Interpretacja indywidualna po wyroku sądu

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

1.ponownie rozpatruję sprawę Pana wniosku z 22 czerwca 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 31 marca 2021 r. sygn. akt III SA/Wa 2250/20 (data wpływu prawomocnego orzeczenia – 9 stycznia 2025 r.) i

2.stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 czerwca 2020 r. wpłynął Pana wniosek z 22 czerwca 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest ojcem A. A. urodzonego w dniu 10 lutego 2002 r. Matką A. A. jest B.B. Zarówno Wnioskodawca, jak i B. B. mają pełnię władzy rodzicielskiej.

Dotychczasowym miejscem zamieszkania syna, zgodnie z wyrokiem rozwodowym Sądu Okręgowego (…), było miejsce zamieszkania matki.

Syn od urodzenia do dnia 10 marca 2019 r. przebywał z matką w (…) (z wyłączeniem kilkukrotnych przerw gdy matka wyrzucała syna z domu). W tym dniu matka dziecka (gdy syn miał 17 lat) wyrzuciła je z domu. Noce od 10 do 12 marca syn spędził u babci macierzystej w oczekiwaniu na przyjazd Wnioskodawcy i zabranie go do jego mieszkania w (…).

W dniu 11 marca (poniedziałek) Wnioskodawca udał się do Dyrektora (...) Liceum Ogólnokształcącym (...) z prośbą o przyjęcie dziecka do 1 klasy w tym liceum, by dziecko przewiezione z (…) mogło kontynuować naukę (w czasie, w którym syn był wyrzucony z domu uczęszczał do 1-wszej klasy LO w (…)). Szkoła w (…) przyjęła syna Wnioskodawcy. Wnioskodawca pozyskał wszelkie niezbędne dokumenty i wraz z nimi w dniu 12 marca (wtorek) udał się do (…) po syna. Wnioskodawca odbył z Dyrektorem LO w (…) rozmowę, w której wyjaśnił dyrektorowi zaistniałą sytuację, przedstawił dokument stwierdzający przyjęcie syna do (...) LO w (…), odebrał oryginały dokumentów syna z LO w (…) i udał się z synem do (…). Od dnia 13 marca (środa), czyli na trzeci dzień po wyrzuceniu z domu syna przez matkę, syn rozpoczął naukę w (...) LO w (…).

Wnioskodawca od razu zapewnił synowi należytą opiekę w domu, jak również opiekę psychiatry oraz psychoterapeuty. Dziecko wymagało leczenia lekami psychotropowymi. W dniu 11 marca Wnioskodawca wysłał maila na komisariat Policji w (…) z informacją o zaistniałej sytuacji oraz ze wskazaniem adresu, pod którym będzie przebywał syn. W marcu, również niezwłocznie, Wnioskodawca wynajął adwokata i złożył do Sądu Rejonowego w (…) wniosek o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka przy nim, tj. przy ojcu. Ostatecznie na 3 lub 4 rozprawie (wcześniejsze nie odbyły się z różnych powodów, o co wnosił pełnomocnik matki syna), w dniu 5 października Sąd postanowił zmienić orzeczenie stwierdzające miejsce pobytu dziecka przy matce na miejsce pobytu dziecka przy ojcu. Taki stan rzeczy był też zgody z wolą syna. Syn chciał zostać z Wnioskodawcą, co też stwierdzał wielokrotnie, w tym w wywiadzie z kuratorem sądowym, którego powołano na wniosek Sądu.

