Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja - null

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest:

•prawidłowe w zakresie zaniechania poboru podatku dochodowego od umorzonej kwoty kredytu przeznaczonej na zakup i wykończenie lokalu (pyt. 1),

•nieprawidłowe w zakresie zaniechania poboru podatku dochodowego od pozostałej umorzonej kwoty kredytu (pyt. 1),

•prawidłowe w zakresie braku opodatkowania w stosunku do kwoty rozliczenia (pyt. 2).

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 listopada 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 25 listopada 2024 r. oraz 15 stycznia 2025 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest obywatelem Polski, polskim rezydentem podatkowym podlegającym w Polsce obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów.

16 grudnia 2005 roku wraz ze swoją partnerką Wnioskodawca zawarł z A S.A. umowę kredytu hipotecznego przeznaczonego na zakup nowo budowanego lokalu mieszkalnego na kwotę 163.010,00 CHF (w dalszej części niniejszego wniosku Wnioskodawca i jego partnerka będą zwani „Kredytobiorcami”). Kredyt ten został udzielony na 35 lat i w całości został wydatkowany na cel zakupu mieszkania.

W lipcu 2006 roku Wnioskodawca wraz z partnerką zawarli aneks do umowy kredytu hipotecznego, w którym podwyższono wartość kredytu hipotecznego do kwoty 185.747,73 CHF. Dodatkowo przyznane środki również zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe, tj. na wykończenie zakupionego mieszkania, które zostało oddane Kredytobiorcom w tzw. stanie deweloperskim.

Następnie bank zaproponował Wnioskodawcy i jego partnerce zwiększenie linii kredytowej kredytu hipotecznego na korzystniejszych niż dotychczasowe warunkach. Bank zaproponował, że nowo uruchomiona transza kredytu może zostać wykorzystana do częściowej spłaty kredytu udzielonego w 2005 roku zmieniając w ten sposób warunki kredytu na korzystniejsze. Powiększenie linii kredytowej odbywało się jednak w ramach już zawartej umowy kredytu hipotecznego, do którego w lipcu 2008 roku strony zawarły aneks nr 3 zwiększający linię kredytową o 103.804,43 CHF. Biorąc jednak pod uwagę, że nie był to już kredyt zaciągnięty na zakup nowo wybudowanego mieszkania (Wnioskodawca był już jego właścicielem wraz ze swoją partnerką) to bank w aneksie do umowy wpisał, że kredyt może być wykorzystany na cel konsumpcyjny.

Kredytobiorcy, w porozumieniu z bankiem, zaraz po uruchomieniu nowej transzy kredytu (uruchomienie transzy nastąpiło w lipcu 2008 r.) wykorzystali ją do spłaty również w lipcu 2008 roku istniejącego zadłużenia i otrzymali z A stosowne zaświadczenie potwierdzające dokonaną spłatę. W konsekwencji, w ramach tej samej umowy kredytu hipotecznego, warunki spłaty kredytu uległy zmianie na bardziej korzystne dla kredytobiorców, a bank mógł w swoich statystykach odnotować fakt udzielenia kolejnego kredytu, na czym mu bardzo zależało. Bank nie dopuszczał wtedy możliwości zmiany na korzystniejsze warunków już udzielonego kredytu, ale dopuszczał taką zmianę poprzez udzielenie nowej transzy w ramach kredytu mieszkaniowego, którą od razu przeznaczał na spłatę tej części finansowania, która została udzielona na mniej korzystnych warunkach. Jednocześnie bank mógł się wykazać zwiększoną ilością nowo udzielanych kredytów hipotecznych, na czym mu bardzo zależało w kontekście opisanej poniżej transakcji sprzedaży A.

W międzyczasie w 2008 roku A połączył się z B, a w 2009 roku, w konsekwencji przejęcia 75% udziałów C (bezpośredniego udziałowca A) przez (...) grupę bankową D, zmieniono nazwę handlową z A na E. W 2011 roku, w wyniku kolejnych kroków restrukturyzacyjnych, nazwa banku uległa zmianie na F S.A.

