Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 stycznia 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, dotyczący skutków podatkowych zawarcia ugody z bankiem. Wniosek został uzupełniony w dniu 15 lutego 2025 r. (data wpływu). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wraz z mężem zawarła Pani z poprzednikiem prawnym X Spółka Akcyjna z siedzibą w A., (...) – dalej jako Bank) Umowę o kredyt hipoteczny Nr (...) sporządzoną dnia 21 października 2005 r., a zawartą w dniu 27 października 2005 r. (zwaną dalej Umową).

Na mocy Umowy, Bank zobowiązał się oddać literalnie do dyspozycji Wnioskodawcy kwotę w wysokości 91.452,26 CHF (§ 1 ust. 1 Umowy). Z uwagi zatem na wyrażenie kwoty kredytu w CHF jest to umowa denominowana walutą CHF. Jednocześnie w tymże zapisie Umowy wskazano także cel kredytu, którym było przeznaczenie na sfinansowanie kosztów zakupu lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym dotyczącym nieruchomości wskazanej w Umowie wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym. Zgodnie z § 1 ust. 4 Umowy wskazano, że kredyt został udzielony na okres 240 miesięcy licząc od daty pierwszego uruchomienia Kredytu. W § 3 Umowy określono zasady uruchomienia kredytu, w szczególności w ust. 1 pkt c Umowy wskazano, że: „Wypłata kredytu dokonana będzie jednorazowo po spełnieniu warunków określonych w ust. 4, w następujący sposób (...): c) Bank uruchomi kredyt w wysokości określonej w akcie notarialnym ostatecznej umowy kupna-sprzedaży (...). W przypadku, gdy kwota określona w wyżej wymienionym akcie notarialnym wyrażona jest w innej walucie niż waluta kredytu, Bank dokona przewalutowania kredytu zgodnie z obowiązującymi zasadami w Banku”.

Strony zawarły także Aneks nr 1 do Umowy o kredyt hipoteczny nr (...) w dniu 4 sierpnia 2008 r. Na jego mocy dokonano podwyższenia kwoty kredytu o 24.547,24 CHF. Na podstawie pkt I ww. Aneksu wskazano, że § 1 Umowy otrzymał następujące brzmienie: „Bank udziela zgodnie z warunkami niniejszej Umowy długoterminowego kredytu hipotecznego w wysokości 115.999,50 CHF z przeznaczeniem na sfinansowanie kosztów zakupu lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym położonego w A. wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym położonego w A. oraz na remont/wykończenie Kredytowanej Nieruchomości”.

Zawarta umowa kredytowa była umową kredytu denominowanego, wypłaconego w złotówkach, którego saldo wyrażone było we franku szwajcarskim. Bank dokonał wypłaty w czterech transzach:

–14 listopada 2005 r., kwota 87.640,71 CHF (kwota 225.000,00 zł), kurs wymiany 2,5673,

–6 sierpnia 2008 r., kwota 7.364,17 CHF (kwota 14.211,38 zł), kurs wymiany 1,9298,

–aneks nr 1, 4 września 2008 r., 7.364,17 CHF (kwota 15.152,52 zł), kurs wymiany 2,0576,

–aneks nr 1, 24 września 2008 r., 7.364,17 CHF (kwota 14.876,36 zł), kurs wymiany 2,0201,

–Razem: 109.733,22 CHF (269 240,26 zł).

Ostatecznie kwota uruchomionego kredytu wynosiła łącznie 109.733, 22 CHF. Kredyt bank wypłacił w złotówkach. Łącznie wraz z mężem otrzymała Pani kwotę 269.240,26 zł. Spłacała Pani kredyt w złotówkach. Umowa kredytowa została zawarta w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Przedmiotem zakupu finansowanego kredytem była nieruchomość mieszkalna, położona w A. przy ul. B. 1 (dalej „nieruchomość”). Umowa kredytowa zabezpieczona została hipoteką ustanowioną na kredytowanej nieruchomości.

W związku ze stosowaniem przez Bank w umowie kredytowej klauzul niedozwolonych, w lutym 2024 r. wniosła Pani do Sądu Okręgowego pozew przeciwko Bankowi, o ustalenie nieważności umowy kredytowej oraz o zapłatę kwoty wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych, jako nienależnych Bankowi. Sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym pod sygnaturą (...). W toku postępowania Bank wystąpił z propozycją zawarcia ugody, w wyniku której zadłużenie Pani i małżonka zostałoby umorzone do tego stopnia, że zamknęłoby umowę kredytową.

Z dokonanych już spłat rat kapitałowo-odsetkowych, po przyjęciu przez Strony założenia, że przedmiotowy kredyt zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia umowy stanowił kredyt udzielony w złotówkach, powstała nadpłata, w związku z czym w toku negocjacji Strony doszły do porozumienia i poza całkowitym umorzeniem pozostałego do spłaty zadłużenia w kwocie 5.469,36 CHF (kwota ta została przeliczona na walutę polską po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zawarcia ugody, a po przewalutowaniu zostało dokonane całkowite umorzenie zadłużenia z tytułu kredytu) Bank zobowiązał się do zapłaty na rzecz kredytobiorców kwoty 10.800 zł (słownie: dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, oraz dodatkowej kwoty 70.000 zł (słownie: siedemdziesiąt tysięcy złotych). Co prawda z treści ugody nie wynika wprost, z jakiego tytułu Bank dokona zwrotu kwoty 70.000 zł, jednakże zgodnie z wolą stron miał być to zwrot z tytułu nadpłaty kredytu. Nadpłata ta podlegałaby zwrotowi jako świadczenie nienależnie wpłacone przez kredytobiorców na rzecz Banku.