Od czasu ww. postanowienia matka dziecka ożywiła swój kontakt z synem. Ostatecznie w dniu 25 listopada syn oznajmił Wnioskodawcy, że chce powrócić do (…). Choć Wnioskodawca nie zgadzał się z taką decyzją, zaakceptował ją. Syn w dniu 26 listopada 2019 r. wrócił do (…) i zamieszkał ponownie z matką oraz jej konkubentem. Wart podkreślenia jest fakt, że zdecydowane kroki postępowania Wnioskodawcy, począwszy od zabrania dziecka po kroki formalne, były pokłosiem dwóch wcześniejszych wydarzeń, w których syn został wyrzucony z domu. Wcześniej jednak Wnioskodawca nie podejmował kroków formalnych na drodze sądowej, o czym poniżej. Do wyrzucania małoletniego z domu w podobnych okolicznościach dochodziło już wcześniej.

W lutym 2016 roku matka wyrzuciła małoletniego z domu i także wówczas zabrał go do siebie Wnioskodawca. Od tamtej pory małoletni jest zameldowany w miejscu zamieszkania Wnioskodawcy. W wyniku zmiany woli matki oraz dziecka po dwóch tygodniach uczęszczania do gimnazjum w (…) dziecko wróciło do mieszkania z matką. Małoletni został wyrzucony ponownie z domu kilka miesięcy później tj. w maju 2016 roku. Podobnie wówczas wszystkie rzeczy małoletniego zostały spakowane i wystawione na klatkę schodową zaś on sam zamieszkał u dziadków ojczystych. Wnioskodawca przyjechał do (…) i przewiózł wszystkie wystawione rzeczy do rodziców, gdzie przebywał już małoletni. Z uwagi na fakt, że do końca roku szkolonego pozostało kilka tygodni, Wnioskodawca wspólnie z chłopcem ustalili, że rok szkolny zakończy w (…), a kolejny rozpocznie już w (…), zamieszkując z Wnioskodawcą. Po zakończeniu roku szkolnego pod wpływem matki małoletni zmienił zdanie i wyraził wolę ponownego powrotu do matki, a matka wyraziła wolę o jego przyjęciu do domu.

Podsumowując: w okresie od dnia 11 marca 2019 r. do dnia 26 listopada 2019 r. Wnioskodawca pełnił jedyną opiekę nad dzieckiem. Mieszkali sami, tj. Wnioskodawca i syn. Wszelkie sprawy związane z utrzymaniem dziecka Wnioskodawca ponosił sam, bez wsparcia jakichkolwiek osób trzecich. Od dnia 11 marca 2019 r. Wnioskodawca utrzymuje z matką syna tylko kontakt mailowy i tylko w sprawach ważnych i dotyczących dziecka. Wnioskodawca rozlicza się według zasad ogólnych, tj. zgodnie z art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387) - dalej: PIT. Do Wnioskodawcy ani do jego syna nie mają zastosowania przepisy art. 30c PIT ani przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Pytanie

Czy w związku z przedstawionym stanem faktycznym Wnioskodawca może skorzystać z rozliczenia dochodów osiągniętych w 2019 r. jako rodzic samotnie wychowujący dziecko na podstawie art. 6 ust. 4 PIT?

Pana stanowisko w sprawie

zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387) art. 6 ust. 4, od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)małoletnie,

2)bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub uzyskały przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Art. 6 ust. 8, sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Art. 6 ust. 9, zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że podatnicy podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na terytorium RP mogą skorzystać z preferencyjnego obliczenia wysokości podatku jako osoby wychowujące samotnie dzieci po spełnieniu poniższych przesłanek.

1.Podatnik musi być jedną z osób wymienionych w art. 6 ust. 4 PIT.

2.Dziecko, w stosunku do którego sprawowana jest opieka, musi spełniać wymienione w art. 6 ust. 4 PIT konkretne kryteria wiekowe (ewentualnie otrzymywać zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną) - m.in. musi być małoletnie.

3.Podatnik ani jego dziecko nie mogą podlegać przepisom art. 30c PIT, ani przepisom ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

4.Rodzic lub opiekun w roku podatkowym musi samotnie wychowywać dziecko.

Zestawiając stan faktyczny z powyższymi przesłankami, należy wskazać, że Wnioskodawca je spełnia, co zostanie przedstawione poniżej.

