Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie:

-braku powstania przychodu w odniesieniu do kwoty zwróconej przez bank tytułem zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych jest prawidłowe,

-nieprawidłowe w pozostałym zakresie.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 grudnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 20 grudnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zawarcia ugody. Uzupełnił go Pan pismem z 21 lutego 2025 r. (wpływ 24 lutego 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca, działając w charakterze konsumenta, zawarł w dniu 26 września 2005 r. umowę o kredyt hipoteczny we franku szwajcarskim na podstawie, której bank udzielił Mu kredytu w kwocie (…) CHF. Umowa została zawarta celem sfinansowania kosztów zakupu przez Wnioskodawcę na rynku wtórnym nieruchomości (dwa lokale mieszkalne wraz z pomieszczeniami przynależnymi) położonych w (…) przy ulicy (…) m. (…) i (…). Lokale położone są na tym samym piętrze, bezpośrednio ze sobą sąsiadują, są funkcjonalnie ze sobą połączone, posiadają nierozłączne części wspólne i wykorzystywane są jako jedno mieszkanie przez Wnioskodawcę, w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. Na podstawie powyższej umowy bank wypłacił Wnioskodawcy kwotę kredytu, która została przeznaczona przez Wnioskodawcę na nabycie przez Wnioskodawcę ww. nieruchomości.

Wnioskodawca po nabyciu nieruchomości wykorzystywał je dla zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych - wykorzystując na potrzeby swojego gospodarstwa domowego oba sąsiadujące ze sobą mieszkania.

W dniu 1 lutego 2006 r. umowa o kredyt hipoteczny została zmieniona, w wyniku czego nastąpiło podniesienie kwoty kredytu do łącznej kwoty (…) CHF z przeznaczeniem dodatkowej kwoty kredytu na refinansowanie wniesionego wkładu własnego.

Biorąc pod uwagę wątpliwości Wnioskodawcy dotyczące między innymi skuteczności niektórych postanowień umowy kredytu hipotecznego, Wnioskodawca wystąpił do banku z roszczeniem, które było dochodzone na drodze postępowania prowadzonego przed Sądem Okręgowym w (…), I Wydział Cywilny (sygn. akt (…)).

W dniu 7 sierpnia 2024 r., chcąc doprowadzić do polubownego rozstrzygnięcia sporu dotyczącego ważności oraz skuteczności umowy kredytowej Wnioskodawca zawarł z bankiem ugodę. Na mocy ugody kwota zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego została przeliczona na walutę polską po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zawarcia ugody. Po przewalutowaniu kredytu strony dokonały umorzenia pozostającego do spłaty zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego to jest kwoty (…) zł. Bank wywiązał się również z zobowiązania, które zostało określone w punkcie 3.2 ugody: „Bank dodatkowo wypłaci Kredytobiorcy kwotę (…) PLN, w związku z rozliczeniem umowy.”

Zgodnie z treścią ugody „Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w wyniku zwolnienia z długu (umorzenia) z tytułu zadłużenia Kredytobiorcy wobec Banku, i otrzymania kwoty, o której mowa w pkt 3.2. ugody, u Kredytobiorcy powstaje przychód podlegający opodatkowaniu, a Bank będzie zobowiązany do wypełnienia ciążących na nim obowiązków informacyjnych (tj. sporządzenia informacji PIT-11).”

Istotne jest, że wpłacona przez Wnioskodawcę suma rat kapitało-odsetkowych pomniejszona o kwotę stanowiącą rozliczenie umowy ((…) PLN) przewyższa kwotę otrzymaną przez Wnioskodawcę od banku na podstawie umowy kredytu hipotecznego. W praktyce oznacza to, że uwzględniając otrzymane przez Wnioskodawcę umorzenie kredytu, kwota wpłacona przez Wnioskodawcę do banku tytułem rat kredytowych przewyższała wartość środków otrzymanych przez Wnioskodawcę od Banku tytułem:

1)wypłaty kredytu hipotecznego oraz

2)rozliczenia przysługującego na mocy ugody to jest kwoty (…) PLN.