Zawarcie ugody wiązało się również z umorzeniem postępowania sądowego toczącego się przed Sądem Okręgowym. Z uwagi na chęć szybkiego zakończenia sporu sądowego, zdecydowała się Pani wraz z małżonkiem na zawarcie ugody z Bankiem. Rozprawa sądowa, podczas której doszło do zawarcia ugody, odbyła się 30 października 2024 r. Wypłata kwoty 70.000 zł nastąpiła w listopadzie 2024 r.

Wskazała Pani, iż kredyt hipoteczny został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie korzystała Pani wcześniej z umorzenia wierzytelności z tytułu innego kredytu hipotecznego. Skorzystała z procedury zaniechania poboru podatku od umorzonej wierzytelności w kwocie 25.417,21 zł – umorzenie nastąpiło w wyniku wykonania ugody, która jest podstawą sporządzenia niniejszego wniosku i dotyczyło przedmiotowej umowy kredytowej.

Kredyt hipoteczny został zaciągnięty na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej. Bank, który udzielił kredytu jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów. Ponadto na kwotę (...) zł, zgodnie z treścią pkt 3.1. ugody, składają się:

a)25.417,21 zł – kwota kapitału bieżącego (niewymagalnego);

b)0,00 zł – kapitału przeterminowanego (wymagalnego),

c)0,00 zł – odsetki zapadłe, niespłacone na dzień zawarcia ugody;

d)0,00 zł – odsetek zapadłych podwyższonych (wymagalnych).

Uzupełnienie wniosku

Kwota 70.000 zł, którą wraz z mężem Pani otrzymała (po zsumowaniu jej ze wszystkimi innymi kwotami, które otrzymała od banku, nie uwzględnia się otrzymanego od Banku zwrotu kosztów postępowania sądowego), mieści się w kwocie wpłaconej przez Panią wraz z mężem podczas spłaty kredytu, tj. mieści się w kwocie, którą przekazała Pani wraz z mężem na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania.

Szczegółowe zestawienie:

Kwota wpłacona do Banku w trakcie spłaty kredytu hipotecznego: łącznie 354.240,20 zł, w tym:

–kapitał w łącznej wysokości 321.672,41 zł,

–odsetki umowne w łącznej wysokości 32.567,79 zł.

Kwota otrzymana przez Panią od Banku z tytułu zawarcia ugody – 70.000 zł.

Kwota udzielonego Pani kredytu hipotecznego – łącznie 269.240,26 zł.

A zatem:

354.240, 20 zł (kwota wpłacona do Banku) jest większa niż 339.240,30 zł (kwoty otrzymane od Banku).

Dodatkowo w wyniku zawartej z Bankiem ugody doszło do umorzenia pozostałej do spłaty kwoty kredytu w wysokości 25.417,21 PLN.

Wniosek dotyczy Pani indywidualnej sprawy (jest Pani Wnioskodawcą).

Pytanie

Czy wypłacona przez Bank kwota 70 000 PLN, stanowiąca nadpłatę, którą Bank zwrócił Pani w wyniku zawartej ugody będzie dla Pani neutralna podatkowo, gdyż nie będzie stanowić przychodu podlegającego opodatkowaniu, ewentualnie czy będzie podlegać zaniechaniu poboru podatku dochodowego na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe oraz czy kwota umorzenia w wysokości 25.417,21 zł powstała w wyniku zawarcia ugody podlegać będzie zaniechaniu poboru podatku dochodowego na podstawie ww. rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r.?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, nadpłata powstała w wyniku zawarcia zaproponowanej przez Bank ugody i dokonany przez Bank zwrot świadczenia nienależnego w kwocie 70.000 PLN są dla Pani neutralne podatkowo, bowiem wypłacona kwota nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Istotą ugody zawartej z Bankiem jest bowiem ustalenie zasad rozliczenia umowy kredytu przy założeniu, że kredyt ten od początku był kredytem złotówkowym. Przy uwzględnieniu nowych zasad oprocentowania kredytu należy dojść do przekonania, że zdecydowanie nadpłaciła Pani kredyt, bowiem do dnia zawarcia ugody spłaciła Pani kredyt w łącznej wysokości 354.240,20 zł, w tym:

1)kapitał w łącznej wysokości 321.672,41 zł,

2)odsetki umowne w łącznej wysokości 32.567,79 zł.

W przypadku unieważnienia umowy kredytu Bank byłby zobowiązany do zwrotu kwoty co najmniej 84.999,94 zł. Dlatego też, kwota 70.000 zł, jako kwota niższa od faktycznej kwoty nadpłaty kredytu, nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu po Pani stronie.