1.Wnioskodawca jest rozwodnikiem, a więc jedną z osób wymienionych w art. 6 ust. 4 PIT.

2.Syn Wnioskodawcy w 2019 r. był osobą małoletnią, a więc dzieckiem wymienionym w art. 6 ust. 4 pkt 1 PIT.

3.W stosunku do Wnioskodawcy oraz jego syna nie mają zastosowania przepisy art. 30c PIT, ani przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

4.Wnioskodawca samotnie wychowywał dziecko przez znaczną część 2019 r.

Ustawodawca nie zdefiniował, co należy rozumieć pod pojęciem samotnego wychowywania dziecka. W Wyroku z dnia 12 kwietnia 2011 r. (sygn. akt. SK 62/08) Trybunał Konstytucyjny wskazał, że:

„Zdaniem NSA, pojęcie „samotnie” w kontekście powyższych przepisów oznacza „bez udziału innych osób”, a pojęcie „wychowywać” - „zapewniając byt, doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego”. Trybunał zauważa, że nadanie takiego znaczenia tym przepisom jest zgodne z ich powszechnym rozumieniem w języku polskim”.

Z kolei w wyroku z dnia 28 sierpnia 2019 r. (sygn. akt I SA/Po 347/19) WSA w Poznaniu stwierdził, że organ podatkowy, oceniając znaczenie użytego w art. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia „osoby samotnie wychowującej dzieci”, powinien brać pod uwagę nowelizację tego przepisu, która od dnia 1 stycznia 2011 r. nadała nową treść odnośnej regulacji.

W wyniku nowelizacji zmianie uległa jej treść, ponieważ wskutek uchylenia ust. 5 ww. ustawy, wyeliminowana została legalna definicja pojęcia „osoby samotnie wychowującej dzieci”, co stworzyło miejsce dla nowej wykładni art. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Obecne brzmienie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie daje podstaw do twierdzenia, że status osoby samotnie wychowującej dziecko został zastrzeżony jedynie dla jednego z rodziców. Przepis wskazuje tylko, że rodzic chcący skorzystać z ulgi musi „w roku podatkowym samotnie wychowywać dzieci”. Pojęcie samotnego wychowania dziecka wiąże się przede wszystkim z samodzielnym pokrywaniem przez podatnika kosztów związanych z wychowaniem i utrzymaniem dziecka.

Zatem status osoby „samotnie wychowującej dzieci” od 1 stycznia 2011 r. może mieć każde z rodziców spełniających pozostałe kryteria określone w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powyższa wykładnia art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych została zaprezentowana m in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 kwietnia 2017 r. akt II FSK 573/15 z podkreśleniem, że status osoby „samotnie wychowującej dzieci" od 1 stycznia 2011 r. może mieć każde z rodziców spełniających pozostałe kryteria określone w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

A zatem organ podatkowy w ponownie wydawanej interpretacji indywidualnej powinien uwzględnić utrwaloną w tym zakresie w orzecznictwie wykładnię art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przedstawione wyżej rozumienie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostało też zaprezentowane m in. w wyrokach: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 9 października 2014 r. (sygn. akt I SA/Wr 1917/14) i z dnia 16 lutego 2018 r. (sygn. akt I SA/Wr 1234/17); Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2018 r. (sygn. akt III SA/Wa 2608/17) i z dnia 12 września 2017 r. (sygn. akt III SA/Wa 2835/16), z dnia 9 stycznia 2019 r. (sygn. akt I SA/Wa 43/18) oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 7 listopada 2018 r. (sygn. akt I SA/Gd 831/18).