Jak wskazano w ugodzie, kwota (…) PLN stanowi kwotę wypłacaną w związku z rozliczeniem umowy. W ocenie Wnioskodawcy, przy uwzględnieniu charakteru prowadzonych rozmów ugodowych, specyfiki zawieranych ugód w tożsamych sprawach, czy wreszcie faktu dokonania przez Wnioskodawcę spłat na rzecz banku ponad udostępniony Wnioskodawcy kapitał kredytu, wypłata kwoty (…) PLN ma charakter zwrotny. Również umorzenie kapitału stanowi - z ekonomicznego punktu widzenia - formę rozliczenia nadpłaty powstałej na skutek spłaty przez Wnioskodawcę rat kapitałowo-odsetkowych. Powyższe stanowi jednak wyłącznie domniemanie Wnioskodawcy, które w świetle wskazanych powyżej okoliczności, nie może być poparte dodatkowymi wyjaśnieniami banku oraz posiadaną przez Wnioskodawcę dokumentacją.

Wnioskodawca jest obywatelem polskim, mieszka w Polsce i podlega w Polsce opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Wnioskodawca nigdy nie korzystał z zaniechania poboru podatku, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Uzupełnienie stanu faktycznego

Kredyt hipoteczny, o którym mowa we wniosku został udzielony przez bank, a więc przez podmiot uprawniony do udzielania kredytów. Działalność kredytodawcy podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru.

Zabezpieczenie hipoteczne kredytu ustanowiono na następujących nieruchomościach:

a)lokal mieszkalny nr (…) znajdujący się w budynku przy ul. (…) w (…),

b)lokal mieszkalny nr (…) znajdujący się w budynku przy ul. (…) w (…),

c)lokal niemieszkalny znajdujący się w budynku przy ul. (…) w (…) tj. na częściach wspólnych nieruchomości takich jak: stanowiska garażowe, rampa, pomieszczenie gospodarcze, korytarz garażu.

Zabezpieczenie ustanowiono:

a)hipoteką umowną łączną zwykłą do wysokości (…) franków szwajcarskich (CHF) zabezpieczoną na rzecz (…) ujawnioną w dziale IV księgi wieczystej nr (…) prowadzonej przez Sąd Rejonowy (…), (…);

b)hipoteką umowną łączną kaucyjną do wysokości (…) franków szwajcarskich (CHF) zabezpieczoną na rzecz (…) ujawnioną w dziale IV księgi wieczystej nr (…) prowadzonej przez Sąd Rejonowy (…), (…);

c)hipoteką umowną łączną zwykłą do wysokości (…) franków szwajcarskich (CHF) zabezpieczoną na rzecz (…) ujawnioną w dziale IV księgi wieczystej nr (…) prowadzonej przez Sąd Rejonowy (…), (…);

d)hipoteką umowną łączną kaucyjną do wysokości (…) franków szwajcarskich (CHF) zabezpieczoną na rzecz (…) ujawnioną w dziale IV księgi wieczystej nr (…) prowadzonej przez Sąd Rejonowy (…), (…);

e)hipoteką umowną kaucyjną do wysokości (…) franków szwajcarskich (CHF) zabezpieczoną na rzecz (…) ujawnioną w dziale IV księgi wieczystej nr (…) prowadzonej przez Sąd Rejonowy (…), (…).

Kredyt został zaciągnięty w celu nabycia lokali mieszkalnych, które Wnioskodawca wykorzystywał dla zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych.

W Umowie Kredytowej wpisano następujący cel kredytu: „Bank udziela, zgodnie z warunkami niniejszej Umowy, długoterminowego kredytu hipotecznego w wysokości (…) CHF (słownie franków szwajcarskich: (…) jednak nie więcej niż (…) PLN (słownie złotych: (…)) z przeznaczeniem na sfinansowanie koszów zakupu lokali mieszkalnych wraz z pomieszczeniami przynależnymi na rynku wtórnym, położonych w (…) przy ul. (…) m. (…) i (…), zwanych dalej: „Kredytowaną Nieruchomością”.