12 kwietnia 2024 roku Wnioskodawca wraz z partnerką skierowali do F S.A. ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, w którym wskazali, że przedmiotowa umowa miała charakter umowy o kredyt złotowy z tym jednak zastrzeżeniem, że waluta obca, tj. CHF (frank szwajcarski) pełniła rolę miernika wartości świadczenia Wnioskodawcy i jego partnerki jako kredytobiorców. Raty kredytu miały być spłacane w CHF lub PLN, w kwotach odpowiadających wartości pewnych ilości waluty obcej (CHF). W związku z tym, że umowa kredytu hipotecznego zawierała szereg klauzul abuzywnych, tj. niedozwolonych postanowień umownych, Wnioskodawca poinformował bank, że łącząca go z bankiem umowa kredytu hipotecznego jest nieważna z uwagi na istnienie trzech istotnych wad prawnych. W rezultacie wysłanego do banku Ostatecznego przedsądowego wezwania do zapłaty F S.A. zaproponował Wnioskodawcy zawarcie tzw. ugody kredytowej. Ugoda ta została ostatecznie zawarta 4 września 2024 roku.

Biorąc pod uwagę saldo jakie pozostało do spłaty kredytu oraz kwoty kapitału i odsetek, jakie Wnioskodawca i jego partnerka już spłacili do banku, w ugodzie uzgodniono, że:

1.Kwota zadłużenia z tytułu umowy kredytu hipotecznego, która w dniu zawarcia ugody wynosiła 51.261,67 CHF zostanie przeliczona na PLN po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zawarcia ugody i będzie wynosiła 232.661,34 PLN,

2.Bank zwolni kredytobiorców (Wnioskodawcę i jego partnerkę) z długu w zakresie powyższej kwoty, tj. dokona umorzenia zadłużenia Kredytobiorców na kwotę 232.661,34 PLN,

3.Bank wypłaci Kredytobiorcom kwotę 391.500 PLN tytułem rozliczenia umowy kredytu hipotecznego. Pomimo, iż Kredytobiorcy nalegali, by w treści ugody bank wpisał, iż kwota ta stanowi zwrot nienależnie pobranych kwot tytułem nadpłaconej kwoty głównej kredytu hipotecznego i odsetek bank odmówił takiego zapisu. Nie ulega jednak wątpliwości, że taka dokładnie jest natura tej płatności. Gdyby kredytobiorcy nie zdecydowali się na zawarcie ugody, lecz na wystąpienie do sądu z powództwem o unieważnienie umowy kredytu hipotecznego to dokładnie taki byłby tytuł do dokonania na ich rzecz wypłaty. Odmowa banku do zawarcia takiego zapisu w ugodzie podyktowana była wyłącznie aspektami wizerunkowymi, bowiem w takim przypadku bank przyznałby się, że umowa kredytu hipotecznego była zawarta niezgodnie z prawem, co doprowadziło do nadpłacenia kwoty głównej, a tym samym do zawyżenia należnej bankowi kwoty odsetek.

Bank poinformował Kredytobiorców, że w stosunku do wypłaconej im tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego kwoty 232.661,34 PLN wystawi na rzecz Kredytobiorców deklarację PIT-11, bowiem kwota ta stanowi ich przychód. Dodatkowo w zakresie kwoty umorzonego kredytu hipotecznego bank stanął na stanowisku, że zaniechanie poboru podatku może obejmować jedynie tę część kredytu hipotecznego, która została opisana w treści umowy kredytu hipotecznego jako kwota przyznana na cele mieszkaniowe. Bank, kierując się wyłącznie brzmieniem aneksu nr 3 i ignorując całokształt okoliczności faktycznych w sprawie, uznał, że skoro w aneksie nr 3 do umowy kredytu hipotecznego zawarto sformułowanie, że transza ta jest przeznaczona na cel konsumpcyjny to kwota 103.000 CHF wynikająca z aneksu nr 3 nie może być uznana za wydatkowaną na cel mieszkaniowy.

