Interpretacja indywidualna po wyroku sądu

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

1)ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku wspólnego z 4 października 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 25 września 2024 r. sygn. akt I SA/Sz 246/24 i

2)stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 października 2023 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, dotyczący skutków podatkowych zawarcia ugody z bankiem. Uzupełnili go Państwo pismem z 30 listopada 2023 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1.Zainteresowany będący stroną postępowania: A.A;

2.Zainteresowana niebędąca stroną postępowania: B.A, ul. (...).

Opis zdarzenia przyszłego

W 2008 roku zawarli Państwo umowę kredytu hipotecznego denominowanego do CHF. Umowa kredytowa stanowiła o odpowiedzialności solidarnej wszystkich stron/kredytobiorców umowy. Kredyt został przeznaczony na zakup spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego znajdującego się w X. Prawo to przysługuje Państwu na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej. Po nabyciu ww. nieruchomości zamieszkują Państwo w niej do dnia dzisiejszego.

Kredyt hipoteczny został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. Bank, z którym zawarli Państwo umowę kredytową jest podmiotem, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawnionym do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów. Kredyt został zabezpieczony hipoteką ustanowioną na nieruchomości.

W roku 2022 dowiedzieli się Państwo, że zawarta przez Państwa umowa może zawierać klauzule abuzywne. Wnieśli Państwo do sądu pozew o stwierdzenie nieważności tej umowy oraz o zapłatę (zwrot wszystkich kwot wpłaconych przez Państwa do banku) jako świadczenia nienależnego. Kwota wypłaconego Państwu kredytu to 240.813,84 zł, a łączna kwota wpłacona przez Państwa do banku w wykonaniu umowy kredytu to 409.527,09 zł. W przypadku uzyskania przez Państwa korzystnego wyroku, po dokonaniu potrącenia wzajemnych roszczeń, bank musiałby zwrócić na Państwa rzecz różnicę ww. kwot, tj. 168.713,25 zł.

W toku sprawy sądowej chcą Państwo zawrzeć z bankiem ugodę, na mocy której bank wypłaci Państwu kwotę 92.247,55 zł tytułem nadpłaty powstałej po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską oraz dodatkową kwotę w wysokości 47.752,45 zł.

Uzupełnienie wniosku

Ugoda z bankiem stanowi ugodę sądową. W pozwie wniesionym do sądu żądali Państwo unieważnienia umowy kredytu w CHF zawartej z bankiem i zasądzenia od banku na Państwa rzecz kwoty 409.527,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem sumy nienależnego świadczenia wpłaconego przez Państwa do banku w związku z zawarciem nieważnej umowy kredytu mieszkaniowego. Kwota kredytu wypłaconego Państwu przez bank to 243.570,43 zł. W przypadku uwzględnienia powództwa, po dokonaniu potrącenia zasądzonej kwoty z kwotą wypłaconego kredytu, do zwrotu przez bank na rzecz kredytobiorców pozostałaby więc różnica ww. kwot, tj. ok. 166.000 zł. Dodatkowo kredytobiorcom przysługiwałyby odsetki ustawowe za opóźnienie i zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

W toku postępowania sądowego strony postanowiły zawrzeć ugodę. Na mocy tej ugody bank zobowiązał się do zapłaty na rzecz Państwa jako kredytobiorców łącznej kwoty 140.000 zł.

Bank w swoich księgach dokonał przeliczeń poprzez zmianę waluty kredytu z CHF na PLN. W związku z tym po Państwa stronie powstała nadpłata stanowiąca część kwoty wypłaconej na mocy ugody. Niezależnie od powyższego bank zobowiązał się w ugodzie do wypłaty kwoty 48.768,27 zł. Treść ugody nie wskazuje, jakim tytułem zostaje wypłacona ta dodatkowa kwota. Jednakże w związku z tym, iż jest to ugoda zawarta w toku procesu o zapłatę tytułem nienależnego świadczenia zasadnym jest przyjęcie, że całość wypłaconej kwoty stanowi zwrot części środków, które kredytobiorcy wpłacili do banku na podstawie umowy, a które bank uznaje za nienależne. Zwłaszcza z uwagi na różnicę w wysokości dotychczasowych wzajemnych świadczeń stron.

Strony wynegocjowały kwotę, która zostanie wypłacona na mocy zawartej ugody. Następnie w treści ugody bank dokonał stosownych przeliczeń poprzez zmianę waluty kredytu. Wyliczona nadpłata była niższa niż ustalona kwota do wypłaty na rzecz kredytobiorców, w związku z czym ugoda przewiduje wypłatę kwoty 48.768,27 zł, dzięki czemu łączna kwota do wypłaty jest zgodna z ustaleniami stron.

Pytanie

Czy kwoty wypłacone Państwu jako kredytobiorcom na mocy ugody zawartej z bankiem stanowią Państwa przychód i w związku z tym podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Państwa stanowisko w sprawie

W Państwa ocenie, kwoty wypłacone przez bank na mocy zawartej ugody nie stanowią Państwa przychodu i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W następstwie dokonanego ugodą przewalutowania, ustalenia wysokości zadłużenia do rozliczenia kredytu i przyjęcia przez Strony określonego sposobu zaliczenia dokonanych spłat Strony uznają, że dochodzi do całkowitego rozliczenia kredytu (jego spłaty), a ponadto kredytobiorcy w następstwie zawarcia ugody otrzymują nadpłacone przez nich kwoty. Zatem kredytobiorcy otrzymują jedynie zwrot tego, co w czasie trwania umowy kredytowej świadczyli.

