Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 grudnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 27 stycznia 2024 r. (wpływ) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

21 października 2024 r. Sąd Apelacyjny w A wydał wyrok w sprawie z Pana powództwa przeciwko Bankowi Q S. A. prowadzonej pod sygnaturą akt (...) rozstrzygający prawomocnie o Pana roszczeniach związanych z zawartą z Bankiem Umową o kredyt hipoteczny nr (...) z 27 marca 2008 r. (dalej jako: „Umowa Kredytu”).

Wyrokiem tym w II instancji Sąd Apelacyjny w A w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt (...) przesądził prawomocnie o nieważności Umowy Kredytu oraz zasądzeniu na rzecz Kredytobiorcy odpowiednio kwot 268 597,09 PLN i 287 320,99 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Zgodnie z uchwałami Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 r. (wydanej w sprawie o sygnaturze akt (...)) oraz z 7 maja 2021 r. (wydanej w sprawie o sygnaturze akt (...)), w przypadku trwałej bezskuteczności (nieważności) umowy kredytu znajduje zastosowanie tzw. teoria dwóch kondykcji, co oznacza, że bank i kredytobiorca muszą zwrócić sobie świadczenia spełnione w wykonaniu tej umowy.

Łączna wierzytelność Kredytobiorcy wobec Banku wynosi:

a)kwota 1 679 797,08 PLN stanowiąca równowartość wpłat uiszczonych przez Kredytobiorcę na podstawie Umowy Kredytu uznanej za nieważną w PLN, przy czym z tej kwoty prawomocnym wyrokiem wskazanym powyżej zasądzona została kwota 268 597,09 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, bowiem w trakcie procesu dokonał Pan potrącenia i pozwem w ramach roszczenia pieniężnego dochodził jedynie nadwyżki wpłaconych rat kredytowych ponad kapitał kredytu;

b)kwota 287 318,06 CHF stanowiąca równowartość wpłat uiszczonych przez Kredytobiorcę na podstawie Umowy Kredytu uznanej za nieważną w CHF, przy czym prawomocnym wyrokiem wskazanym powyżej, zasądzona została kwota 287 320,99 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Aby rozliczyć roszczenia związane ze świadczeniami spełnionymi w związku z uznaną za nieważną Umową Kredytu, strony potrąciły wzajemnie ww. wierzytelności tj. wierzytelność Kredytobiorcy i wierzytelność Banku z tytułu udostępnionego Kredytobiorcy kapitału kredytu do wysokości wierzytelności niższej.

W wyniku potrącenia i tytułem realizacji wyroku sądowego Bank wypłacił na Pana rzecz kwotę 268 597,09 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kwotę 287 320,99 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Należności w CHF zostały przeliczone po kursie CHF z 8 listopada 2024 r.

Sądy obu instancji wyjaśniły w uzasadnieniach wyroków, że ustalenie nieistnienia stosunku prawnego umowy kredytowej (równoznaczne z jej unieważnieniem) wywołuje skutek ex tunc (wstecz), tak jakby umowa nigdy nie została zawarta, zaś strony mają obowiązek zwrócić sobie nawzajem świadczenia, które wobec siebie świadczyły, zgodnie z art. 410 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego.

Zasądzone kwoty 268 597,09 PLN i 287 320,99 CHF to zapłacone raty kredytu oraz dochodzone zgodnie z pozwem odsetki. Bank wypłacił na Pana rzecz (na konto pełnomocnika) kwoty dochodzone pozwem wraz z odsetkami w wysokości 268 597,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kwotę 287 318,06 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Pełnomocnik przekazał środki przelewem na rachunek bankowy wskazany przez Pana.

Łącznie otrzymał Pan od Banku w postaci przelewu:

-ustawowe odsetki za opóźnienie zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu,

-zwrot świadczeń nienależnych z tytułu uiszczenia przez Pana rat kapitałowo-odsetkowych i koszty postępowania.

Bank nie pobrał od kwoty zwrotu podatku dochodowego.