Wnioskodawcy przysługuje własność obu lokali mieszkalnych i udział 100/1000 w prawie własności lokalu niemieszkalnego (tj. w częściach nieruchomości takich jak: stanowiska garażowe, rampa, pomieszczenie gospodarcze, korytarz garażu).

Ugoda z bankiem została zawarta na podstawie przepisów następujących ustaw: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe.

Oba lokale mieszkalne zostały nabyte na podstawie umowy sprzedaży z dnia 31 października 2005 r. sporządzonej w formie aktu notarialnego przez Notariusza (…), Rep. A nr (…).

Cena sprzedaży lokali mieszkalnych w umowie została określona łącznie jako jedna i niepodzielna kwota (…) zł.

Lokale mieszkalne posiadały dwa wejścia, ale były i są funkcjonalnie połączone w jedno mieszkanie (poprzez niepodzielny taras, stanowiący wyłączną własność Wnioskodawcy). Lokale zawsze były wykorzystywane jako jedno gospodarstwo domowe.

Każdy z lokali mieszkalnych posiadał odrębną księgę wieczystą.

Lokale mieszkalne posiadały dwa odrębne oznaczenia numeracyjne.

Kredyt hipoteczny został zaciągnięty na zakup lokali mieszkalnych, które służyły zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych Wnioskodawcy i mieszczą się w katalogu wydatków wskazanych w art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to jest: „nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem”.

Celem zakupu lokali mieszkalnych nr (…) i (…) znajdujących się w budynku przy ul. (…) w (…) było zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego. Należy więc udzielić twierdzącej odpowiedzi na powyższe pytanie.

W dacie zawarcia ugody z bankiem lokale mieszkalne posiadały odrębne księgi wieczyste.

Na pytanie Organu o treści: „co składało się na kwotę zadłużenia, które umorzył bank, w szczególności czy były to odsetki, kwota kapitału, kwota odsetek skapitalizowanych, kwota tzw. odsetek karnych (odsetek od zadłużenia przeterminowanego) czy inne należności (jakie?)”, wskazał, że Bank zwolnił Wnioskodawcę z długu (umorzył zadłużenie Wnioskodawcy) w zakresie kwoty (…) PLN odpowiadającej zadłużeniu Wnioskodawcy, które stanowił kapitał bieżący (zadłużenie, które na dzień umorzenia nie było wymagalne).

Wnioskodawca nie korzystał w przeszłości z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu innego kredytu mieszkaniowego.

Kwota (…) zł została wypłacona w dniu 7 sierpnia 2024 r.

Warunki otrzymania przez Wnioskodawcę kwoty (…) zł (w tym kwota oraz termin wypłaty) zostały uzgodnione przez Wnioskodawcę z bankiem kredytującym i określone w zawartej przez Wnioskodawcę ugodzie. Ugoda wskazuje, że płatność ta stanowi rozliczenie umowy kredytowej.

Na pytanie Organu o treści: „w odniesieniu do kwoty ((…) zł), którą bank zobowiązał się Panu wypłacić, proszę wskazać: czy ww. kwota stanowi przysporzenie ponad kwoty uiszczane przez Pana tytułem spłaty kredytu hipotecznego zawartego w 2005 r.?”, Wnioskodawca wskazał, że kwota (…) zł stanowi płatność, która została zrealizowana przez Bank dla rozliczenia umowy kredytowej. Istotne jest, że wpłacona przez Wnioskodawcę suma rat kapitałowo-odsetkowych pomniejszona o kwotę stanowiącą rozliczenie umowy ((…) zł) przewyższa kwotę otrzymaną przez Wnioskodawcę od banku na podstawie umowy kredytu hipotecznego. W praktyce oznacza to, że uwzględniając otrzymane przez Wnioskodawcę umorzenie kredytu, kwota wpłacona przez Wnioskodawcę do banku tytułem rat kredytowych przewyższała wartość środków otrzymanych przez Wnioskodawcę od Banku tytułem:

1)wypłaty kredytu hipotecznego oraz

2)rozliczenia przysługującego na mocy ugody to jest kwoty (…) zł.

