Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja - null

Shutterstock
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja - 0114-KDIP3-2.4011.930.2024.3.MN

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nieprawidłowe w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego odszkodowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 grudnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 2 stycznia 2024 r. (wpływ 2 stycznia 2024 r.) oraz z 8 stycznia 2024 r. (wpływ 8 stycznia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Zwraca się Pan z prośbą o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej dotyczącej sytuacji, w której na mocy wyroku Sądu Apelacyjnego w (…) Wydział VI Cywilny (…) z 15 października 2024 r. przyznano Panu odszkodowanie oraz odsetki za nieruchomość wywłaszczoną na mocy Dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz. U. 1945 nr 50 poz. 279).

W wyniku postępowania sądowego zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w (…) Wydział VI Cywilny z 15 października 2024 r. sygn. akt (…) otrzymał Pan:

  • odszkodowanie w wysokości (…) zł;
  • odsetki w wysokości (…) zł za opóźnienie w wypłacie odszkodowania.

Kwota odszkodowania oraz odsetek została wypłacona przez Ministerstwo Finansów 5 listopada 2024 r.

Na podstawie umowy z pełnomocnikiem prawnym, połowa otrzymanych odsetek, tj. (…) zł została przekazana na pokrycie honorarium prawnika, który reprezentował Pana w sprawie.

Uzupełnienie opisu stanu faktycznego

Przedmiotem pozwu złożonego do sądu było zasądzenie odszkodowania za szkodę powstałą w wyniku wydania decyzji administracyjnej, która została później uznana za nieważną lub obarczoną istotną wadą prawną.

We wniosku wskazano, że szkoda polegała na:

1.utracie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości (lub innej straty wynikającej z wadliwej decyzji administracyjnej);

2.stracie wartości majątkowej, wynikającej z braku możliwości korzystania lub dysponowania nieruchomością.

Pozew zawierał żądanie:

1.zasądzenia konkretnej kwoty odszkodowania odpowiadającej wartości poniesionej szkody;

2.ewentualnie dodatkowych kosztów, jeśli były związane z utratą nieruchomości (np. utracone korzyści).

Podstawa prawna pozwu obejmowała:

1.przepisy Kodeksu cywilnego (art. 361 § 1 k.c.) w zakresie odpowiedzialności za szkodę;

2.wskazanie na nieważność decyzji administracyjnej zgodnie z art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego (jeśli miało zastosowanie).

Podstawą prawną przedstawionego pozwu o odszkodowanie jest przede wszystkim art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego (k.c.), który przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej, w tym wydanie decyzji administracyjnej.

Dodatkowo powodowie odwołują się do stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej na podstawie art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.), który reguluje przesłanki nieważności decyzji administracyjnych.

W kontekście dekretu warszawskiego, sprawa dotyczy również art. 215 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami (u.g.n.), który przewiduje możliwość dochodzenia odszkodowania za nieruchomości przejęte na mocy tego dekretu, jeśli zwrot nieruchomości w naturze nie jest możliwy.

Odszkodowanie zostało przyznane na podstawie art. 160 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.) w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2004 roku, w zw. z art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego (k.c.).

Szczegółowe uzasadnienie:

Art. 160 k.p.a. (w brzmieniu przed 1 września 2004 r.):

§ 1: Umożliwia stronie, która poniosła szkodę w wyniku wydania decyzji z naruszeniem prawa (np. uznanej za nieważną zgodnie z art. 156 § 1 k.p.a.), dochodzenie odszkodowania za rzeczywistą szkodę.

§ 2: Odwołuje się do zasad ogólnych odpowiedzialności odszkodowawczej z Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418 k.c.

Art. 361 § 1 k.c. - określa zakres odpowiedzialności odszkodowawczej, ograniczając ją do szkody rzeczywistej i normalnego związku przyczynowego między zdarzeniem (wadliwą decyzją) a szkodą.

Decyzja administracyjna (…) z (…) r. została uznana za nieważną decyzją (…) w (…) r. Powodowie wykazali, że jej wydanie spowodowało szkodę, ponieważ pozbawiło ich prawa użytkowania wieczystego nieruchomości.

