Interpretacja indywidualna - Interpretacja

Interpretacja indywidualna - Interpretacja - null

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 grudnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 3 lutego 2025 r. (wpływ) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Posiada Pan nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaciągnął Pan kredyt hipoteczny nr (...) we frankach szwajcarskich w X Spółka Akcyjna (dalej jako: X) NIP: (...), REGON: (...), z siedzibą w (...), czyli w podmiocie, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym i który był uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, dnia 11 stycznia 2008 r. celem sfinansowania zakupu lokalu mieszkalnego.

Kredyt był związany z realizacją Pana własnych potrzeb mieszkaniowych. Kredyt przeznaczony był na finansowanie zakupu lokalu mieszkalnego.

Dla kredytowanej nieruchomości Sąd Rejonowy (...) prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Przedmiotowy lokal nie był wynajmowany. Nie był on wykorzystywany do celów działalności gospodarczej, służył oraz dalej służy tylko dla zaspokojenia własnych celów mieszkaniowych. Przedmiotowy lokal zamieszkiwał Pan wraz z żoną i dwójką dzieci.

Nie korzystał Pan nigdy z ulgi odsetkowej.

(...) 2024 r. Sąd Apelacyjny (...) orzekł (sygn. sprawy: (...)) o nieskuteczności zawartej umowy pomiędzy X a Panem i zasądził od pozwanego na Pana rzecz kwotę 458 748,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Dodatkowo będzie Pan ubiegał się o zwrot od pozwanego należności 21 179,41 zł jest to kwota nadpłacona na poczet nieskutecznie prawnego zobowiązania. Nigdy wcześniej nie korzystał Pan z zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia jakichkolwiek zobowiązań.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Sąd uznał, że umowa kredytowa była nieważna. Sąd w przytoczonym wyroku wskazał, że przez klauzule abuzywne, które zawierała umowa, należy ją uznać za niebyłą. Kwota 458 748, 17 zł jest to należność nie zawierająca odsetek ustawowych.

Na pytanie z wezwania dotyczące tego czy w ramach ww. wyroku Sąd orzekł rozliczenie wzajemnych zobowiązań według teorii dwóch kondykcji (Bank zwraca kredytobiorcy wartość równą sumie wpłaconych rat kredytowych, a kredytobiorca zwraca Bankowi wartość równą wypłaconemu kredytowi w PLN) wyjaśnił Pan, że nie, Bank zwraca Panu nienależycie spłaconą część odsetkową, oraz umarza pozostałe zobowiązanie. Dodatkowo Bank zgodnie z teorią dwóch kondycji wystąpił z oddzielnym roszeniem do SO (...) 2024 syg (...) o zwrot kapitału i innych kwot – sprawa w toku.

Nastąpiła wypłata zasądzonej kwoty wraz z odsetkami. 7 listopada 2024 r. Bank przelał zasądzoną kwotę na konto kancelarii reprezentującej Pana w procesie. 13 listopada 2024 r. kancelaria przelała na Pana konto kwotę z wyroku pomniejszoną o koszty wynikające z umowy między stronami.

Zasądzona przez Sąd należność to zwrot wpłaconych uprzednio środków na podstawie umowy kredytowej, które zostały nienależnie pobrane ze względu na nieważność umowy.

Zasądzona przez Sąd należność stanowi zwrot wpłaconych własnych środków pieniężnych z tytułu spłaty zaciągniętego kredytu w 2008 r.

Odsetki ustawowe zasądzone przez Sąd są to odsetki z tytułu wpłaconej nienależnie przez Pana sumy środków na poczet zobowiązania.

Z kolei na pytanie z wezwania czy ww. odsetki ustawowe, które zasądził Sąd, to odsetki, o których mowa w art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, wyjaśnił Pan, że tak.

Ponadto, wyjaśnił Pan także, że Sąd nie orzekł w zakresie kwoty 21 179,41 zł. Będzie Pan dochodził ww. kwoty od Banku na podstawie wysłanego do Banku oświadczenia o potrąceniu po prawomocnym wyroku Sądu, będzie to rozliczenie pomiędzy stronami z kwotą udostępnionego kapitału.

Zamierza Pan ww. środki uzyskać w ramach rozliczenia z Bankiem wysyłając do Banku oświadczenie o potrąceniu (3 grudnia 2024 r. Bank odebrał to pismo).