W wyrokach tych podkreślono, że proces wychowywania dzieci jest realizowany samotnie przez każdego z rodziców w sytuacji, w której rodzice nie wychowują i nie opiekują się dziećmi wspólnie lecz każdy z nich oddzielnie, naprzemiennie, w innym miejscu, w wyznaczonym czasie, bez udziału drugiego. W danym stanie faktycznym to Wnioskodawca przez znaczną część 2019 r. bez udziału matki zapewniał swojemu synowi byt i stwarzał mu właściwe warunki do adekwatnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Należy wskazać, że w powyższym okresie syn mieszkał razem z Wnioskodawcą, w związku z czym to on w sposób wyłączny zapewniał synowi warunki mieszkalne, co gwarantowało jego prawidłowy rozwój i stanowiło wypełnienie podstawowych obowiązków rodzicielskich w zakresie codziennego wychowywania. W momencie, gdy syn Wnioskodawcy został wyrzucony z domu przez własną matkę (co zdarzało się również w przeszłości), to Wnioskodawca bezzwłocznie objął syna opieką, zapewniając mu natychmiastowo miejsce w szkole średniej oraz obejmując go właściwą opieką psychiatryczną i psychoterapeutyczną (syn wymagał leczenia lekami psychotropowymi).

W tym miejscu uwidacznia się więc kolejny aspekt wychowawczy, tj. troska o rozwój psychiczny i fizyczny dziecka poprzez zapewnienie mu m in. właściwej opieki medycznej czy poczucia stabilności. W tym zakresie wszelki ciężar wychowawczy (ekonomiczny i psychiczny) spoczywał na Wnioskodawcy. Ponadto Wnioskodawca wystąpił również o zmianę orzeczenia stwierdzającego miejsce pobytu dziecka przy matce na miejsce pobytu dziecka przy ojcu. Taki stan rzeczy był też zgody z wolą syna. Syn chciał zostać z Wnioskodawcą, co stwierdzał wielokrotnie m.in. w rozmowie z kuratorem sądowym. W konsekwencji w orzeczeniu sądowym stwierdzono, że miejsce pobytu syna jest przy Wnioskodawcy. Co więcej, Wnioskodawca ponosił ekonomiczny ciężar wychowywania syna, bowiem to on dokonywał bieżących wydatków związanych z potrzebami syna, tj. m.in. ponosił wydatki na: żywność, ubrania, materiały dydaktyczne, potrzeby wypoczynkowe etc. Syn przez przeważającą część roku przebywał z ojcem, w związku z czym bezsprzeczny jest fakt, że w tym okresie relacja rodzicielska budowana była w przeważającej mierze pomiędzy Wnioskodawcą a jego synem.

To Wnioskodawca troszczył się o duchowy rozwój dziecka, uczestniczył w kształtowaniu jego charakteru, kierował nim w okresie wchodzenia w dorosłość, a także zapewnił w tym bardzo ważnym okresie specjalistyczną opiekę lekarską (psychiatryczną i psychoterapeutyczną). To Wnioskodawca wspierał syna w decyzjach pomagających wkraczać w dorosłe życie, nawet w trudnej decyzji o powrocie do matki i jej konkubenta. Analogicznie do ww. aktywności przejawianych przez Wnioskodawcę w ramach wychowywania syna we wskazanym wcześniej okresie należy stwierdzić, że matka syna:

• nie zapewniała warunków mieszkalnych synowi, bowiem wyrzuciła go z domu;
• nie ponosiła ciężaru ekonomicznego wychowywania dzieci, ponieważ syn przebywał u Wnioskodawcy;
• nie uczestniczyła w codziennym wychowywaniu syna, w jego rozwoju duchowym i psychicznym oraz kształtowaniu postaw społecznych w okresie dojrzewania, bowiem to z Wnioskodawcą syn przebywał na co dzień;
• nie uczestniczyła ekonomicznie ani psychicznie w trosce o fizyczny i psychiczny rozwój syna, gdyż to Wnioskodawca zapewniał synowi faktyczne i właściwe wsparcie w tym zakresie (terapia psychiatryczna i psychoterapeutyczna).

