Interpretacja indywidualna - stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

• nieprawidłowe w zakresie możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku do kwoty umorzenia wierzytelności oraz
• prawidłowe w zakresie braku powstania przychodu w odniesieniu do kwoty zwrotu.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 stycznia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 1 stycznia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 9 lutego 2024 r. (wpływ 9 lutego 2024 r.) - w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 8 maja 2007 r. pomiędzy Panem jako kredytobiorcą, a (...) jako kredytodawcą została zawarta umowa kredytu nr (...).

W umowie przewidziano, że bank udziela Panu kredytu w kwocie 178.915,00 PLN na okres 360 miesięcy w celu nabycia niezabudowanej działki gruntu o nr ew. 1 położonej w miejscowości (...) (§ 1 ust. 1, 2 i 4 umowy). Działkę tę nabył Pan w celu wybudowania na niej domu mieszkalnego, jednak do chwili obecnej nie rozpoczął Pan inwestycji.

Kredyt miał być indeksowany do waluty obcej, tj. franków szwajcarskich (§ 1 ust. 3 umowy). Kredyt, zgodnie z § 5 umowy miał zostać wypłacony jednorazowo w części obejmującej kwotę 154.650,00 zł na rachunek zbywcy nieruchomości, a w pozostałej części na Pana rachunek.

Zgodnie z umową kredytu (§ 26 ust. 1) integralną część umowy stanowi Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych w ramach (…). Ani § 1, 5 i 8 umowy, ani § 1, czy postanowienia Rozdziału VII tego Regulaminu nie określały zasad przeliczania kredytu indeksowanego kursem waluty obcej przy jego wypłacie. Umowa ani przekazany przy jej zawieraniu Regulamin nie przewidywały, w oparciu o jakie konkretnie wartości zostanie ustalona kwota kredytu wyrażająca Pana zadłużenie we frankach szwajcarskich. Nie miał Pan przy tym świadomości istoty zastosowanego przez bank mechanizmu przeliczeniowego. Regulamin załączony do umowy wskazywał jedynie, że przeliczenie kwoty kredytu ze złotych polskich na franki szwajcarskie zostanie dokonane, jednak ani umowa ani Regulamin nie określały, według jakich zasad to nastąpi.

Do umowy wniesiono zmiany. Aneksem nr 1 z 31 stycznia 2011 r. wprowadzono dodatkowe zabezpieczenie w postaci blokady środków. Aneksem z 22 stycznia 2013 r. umożliwiono Panu zmianę waluty spłaty kredytu na walutę waloryzacji, tj. CHF. Po zawarciu tego ostatniego aneksu dokonywał Pan spłat bezpośrednio we frankach szwajcarskich.

Zgodnie z zaświadczeniem wydanym 16 listopada 2022 r. bank dokonał wypłaty kredytu jednorazowo w dniu 16 maja 2007 r. w kwocie wynoszącej 178.915,00 zł. Z zaświadczenia wynika, że w momencie wypłaty zastosowano kurs walutowy w wysokości 2,2398. W wyniku zastosowania tego kursu bank przeliczył wypłacone w złotych polskich kwoty na franki szwajcarskie, skutkiem czego Pana zadłużenie z tytułu wypłaconych środków zamknęło się kwotą 79.879,90 CHF.

Zgodnie z kursem średnim franka szwajcarskiego obowiązującym w Narodowym Banku Polskim w dniu 16 maja 2007 r. (2,2890 - Tabela nr (...)) powyższe przeliczenia dokonywane na podstawie kursu średniego NBP dawałyby zadłużenie w wysokości 78.162,95 CHF. Pana zadłużenie wyliczone według kursu średniego NBP wynosiłoby więc 78.162,95 CHF, a nie 79.879,90 CHF, jak stało się w wyniku zastosowania do jego ustalenia kursu jednostronnie ustalonego przez bank. Pana zadłużenie miałoby więc wskutek zastosowania kursu średniego NBP wartość o 1.716,95 CHF niższą niż w wyniku zastosowania mechanizmu zastosowanego przez bank.