W wyniku dokonanego powyżej potrącenia – obydwie wierzytelności umarzają się do kwoty 394 670,39 zł – kwotę tę przekazał Pan na rachunek bankowy Banku 31 grudnia 2024 r. jako rozliczenie tytułem: Wpłata kapitału wynikającego z nieważności umowy.

Kwota 21 179,41 zł nie została i nie zostanie dodatkowo wypłacona przez Bank jest to kwota nadpłaty (kwoty wpłacone do Banku nie objęte wyrokiem Sądu), która składa się z pobranych rat kapitałowo-odsetkowych w wyniku wykonywania nieważnej umowy jako świadczenie nienależne.

Kwota została wyliczona na podstawie wyciągu z systemu bankowego banku ,,zestawienia operacji bankowych” pobranych przez Bank rat kapitałowo-odsetkowych nie ujętych wyrokiem Sądu (okres od 1 maja 2023 r. do (...) 2024 r.).

Kwota 21 179, 41 zł jest to zwrot środków nienależnie pobranych przez Bank tytułem rat kapitałowo-odsetkowych. Ww. kwota to kwota zwracana, którą wpłacił Pan z własnych środków, tytułem spłaty zaciągniętego w 2008 r. kredytu. Jest to kwota, którą przekazał Pan na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Nie nastąpiła, wypłata tej kwoty. Potrącił Pan tę kwotę w wyniku przesłanego 3 grudnia 2024 r. do Banku oświadczenia o potrąceniu w celu rozliczenia wpłat do Banku z kwotą udostępnionego kapitału. Rozliczenie między stronami nastąpiło 31 grudnia 2024 r. po wykonaniu przelewu do Banku.

Pytanie

Czy przysługuje Panu prawo do zwolnienia z poboru podatku dochodowego od wszystkich zasądzonych kwot zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem spełnia Pan wszystkie przesłanki do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21,52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić zatem w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 2439 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W tym miejscu należy zaznaczyć, że do umorzenia nie doszło ponieważ umowa zawierała postanowienia abuzywne, w konsekwencji czego co również orzekł Sąd, nigdy nie doszło do skutecznego zawarcia umowy.

Jak przyjmuje się w doktrynie i w orzecznictwie, przychodami z innych źródeł są wszelkie przychody, które nie pochodzą ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a jednocześnie stanowią przychód w rozumieniu tej ustawy. Innymi słowy, do źródła tego należą wszelkie pozostałe przychody niemieszczące się w innych źródłach przychodów (tak np. A. Bartosiewicz, R. Kubacki, „PIT. Komentarz”, LEX/el. 2015; W. Modzelewski, M. Słomka (red.), "Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych", Warszawa 2022). Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie wskazuje się przy tym, że elementem istotnym dla uznania danego świadczenia za przychód podatkowy jest uzyskanie przez podatnika realnego przysporzenia majątkowego. Z uzyskaniem przychodu mamy zatem do czynienia jedynie w przypadku, gdy podatnik uzyskuje rzeczywistą korzyść majątkową - czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych zwiększających jego aktywa (pieniędzy, wartości pieniężnych, świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w rezultacie określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów. Oznacza to, że nie zawsze otrzymanie przez podatnika jakiejś kwoty skutkuje powstaniem po jego stronie przychodu podatkowego dla celów podatku dochodowego. Dla rozpoznania przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie jest bowiem wystarczające zidentyfikowanie strumienia pieniężnego, który płynie w kierunku podatnika - niezbędne jest także ustalenie, że mamy do czynienia ze świadczeniem, które powoduje rzeczywiste wzbogacenie się podatnika (przyrost w jego majątku). Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz w praktyce interpretacyjnej organów podatkowych.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 listopada 2018 r., sygn. akt II FSK 799/18, zajął następujące stanowisko:

Mimo, że nie wynika to wprost z brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny, który to nie został spełniony, ponieważ zwrot środków który wystąpił na skutek zasądzenia nieskuteczności umowy nie ma charakteru definitywnego.

Analogiczne stanowisko zostało przedstawione w następujących interpretacjach indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej:

–interpretacja indywidualna z 2 grudnia 2022 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.965.2022.1.JK3;

–interpretacja indywidualna z 3 marca 2022 r., sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.905.2021.5.MAP;

–interpretacja indywidualna z 9 lutego 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.696.2022.1.MM;

–interpretacja indywidualna z 1 sierpnia 2022 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4011.492.2022.2.IN.