W tym zakresie bank całkowicie zignorował fakt, że:

•kredytobiorcy nie zawarli z bankiem nowego kredytu, a jedynie aneks do istniejącego już kredytu hipotecznego zaciągniętego w związku z jedną inwestycją mieszkaniową,

•przyznana na podstawie aneksu nr 3 Kredytobiorcom kwota 103.000 CHF została od razu przeznaczona na jego częściową spłatę, a

•zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 102) w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie poboru podatku obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

W konsekwencji powyższego, po podpisaniu ugody bank poinformował Kredytobiorców, że nie tylko umieści w formularzu PIT-11 kwotę wynikającą z rozliczenia kredytu hipotecznego, tj. zwrotu nadpłaconej kwoty głównej kredytu i odsetek w kwocie 232.661,34 PLN, ale również zawrze tam część kwoty umorzonego kredytu hipotecznego w proporcji, w jakiej kwota wierzytelności z tytułu kredytu konsolidacyjnego/refinansowego odpowiada kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego. W konsekwencji bank uznał, że przewidziane w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych (dalej jako PIT) będzie dotyczyło wyłącznie 64,42% umorzonej wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu bankowego.

Wnioskodawca oświadcza, że zaciągnięty przez niego wspólnie z partnerką kredyt hipoteczny został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej na terytorium Polski. Dwie kolejne transze uruchamiane na rzecz Kredytobiorców w rezultacie zawarcia aneksu nr 1 i aneksu nr 3 zostały zaciągnięte wyłącznie z realizacją tej samej, jednej inwestycji mieszkaniowej.

Wnioskodawca nie korzystał z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej.

Zarówno A, jak i jego następca prawny, tj. F S.A., to podmioty które są na mocy odrębnych przepisów upoważnione do udzielania osobom fizycznym kredytów hipotecznych na realizację ich celów mieszkaniowych.

Biorąc pod uwagę całokształt opisanego stanu faktycznego Wnioskodawca chciałaby potwierdzić, czy pomimo iż bank wystawi na jego rzecz formularz PIT-11 będzie on miał prawo do skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od całkowitej kwoty umorzonej wierzytelności kredytowej oraz czy przyznana mu przez bank tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego kwota może zostać wyłączona z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Uzupełnienie wniosku

W „Umowie o kredyt hipoteczny” zawartej 16 grudnia 2005 r. bank udzielił długoterminowego kredytu hipotecznego w wysokości 163.010 CHF z przeznaczeniem na „sfinansowanie kosztów zakupu nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od inwestora zastępczego, położonego w X, ul. Z 1”, z czego bank uruchomił kredyt wypłacając kwotę w PLN w wysokości 3.935,72 PLN oraz 376.427 PLN.

W Aneksie nr 3 do Umowy kredytu hipotecznego zawartym 15 lipca 2008 r. kwota kredytu została podwyższona o 103.804,43 CHF, a cel kredytu określono na „przeznaczenie na sfinansowanie kosztów zakupu nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od inwestora zastępczego, położonego w X, ul. Z 1, na refinansowanie wniesionego wkładu własnego oraz dowolny cel konsumpcyjny”. Dodatkowo w Aneksie nr 3 wskazano, że bank uruchomi podwyższoną kwotę kredytu z przeznaczeniem na „dowolny cel konsumpcyjny”.

Dodatkowo Wnioskodawca wskazuje, iż celem zaciągnięcia dodatkowego zobowiązania finansowego przez Wnioskodawcę i jego partnerkę na podstawie Aneksu nr 3 na korzystnych warunkach była częściowa spłata kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na podstawie pierwotnej Umowy o kredyt hipoteczny. Wyjaśnienia w tym zakresie, w szczególności w zakresie kwot, zawarto we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Bank posługiwał się w Aneksie nr 3 nomenklaturą standardowo stosowaną w tamtym czasie przez banki.