Niemniej, na wypadek przyjęcia przez organ odmiennego stanowiska, aktualna dla wyżej wymienionej kwestii nadpłaty pozostanie poniższa argumentacja odnosząca się do umorzenia części zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej.

W Pani ocenie umorzenie kwoty 25.417,21 zł podlegać będzie zaniechaniu poboru podatku dochodowego na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (dalej „rozporządzenie”). Kwota umorzenia stanowi inne źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazany w art. 20 ust. 1 tej ustawy katalog przychodów z innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, a więc brak jest przeszkód prawnych do zakwalifikowania jako inny przychód źródła przychodu, które nie jest wprost wymienione w przepisach ustawy. Nieruchomość, sfinansowana poprzez kredyt hipoteczny w wyniku zawarcia umowy kredytowej, zakupiona została na cele mieszkaniowe. W dalszym ciągu pozostaje Pani wraz z mężem współwłaścicielem przedmiotowej nieruchomości.

Zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku, gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Zgodnie z ust. 2 tego przepisu kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane i prowizje:

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Jak już zostało wcześniej wskazane, umowa kredytowa została podpisana w celu uzyskania kredytu na sfinansowanie zakupu nieruchomości na własne cele mieszkaniowe, zaś Pani nigdy nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej. Uznać zatem należy, że spełnia Pani kryteria zawarte w § 1 rozporządzenia.

Z kolei zgodnie z treścią § 3 rozporządzenia, ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Umowa kredytowa zawarta została 27 października 2005 r., a więc przed 15 stycznia 2015 r., zaś Bank udzielający kredytu był podmiotem, o którym mowa w § 3 pkt 1 rozporządzenia. Kredyt zabezpieczony był hipoteką ustanowioną na kredytowanej nieruchomości i zaciągnięty został na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie natomiast z treścią § 4 rozporządzenia zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2024 r. Ugoda została zawarta w dniu 30 października 2024 r., do umorzenia długu oraz wypłaty wskazanych w treści ugody kwot doszło w listopadzie 2024 r., a zatem Wnioskodawca uzyskał dochód (przychód) w okresie wskazanym w rozporządzeniu.

W związku z powyższym Wnioskodawca spełnił wszystkie kryteria do objęcia zaniechaniem poboru podatku dochodowego na podstawie rozporządzenia, zarówno w zakresie kwoty odpowiadającej umorzonej części zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej, jak i ewentualnie w przypadku nadpłaty zwróconej przez Bank po zawarciu ugody, w przypadku uznania przez organ, że nie jest ona neutralna podatkowo. W związku z powyższym uznać należy, że stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

•dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz

•dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

•pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

•pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy:

Źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Kwestia zaniechania podatku od kwoty umorzonych wierzytelności – które to umorzenie ma miejsce od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2024 r. – została uregulowana w § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102):

1.)Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.)Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.)W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.)W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.)Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

6.)Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.)W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

W myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

1)Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

2)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

3)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

4)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

–położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

•kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

•kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

•kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

•kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Główną przesłanką do skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie tego kredytu na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że 27 października 2005 r. zawarła Pani wraz z mężem umowę o kredyt hipoteczny. W umowie wskazano cel kredytu, którym było przeznaczenie na sfinansowanie kosztów zakupu lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym dotyczącym nieruchomości wskazanej w Umowie wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym. Strony zawarły także Aneks do tej umowy w dniu 4 sierpnia 2008 r. Na jego mocy dokonano podwyższenia kwoty kredytu z przeznaczeniem na sfinansowanie kosztów zakupu lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym położonego w A. wraz z miejscem postojowym w garażu podziemnym położonego w A. oraz na remont/wykończenie kredytowanej nieruchomości. Kredyt hipoteczny został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie korzystała Pani wcześniej z umorzenia wierzytelności z tytułu innego kredytu hipotecznego, kredyt hipoteczny został zaciągnięty na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, bank, który udzielił kredytu jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów.

Ponadto wskazała Pani, że 30 października 2024 r. zawarła z bankiem ugodę sądową, na podstawie której bank – obok zwolnienia Pani z długu (umorzenia zadłużenia) na kwotę 25.417,21 zł – wypłacił Pani kwotę dodatkową w wysokości 70.000 zł stanowiącą zwrot z tytułu nadpłaty kredytu. Stwierdziła Pani, że suma kwot, które wpłaciła do Banku wynosi 354.240,20 zł i jest większa od sumy kwot otrzymanych od Banku, wynoszących 339.240,30 zł.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa stwierdzić należy, że umorzenie przez bank części kwoty kredytu zaciągniętego przez Panią na własne cele mieszkaniowe stanowi dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie do uzyskanego przez Panią przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, o którym mowa we wniosku, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Odnosząc się do skutków podatkowych zwrotu ustalonej w ugodzie kwoty pieniężnej, po Pani stronie nie doszło do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzymała Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty części rat udzielonego kredytu mieszkaniowego. Kwota pieniężna otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowodowała faktycznego przyrostu w Pani majątku. Tym samym zwrot ten nie stanowił dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nie ma Pani obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.