Przedstawione okoliczności jednoznacznie wskazują, że dobro małoletniego było realnie zagrożone, zaś matka istotnie nadużywała władzy rodzicielskiej, a także rażąco zaniedbywała swoje obowiązki względem małoletniego. Nadużycie władzy rodzicielskiej polega na korzystaniu przez rodziców z uprawnień, wypływających z władzy rodzicielskiej lub z istniejącego między rodzicami a dziećmi stosunku zależności, w sposób poważnie naruszający dobro dziecka. Zgodnie z wypracowanymi w judykaturze przesłankami do takich zachowań zalicza się między innymi porzucenie dziecka.

Natomiast zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich to przede wszystkim niewykonywanie ich w zakresie służącym wyłącznie dobru małoletniego oraz mających charakter bezpośrednio uderzający w dobro dziecka (np. brak opieki podczas choroby dziecka), a także pośrednie formy zaniedbań (np. awantury domowe, alkoholizm rodzica).

W literaturze najczęściej jako przykłady rażącego zaniedbywania obowiązków rodzicielskich wymienia się: brak troski o fizyczny i psychiczny rozwój dziecka, tolerowanie złego zachowania, niedopilnowanie obowiązku szkolnego, rozwiązły, pasożytniczy i niemoralny tryb życia rodziców, alkoholizm, stwarzanie sytuacji zagrażających życiu i zdrowiu małoletniego.

Można więc stwierdzić, że matka syna drastyczną decyzją o wyrzuceniu go z domu określiła swoją relację w stosunku do syna oraz wykazała w ten sposób brak chęci do utrzymywania dalszej relacji z nim czy możliwości sprawowania w stosunku do niego opieki. Zachowanie takie z całą pewnością nie wpisuje się w proces wychowawczy dziecka.

Mając na uwadze całokształt sytuacji oraz wskazując, że ocenę wychowywania dziecka należy odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka, a także wskazując na przytoczone wyżej rozumienie pojęcia „samotnego wychowywania”, należy wskazać, że to Wnioskodawca, bez udziału matki syna, zapewniał mu właściwe warunki bytowe. Poprzez zagwarantowanie synowi warunków mieszkalnych, nowego liceum, specjalistycznej opieki lekarskiej doprowadził do osiągnięcia przez niego pełnego rozwoju psychicznego, fizycznego i intelektualnego oraz troszczył się o stan zdrowia syna.

W związku z tym to Wnioskodawca we wskazanym okresie był osobą samotnie wychowującą dziecko.

Co więcej należy także zwrócić uwagę na fakt, że - jak wynika z opisu stanu faktycznego - Wnioskodawca był osobą samotnie wychowująca dziecko przez większą część roku, a zatem nie we wszystkich dniach w roku. Kwestia ta nie ma jednak wpływu na możliwość skorzystania z preferencyjnego rozliczenia przewidzianego w art. 6 ust. 4 PIT. Jak bowiem wskazał NSA w wyroku z dnia 5 kwietnia 2017 r. (sygn. akt II FSK 573/15): „Skoro samotnie wychowującą dziecko jest osoba, która w oznaczonym czasie sama zajmuje się dzieckiem i faktycznie wychowuje dziecko bez udziału drugiego z rodziców, to w sytuacji, gdy w stanie faktycznym opisanym we wniosku oboje rodzice sprawują opiekę nad dziećmi oddzielnie, w innym miejscu, każde w „swojej połowie” czasu w danym roku podatkowym - a więc jak zauważył WSA "nie wspólnie", to prawo do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania wynikającego z art. 6 ust. 4 PDoFizU może mieć nie tylko to z rodziców, któremu ustalono wspólne miejsce zamieszkania z dziećmi, ale każde z nich".

W związku z powyższym Wnioskodawca może skorzystać z rozliczenia dochodów osiągniętych w 2019 r. jako rodzic samotnie wychowujący dziecko na podstawie art. 6 ust. 4 PIT.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Pana wniosek – 21 września 2020 r. wydałem interpretację indywidualną znak 0114-KDWP.4011.65.2020.1.KP, w której uznałem Pana stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację doręczono Panu 25 września 2020 r.

