutkiem umorzenia jest zmniejszenie lub zlikwidowanie w części lub w całości zobowiązania dłużnika w stosunku do wierzyciela, za jego zgodą, co prowadzi do wygaśnięcia w całości lub w części zobowiązania. 

Stosownie do art. 353 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Instytucję zwolnienia z długu reguluje art. 508 Kodeksu cywilnego, w myśl którego:

Niewątpliwie w sytuacji, w której na skutek umowy o zwolnienie z długu dochodzi do umorzenia zobowiązania – świadczeniobiorca uzyskuje przysporzenie, skutkujące powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. Osiąga bowiem korzyść majątkową o konkretnym wymiarze, gdyż zmniejsza się zobowiązanie jakie musiałby zapłacić gdyby nie umorzenie.

Stosownie natomiast do treści art. 917 Kodeksu cywilnego:

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

W opisie wniosku wskazała Pani, że podpisując Ugodę zamiarem Banku i Kredytobiorcy było polubowne rozstrzygnięcie sporu dotyczącego ważności Umowy lub niedozwolonego charakteru jej postanowień a tym samym uchylenie niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy, poprzez przyjęte w Ugodzie rozwiązania.

Ugoda opierała się na zmianie waluty zadłużenia, określonej w umowie kredytowej w CHF na walutę polską i określała wysokość zadłużenia na dzień jej zawarcia. Za podstawę ustalenia wysokości zadłużenia przyjęto, iż kredyt udzielony na podstawie Umowy zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy, stanowił kredyt złotowy z zachowaniem pozostałych parametrów umowy (m.in. okresu kredytowania, poniesionych opłat, czy prowizji).

Po zmianie waluty zadłużenia w Ugodzie stwierdzono m.in., że:

-kredyt został spłacony w całości,

-Bank zwróci Kredytobiorcy nadpłatę wraz z odsetkami,

-w księgach rachunkowych Banku na dzień zawarcia ugody figuruje zadłużenie wobec czego, Bank zwolni Kredytobiorcę z długu a Kredytobiorca to zwolnienie z długu przyjmuje.

Zatem bezspornym jest, że zawarta ugoda przewiduje zwolnienie Państwa z długu za Państwa zgodą. Tym samym, jak wyżej wyjaśniono, skutkiem zwolnienia z długu jest umorzenia zobowiązania, która to czynność skutkuje uzyskaniem przez Kredytobiorców przysporzenia, skutkującego powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Podniesiony przez Panią argument, że po stronie Kredytobiorcy nie następuje przysporzenie majątkowe, które skutkowałoby powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z oczywistych względów nie może bowiem równocześnie istnieć dług i nadpłacona kwota wierzytelności, należy uznać za chybiony, ponieważ na podstawie zawartej ugody została Pani zwolniona z długu i to zwolnienie z długu Pani przyjęła. Dlatego nie mogę zgodzić się z Panią, że po stronie Kredytobiorcy, w związku ze zwolnieniem z długu nie powstał przychód.

Zauważyć również należy, że zgodnie z art. 199a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111):

W odniesieniu do ww. przepisu prawa wskazuję, że organy podatkowe nie mają prawa ingerować w treść zawieranych ugód i przyjęte w nich ustalenia, chyba że postanowienia ugód naruszają przepisy podatkowe, a to może być stwierdzone jedynie w trakcie przeprowadzonego przez organ pierwszej instancji postępowania podatkowego. Zgodnie bowiem z art. 199a § 1 i 2 ustawy Ordynacja podatkowa, organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności, a jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej.

Natomiast organ uprawniony do wydania interpretacji indywidualnej nie ma prawnej możliwości ingerencji w treść tych ugód. Z art. 14h ustawy Ordynacja podatkowa wynika bowiem, iż powołany art. 199a ww. ustawy nie ma zastosowania w postępowaniu w przedmiocie wydawania interpretacji indywidualnej.

Zatem, Organ uprawniony do wydania interpretacji indywidualnej nie jest właściwy do stwierdzenia czy kwota zwolnienia z długu – jak Pani wskazuje – nie jest przysporzeniem majątkowym bowiem, nie może równocześnie istnieć dług i nadpłacona kwota wierzytelności – lecz jest właściwy do oceny skutków tej ugody na gruncie prawa podatkowego, tj. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec tego, mając na uwadze opis okoliczności sprawy pozostaje ustalić, do jakiego źródła przychodów należy zaliczyć przychód powstały z tytułu umorzenia kredytu.

Stosownie do postanowień art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłami przychodów są: m. in.:

-pozarolnicza działalność gospodarcza (pkt 3),

-inne źródła (pkt 9).

Wskazany podział źródeł przychodów ma istotny wpływ na ustalenie podstawy opodatkowania, sposób opodatkowania i jego wysokość.

Z uwagi na fakt, że nie prowadzi Pani działalności gospodarczej, uzyskany przychód z tytułu umorzenia kredytu należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Tym samym, stwierdzić należy, że kwota wierzytelności z tytułu zaciągniętego w 2008 r. we frankach szwajcarskich kredytu hipotecznego, która została Pani umorzona przez Bank, będzie stanowić dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w tej części Pani stanowisko jest nieprawidłowe.

Powzięła Pani również wątpliwość, czy w konsekwencji zawarcia z bankiem ugody i otrzymania nadpłaty, po Pani stronie powstał przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wynika z zacytowanych wyżej przepisów, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Odnosząc się do skutków podatkowych wypłaty ustalonej w ugodzie kwoty wyjaśniam, że zgodnie z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Z opisu sprawy wynika, że w następstwie podpisania ugody z bankiem, stwierdzono istnienie nadpłaty, którą bank zobowiązał się zapłacić na rzecz kredytobiorców (Pani i Pani męża) wraz z odsetkami w wysokości określonej w ugodzie.

Zatem, otrzymanie kwoty nadpłaty, w ramach przysługującego Pani od banku roszczenia w związku z zawarciem przez Panią ugody z bankiem, nie spowodowało po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. Wypłata ta jest dla Pani neutralna podatkowo.

Podsumowując, w analizowanej sprawie wypłata przez bank kwoty nadpłaty nie spowodowała u Pani powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, nie ma Pani obowiązku zapłaty podatku dochodowego od wypłaconej przez bank  kwoty nadpłaty.

W tej części uznałem Pani stanowisko za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku.

Ponadto, wskazuję, że z uwagi na to, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, co wynika z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa – niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie Pani. Nie wywołuje skutków prawnych dla innych osób (np. Pani męża).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.