Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 grudnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 17 grudnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych otrzymania zwrotu na podstawie ugody z bankiem. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 5 lutego 2025 r. (wpływ 12 lutego 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

1.Zawarcie umowy kredytowej

(…) 2008 r. wraz z byłą żoną (…) zawarł Pan z bankiem (…) umowę kredytu hipotecznego na kwotę (…) zł. Kredyt został zaciągnięty na cele mieszkaniowe i był indeksowany do franka szwajcarskiego (CHF).

2.Historia spłaty i nadpłaty

Zgodnie z historią spłat kredytu, od (…) 2008 r. do (…) 2024 r. spłacili Państwo łącznie kwotę (…) zł. Odejmując od tego kwotę kapitału kredytu (… zł), to daje nadpłatę w wysokości (…) zł.

W ramach ugody bank zwrócił Państwu (…) zł, co oznacza, że bank zatrzymał kwotę (…) zł z należnych Państwu nadpłat.

3.Postępowanie sądowe

(…) 2024 r. Sąd (…), wydał wyrok (sygn. akt (…)), w którym zasądził od banku na Państwa rzecz zwrot (…) zł wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę, przyznał Państwu zwrot kosztów zastępstwa procesowego (KZP) w wysokości (…) zł za I instancję.

Wyrok jest nieprawomocny, ponieważ bank złożył apelację.

4.Ugoda pozasądowa

(…) 2024 r. zawarli Państwo ugodę pozasądową z bankiem (…), na mocy której bank zobowiązał się do:

-zamknięcia kredytu hipotecznego,

-zwrotu nadpłaconych środków w kwocie (…) zł,

-zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (KZP) (…) zł za I instancję i (…) zł za II instancję,

-zwrotu opłaty od pozwu w wysokości (…) zł.

W trakcie negocjacji kancelaria reprezentująca bank jednoznacznie określiła kwotę (…) zł jako zwrot nadpłat, co potwierdzają kopie maili z przebiegu negocjacji.

5.Rozliczenie z kancelarią prawną

Zgodnie z umową z kancelarią prawną (…), kancelaria pobrała następujące kwoty:

-koszty zastępstwa procesowego (KZP) w łącznej wysokości (…) zł ((…) zł za I instancję oraz (…) zł za II instancję),

-kwotę końcową w wysokości (…) zł z kwoty otrzymanej od banku.

Dodatkowo wcześniej dokonali Państwo następujących wpłat na rzecz kancelarii:

-opłata wstępna w wysokości (…) zł,

-trzykrotny koszt stawiennictwa po (…) zł.

Łączne koszty na rzecz kancelarii wyniosły (…) zł brutto. Wszystkie wpłaty są potwierdzone fakturami VAT, które Pan posiada.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

(…) 2008 r. wraz z byłą żoną (…) zawarł Pan z bankiem (…) umowę kredytu hipotecznego na kwotę (…) zł. Kredyt został zaciągnięty na cele mieszkaniowe i był indeksowany do franka szwajcarskiego (CHF). Przez cały okres obowiązywania ww. umowy wspólnie z byłą żoną (…) solidarnie odpowiadał Pan za spłatę kredytu.

Kwota wskazana we wniosku (…) zł wynika z przewalutowania kredytu z waluty obcej na walutę polską.

Wypłata kwoty zaproponowanej przez bank będzie zwrotem na rzecz Pana i Pana byłej żony (…) środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy finansowania hipotecznego w walucie obcej (CHF) zostały przekazane przez Państwa na rzecz banku, w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego finansowania.

Pytanie

Czy zwrot nadpłaty w wysokości (…) zł uzyskany w ramach ugody pozasądowej z bankiem (…) dotyczący kredytu hipotecznego na cele mieszkaniowe, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

1.Zwrot nadpłaty nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o PIT

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1776 z późn. zm.), przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze oraz wartości pieniężne, a także wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W Państwa przypadku zwrot (…) zł stanowi zwrot środków, które zostały nienależnie pobrane przez bank na skutek nieprawidłowych przeliczeń kursowych. Jest to zwrot własnych środków, które błędnie pobrano w wyniku zapisów umowy kredytowej, a nie nowe przysporzenie majątkowe.

Przykład: Wyrok NSA z 13 maja 2014 r. sygn. akt. II FSK 1442/12 podkreśla, że: „Zwrot nadpłaconych kwot nie stanowi przysporzenia majątkowego, a jedynie przywrócenie stanu poprzedniego”.

2.Brak wzbogacenia i zasada sprawiedliwości podatkowej

Opodatkowanie tej kwoty byłoby sprzeczne z art. 2 Konstytucji RP, który stanowi: Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Nałożenie podatku od odzyskanych środków prowadziłoby do podwójnego obciążenia finansowego – najpierw przez zawyżone raty kredytu, a następnie przez konieczność zapłaty podatku od odzyskanych pieniędzy. Jest to niezgodne z zasadą sprawiedliwości społecznej.