W zakresie spłaty kredytu umowa w § 6 przewidywała, że będzie ona dokonywana na podstawie nieodwołanego zlecenia dokonywania przelewu z rachunku bankowego powoda wskazanego w umowie. Spłata miała następować na podstawie harmonogramu spłat, którego nie otrzymał Pan z zawarciem umowy. Miał Pan go otrzymać w terminie 14 dni od uruchomienia kredytu (§ 11 ust. 1- 3). Harmonogram miał być wyrażony we frankach szwajcarskich. Wysokość raty przypadającej do spłaty była zgodnie z umową ustalana w oparciu o kurs sprzedaży CHF zawarty w tabeli kursowej banku obowiązującej na dzień spłaty o godz. 14:50 (§ 11 ust. 4).

Jak wynika z zaświadczenia z dnia 16 listopada 2022 r. wystawionego przez bank w okresie od 28 czerwca 2007 r. do 28 grudnia 2012 r. spłaty dokonywane były poprzez przeliczenie złotych polskich na franki szwajcarskie według kursu banku. Następnie od 28 stycznia 2013 r. operacje dokonywane były wyłącznie we frankach szwajcarskich na podstawie aneksu z 22 stycznia 2013 r. do umowy kredytowej.

Zgodnie z umową kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej w wysokości wskazanej w umowie (§ 10 ust. 1). Umowa nie wskazywała jaka to stopa, a zatem postanowienia § 10 ust. 2 umowy były bezprzedmiotowe.

Umowa kredytowa w zakresie wyżej wskazanych postanowień nie podlegała negocjacjom i została zawarta według wzorca stosowanego przez bank. W związku z powyższymi wadami umowy skierował Pan pozew do sądu wnosząc o ustalenie nieważności umowy i zwrot kwot, jakie wcześniej zapłacił Pan bankowi. Sprawa toczyła się przed Sądem Okręgowym w (...) pod sygn. (...), jednak pismem z 23 grudnia 2024 r. cofnął Pan pozew w związku z zawarciem z bankiem w dniu 23 grudnia 2024 r. ugody pozasądowej.

Spłacał Pan zaciągnięty kredyt w okresie od 28 czerwca 2007 r. do uzyskania sądowego zabezpieczenia wstrzymującego dalsze spłaty w sprawie wskazanej powyżej postanowieniem z 15 czerwca 2023 r.

W okresie od 28 listopada 2006 r. do 31 października 2022 r. z tego tytułu uiścił Pan na rzecz banku łącznie kwotę 29.825,11 CHF oraz 61.345,80 PLN.

Na dzień zawarcia ugody z bankiem, tj. na 23 grudnia 2024 r. Pana spłaty przeliczone według kursu średniego franka szwajcarskiego obowiązującego w NBP (4,5728 - Tabela nr (...)) wynosiły 136.384,26 PLN. Po dodaniu do nich spłat dokonanych w PLN w kwocie 61.345,80 PLN łączna kwota spłat w PLN wynosi 197.730,06 PLN, zaś kwota kredytu wypłaconego przez bank wynosi 178.915,00 PLN.

Zgodnie z zawartą 23 grudnia 2024 r. z bankiem umową pozasądową bank stwierdził, że pomimo nieważności zawartej umowy jest Pan nadal dłużnikiem banku na kwotę 202.155,54 PLN, który to rzekomy dług bank Panu umarza i jednocześnie w związku z zakończeniem obowiązywania ww. umowy kredytu wypłaca Panu kwotę 7.000,00 PLN, zaś Pan cofa złożony pozew (§ 1 ust. 3-6 i ust. 12).

Ze zwolnienia przewidzianego przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.) skorzystał Pan już wcześniej w odniesieniu do kredytu na nabycie mieszkania.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Kredyt, o którym mowa we wniosku został udzielony przez bank będący podmiotem nadzorowanym przez Komisję Nadzoru Finansowego, tj. (...) (w dacie zawarcia umowy (...)).

Kredyt został zabezpieczony hipotecznie poprzez ustanowienie hipoteki umownej kaucyjnej na kredytowanej nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Warunki zawartej przez Pana z ww. bankiem ugody, której treść ustalił w tym zakresie kredytujący bank według stosowanego przez siebie wzorca przywidywały, że dokonuje się zmiany waluty zadłużenia z CHF na PLN, które to zadłużenie na dzień zawarcia ugody wynosi łącznie 203.168,80 zł. Zgodnie z treścią zapisów ugody przewalutowanie nastąpiło według kursu średniego stosowanego przez Narodowy Bank Polski na dzień 3 grudnia 2024 r. Przewalutowanie doprowadziło jedynie do przeliczenia Pana zadłużenia wyrażonego wcześniej w CHF na PLN po ww. kursie. Przewalutowanie zostało dokonane w zawartej z bankiem ugodzie, która zgodnie z jej postanowieniami nie stanowi odnowienia, a zachowana zostaje tożsamość i ciągłość wynikającej z umowy kredytu, z uwzględnieniem zmian do tej umowy wprowadzonych zawartą ugodą.