Powołane wyżej rozstrzygnięcia potwierdzają, że mimo literalnego brzmienia art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zgodnie z którym za przychody uważa się wszelkie pieniądze i wartości pieniężne otrzymane przez podatnika) nie każda kwota otrzymana przez podatnika skutkuje powstaniem po jego stronie przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Mając powyższe na uwadze, stoi Pan na stanowisku, iż przysługuje mu prawo do skorzystania ze zwolnienia od całości zasądzonej kwoty (tj. 458 748,17 zł) oraz nadpłaconego zobowiązania, które to zostało bezprawnie wpłacone na rzecz pozwanego (tj. 21 179,41 zł).

W sytuacji kiedy Bank na skutek uznania przez Sąd, że umowa pożyczki była nieważna bądź wypłaty przez Bank zwrotu świadczeń nienależnie spełnionych na rzecz Banku przez Pana z tytułu umowy kredytu tytułem różnic (nadpłat) pomiędzy sumą kwot wpłaconych przez Pana a sumą kwot, które powinny być wpłacone przy uwzględnieniu abuzywności, a opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako zwrot nienależnego Bankowi świadczenia (całość kwoty - część kapitałowa oraz odsetkowa).

W myśl art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W Pana sytuacji Bank zwróci pieniądze wpłacone w całości w ramach spłaty kredytu i odsetek, więc dojdzie do przysporzenia majątkowego lecz jedynie zwrot tego co wcześniej ubyło z majątku. Nie ma zatem podstaw, aby zapłacone do Banku zwrócone teraz środki pieniężne uznać za Pana przychód podatkowy.

W świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych świadczenia takie jak np. odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetki za zwłokę w wypłacie tychże świadczeń - co do zasady - stanowią przychód. Jednakże zgodnie z definicją w zaistniałym stanie faktycznym nie zostały spełnione przesłanki z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., w wyniku czego nie mówimy o przychodzie podatkowym, a przysporzeniu majątkowym które będzie korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. pkt. 3b u.p.d.o.f.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stanowi on, że:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Źródła przychodów

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z nich są „inne źródła”, czyli źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy).

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” oznacza, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Zwolnienie przedmiotowe wskazane przez Pana

Jak stanowi art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

Z literalnego brzmienia powołanego wyżej przepisu jednoznacznie wynika, że dyspozycją jego objęte są jedynie te zadośćuczynienia bądź odszkodowania, których prawo do otrzymania oraz ich wysokość wynika z wyroku lub ugody sądowej. Przy czym z ww. zwolnienia, wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Ocena skutków podatkowych Pana sytuacji