Bank nie zakwalifikował zwrotu świadczenia jako przychodu, co wyklucza możliwość uznania odsetek od zwrotu za „przychody z innych źródeł”. Z art. 21 ust. 1 pkt 95b PDOFizU jasno bowiem wynika, że odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego.

Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w interpretacji indywidualnej z 21 kwietnia 2023 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-2.4011.195.2023.1.MN, jak również w interpretacji indywidualnej z 24 kwietnia 2023 r., wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.117.2023.1.HD.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

W całości poniósł Pan koszty postępowania w sprawie. Kwota zwrotu kosztów postępowania, nie była wyższa niż rzeczywiste wydatki poniesione na te koszty.

Pytania

1)Czy ustawowe odsetki za opóźnienie, zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu w związku z unieważnieniem umowy kredytu hipotecznego, które zostały Panu wypłacone przez Bank, nie podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

2)Czy środki pieniężne wypłacone przez Bank jako zasądzone przez Sąd prawomocnym wyrokiem unieważniającym umowę kredytu hipotecznego, stanowiące zwrot świadczeń nienależnych z tytułu uiszczenia przez Pana rat kapitałowo-odsetkowych oraz zwrot kosztów postępowania poniesionych przez Pana nie stanowią przychodu podatkowego zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem – w zakresie pytania pierwszego – ustawowe odsetki za opóźnienie zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu w związku z unieważnieniem umowy kredytu hipotecznego, wypłacone Panu przez Bank, nie podlegają opodatkowaniu, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ustawowe odsetki za opóźnienie zasądzone prawomocnym wyrokiem sądowym, zgodnie z art. 481 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego stanowią przychód z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) ale podlegają zwolnieniu od opodatkowania zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym (...).

Odsetki zasądzone wskazanymi wyrokami, dotyczą takich właśnie należności, są to bowiem należności uiszczone przez Pana na rzecz Banku bez podstawy prawnej („podstawa odpadła ze skutkiem wstecz”). W wyniku wyroków sądowych ustalających nieistnienie umowy kredytowej (jej nieważność), umowa ta nigdy nie była skuteczna. Sądy powołały w uzasadnieniach art. 58 § 2, art. 363(1) oraz art. 385(1) Kodeksu cywilnego, a na potrzeby rozliczeń między Panem a Bankiem także art. 410 § 2 kodeksu cywilnego.

Stwierdzenie nieważności umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron nigdy nie powstały a strony są zobowiązane uiścić to co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenie nienależne. Tak zresztą stwierdziły Sądy obu instancji w ww. wyrokach w Pana sprawie.

Skoro więc odsetki za opóźnienie dotyczą zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to odsetki te są objęte zwolnieniem od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazane stanowisko potwierdza m.in. interpretacja indywidualna z dnia 19 lutego 2024 r. 0115-KDIT3.4011.51.2024.1.DP.

Pana zdaniem – w zakresie pytania drugiego – środki pieniężne wypłacone jako zasądzone przez Sąd prawomocnym wyrokiem unieważniającym umowę kredytu hipotecznego, które stanowią zwrot wpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych nie stanowią przychodu podatkowego zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z opisaną w stanie faktycznym wypłatą zwrotu świadczenia głównego oraz zwrotu kosztów procesu dokonywaną przez Bank na rzecz Kredytobiorcy, po stronie Kredytobiorcy nie powstaje przychód podatkowy.

Stanowisko powyższe potwierdzają pisma Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej:

-0112-KDWL.4011.84.2023.1.JK,

-0115-KDIT3.4011.613.2023.1.DP,

-0113-KDIPT2-2.4011.559.2023.3.SR,

-0113-KDIPT2-2.4011.551.2023.3.SR,

-0114-KDIP3-2.4011.548.2023.1.MN,

-0115-KDIT2.4011.270.2023.2.MM,

-0112-KDIL2-1.4011.379.2023.2.KP,

-0115-KDIT2.4011.255.2023.1.ŁS.

Pomimo literalnego brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT – zgodnie z którym za przychody uważa się wszelkie pieniądze i wartości pieniężne otrzymane przez podatnika – nie każda kwota otrzymana przez podatnika skutkuje powstaniem po jego stronie przychodu podatkowego podlegającego opodatkowaniu PIT.