Wpłacona przez Wnioskodawcę suma rat kapitałowo-odsetkowych pomniejszona o kwotę stanowiącą rozliczenie umowy ((…) zł) przewyższa kwotę otrzymaną przez Wnioskodawcę od banku na podstawie umowy kredytu hipotecznego. W praktyce oznacza to, że uwzględniając otrzymane przez Wnioskodawcę umorzenie kredytu, kwota wpłacona przez Wnioskodawcę do banku tytułem rat kredytowych przewyższała wartość środków otrzymanych przez Wnioskodawcę od Banku tytułem:

1)wypłaty kredytu hipotecznego oraz

2)rozliczenia przysługującego na mocy ugody to jest kwoty (…) zł.

Wnioskodawca nie ma dostępu do przepisów wewnętrznych Banku ani wiedzy na temat stosowanej przez bank klasyfikacji wierzytelności i zobowiązań względem klientów, w tym Wnioskodawcy.

Ugoda w sposób bezpośredni wskazuje, że kwota (…) zł stanowi rozliczenie umowy kredytowej. Ugoda nie wskazuje natomiast (i nie było to również przedmiotem prowadzonych przez Wnioskodawcę negocjacji z bankiem) jaki jest status tej wierzytelności oraz jak powyższa kwota została skalkulowana.

Wysokość kwoty wypłaconej Wnioskodawcy ((…) zł) została ustalona w toku negocjacji Stron (Wnioskodawcy i Banku) w oparciu o porównanie kwot wypłaconych Wnioskodawcy przez Bank z tytułu udzielonego kredytu oraz sumy wpłat dokonanych przez Wnioskodawcę do Banku. Strony ustalając wysokość kwoty do wypłaty na rzecz Wnioskodawcy posiłkowały się m.in.: kwotą realnej nadpłaty rat kredytu dokonanej przez Wnioskodawcę w stosunku do analogicznego kredytu w PLN, kwotą aktualnego (w toku negocjacji) zadłużenia kredytu, różnicy w saldzie kredytu do spłaty, saldem kredytu po przeliczeniu kwoty do spłaty na PLN, wysokością hipotetycznej nowej raty kredytu w PLN z oprocentowaniem zmiennym, wysokością hipotetycznej nowej raty kredytu w PLN z oprocentowaniem stałym do końca okresu kredytowania przewidzianego w Umowie Kredytowej oraz treścią art. 917 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że: „Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.”.

Pytania

1.Czy otrzymana przez Wnioskodawcę od banku kwota (…) PLN tytułem rozliczenia umowy, stanowi dla Wnioskodawcy przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy w wyniku umorzenia przez bank części kredytu hipotecznego powstał po stronie Wnioskodawcy obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od uzyskanego z tego tytułu dochodu?

Pana stanowisko w sprawie

Ad 1

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymana przez Wnioskodawcę od banku kwota (…) PLN tytułem rozliczenia umowy nie stanowi dla Wnioskodawcy przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ad 2

Zdaniem Wnioskodawcy, w wyniku umorzenia przez bank części kredytu hipotecznego nie powstał po stronie Wnioskodawcy obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od uzyskanego z tego tytułu dochodu.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy po stronie podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Jak wynika z zacytowanych przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów z danego źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, z którym związany jest przyrost majątku podatnika, który ma definitywny charakter, a więc nie ma charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W analizowanej sprawie po stronie Wnioskodawcy nie doszło do powstania przysporzenia majątkowego. W wyniku zawarcia ugody Wnioskodawca otrzymał:

1)środki pieniężne,

2)umorzenie niespłaconej części kredytu.