Skarga na interpretację indywidualną

20 października 2020 r. wniósł Pan skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Wniósł Pan o:

1)uchylenie zaskarżonej interpretacji indywidualnej w całości,

2)zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił skarżoną interpretację w całości – wyrokiem z 31 marca 2021 r. sygn. akt I SA/Wa 2250/20.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie – wyrokiem z 10 lipca 2024 r. sygn. akt II FSK 972/21 oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 10 lipca 2024 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

• uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w ww. wyroku;
• ponownie rozpatruję Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy wskazać, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dacie wydania pierwotnej interpretacji, bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Warszawie z 31 marca 2021 r. sygn. akt I SA/Wa 2250/20.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ww. ustawy, w brzmieniu stosowanym do dochodów (przychodów) uzyskanych do dnia 31 lipca 2019 r.:

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 4 ww. ustawy, w brzmieniu stosowanym do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 sierpnia 2019 r.:

Stosownie do treści art. 6 ust. 8 ww. ustawy:

Jak wynika z art. 6 ust. 9 ww. ustawy:

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia łącznie następujących warunków:

• posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko,
• wychowywania samotnie w roku podatkowym dziecka (dzieci),
• nieuzyskiwania przez rodzica i dziecko (dzieci) dochodów, do których zastosowanie mają przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Ze stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest ojcem małoletniego dziecka. Decyzją sądu z 2006 r. małżeństwo Wnioskodawcy zostało rozwiązane, zarówno Wnioskodawca jak i matka dziecka zachowali pełnię władzy rodzicielskiej, a miejsce pobytu dziecka zostało wskazane przy matce. Syn od urodzenia do dnia 10 marca przebywał z matką w (…), z zastrzeżeniami opisanymi w dalszej części. Matka dziecka w dniu 10 marca 2019 r. (gdy syn miał 17 lat) wyrzuciła go z domu. Dziecko, noce z 10 na 12 marca spędziło u babki w oczekiwaniu na przyjazd Wnioskodawcy z (…) i zabranie go do mieszkania Wnioskodawcy. W dniu 10 marca, gdy nastąpiło wyrzucenie dziecka z domu, Wnioskodawca przebywał w (…). W dniu 11 marca (poniedziałek) Wnioskodawca udał się do Liceum Ogólnokształcącego w (…) z prośbą o przyjęcie dziecka do 1 klasy tegoż liceum, by dziecko mogło kontynuować naukę. Szkoła przyjęła syna Wnioskodawcy.