W szczególności do powstania przychodu podatkowego skutkującego realnym przysporzeniem majątkowym nie prowadzi zwrot wydatków poniesionych pierwotnie przez podatnika i następnie mu zwróconych. W takiej sytuacji koszty są w pierwszej kolejności ponoszone (finansowane) z własnych środków podatnika, a następnie zwracane na jego rzecz – a w konsekwencji po jego stronie nie powstaje przysporzenie majątkowe, lecz jedynie „wyrównanie” (w całości lub w części) wcześniejszego uszczuplenia jego majątku.

Na brak przysporzenia majątkowego w takich sytuacjach wskazywały sądy administracyjne. Przykładowo NSA w wyroku z 31 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2253/15, stwierdził, że: Opodatkowaniu podlega wyłącznie definitywne przysporzenie (art. 1, art. 9 ust. 1 i 2 PDOFizU), a w przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia aktywów (podatnik odzyskuje aktywa, które wcześniej posiadał). Nie ma więc przedmiotu opodatkowania.

Kwoty zwrotów świadczenia głównego oraz zwrotów kosztów procesu nie stanowią – po Pana stronie – przychodu podatkowego w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Stanowi on, że:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powyższego przepisu wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, zawartym w ww. ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z nich są „inne źródła”, czyli źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy).

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” oznacza, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Z opisu zdarzenia wynika m.in., że 21 października 2024 r. Sąd Apelacyjny w A wydał wyrok w sprawie z Pana powództwa przeciwko Bankowi Q S. A. prowadzonej pod sygnaturą akt (...) rozstrzygający prawomocnie o Pana roszczeniach związanych z zawartą z Bankiem umową o kredyt hipoteczny. Wyrokiem tym w II instancji Sąd Apelacyjny w A przesądził prawomocnie o nieważności Umowy Kredytu oraz zasądzeniu na rzecz Kredytobiorcy odpowiednio kwot 268 597,09 PLN i 287 320,99 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Aby rozliczyć roszczenia związane ze świadczeniami spełnionymi w związku z uznaną za nieważną Umową Kredytu, strony potrąciły wzajemnie wierzytelności tj. wierzytelność Kredytobiorcy i wierzytelność Banku z tytułu udostępnionego Kredytobiorcy kapitału kredytu do wysokości wierzytelności niższej. W wyniku potrącenia i tytułem realizacji wyroku sądowego Bank wypłacił na Pana rzecz kwotę 268 597,09 PLN wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kwotę 287 320,99 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Należności w CHF zostały przeliczone po kursie CHF z 8 listopada 2024 r. Sądy obu instancji wyjaśniły w uzasadnieniach wyroków, że ustalenie nieistnienia stosunku prawnego umowy kredytowej (równoznaczne z jej unieważnieniem) wywołuje skutek ex tunc (wstecz), tak jakby umowa nigdy nie została zawarta, zaś strony mają obowiązek zwrócić sobie nawzajem świadczenia, które wobec siebie świadczyły, zgodnie z art. 410 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego. Zasądzone kwoty 268 597,09 PLN i 287 320,99 CHF to zapłacone raty kredytu oraz dochodzone zgodnie z pozwem odsetki. Bank wypłacił na Pana rzecz (na konto pełnomocnika) kwoty dochodzone pozwem wraz z odsetkami w wysokości 268 597,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kwotę 287 318,06 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Pełnomocnik przekazał środki przelewem na rachunek bankowy wskazany przez Pana. Łącznie otrzymał Pan od Banku w postaci przelewu:

1)ustawowe odsetki za opóźnienie zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu,

2)zwrot świadczeń nienależnych z tytułu uiszczenia przez Pana rat kapitałowo- odsetkowych i koszty postępowania.

W całości poniósł Pan koszty postępowania w sprawie. Kwota zwrotu kosztów postępowania, nie była wyższa niż rzeczywiste wydatki poniesione na te koszty.