Wysokość lub zasady ustalania przyznanego odszkodowania nie wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw, przepisów wykonawczych lub aktów administracyjnych. Wynikały one przede wszystkim z:

1. ogólnych zasad odpowiedzialności odszkodowawczej wynikających z Kodeksu cywilnego (art. 361 § 1 k.c.), które odwołują się do: rzeczywistej szkody (damnum emergens), normalnego związku przyczynowego między bezprawnym działaniem (wadliwą decyzją administracyjną) a szkodą;

2. wyroku sądu, który w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 160 k.p.a.) ustalił zasady i wysokość odszkodowania, opierając się na konkretnych okolicznościach sprawy, w tym:

  • wartości prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, które zostało utracone;
  • stanie nieruchomości na dzień wydania wadliwej decyzji;
  • wycenach rynkowych lub eksperckich (opinie biegłych).

Pytania

1.Czy otrzymane odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną na podstawie Dekretu z 26 października 1945 r. przyznane na mocy wyroku sądu podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy odsetki przyznane za opóźnienie w wypłacie tego odszkodowania podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

3.Czy przekazanie połowy kwoty odsetek na pokrycie honorarium prawnika ma wpływ na ewentualną wysokość opodatkowania w zakresie PIT?

Pana stanowisko w sprawie

Ad. 1

Uważa Pan, że otrzymane odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, który zwalnia od opodatkowania odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych.

Ad. 2 i 3

Pana zdaniem, całość otrzymanych odsetek, tj. (…) zł również korzysta ze zwolnienia podatkowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, który jednoznacznie przewiduje zwolnienie od opodatkowania odsetek za zwłokę w wypłacie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1209 ze zm.), odsetki za zwłokę w wypłacie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości są zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, co – Pana zdaniem – obejmuje całość kwoty odsetek przyznanych w Pana sprawie.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

  • dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz
  • dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

  • pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
  • pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Źródłami przychodów są inne źródła.

Katalog źródeł przychodów jest katalogiem zamkniętym. Ustawodawca „zamknął” ten katalog dzięki wprowadzeniu kategorii „innych źródeł”, czyli źródeł przychodów innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b. W sytuacji, gdy dane przysporzenie podatnika ma charakter przychodu i nie mieści się w żadnej z kategorii wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy, jest przypisywane do źródła z art. 10 ust. 1 pkt 9. Rozwiązanie to jest jednym z elementów gwarantujących realizację zasady powszechności opodatkowania.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Z informacji przedstawionych przez Pana wynika, że:

1.na mocy wyroku sądu otrzymał Pan odszkodowanie oraz odsetki od tego odszkodowania za nieruchomość wywłaszczoną na mocy dekretu Bieruta;

2.część kwoty z zasądzonych odsetek przekazała Pan na pokrycie honorarium prawnika, który zajmował się Pana sprawą.

Powziął Pan wątpliwość, czy powyższe odszkodowanie oraz wypłacone odsetki podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wypłata odszkodowania

Odszkodowanie stanowi – co do zasady – przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Ustawa o podatku dochodowym nie zawiera definicji pojęcia odszkodowania czy zadośćuczynienia, tym nie mniej rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od ich znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych.

W orzecznictwie sądów administracyjnych zauważa się, że jakkolwiek ustawodawca nie zdefiniował w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia szkody czy odszkodowania, to rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od przyjętego w systemie prawa cywilnego ich znaczenia.

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania, jednakże można ją wywieść z jej regulacji.

Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy.

Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, bowiem w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego:

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Przy czym szkodą jest zarówno uszczerbek w istniejącym mieniu, jak i utrata przyszłych korzyści.

Odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej mogą korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy - zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy ma „pierwszeństwo” przed zastosowaniem zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465), z wyjątkiem:

a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)  odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:

1.    otrzymane świadczenie musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

2.    odszkodowanie lub zadośćuczynienie musi być przyznane na podstawie:

a.  ustawy,

b.  przepisów wykonawczych do ustawy,

c.   układów zbiorowych pracy lub innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy,

3.    wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia muszą wprost wynikać z ww. aktów,

4.    nie mogą zachodzić wyłączenia, o jakich mowa w lit. a)-g) art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, korzystają jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy. Nie jest więc wystarczające, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o odszkodowanie.