Wnioskodawca od razu zapewnił synowi należytą opiekę w domu, jak również opiekę psychiatry oraz psychoterapeuty. Dziecko wymagało leczenia lekami psychotropowymi. Wnioskodawca wynajął adwokata i złożył do Sądu Rejonowego wniosek o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka przy Nim, tj. przy ojcu. Ostatecznie na 3. lub 4. rozprawie w dniu 5 października Sąd postanowił zmienić orzeczenie stwierdzające miejsce pobytu dziecka przy matce, na miejsce pobytu dziecka przy ojcu. Od czasu ww. postanowienia do końca listopada matka dziecka ożywiła swój kontakt z synem. Ostatecznie w dniu 25 listopada syn oznajmił Wnioskodawcy, że chce wracać do (…). Choć Wnioskodawca nie zgadzał się z taką decyzją, to ją zaakceptował. Syn w dniu 26 listopada 2019 r. wrócił do (…) i zamieszkał ponownie z matką oraz jej konkubentem. Podsumowując, w okresie od dnia 11 marca 2019 r. do dnia 26 listopada 2019 r. Wnioskodawca pełnił jedyną opiekę nad dzieckiem. Mieszkali sami, tj. Wnioskodawca i syn, i wszelkie sprawy związane z utrzymaniem dziecka Wnioskodawca ponosił sam, bez wsparcia jakichkolwiek osób trzecich. Wnioskodawca wskazał, że w okresie będącym przedmiotem zapytania w stosunku do Wnioskodawcy i syna miały zastosowanie przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 31 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Wa 2250/20 zaznaczył, że ustawodawca uzależnił prawo, określonych w art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. osób (rodziców), do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego, między innymi do tego, czy osoba ta w roku podatkowym samotnie wychowywała małoletnie dzieci. Przy czym ustawodawca nie uzależnił prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające, aby taki stan zaistniał w ciągu roku (wyrok WSA w Szczecinie z 4 lutego 2021 r., sygn. akt I SA/Sz 869/20).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że kwestia wykładni pojęcia rodzica samotnie wychowującego dziecko (dzieci) była przedmiotem rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego m.in. we wskazanym przez Skarżącego wyroku z dnia 20 maja 2020 roku, sygn. akt II FSK 383/20. W wyroku tym wskazując na prymat wykładni językowej w prawie podatkowym, Sąd ten zauważył, że zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego "samotność" lub „samotny” oznacza „przebywanie, życie w odosobnieniu, bez rodziny, bez towarzystwa”, „niemający w nikim wsparcia, dziejący się bez wsparcia innych”, „niemający żony lub niemająca męża”, "znajdujący się gdzieś całkiem sam, zdany tylko na siebie" (sjp.pl, sjp.pwn.pl; SJP pod red. M. Szymczaka, t. III, s. 177, PWN, Warszawa 1981 r.). Leksykalne znaczenie wyrazu „samotny” („samotność”) ukierunkowuje na odkodowanie sformułowania „rodzic samotnie wychowujący dzieci”, jako rodzica wychowującego dzieci (dziecko) w odosobnieniu od drugiego rodzica dzieci (dziecka) i bez jego udziału, przebywającego z dziećmi (dzieckiem) w innym miejscu niż drugi rodzic. Bezsprzecznie kryterium „samotności” wyklucza się z kryterium „wspólności”. Wyraz „wspólny” w jego zasadniczym znaczeniu oznacza m.in. „wykonywanie razem z innymi” (SJP jak wyżej). Jeśli zatem rozwiedziony rodzić nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu czynności, przy współudziale drugiego rodzica, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to wręcz nielogiczne jest twierdzenie, że czyni to wspólnie z drugim rodzicem.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że skoro w art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. ustawodawca nie zastrzegł wprost, iż z ustanowionej tym przepisem ulgi podatkowej może korzystać tylko jeden z rozwiedzionych rodziców, mając przecież świadomość, iż zgodnie z art. 93 § 1 oraz art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska, która obejmuje wychowanie dziecka, przysługuje obojgu rodzicom oraz że co do zasady rozwód nie pozbawia żadnego z rodziców władzy rodzicielskiej (dziecko ma prawo do wychowywania przez oboje rodziców), lecz ustanowił jako warunek zwolnienia od podatku „samotne wychowywanie dzieci”, to nieuprawniona jest taka wykładnia tego przepisu, która wyklucza spod jego działania jednego z rozwiedzionych rodziców wychowującego dziecko bez udziału drugiego rodzica, czyli samotnie. Inaczej mówiąc, prawidłowo dokonana wykładnia omawianego przepisu prowadzi do wniosku, że rozwiedziony rodzic samotnie wychowujący dziecko (dzieci), w znaczeniu powyżej wskazanym, jest uprawniony do ulgi ustanowionej tym przepisie, jeśli spełnia pozostałe warunki zwolnienia, które, co trzeba zastrzec, w zaskarżonym wyroku nie były rozważane.