Istotne jest, że suma wpłaconych przez Wnioskodawcę rat kapitałowo-odsetkowych przekracza wartość otrzymanego od banku kredytu. Dlatego należy uznać, że :

1)wartość umorzonej części kredytu, jak również

2)kwota wypłacona Wnioskodawcy w związku z zawartą ugodą

-           nie stanowi przysporzenia po stronie Wnioskodawcy, ale stanowi - w ujęciu ekonomicznym - zwrot środków przekazanych wcześniej przez Wnioskodawcę na rzecz Banku. Z tego powodu zarówno wypłata na rzecz Wnioskodawcy przez bank kwoty należnej w związku z zawarciem ugody, jak również wartość umorzonej części kredytu stanowią zdarzenia, które nie powodują powstania u Wnioskodawcy przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Poprawność przedstawionej wyżej wykładni przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Przykładowo w interpretacji z dnia:

-8 sierpnia 2024 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.570.2024.3.DJ), zgodnie z którą: „(...) z tytułu otrzymania Kwoty zwrotu, o której mowa we wniosku nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. W związku z zawarciem ugody otrzymają Państwo zwrot środków pieniężnych, jakie Państwo wpłacili na rzecz Banku na poczet kapitału oraz odsetek, spłacając raty kapitału. A zatem otrzymają Państwo środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Państwa własnych środków. Kwota zwrócona przez Bank, otrzymana na podstawie ugody z Bankiem, nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Państwa majątku. Wypłata ta będzie dla Państwa neutralna podatkowo. W konsekwencji otrzymanie przez Państwa środków pieniężnych, które Bank ma wypłacić Państwu w związku z planowaną ugodą (tj. Kwoty zwrotu, o której mowa we wniosku) nie będzie stanowiło dla Państwa przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych”;

-2 lipca 2024 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011 464.2024.2.MKA), zgodnie z którą: „(...) W związku z zawarciem ugody otrzymała Pani zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazała Pani na rzecz banku w ramach spłaty rat udzielonego kredytu hipotecznego. A zatem otrzymała Pani środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pani własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pani majątku. Wypłata ta będzie dla Pani neutralna podatkowo. Dlatego stwierdzam, że zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego, tj. kwoty nadpłaty i kwoty dodatkowej, nie będzie stanowił dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie ma Pani obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty. Nie ma Pani również obowiązku składania jakichkolwiek informacji do urzędu skarbowego o otrzymanej od banku kwocie”;

-23 kwietnia 2024 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.207.2024.1 .MKA), zgodnie z którą: „(...) W związku z zawarciem ugody otrzymał Pan zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazał Pan na rzecz banku w ramach spłaty części rat udzielonego kredytu mieszkaniowego. A zatem otrzymał Pan środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Pana własnych środków. Kwota otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w Pana majątku Wypłata ta będzie dla Pana neutralna podatkowo. W konsekwencji, zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu hipotecznego nie będzie stanowił dla Pana przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie ma Pan obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty”.

Chociaż wskazane powyżej interpretacje dotyczą kwot zwrotu otrzymanych w związku z zawarciem z bankiem ugody, to brak byłoby uzasadnienia dla różnicowania skutków podatkowych otrzymanej wypłaty od skutków podatkowych umorzenia kwoty kredytu. Oba bowiem zdarzenia, gdyby były analizowane w oderwaniu od swojej ekonomicznej istoty (gospodarczego kontekstu) skutkowałyby powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Brak powstania przychodu spowodowany jest natomiast brakiem wystąpienia w związku z powyższymi zdarzeniami przysporzenia (szeroko rozumianego wzrostu majątku) po stronie Wnioskodawcy. Należy podkreślić, że mimo otrzymania dodatkowego świadczenia oraz umorzenia pozostałej do spłaty kredytu, wartość wpłaconych przez Wnioskodawcę rat kredytowych była wyższa od kwoty uzyskanego przez Wnioskodawcę kredytu. Dlatego, powyższe świadczenia należy traktować jako otrzymanie przez Wnioskodawcę zwrotu części poniesionych wcześniej wydatków a nie formę przysporzenia po stronie Wnioskodawcy. Z tego powodu należy uznać, że w wyniku zawarcia i wykonania postanowień ugody, nie doszło po stronie Wnioskodawcy do zdarzenia podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe jest zdaniem Wnioskodawcy wystarczające dla uzasadnienia przedstawionego w niniejszym wniosku stanowiska za prawidłowe.