Z opisu zdarzenia wynika m.in., że posiada Pan nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce. 11 stycznia 2008 r. celem sfinansowania zakupu lokalu mieszkalnego zaciągnął Pan kredyt hipoteczny nr (...) we frankach szwajcarskich w Banku X. Kredyt był związany z realizacją Pana własnych potrzeb mieszkaniowych. Kredyt przeznaczony był na finansowanie zakupu lokalu mieszkalnego. Przedmiotowy lokal nie był wynajmowany. Nie był on wykorzystywany do celów działalności gospodarczej, służył oraz dalej służy tylko dla zaspokojenia własnych celów mieszkaniowych. Przedmiotowy lokal zamieszkiwał Pan wraz z żoną i dwójką dzieci. Nie korzystał Pan nigdy z ulgi odsetkowej. (...) 2024 r. Sąd Apelacyjny (...) orzekł (sygn. sprawy: (...)) o nieskuteczności zawartej umowy pomiędzy X a Panem i zasądził od pozwanego na Pana rzecz kwotę 458 748,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Sąd uznał, że umowa kredytowa była nieważna. Sąd w przytoczonym wyroku wskazał, że przez klauzule abuzywne, które zawierała umowa, należy ją uznać za niebyłą. Kwota 458 748, 17 zł jest to należność nie zawierająca odsetek ustawowych. Na pytanie z wezwania dotyczące tego czy w ramach ww. wyroku Sąd orzekł rozliczenie wzajemnych zobowiązań według teorii dwóch kondykcji (Bank zwraca kredytobiorcy wartość równą sumie wpłaconych rat kredytowych, a kredytobiorca zwraca Bankowi wartość równą wypłaconemu kredytowi w PLN) wyjaśnił Pan, że nie. Wskazał Pan, że Bank zwraca Panu nienależycie spłaconą część odsetkową, oraz umarza pozostałe zobowiązanie. Dodatkowo Bank zgodnie z teorią dwóch kondykcji wystąpił z oddzielnym roszeniem do SO (...) 2024 r. syg. (...) o zwrot kapitału i innych kwot – sprawa w toku. 7 listopada 2024 r. Bank przelał zasądzoną kwotę na konto kancelarii reprezentującej Pana w procesie. 13 listopada 2024 r. kancelaria przelała na Pana konto kwotę z wyroku pomniejszoną o koszty wynikające z umowy między stronami. Zasądzona przez Sąd należność to zwrot wpłaconych uprzednio środków na podstawie umowy kredytowej, które zostały nienależnie pobrane ze względu na nieważność umowy. Zasądzona przez Sąd należność stanowi zwrot wpłaconych własnych środków pieniężnych z tytułu spłaty zaciągniętego kredytu w 2008 r. Odsetki ustawowe zasądzone przez Sąd są to odsetki z tytułu wpłaconej nienależnie przez Pana sumy środków na poczet zobowiązania. Z kolei na pytanie z wezwania czy ww. odsetki ustawowe, które zasądził Sąd, to odsetki, o których mowa w art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, wyjaśnił Pan, że tak. Dodatkowo będzie Pan ubiegał się o zwrot od pozwanego należności 21 179,41 zł jest to kwota nadpłacona na poczet nieskutecznie prawnego zobowiązania. Ponadto, wyjaśnił Pan także, że Sąd nie orzekł w zakresie kwoty 21 179,41 zł. Będzie Pan dochodził ww. kwoty od Banku na podstawie wysłanego do Banku oświadczenia o potrąceniu po prawomocnym wyroku Sądu, będzie to rozliczenie pomiędzy stronami z kwotą udostępnionego kapitału. Zamierza Pan ww. środki uzyskać w ramach rozliczenia z Bankiem wysyłając do Banku oświadczenie o potrąceniu (3 grudnia 2024 r. Bank odebrał to pismo). W wyniku dokonanego powyżej potrącenia – obydwie wierzytelności umarzają się do kwoty 394 670,39 zł –kwotę tę przekazał Pan na rachunek bankowy Banku 31 grudnia 2024 r. jako rozliczenie tytułem: Wpłata kapitału wynikającego z nieważności umowy. Kwota 21 179,41 zł nie została i nie zostanie dodatkowo wypłacona przez Bank jest to kwota nadpłaty (kwoty wpłacone do Banku nie objęte wyrokiem Sądu), która składa się z pobranych rat kapitałowo-odsetkowych w wyniku wykonywania nieważnej umowy jako świadczenie nienależne. Kwota została wyliczona na podstawie wyciągu z systemu bankowego banku ,,zestawienia operacji bankowych” pobranych przez Bank rat kapitałowo-odsetkowych nie ujętych wyrokiem Sądu (okres od 1 maja 2023 r. do (...) 2024 r.). Kwota 21 179, 41 zł jest to zwrot środków nienależnie pobranych przez Bank tytułem rat kapitałowo-odsetkowych. Ww. kwota to kwota zwracana, którą wpłacił Pan z własnych środków, tytułem spłaty zaciągniętego w 2008 r. kredytu. Jest to kwota, którą przekazał Pan na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Nie nastąpiła, wypłata tej kwoty. Potrącił Pan tę kwotę w wyniku przesłanego 3 grudnia 2024 r. do banku oświadczenia o potrąceniu w celu rozliczenia wpłat do banku z kwotą udostępnionego kapitału. Rozliczenie między stronami nastąpiło 31 grudnia 2024 r. po wykonaniu przelewu do Banku.

Powziął Pan wątpliwość czy przysługuje Panu prawo do zwolnienia z poboru podatku dochodowego od wszystkich zasądzonych kwot zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przystępując do oceny Pana sytuacji wyjaśniam, że zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.):

Z kolei art. 69 ust. 2 pkt 1-4 ustawy Prawo bankowe stanowi, że:

Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1)strony umowy;

2)kwotę i walutę kredytu;

3)cel, na który kredyt został udzielony;

4)zasady i termin spłaty kredytu.

Podkreślam przy tym, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo.

Z kolei stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umowy, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca powinien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca powinien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

Przychód natomiast jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, realną korzyścią majątkową podatnika. Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1)pieniądze i wartości pieniężne, które:

•zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

•zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika;

2)wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

•świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

•nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. Zatem przychodami w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Z uwagi na wyróżnienie przez ustawodawcę przychodów o charakterze niepieniężnym, uznaje się, że przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy jest nie tylko uzyskanie przez podatnika nowych aktywów, ale także zmniejszenie jego pasywów.