3.Zwrot nadpłat jako świadczenie nienależne

Zgodnie z art. 410 § 2 Kodeksu Cywilnego, świadczenie jest nienależne jeżeli ten kto je spełnił, nie był do niego zobowiązany (...).

Bank nie miał podstaw prawnych do pobierania zawyżonych rat. Zwrot nadpłaty to korekta błędnych rozliczeń, a nie dochód. Nie można uznać odzyskanych pieniędzy za dochód, ponieważ jest to zwrot środków niesłusznie pobranych.

4.Bank czerpał korzyści z Państwa środków

Bank przez lata obracał Państwa środkami, uzyskując z nich korzyści finansowe, pobierając zawyżone raty kredytowe. Bank korzystał z nadpłat, które powinny być do Państwa dyspozycji. Zwrot części nadpłaty nie rekompensuje w pełni Państwa strat. Mimo ugody bank pozostawił sobie kwotę (…) zł. Bank stoi na stanowisku, że wystawi PIT-11, jest to sprzeczne z wcześniejszą komunikacją mailową, w której podczas negocjacji ugody bank używał terminu „zwrot nadpłaty”. Dysponuje Pan kopiami tych maili, które potwierdzają, że to bank zaproponował propozycje ugody jako zwrot nadpłaconych środków.

5.Rozporządzenie Ministra Finansów

Zgodnie z zasadami dotyczącymi zwolnienia z podatku dochodowego od kwot związanych z kredytami hipotecznymi na cele mieszkaniowe, zwrot nadpłaconych kwot wynikających z błędnych przeliczeń walutowych nie może być traktowany jako dochód. Jest to korekta wcześniejszych błędnie naliczonych świadczeń, a nie przysporzenie majątkowe.

6.Rozliczenie z kancelarią prawną

Rozliczenie to nastąpiło bezgotówkowo w większym stopniu, ponieważ bank przelał wszystkie środki na konto bankowe kancelarii. Dopiero po rozliczeniu i pobraniu należności poprzez kancelarie według Państwa umowy reszta środków została przekazana do Państwa dyspozycji.

Chciałby Pan zaznaczyć, że bez wsparcia kancelarii prawnej (…) nie doszłoby tak szybko do ugody ani do wydania wyroku Sądu I instancji. Profesjonalna obsługa prawna pozwoliła na skuteczne dochodzenie roszczeń oraz zakończenie sporu z bankiem. Koszty kancelarii były dużym obciążeniem finansowym i wyniosły łączenie (…) zł brutto, na które składają się:

-    koszty zastępstwa procesowego w sumie (…) zł (I instancja (…) zł oraz II instancja (…) zł),

-    koszty końcowe (…) zł,

-    opłata wstępna (…) zł

-    trzykrotne stawienie się mecenasa (dwukrotnie w sądzie na rozprawie sądowej i raz w banku w celu sprawdzenia dokumentów przy podpisywaniu ugody) w kwocie (…) zł, co daje (…) zł.

Zwracając uwagę na powyższe, uważa Pan, że zwrot nadpłaty w kwocie (…) zł uzyskany w ramach ugody pozasądowej z bankiem (…) na cele mieszkaniowe, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 omawianej ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Przystępując do oceny skutków podatkowych otrzymania przez Pana wskazanego we wniosku zwrotu, na podstawie zawartej z bankiem ugody dotyczącej zaciągniętego przez Pana kredytu mieszkaniowego, wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Stosownie natomiast do art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Odnosząc się do skutków podatkowych otrzymania przez Pana ustalonej w ugodzie kwoty wyjaśniam, że jak wyżej wyjaśniono definicja przychodu podatkowego zawarta w art. 11 ust. 1 wskazuje, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Z przedstawionych przez Pana informacji wynika, że w związku z zawarciem ugody otrzyma Pan od banku zwrot środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy kredytu wpłacił Pan tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych. Otrzymana przez Pana kwota będzie zatem stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacił Pan do banku. Wobec powyższego, wypłata przez bank na Pana rzecz tego zwrotu będzie dla Pana neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie osiągnie Pan bowiem konkretnego przysporzenia majątkowego, jego otrzymanie nie spowoduje faktycznego przyrostu w Pana majątku.

W związku z powyższym, otrzymany przez Pana na podstawie ugody zwrot środków, nie będzie stanowić dla Pana przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Tym samym nie będzie na Panu ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Z uwagi na to, że wniosek o wydanie interpretacji został złożony przez Pana jako jednego ze współkredytobiorców, niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź na pytanie w niej zawarte tylko w odniesieniu do Pana osoby. Nie wywiera ona skutku prawnego dla drugiego współkredytobiorcy (Pana byłej żony).

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·    w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.