Z ostrożności procesowej jednak Wnioskodawca chce zwrócić uwagę, że nawet gdyby uznać (z czym Wnioskodawca się nie zgadza), że wartość umorzonej części kredytu stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzystałby on zdaniem Wnioskodawcy ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 102, dalej „Rozporządzenie”). Zgodnie z par. 1 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w przypadku, gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej.

Biorąc pod uwagę, że:

1)kredyt będący przedmiotem wniosku został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej w rozumieniu Rozporządzenia (obie nabyte w ramach umowy kredytowej nieruchomości służyły zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych Wnioskodawcy; lokale położone są na tym samym piętrze, bezpośrednio ze sobą sąsiadują, są funkcjonalnie ze sobą połączone, posiadają nierozłączne części wspólne i wykorzystywane są jako jedno mieszkanie przez Wnioskodawcę) oraz

2)Wnioskodawca poza opisanym we wniosku zdarzeniem nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż inwestycji mieszkaniowej

-w przypadku powstania przychodu z tytułu umorzenia części kredytu, Wnioskodawca mógłby skorzystać z zaniechania poboru podatku wprowadzonego Rozporządzeniem.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić, w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazać również należy, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Źródła przychodów

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Umorzenie wierzytelności

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stosownie natomiast do treści art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Należy w tym miejscu wyjaśnić, że umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela z prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy Kodeks cywilny:

Istota zwolnienia z długu sprowadza się do tego, że skoro wierzytelność jest prawem wierzyciela, nie ma przeszkód, aby wierzyciel zrzekł się tego prawa, tj. by umorzył zobowiązanie bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Zwolnienie z długu należy do czynności prawnych rozporządzających, bowiem skutkuje ono wygaśnięciem zobowiązania. Samo zrzeczenie się wierzyciela aktem jednostronnym nie wystarcza do zwolnienia z długu.

Dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, zawartego układu, czy też poprzez oświadczenie, umowę). Wierzytelność będzie umorzona wówczas, gdy wierzyciel uzyska wiadomość od dłużnika, że przyjął on (dłużnik) zwolnienie z długu.

Konsekwencją rozporządzeniowego charakteru umowy o zwolnienie jest przysporzenie po stronie dłużnika, które następuje przez zmniejszenie pasywów jego majątku. Skoro zatem, dłużnik godzi się na zawarcie zwolnienia z długu to osiąga on przychód, bowiem uzyskuje on przysporzenie.

Wobec tego na skuteczne zwolnienie z długu, w myśl art. 508 Kodeksu cywilnego, składają się dwa elementy:

1)oświadczenie woli wierzyciela o umorzeniu zobowiązania,

2)akceptacja tego oświadczenia przez dłużnika.

Przy czym wskazuje się, że zwolnienie z długu może odnosić się do wierzytelności istniejących. Dopuszczalne jest także zwolnienie z długu przyszłego.