Dokonane przez bank zwolnienie z długu obejmuje jedynie kwotę kredytu i odsetek, natomiast nie obejmuje innych opłat.

Jest Pan jedynym kredytobiorcą.

W ugodzie znajduje się informacja o sprawie sądowej prowadzonej z Pana powództwa o ustalenie nieważności, co mogłoby skutkować pozytywnym dla Pana orzeczeniem sądu oraz oświadczenie banku, że umowa jest skuteczna i ważna oraz oświadczenie stron o tym, że ugoda zmierza do polubownego rozstrzygnięcia sporu oraz uchylenia niepewności co do roszczeń stron.

Ugoda nie potwierdza ostatecznie ani ważności, ani nieważności umowy - zmierza jedynie do ustalenia polubownej formy zakończenia jej wykonywania.

Kwota 7.000 PLN wypłacona Panu zgodnie z ugodą została w niej wskazana jako kwota podlegająca zwrotowi ponad kwotę zwolnienia Pana z długu wobec banku wynikającego z przeliczenia zobowiązania. Bank wskazał ponadto, że w zakresie tej kwoty na banku nie ciąży obowiązek przygotowania informacji PIT-11 dla kwoty zwrotu, a po Pana stronie nie powstaje z tego tytułu przychód podatkowy. Wskazano także, że bank uzyskał w tym zakresie interpretację indywidualną.

Z ugody nie wynika sposób wyliczenia kwoty 7.000 PLN.

Wykonując umowę, na podstawie której udzielono Panu kredytu w kwocie 178.915 PLN zapłacił Pan bankowi kwoty 29.825,11 CHF oraz 61.347,49 PLN. Według kursu średniego obowiązującego w NBP na dzień zawarcia ugody (4,5728) kwota zapłacona w CHF to 136.384,26 PLN, a łącznie z ww. kwotą wpłaconą w PLN to 197.731,75 PLN, zatem o 18.816,75 PLN więcej niż uzyskałem od banku. Z powyższego wynika, że kwota 7.000 PLN wypłacona zgodnie z ugodą stanowi zwrot części uiszczonego przez Pana wcześniej świadczenia mimo, że ugoda tego nie wskazuje, ani też nie wskazuje sposobu wyliczenia ww. kwoty oraz nie potwierdza nieważności umowy, ani też jej nie wyklucza.

Pytania

Czy jako podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych jest Pan obowiązany uiścić podatek od kwoty 7.000,00 zł otrzymanej od banku tytułem rozliczenia kredytu lub od kwoty 202.155,45 PLN wskazanej przez bank w ugodzie pozasądowej jako kwota Pana zadłużenia podlegającego umorzeniu?

Pana stanowisko w sprawie

Obecnie w orzecznictwie sądów nieważność umowy kredytu, jaką Pan zawarł nie budzi wątpliwości.

Zgodnie m.in. z uchwałą Sądu Najwyższego z 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20 (OSNC 2021/ 6/40): „Stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu.”

Oznacza to, że na dzień 23 grudnia 2024 r. bank winien był mi zwrócić różnicę pomiędzy wypłaconą kwotą kredytu, a dokonanymi przeze mnie spłatami, które na dzień 31 października 2022 r. zamykały się kwotą 197.730,06 PLN, tj. kwotę 18.815,06 PLN. Zgodnie z zawartą ugodą pozasądową otrzymał Pan jedynie 7.000,00 PLN.

Zgodnie z definicją dochodu zawartą w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest zatem pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Z definicji tej wywieść można, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

W Pana ocenie wobec obiektywnej nieważności umowy kredytu, pomimo niepotwierdzenia tej nieważności orzeczeniem sądu wskutek cofnięcia pozwu w wyniku zawarcia ugody pozasądowej, przychód po Pana stronie nie powstaje, bowiem pozostawia Pan w dyspozycji banku całą kwotę, do jakiej zwrotu byłby Pan zobowiązany w przypadku stwierdzenia nieważności umowy orzeczeniem sądu, tj. kwotę równą kwocie wypłaconego wcześniej przez bank kredytu. Otrzymana przez Pana kwota 7.000,00 PLN jest zaś wynikiem zwrotu przez bank części nienależnego mu świadczenia.