Naczelny Sąd Administracyjny zauważył również, że wskazaną wykładnię literalną art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f. wspiera również wykładnia celowościowa i systemowa tego przepisu. Otóż należy mieć na uwadze, że celem wprowadzenia ulgi było umożliwienie preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla tych osób, które w roku podatkowym doświadczyły samotnej, samodzielnej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywaniem. Cel ten wpisuje się w idee polityki prorodzinnej Państwa, która na gruncie prawa podatkowego realizowana jest na wiele sposobów (m.in. odliczenia od podatku dochodowego od osób fizycznych, zwolnienia podatkowe w podatku od spadków i darowizn). Zgodnie z art. 71 ust. 1 Konstytucji RP Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Co prawda wychowywanie dzieci w rodzinach niepełnych nie jest stanem pożądanym, jednak w zmieniających się realiach społecznych, należy uwzględnić szczególną ochronę i pomoc Państwa wobec takich rodzin, np. poprzez umożliwienie rodzicom samotnie wychowującym dzieci skorzystanie z ulgi podatkowej. Nie jest przy tym konieczne, aby drugi z rodziców był w tym czasie wyeliminowany z opieki i wychowania dzieci, taki bowiem warunek przeczyłby polityce prorodzinnej Państwa zmierzającej do systemowego wsparcia rodziców w wychowaniu dzieci, zwłaszcza w samotnym wychowaniu dzieci.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, zgadzając się w pełni z zaprezentowanym stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (i przyjmując je jako własne) stwierdził, że Organ wskazując w zaskarżonej interpretacji indywidualnej, że ,,kiedy każdy rodzic jest zaangażowany w proces wychowawczy dziecka oznacza, że w roku podatkowym dziecko wychowywane jest wspólnie przez oboje rodziców, a nie samotnie przez któregokolwiek z nich. (...)

Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, że nie sposób bowiem uznać, że w przedstawionym stanie faktycznym zachodziły dwa odrębne procesy wychowawcze, tj. osobny samotny proces przeprowadzała matka, gdy dziecko mieszkało u Niej, a zupełnie inny proces wychowywania zachodził podczas, gdy dziecko przebywało u Wnioskodawcy. Wychowania dziecka nie da się „podzielić”, bowiem jest to ciągły i długotrwały rozwój, na który w tym przypadku składała się wspólna praca obojga rodziców.” dokonał nieprawidłowej wykładni wskazanego przepisu (w konsekwencji nie uznając Skarżącego za rodzica „samotnie wychowującego” dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f.). Jeśli bowiem rozwiedziony rodzić nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu czynności, przy współudziale drugiego rodzica, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to nie można - jak Sąd wskazał wyżej - uznać, że czyni to wspólnie z drugim rodzicem, a tym samym należy uznać, że w tym czasie samotnie wychowuje dziecko (co stanowi jedną z przesłanek zastosowania art. 6 ust 4 u.p.d.o.f.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd stwierdził że Skarżący sprawując od marca do listopada 2019 r. opiekę nad synem bez współudziału matki, o czym świadczyło to, że ojciec mieszkał z synem w (…) natomiast matka w (…), jak również to, że sprawowana przez ten okres przez Skarżącego opieka była następstwem wyrzucenia syna z domu w (…) przez Matkę, był osobą „samotnie wychowującą dziecko” w rozumieniu przepisu art. 6 ust. 4 u.p.d.o.f.

Wobec powyższego, mając na uwadze prawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 31 marca 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 2250/20 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 10 lipca 2024 r., sygn. akt II FSK 9722/21, a także przedstawiony we wniosku opis sprawy i powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że spełnia Pan warunki określone w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wobec czego, przysługuje Panu prawo do rozliczenia w sposób preferencyjny jako osoba samotnie wychowująca dziecko za rok 2019.

Zatem, w powyższym zakresie Pana stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu wydania interpretacji, tj. 21 września 2021 r., bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku prawomocnego orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie 31 marca 2021 r., sygn. akt I SA/Wa 2250/20.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.