Tak więc dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Poprawność powyższego stanowiska potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2633/10, w którym Sąd wskazał, że „gdy dochodzi do umorzenia wierzytelności przez kredytodawcę nie jest istotne, czy u podstaw uzyskanego nieodpłatnego świadczenia leży umowa o zwolnienie z długu, czy też decyzja wierzyciela o rezygnacji z dochodzenia należności. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie takich zdarzeń dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia. Po jego stronie powstaje tym samym przychód stanowiący równowartość umorzonej kwoty zobowiązania, którego nie musi już świadczyć na rzecz wierzyciela. Faktyczna rezygnacja wierzyciela z dochodzenia należności prowadzi więc do powstania przychodu, podobnie jak w przypadku zawarcia umowy o zwolnienie z długu, albowiem w każdym z tych przypadków po stronie dłużnika ustaje obowiązek spełnienia świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy”.

Tym samym, umorzoną Panu kwotę wierzytelności z tytułu zaciągniętego w 2005 r. kredytu, należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaniechanie poboru podatku

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. 2024 r. poz. 102):

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia:

W myśl § 4 ww. rozporządzenia:

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazanego w § 3 ww. rozporządzenia:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Z powyższego wynika zatem, że zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej oraz w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia). Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w przypadku umorzenia kredytu refinansowego – aby został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przywołanym rozporządzeniu w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe w § 3 pkt 3 wskazano, że ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis § 1 pkt 3 ww. rozporządzenia, stanowi, że w przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

Podkreślenia wymaga, że zaniechanie poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów.

Zatem zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

1)kredyt był zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej;

2)kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

3)kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

4)kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na własne cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie;

5)kwota wierzytelności obejmuje kwotę kredytu mieszkaniowego (kapitału), odsetki, w tym odsetki skapitalizowane i prowizje, opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Pana skutki podatkowe z tytułu umorzenia wierzytelności

Główną przesłanką skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie tego kredytu na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. przewiduje zaniechanie poboru niezależnie od tego, czy kredytobiorca realizuje własne cele mieszkaniowe, czy nie. Istotne jest, żeby zaciągnięty kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odnoszą się do wydatków na nabycie m.in. nieruchomości, lokali mieszkalnych (udziału w takich nieruchomościach, lokalach), gruntów pod budowę budynków mieszkalnych, gruntów z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego.

Katalog wydatków stanowiących „własne cele mieszkaniowe” podatnika wymieniony w art. 21 ust. 25 ustawy ma charakter zamknięty – jest to wyliczenie enumeratywne.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiują pojęcia lokalu mieszkalnego, zatem dla zdefiniowania tego pojęcia należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1048 ze zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 2 tej ustawy:

Natomiast w myśl art. 2 ust. 4 ww. ustawy:

Z powyższego wynika, że do lokalu mieszkalnego mogą przynależeć inne pomieszczenia.

W sytuacji, gdy pomieszczenia typu miejsce postojowe, garaż czy np. komórka lokatorska są ściśle powiązane z lokalem mieszkalnym i nie stanowią odrębnej nieruchomości uregulowanej odrębną księgą wieczystą, wówczas można przyjąć, że jako całość stanowią lokal mieszkalny mieszczący się w katalogu wydatków, o którym mowa w art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepis art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia wyłącznie lokal mieszkalny oraz grunt lub prawo wieczystego użytkowania gruntu związane z tym lokalem.

Z przedstawionego przez Pana opisu wynika, że przedmiotem umowy kredytowej były dwa lokale mieszkalne wraz z pomieszczeniami przynależnymi, posiadające odrębne księgi wieczyste. Te dwa lokale mieszkalne posiadają odrębne adresy, tj. dwa odrębne oznaczenia numeracyjne i dwa wejścia.

Zatem kredyt ten nie został zaciągnięty na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, tj. związanej z jednym lokalem mieszkalnym, lecz dotyczył dwóch odrębnych inwestycji mieszkaniowych (dwóch lokali mieszkalnych).

Tymczasem z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe jasno wynika, że kredyt mieszkaniowy powinien zostać zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego kredyty mieszkaniowe powinny zostać zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej.

Przy czym, przez jedną inwestycję mieszkaniową, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych: jednego gospodarstwa domowego albo więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 o podatku od spadków i darowizn.

Natomiast przez jedno gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

Zatem z ww. rozporządzenia wynika wprost, że aby kwota umorzona mogła skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie omawianego rozporządzenia – to kredyt hipoteczny powinien zostać zaciągnięty na jedną inwestycję mieszkaniową – tj. w przedmiotowej sprawie powinien dotyczyć jednego lokalu mieszkalnego.

Wobec powyższego nie spełnia Pan jednego z warunków określonego w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, który pozwala na skorzystanie z zaniechania, tj. kredyt mieszkaniowy nie został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. 

Zatem, skoro kredyt zaciągnięty w 2005 r. dotyczył dwóch różnych inwestycji mieszkaniowych – dwóch lokali mieszkalnych i wynika to z umowy kredytowej, które posiadają dwie odrębne księgi wieczyste - zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, nie znajdzie zastosowania do przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu tego kredytu.

Nie nabył bowiem Pan w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych swojego gospodarstwa domowego, jednego lokalu mieszkalnego albo jednego budynku mieszkalnego jednorodzinnego, lecz dwa lokale mieszkalne posiadające odrębne księgi wieczyste, odrębne adresy, tj. dwa odrębne oznaczenia numeracyjne i dwa wejścia.

Zatem, udzielony Panu kredyt nie wypełnia przesłanek do uznania go za kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w ww. rozporządzeniu.

Skoro kredyt zaciągnięty w 2005 r. dotyczył dwóch różnych inwestycji mieszkaniowych, tj. dwóch lokali mieszkalnych, zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, nie znajdzie zastosowania do przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu tego kredytu.

Reasumując, w związku z uzyskanym przez Pana z tego tytułu przychodem wynikającym z umorzenia zadłużenia dotyczącego kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2005 r., nie dojdzie do zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Kwota umorzonego w 2024 r. przez bank kapitału bieżącego, stanowi dla Pana przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, z tego tytułu będzie Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zatem, w tej części Pana stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Skutki podatkowe wypłaty przez bank ustalonej w ugodzie kwoty

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też, gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazał Pan we wniosku i uzupełnieniu, że wpłacona przez Pana suma rat kapitałowo-odsetkowych pomniejszona o kwotę stanowiącą rozliczenie umowy ((…) zł), przewyższa kwotę otrzymaną przez Pana od banku na podstawie umowy kredytu hipotecznego, oraz że uwzględniając otrzymane przez Pana umorzenie kredytu, kwota wpłacona przez Pana do banku tytułem rat kredytowych, przewyższała wartość środków otrzymanych przez Pana od Banku tytułem wypłaty kredytu hipotecznego oraz rozliczenia przysługującego na mocy ugody, to jest kwoty (…) zł.

W przypadku zwrotu świadczenia klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał – zwrot zapłaconych bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwróconą kwotę uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

W związku z powyższym, mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny, stwierdzić należy, że skoro wypłacone Panu środki pieniężne, które otrzymał Pan od banku w wyniku ugody, mieszczą się w kwocie, którą wpłacił Pan do banku podczas spłaty kredytu hipotecznego, to ich otrzymanie nie powoduje po Pana stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego, wzrostu Pana majątku. W konsekwencji, pieniądze te, nie są Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, nie ma Pan obowiązku rozliczenia tych środków pieniężnych dla celów podatkowych.

Zatem, w tej części Pana stanowisko należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Pana we własnym stanowisku interpretacji indywidualnych należy wskazać, że dotyczą one konkretnych, indywidualnych spraw podatników, osadzonych w określonym stanie faktycznym lub zdarzeniu przyszłym i tylko w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące, zatem nie mogą przesądzać o niniejszym rozstrzygnięciu. Natomiast organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami organów podatkowych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost, z tego powodu, że nie stanowią materialnego prawa podatkowego.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

Wyjaśnić również należy, że wydając interpretacje w trybie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa Organ nie odnosi się do kwot i nie dokonuje wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.