Wyjaśniam, że zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.):

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei art. 69 ust. 2 pkt 1-4 ustawy Prawo bankowe stanowi, że:

Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1)strony umowy;

2)kwotę i walutę kredytu;

3)cel, na który kredyt został udzielony;

4)zasady i termin spłaty kredytu.

Podkreślam przy tym, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo.

Z kolei na podstawie art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego:

Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W myśl art. 385¹ Kodeksu cywilnego:

§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

§ 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umowy, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca powinien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca powinien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

Przychód natomiast jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, realną korzyścią majątkową podatnika. Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1)pieniądze i wartości pieniężne, które:

·zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika;

2)wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

·świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

·nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W analizowanej sprawie, na podstawie wyroku Sądu z 21 października 2024 r. oraz dokonanego między Panem a Bankiem rozliczenia otrzymał Pan od Banku w postaci przelewu:

1)ustawowe odsetki za opóźnienie zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu,

2)zwrot świadczeń nienależnych z tytułu uiszczenia przez Pana rat kapitałowo-odsetkowych i koszty postępowania.

W konsekwencji uzyskał Pan z tytułu rozliczenia dokonanego między Stronami kwotę zwrotu wpłaconych przez Pana rat kapitałowo-odsetkowych. Zatem kwota ta nie powoduje faktycznego przyrostu w Pana majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w Pana majątku. Wobec tego, można uznać, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów, a tym samym po Pana stronie jako kredytobiorcy nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, środki pieniężne wypłacone przez Bank jako zasądzone przez Sąd prawomocnym wyrokiem unieważniającym umowę kredytu hipotecznego, stanowiące zwrot świadczeń nienależnych z tytułu uiszczenia przez Pana rat kapitałowo-odsetkowych nie są Pana przychodem – są świadczeniem niepodlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Odnosząc się natomiast do kwestii otrzymania przez Pana kwoty odsetek ustawowych za opóźnienie, o których mowa we wniosku, wyjaśniam, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

§1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Przy czym, nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Wobec tego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak wynika z brzmienia tego przepisu zwolnienie to obejmuje tylko takie odsetki, które spełniają równocześnie dwa warunki:

1)są naliczane z tytułu nieterminowej wypłaty należności,

2)świadczenia, od których są naliczane, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, są wolne od podatku dochodowego lub na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano od nich poboru podatku.

Zatem, w opisanej sytuacji odsetki za opóźnienie zwrotu nienależnie pobranych przez Bank świadczeń na podstawie unieważnionej przez Sąd umowy kredytu dotyczą świadczenia niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Tym samym ustawowe odsetki za opóźnienie, zasądzone prawomocnym wyrokiem Sądu w związku z unieważnieniem umowy kredytu hipotecznego, które zostały Panu wypłacone przez Bank są objęte zwolnieniem od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji w związku z ich wypłatą nie jest Pan zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Natomiast, w kwestii opodatkowania otrzymanej przez Pana kwoty tytułem zwrotu kosztów postępowania, wskazuję, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1568 ze zm.):

Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Stosownie do art. 98 § 2 cytowanej ustawy:

Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie.

Z kolei w myśl art. 98 § 3 tej ustawy:

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Zgodnie z art. 98 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego:

Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda. Zwrot ten nie rodzi więc obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ile kwota zasądzona tytułem zwrotu kosztów postępowania nie przewyższała faktycznie poniesionych przez powoda wydatków.

Z wniosku wynika, że otrzymał Pan zwrot kosztów postępowania poniesionych przez Pana. Całość kosztów postępowania w sprawie poniósł Pan. Kwota zwrotu kosztów postępowania, nie była wyższa niż rzeczywiste wydatki poniesione na te koszty.

W takim wypadku kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego jest obojętna podatkowo.

W konsekwencji zwrot kosztów postępowania poniesionych przez Pana nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wobec tego Pana stanowisko uznałem za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zaznaczam również, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego. Wydając interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa, opieram się wyłącznie na opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym we wniosku – nie prowadzę postępowania dowodowego. Przy wydawaniu tej interpretacji dokonałem więc wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku.

Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawione we wniosku stan faktyczny/zdarzenie przyszłe jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny różnić się będzie od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Pana chroniła w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.