W analizowanej sprawie (...) 2024 r. na podstawie wyroku Sąd orzekł o nieskuteczności zawartej umowy pomiędzy X a Panem i zasądził od pozwanego na Pana rzecz kwotę 458 748,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi. Jak wskazał Pan w opisie zdarzenia zasądzona przez Sąd należność (458 748,17 zł) to zwrot wpłaconych uprzednio środków na podstawie umowy kredytowej, które zostały nienależnie pobrane ze względu na nieważność umowy. Zasądzona przez Sąd należność stanowi zwrot wpłaconych własnych środków pieniężnych z tytułu spłaty zaciągniętego kredytu w 2008 r.

W konsekwencji kwota ta nie powoduje faktycznego przyrostu w Pana majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Pana majątku. Wobec tego, można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po Pana stronie jako kredytobiorcy nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, środki pieniężne wypłacone przez Bank jako zasądzone przez Sąd prawomocnym wyrokiem unieważniającym umowę kredytu hipotecznego, stanowiące zwrot świadczeń nienależnie uiszczonych przez Pana tytułem spłaty kredytu zaciągniętego w 2008 r. nie są Pana przychodem – są świadczeniem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Dodatkowo, skoro w ramach rozliczenia z Bankiem potrącił Pan kwotę 21 179,41 zł, która zgodnie z Pana wskazaniem jest kwotą nadpłaty (kwota wpłacona do Banku nie objęta wyrokiem Sądu), składającą się z pobranych rat kapitałowo-odsetkowych i stanowi – zgodnie z Pana stwierdzeniem – kwotę zwracaną, którą wpłacił Pan z własnych środków, tytułem spłaty zaciągniętego w 2008 r. kredytu to stwierdzam, że ww. kwota również nie powoduje po Pana stronie powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec tego do uzyskanych ww. należności, tj. kwoty zasądzonej przez Sąd oraz kwoty nadpłaty, nie znajduje zastosowania wskazane przez Pana zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem nie powstał przychód, który mógłby podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i korzystać ewentualnie z ww. zwolnienia.

Odnosząc się natomiast do kwestii otrzymania przez Pana zasądzonych przez Sąd odsetek ustawowych, o których mowa we wniosku, wyjaśniam, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

§1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Przy czym, nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Wobec tego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z brzmienia tego przepisu zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności,

2)świadczenia, od których są naliczane, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano od nich poboru podatku.

W Pana sytuacji opisanej we wniosku doszło do wykonania postanowień zapadłych w wyroku sądu. Sąd stwierdził nieważność umowy kredytowej i zasądził wypłatę Panu należności wraz z odsetkami ustawowymi. Wskazał Pan także, że odsetki ustawowe, które zasądził Sąd, to odsetki, o których mowa w art. 481 § 1 ustawy Kodeks cywilny. Odsetki ustawowe zasądzone przez Sąd są to odsetki z tytułu wpłaconej nienależnie przez Pana sumy środków na poczet zobowiązania.

Zatem, w opisanej sytuacji odsetki za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń na podstawie unieważnionej przez Sąd umowy kredytu dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Tym samym ustawowe odsetki za opóźnienie, zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu w związku z unieważnieniem umowy kredytu hipotecznego, które zostały Panu wypłacone przez Bank są objęte zwolnieniem od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji w związku z ich wypłatą nie jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wobec powyższego Pana stanowisko uznałem w całości za nieprawidłowe ze względu na to, że oprał je Pan na stwierdzeniu, że:

(…) spełnia Pan wszystkie przesłanki do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, tj. art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (…)

oraz, że:

(…) Mając powyższe na uwadze, stoi Pan na stanowisku, iż przysługuje mu prawo do skorzystania ze zwolnienia od całości zasądzonej kwoty (tj. 458 748.17 zł) oraz nadpłaconego zobowiązania, które to zostało bezprawnie wpłacone na rzecz pozwanego (tj. 21 179,41 zł). (…)

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zaznaczam również, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego. Wydając interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa, opieram się wyłącznie na opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym we wniosku – nie prowadzę postępowania dowodowego. Przy wydawaniu tej interpretacji dokonałem więc wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku.

Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawione we wniosku stan faktyczny/zdarzenie przyszłe jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny różnić się będzie od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Pana chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie