Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 stycznia 2025 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismami z 26 i 28 lutego 2024 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego (przedstawiony ostatecznie w uzupełnieniu z 28 lutego 2025 r.)

3 czerwca 2009 r. Wnioskodawczyni A. A wraz z B. A zawarli z X S.A. (obecnie: Y Spółka Akcyjna z siedzibą w V) umowę o kredyt mieszkaniowy nr (...). Kredyt został udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 52 590,98 CHF, co stanowiło 150 000,00 zł i taką kwotę otrzymali Kredytobiorcy. Kredyt przeznaczony został w kwocie 131 378,00 zł na finansowanie kosztów remontu lokalu mieszkalnego położonego w C przy ul. D 1, natomiast pozostała kwota na cel dowolny.

Powyższy cel został zrealizowany.

Na skutek powzięcia wiadomości o zawarciu w Umowie Kredytu klauzul niedozwolonych, Wnioskodawczyni wraz z B. A 26 lipca 2021 r. złożyli pozew o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z Umowy Kredytu oraz o zapłatę kwoty 68 062,57 zł oraz 28 559,76 CHF tytułem całych rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych na rzecz Banku. Sprawa zawisła przed Sądem Okręgowym w E pod sygn. akt (...).

Kredytobiorcy w trakcie spłaty kredytu wpłacili do Banku łączną sumę w wysokości 204 590,14 zł, przy czym jest to świadczenie nienależne.

30 września 2024 r. celem polubownego zakończenia sporu zawarta została Ugoda. Celem rozliczenia zakończonej Umowy Kredytu, Bank jednostronnie, na podstawie wytycznych KNF w sprawie warunków ugód, dokonał w Ugodzie zmiany w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej.

Na skutek Ugody Bank zobowiązał się do wypłaty w terminie 21 dni od daty podpisania Ugody m.in. kwoty w wysokości 50 000,00 PLN na rachunek Kredytobiorców (Wnioskodawczyni i B. A).

Kwota ta niewątpliwie mieści się w kwocie wpłaconej przez Kredytobiorców na rzecz Banku podczas spłaty kredytu tj. 204.590,14 zł.

Jednocześnie wskazano, iż Kredytobiorca przyjął do wiadomości, że w związku wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (sporządzanie informacji PIT-11). Strony Ugody zgodnie oświadczyły, że zawarta Ugoda wyczerpuje wszelkie wzajemne roszczenia w zakresie objętym sporem.

Pytanie

Czy w związku z zawarciem Ugody z bankiem przez Wnioskodawczynię i jej męża, mającej na celu zakończenie sporu na tle wadliwej Umowy, otrzymana kwota 50 000,00 zł stanowić będzie dla Wnioskodawczyni przychód i czy w związku z tym po stronie Wnioskodawczyni powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.)?

Pani stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawczyni, kwota 50 000,00 zł otrzymana od banku wskutek zawarcia Ugody nie będzie stanowić dla niej przychodu, w związku z czym nie powstanie po jej stronie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: "u.p.d.o.f.") wymienia źródła przychodów, z których przychód (dochód) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Nienależne świadczenie w podanym rozumieniu przyjętym w art. 410 w zw. z art. 405 Kodeksu Cywilnego nie zostało wymienione jako odrębne źródło przychodów w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 u.p.d.o.f.

Mając na uwadze fakt, iż w projekcie Ugody nie została wskazana podstawa, na jakiej Bank zobowiązany jest do zwrotu na rzecz Wnioskodawczyni kwoty 50 000,00 zł, kwota ta tym bardziej nie powinna podlegać opodatkowaniu, jako że zgodnie z założeniami Ugody Wnioskodawczyni miała otrzymać zwrot tego, co w czasie trwania umowy kredytu świadczyła. Zwrot tego, co świadczono, nie stanowi przychodu.

Bank na podstawie umowy udzielił Wnioskodawczyni kredytu na łączną kwotę 150 000,00 zł, a w wyniku zawarcia w umowie klauzul abuzywnych miał dowolność ustalania kursu CHF. Kwota uiszczana przez Kredytobiorców na skutek abuzywności Umowy stanowi świadczenie nienależne, a otrzymana przez Wnioskodawczynię w wyniku Ugody kwota 50.000,00 zł stanowi jedynie niewielki zwrot część kosztu, jaki poniosła w związku z zawarciem z Bankiem wadliwej Umowy. Otrzymanie zwrotu nie stanowi dla Wnioskodawczyni żadnej dodatkowej korzyści, a jedynie prowadzi do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem, tj. stanowi następstwo pozbawienia umowy kredytu jej abuzywnych postanowień. Gdyby Wnioskodawczyni nie zawarła ugody z Bankiem i zaczekała na wyrok Sądu Okręgowego w E, Sąd zasądziłby pełną kwotę uiszczoną na rzecz Banku tj. kwotę 204.590,14 zł stanowiącą świadczenie nienależne względem Banku, natomiast na skutek ugody otrzymała zwrot zaledwie 50.000,00 zł.

Z uwagi na to, że nie ma możliwości przyporządkowania danego świadczenia do jakiegokolwiek źródła przychodu (w tym również do „innych źródeł przychodu”, o których mowa w art. 20 u.p.d.o.f.), to nie można go uznać za przychód podatkowy, choćby nawet odpowiadał ogólnej definicji przychodu zawartego w przepisach art. 11 u.p.d.o.f.

Ponadto ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych określa dochód jako nadwyżkę przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 9 ust. 2 u.p.d.o.f.). Przychód podatkowy warunkuje możliwość powstania dochodu podatkowego w tym znaczeniu, że dopóki nie mamy do czynienia z przychodem w sensie podatkowym, dopóty nie może powstać dochód podatkowy.

Otrzymanego zwrotu Wnioskodawczyni nie może traktować w kategorii przychodu podatkowego, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 11 u.p.d.o.f., ponieważ w tej sytuacji nie następuje po stronie Wnioskodawczyni żadne przysporzenie majątkowe. Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego. Natomiast, w następstwie dokonanego ugodą przewalutowania, ustalenia wysokości zadłużenia do rozliczenia kredytu i przyjęcia przez strony określonego sposobu zaliczenia dokonanych spłat strony uznały, że dochodzi do całkowitego rozliczenia kredytu (jego spłaty), a ponadto kredytobiorca w następstwie zawarcia ugody otrzymuje nadpłacone przez niego kwoty.

Zatem Wnioskodawczyni, otrzymuje jedynie zwrot tego, co w czasie trwania umowy kredytowej świadczyła. Jednocześnie zwrot ten nie stanowi żadnej dodatkowej korzyści dla Wnioskodawczyni, ponieważ ma on na celu doprowadzenie do rozliczeń w następstwie zastosowania postanowień ugody, które mają na celu usunięcie abuzywności. Otrzymanie zwrotu prowadzi zatem do stanu rozliczeń, który jest zgodny z prawem, tj. nie jest następstwem stosowania abuzywnych postanowień umowy.

Wnioskodawczyni wskazuje, że zgodnie z art. 917 k.c., przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie, albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Ugoda ma na celu uniknięcie sporu pomiędzy stronami poprzez przewalutowanie i dokonanie rozliczenia dotychczas spłaconych rat kredytu, aby w ten sposób zapobiec uznaniu niektórych postanowień umowy za bezskuteczne czy też uznaniu całej umowy za bezskuteczną czy też nieważną.

Wnioskodawczyni utrzymuje stanowisko, że jej zdaniem (które znajduje potwierdzenie w ukształtowanej linii orzeczniczej) wiążąca ją z bankiem umowa kredytu zawierała postanowienia abuzywne, a także, że umowa jest nieważna. Zawarcie ugody przez Wnioskodawczynię nie stanowi zaprzeczenia twierdzeniom podnoszonym w toku procesu zawisłego przed Sądem Okręgowym w E w zakresie nieważności umowy. Celem ugody było zakończenie sporu i rozliczenie z bankiem.

W oparciu o dorobek orzecznictwa sądów powszechnych i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w przypadku których postanowień w umowach kredytowych z bardzo wysokim prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością byłyby one uznane za abuzywne. W następstwie zawarcia ugody dochodzi do dobrowolnego wyeliminowania skutków stosowania postanowień abuzywnych i zastosowania w ich miejsce takich postanowień (ustalenie waluty zadłużenia w PLN, ustalenie wysokości zadłużenia do rozliczenia kredytu, ustalenie sposobu rozliczenia dokonanych spłat, itp.), które nie wiążą się z ryzykiem stwierdzenia bezskuteczności czy też nieważności. Zatem ugoda niejako zastępuje wyrok, który w relacji pomiędzy stronami mógłby doprowadzić do analogicznego skutku, do którego doprowadza ugoda.

Tożsame stanowisko można zaobserwować w wielu interpretacjach podatkowych wydawanych w oparciu o analogiczny stan faktyczny jak w tej sprawie, m.in. z interpretacji z 14 października 2022 r. nr 0112- KDIL2-1.4011.699.2022.1.MKA wynika, że

(…) w związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo - odsetkowych od otrzymanego Kredytu. Klient otrzymuje środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jego własnych środków. Zatem kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu w jego majątku, a jedynie "wyrównanie" wcześniejszego zmniejszenia w jego majątku. W konsekwencji można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów.

Stanowisko Wnioskodawczyni znajduje potwierdzenie również w interpretacjach indywidualnych:

·  z 28 kwietnia 2023 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.243.2023.1.MN oraz

·  z 28 sierpnia 2023 r., nr 0114-KDIP3- 2.4011.607.2023.2.MN.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawczyni podtrzymuje swoje stanowisko, że kwota 50 000,00 zł otrzymana od Banku, jako zwrot części świadczenia nienależnego wskutek zawarcia Ugody nie będzie stanowić dla niej przychodu, w związku z tym nie powstanie po jej stronie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

 Dla ustalenia dochodu kluczowe znaczenie mają dwa elementy: przychód oraz koszty uzyskania przychodu.

Przychód

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawodawca odróżnia przy tym przysporzenia, które mają charakter:

·pieniężny – pieniądze i wartości pieniężne;

·niepieniężny – świadczenia w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa), nieodpłatne świadczenia inne niż świadczenia w naturze (otrzymane usługi lub świadczenia polegające na udostępnianiu rzeczy lub praw).

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy. Otrzymanie nieodpłatnego świadczenia następuje w stosunku dwustronnym – świadczeniodawca ma wolę przekazania czegoś nieodpłatnie, a świadczeniobiorca godzi się na przyjęcie takiego świadczenia.

Instytucja kredytu a podatek dochodowy

Instytucja kredytu jest uregulowana przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej co do zasady są obojętne podatkowo. Uzyskana kwota kredytu nie jest przychodem, ponieważ nie jest definitywnym przysporzeniem majątkowym kredytobiorcy – kredytobiorca musi ją zwrócić kredytodawcy. Jednocześnie, spłata kwoty kredytu oraz spłata odsetek co do zasady nie jest kosztem uzyskania przychodu.

Pani opis zdarzenia

Z opisu zdarzenia wynika, że zawarła Pani wraz z drugim kredytobiorcą ugodę z Bankiem. Celem ugody było zakończenie sporu dotyczącego niedozwolonych klauzul zawartych w umowie kredytu. Na mocy ugody doszło do ponownego przeliczenia wynikających z umowy kredytowej zobowiązań stron umowy kredytu – na zasadach przyjętych w ugodzie. W konsekwencji Bank zobowiązał się do wypłaty na rzecz Pani i drugiego kredytobiorcy kwoty 50 000 PLN.

Zatem skoro:

·w ramach ugody, Państwo i Bank przyjęliście zmienione zasady rozliczenia umowy kredytu (aby zniwelować skutki wadliwych klauzul) i

·w wyniku tych przeliczeń część Państwa wpłat do Banku okazała się nienależna (podlegająca zwrotowi),

to wypłata takich kwot – w części przypadającej na Panią jako jednego z kredytobiorców – nie jest Pani przychodem podatkowym w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, wypłata tych środków nie będzie skutkować po Pani stronie powstaniem obowiązku w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

·Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dacie zaistnienia zdarzenia.

·Ta interpretacja uznaje Pani stanowisko za prawidłowe wyłącznie w zakresie, w jakim odnosi się ono do okoliczności podanych w opisie sprawy i do przepisów prawa podatkowego. Interpretacja nie ocenia Pani stanowiska w zakresie, w jakim wykracza ono poza te ramy. W szczególności, nie ocenia Pani stanowiska w części, w jakiej twierdzi Pani, że umowa z bankiem jest nieważna, a „zawarcie ugody (…) nie stanowi zaprzeczenia twierdzeniom podnoszonym w toku procesu zawisłego przed Sądem Okręgowym w E w zakresie nieważności umowy”. Elementy te nie korespondują bowiem z przedstawionym przez Panią opisem okoliczności faktycznych sprawy.

·Ta interpretacja dotyczy tylko Pani sytuacji prawnopodatkowej i nie wywołuje skutków prawnych dla Pani męża.

·Rozstrzygnięcia, które podała Pani we własnym stanowisku w sprawie zostały wydane dla odrębnych podmiotów, w ich indywidualnych sprawach. Wydając tę interpretację miałem jednak na względzie zawarte w nich stanowiska dotyczące rozumienia i stosowania przepisów prawa podatkowego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.