Natomiast co do kwoty 202.155,45 PLN wskazanej przez bank w ugodzie pozasądowej jako Pana rzekome zadłużenie, które bank umarza zwalniając Pana z długu, to wobec obiektywnej nieważności umowy kredytu zadłużenie takie nie istnieje, a zatem postanowienie ugody pozasądowej zwalniające Pana z tego długu jest bezskuteczne zgodnie z art. 58 § 3 Kodeksu cywilnego. Zwolnienie z nieistniejącego zadłużenia nie może zatem rodzić po Pana stronie przychodu, a tym samym obowiązku podatkowego.

Zbieżne stanowisko organy podatkowe zajęły m.in. w pismach:

• z dnia 10 listopada 2022 r., wydanym przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0113-KDIPT2-2.4011.794.2022.2.KR;
• z dnia 1 sierpnia 2024 r., wydanym przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, znak: 0112-KDIL2-1.4011.535.2024.3.DJ

i jak się wydaje jest ono stabilne.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłami przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Wskazał Pan, że na podstawie ugody bank umorzy Panu część zadłużenia, a dodatkowo wypłaci ustaloną kwotę.

Należy zatem przeanalizować skutki podatkowe powyższych czynności.

Umorzenie wierzytelności

Umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Tak więc dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Tym samym, umorzoną Panu kwotę wierzytelności należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaniechanie poboru podatku

Jednakże zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102) w aktualnie obowiązującym brzmieniu zmienionym Rozporządzeniem Ministra Finansów z 20 grudnia 2024 r. (Dz. U. 2024 poz. 1912):

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Stosownie do § 4a tego rozporządzenia:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, w przypadku pożyczek, o których mowa w § 3 ust. 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Natomiast w myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

1.Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

2.Za kredyt mieszkaniowy uważa się również pożyczkę, o ile spełnia warunki określone w ust. 1.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

1.kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

2.kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

3.kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

4.kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Pana skutki podatkowe z tytułu umorzenia wierzytelności

Jedną z przesłanek do skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie kredytu na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle przepisów ww. rozporządzenia, zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w § 1 ust. 1 pkt 1 lit. a inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia).

Wobec powyższego, skoro - jak wynika z opisu zdarzenia - skorzystał Pan już wcześniej z zaniechania poboru podatku od kwoty umorzonej wierzytelności w odniesieniu do kredytu na nabycie mieszkania to nie może Pan ponownie skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, w związku z zawarciem ugody pozasądowej dotyczącej umorzenia kredytu na nabycie niezabudowanej działki gruntu w celu wybudowania na niej domu mieszkalnego zaciągniętego w 2007 r.

Inaczej mówiąc, skoro skorzystał już Pan z zaniechania poboru podatku, to nie może ponownie skorzystać Pan z tego rozwiązania. To oznacza, że kwota umorzenia wierzytelności podlega opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł.

Wobec tego Pana stanowisko w tej części należało uznać za nieprawidłowe.

Skutki podatkowe dotyczące kwoty otrzymanej od banku tytułem rozliczenia kredytu

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Jak wynika z opisu sprawy, zaproponowana do wypłaty kwota będzie stanowić zwrot części uiszczonego przez Pana wcześniej świadczenia mimo, że ugoda tego nie wskazuje, ani też nie wskazuje sposobu wyliczenia ww. kwoty oraz nie potwierdza nieważności umowy, ani też jej nie wyklucza.

W przypadku zwrotu wcześniej wpłacanych środków pieniężnych - taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów. Po stronie kredytobiorcy nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego, bowiem otrzymuje on z powrotem zwrot swoich własnych środków, które wcześniej wpłacał tytułem spłaty zaciągniętego kredytu. Taka wypłata będzie więc dla Pana neutralna podatkowo. Tym samym po Pana stronie nie powstanie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Zatem w tej kwestii Pana stanowisko również jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych interpretacji indywidualnych - stwierdzić należy, że dotyczą one tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, w określonych stanach faktycznych czy zdarzeniach przyszłych i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.