Natomiast stosownie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W myśl art. 160 § 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2004 r.:

Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 Kodeksu albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie.

Natomiast zgodnie z art. 160 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego:

Do odszkodowań stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418 tego Kodeksu.

Odszkodowanie przysługuje od organu, który wydał decyzję z naruszeniem przepisu art. 156 § 1, chyba że winę za powstanie okoliczności wymienionych w ww. przepisie ponosi inna strona postępowania dotyczącego tej decyzji; w tym ostatnim przypadku roszczenie o odszkodowanie służy w stosunku do strony winnej powstania tych okoliczności, o czym stanowi art. 160 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Jednocześnie zgodnie z § 4 tego artykułu o odszkodowaniu przysługującym od organu wymienionego w § 1 orzeka organ administracji publicznej, który stwierdził nieważność decyzji z powodu naruszenia przepisu art. 156 § 1 albo stwierdził - w myśl art. 158 § 2 - że decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1. Dochodzenie odszkodowania od strony winnej powstania okoliczności wymienionych w art. 156 § 1 następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Przepis art. 160 został jednakże uchylony z dniem 1 września 2004 r. przez art. 2 pkt 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162 poz. 1692). Jednocześnie na mocy art. 5 ww. nowelizacji stosuje się go w tych sprawach, w których decyzja nieważnościowa (art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego) stała się ostateczna przed dniem 1 września 2004 r. Natomiast wydanie w tym trybie decyzji po tej dacie skutkuje objęciem wniosku odszkodowawczego regulacją art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego, a zatem jego rozpoznanie następuje przed sądem powszechnym.

W myśl art. 417 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

§ 2. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

Na podstawie prawomocnego wyroku sądu otrzymał Pan odszkodowanie, które miało na celu naprawienie wyrządzonej rzeczywistej szkody, rozumianej jako zmniejszenie aktywów Pana majątku. Odszkodowanie to nie zostało otrzymane w związku z działalnością gospodarczą ani nie dotyczyło korzyści, które mógłby Pan osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono.

Wysokość lub zasady ustalania przyznanego odszkodowania nie wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw, przepisów wykonawczych lub aktów administracyjnych. Wynikały one przede wszystkim z:

1. ogólnych zasad odpowiedzialności odszkodowawczej wynikających z Kodeksu cywilnego (art. 361 § 1 k.c.), które odwołują się do: rzeczywistej szkody (damnum emergens), normalnego związku przyczynowego między bezprawnym działaniem (wadliwą decyzją administracyjną) a szkodą;

2. wyroku sądu, który w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 160 k.p.a.) ustalił zasady i wysokość odszkodowania, opierając się na konkretnych okolicznościach sprawy, w tym:

  • wartości prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, które zostało utracone;
  • stanie nieruchomości na dzień wydania wadliwej decyzji;
  • wycenach rynkowych lub eksperckich (opinie biegłych).

Zatem przyznane Panu odszkodowanie za szkodę rzeczywistą będzie korzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie jak Pan wskazał z art. 21 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.

W konsekwencji, w myśl zasady, że wadliwa argumentacja prawna, przy prawidłowo wywiedzionym skutku prawnym, powinna skutkować uznaniem stanowiska podatnika za nieprawidłowe, Pana stanowisko w zakresie pytania nr 1 należało uznać za nieprawidłowe.

Skutki podatkowe wypłaty odsetek

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z ww. przepisem:

Wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro zasądzone na Pana rzecz odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie ma przy tym znaczenia, czy „technicznie” zasądzone odsetki zostały wypłacone Panu w całości, a Pan sfinansował z tej wypłaty wynagrodzenia prawnika, czy też część odsetek została od razu wypłacona prawnikowi prowadzącemu Pana sprawę. Zwolnieniu z opodatkowania podlega całość odsetek za zwłokę, jeśli – jak już wyżej wskazano – zwolnieniu podlega należność główna, od której je zasądzono.

Zatem Pana stanowisko w zakresie pytania nr 2 i 3 również jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  • Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
  • Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

  • Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

  • w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
  • w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.