Jednocześnie wypłacone kwoty nie stanowią dla Państwa jako kredytobiorców żadnej dodatkowej korzyści, ponieważ ich wypłata ma na celu doprowadzenie do rozliczeń w następstwie zastosowania postanowień ugody, które mają na celu usunięcie abuzywności. Otrzymanie tych kwot prowadzi zatem do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem, tj. nie jest następstwem stosowania abuzywnych postanowień umowy. W wyniku zawarcia ugody i dokonania rozliczenia spowodowanego ugodą, w tym wypłacenia Państwu środków pieniężnych, po Państwa stronie nie dochodzi do przysporzenia majątkowego, a zatem nie uzyskują Państwo przychodu, który podlegałby opodatkowaniu. W łącznym rozliczeniu umowy kredytowej oraz ugody nie dojdzie do sytuacji, aby kredytobiorcy uiścili na rzecz banku kwotę niższą niż kwota kapitału kredytu.

Zatem w analizowanej sprawie należy zgodzić się, że po Państwa stronie nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzymują Państwo niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazali na rzecz banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego kredytu. Kredytobiorcy otrzymują środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z ich własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w ich majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w majątku. W konsekwencji można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu, jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów, ani poprzez zmniejszenie jego pasywów.

Państwa własne stanowisko jest oparte na art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który dotyczy pojęcia przychodu.

Wezwanie do uzupełnienia wniosku

Pismem z 21 listopada 2023 r. znak 0115-KDIT1.4011.691.2023.1.MST wezwałem Zainteresowanego będącego stroną postępowania – Pana A.A – do uzupełnienia Państwa wniosku. Prócz kwestii technicznych związanych z podpisaniem załącznika ORD-WS/B oraz złożeniem do akt sprawy pełnomocnictw szczególnych, należało doprecyzować opis sprawy o okoliczności z punktu 4 lit. a-c wezwania oraz Państwa własne stanowisko w sprawie.

Państwa odpowiedź na wezwanie

Pismem z 30 listopada 2023 r., działając poprzez pełnomocnika, odpowiedzieli Państwo na wezwanie.

Pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia

21 grudnia 2023 r. wydałem postanowienie o pozostawieniu Państwa wniosku wspólnego bez rozpatrzenia – znak 0115-KDIT1.4011.691.2023.2.MST. Uznałem, że wniosek i uzupełnienie z 30 listopada 2023 r. nie pozwalają na merytoryczne rozpatrzenie sprawy – opis zdarzenia przyszłego budzi wątpliwości odnośnie charakteru planowanej wypłaty środków.

W odpowiedzi na zażalenie, które wpłynęło 28 grudnia 2023 r., 27 lutego 2024 r. wydałem postanowienie utrzymujące w mocy skarżone postanowienie I instancji – znak 0115-KDIT1.4011.691.2023.3.MN.

Skarga na postanowienie

25 marca 2024 r. wpłynęła skarga na postanowienie II instancji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie. Wnieśli Państwo o uchylenie wydanych postanowień.

Postępowanie przed sądem administracyjnym

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie uchylił skarżone postanowienie II instancji i poprzedzające je postanowienie – wyrokiem z 25 września 2024 r. sygn. akt I SA/Sz 246/24.

Wyrok ten stał się prawomocny od 19 listopada 2024 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.):

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

•uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w ww. wyroku;

•ponownie rozpatruję Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W świetle art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 powołanej ustawy mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów (obejmujący m.in. kwestię uwzględniania kosztów uzyskania przychodów dla celów ustalenia dochodu z danego źródła przychodów).

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród nich ustawodawca wyodrębnił – w punkcie 9 ww. przepisu – „inne źródła”.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 tejże ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w treści art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2324 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Z informacji przez Państwa przedstawionych wynika, że:

·w 2008 roku zaciągnęli Państwo kredyt hipoteczny,

·planują Państwo zawrzeć z bankiem ugodę sądową,

·na podstawie ww. ugody bank ma wypłacić Państwu środki pieniężne, które nazywa „nadpłatą” i „kwotą dodatkową”, w łącznej wysokości 140.000 zł. Jak wynika z opisu sprawy, mieszczą się one w kwocie będącej różnicą pomiędzy dokonanymi przez Państwa wpłatami do banku tytułem spłaty kredytu hipotecznego a wartością udostępnionego Państwu kredytu – stanowią łącznie zwrot części środków wpłaconych przez Państwa do banku.

Wobec powyższego, skoro suma proponowanych przez bank wypłat mieści się w kwocie, którą wpłacili Państwo podczas spłaty kredytu hipotecznego, to jej otrzymanie nie spowoduje po Państwa stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie będą Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie będzie skutkować obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu wniesienia wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Pan A.A (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.