12 kwietnia 2024 r. pełnomocnik kredytobiorców (Wnioskodawcy oraz jego partnerki) wysłał do banku Ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, w którym wezwał bank do zapłaty na ich rzecz kwoty 112.981,60 PLN oraz 235.666,54 CHF tytułem zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie nieważnej umowy o kredyt hipoteczny z 16 grudnia 2005 r. W przedmiotowym piśmie pełnomocnik wskazał, że umowa miała charakter umowy o kredyt złotowy, a waluta obca pełniła rolę miernika wartości świadczenia Kredytobiorcy. Dodatkowo pełnomocnik wskazał, że umowa zawarta z bankiem jest nieważna z uwagi na trzy istotne wady prawne. Po pierwsze, w umowie brak było określenia wysokości świadczenia, do spełnienia którego zobowiązani byli kredytobiorcy, to jest nie określono kwot rat, w których miał być spłacany kredyt, ani obiektywnego i weryfikowalnego sposobu ich ustalenia. Po drugie, treść umowy była sprzeczna z art. 69 prawa bankowego w tym aspekcie, że zastosowany w umowie sposób denominacji powodował, że kredytobiorcy mogli być i w okolicznościach sprawy byli zobowiązani do zwrócenia bankowi kwoty innej niż kwota przekazanego im wcześniej kredytu. Po trzecie, umowa de facto nie określała kwoty kredytu, albowiem kwota określona w umowie różniła się od kwoty realnie wpłaconej kredytobiorcom.

Dalej pełnomocnik argumentował m.in. tym, że nieważność umowy kredytu skutkować musi uznaniem za zasadne żądania kredytobiorców o zwrot tego, co na jej podstawie świadczyli z tytułu rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od 5 stycznia 2006 r. do 26 stycznia 2024 r.

Wyliczenie zostało opracowane na podstawie zaświadczeń wystawionych przez bank, z których wynikało poniższe wyliczenie na dzień sporządzenia analizy do powołanego powyżej wezwania do zapłaty:

RATY ZAPŁACONE: 1.167.200,63 PLN

SKŁADKI UBEZPIECZENIA POMOSTOWEGO: 7.183,50 PLN

KOSZTY ZWIĄZANE Z KREDYTEM: 1.430 PLN

RAZEM ZAPŁACONO : 1.175.814,13 PLN

kapitał wypłacony w PLN: 661.930,35 PLN

RÓŻNICA pomiędzy wpłatami w PLN i w CHF (wyrażonymi w PLN

wg kursu NBP z dnia analizy) a kapitałem wypłaconym w PLN: 513.883,78 PLN

Istota sporu pomiędzy kredytobiorcami a bankiem sprowadzała się do tego, że w wyniku zastosowania w umowie kredytu klauzul niedozwolonych przez prawo kredytobiorcy, na dzień podpisania ugody, zwrócili już do banku tytułem zwrotu kapitału kredytu więcej niż faktycznie z tego banku pożyczyli, a dodatkowo uiścili na rzecz banku więcej odsetek niż powinni byli opłacić. Odsetki te bowiem liczone były od zawyżonej kwoty kapitału, tj. nie od kwoty którą faktycznie kredytobiorcy pożyczyli. W związku z tym, że na dzień zawarcia ugody kredytobiorcy wpłacili do banku tytułem zwrotu kapitału kwotę prawie że o 100% większą niż kwota faktycznie udostępnionego im kredytu, roszczenie kredytobiorców obejmowało również zwolnienie ich z obowiązku dalszej spłaty kapitału na rzecz banku, zdaniem kredytobiorców dług taki już bowiem nie istniał.

Na podstawie powyżej wskazanego wezwania Strony prowadziły kilkumiesięczny proces negocjacji, w pierwszej kolejności negocjacje prowadzone były pomiędzy kredytobiorcami a bankiem, a następnie kontynuowanie w toku mediacji przeprowadzonych w Centrum Mediacji Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego.

W wyniku negocjacji i mediacji Strony zawarły 4 września 2024 r. ugodę (dalej „Ugoda”), w której bank potwierdził, że na dzień 3 września 2024 r. wysokość zadłużenia kredytobiorców z tytułu Umowy o kredyt hipoteczny według wyliczeń banku (które kredytobiorcy kwestionowali) wynosi 51.261,67 CHF (kapitał). Strony w Ugodzie zgodnie postanowiły, że zadłużenie kredytobiorców z tytułu Umowy o kredyt hipoteczny wynoszące 51.261,67 CHF należy przeliczyć na walutę PLN po średnim kursie walut obcych ogłaszanym przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień zawarcia Ugody, co stanowiło kwotę 232.661,34 PLN.

Następnie Strony zawarły w Ugodzie, że po przewalutowaniu ww. kwoty kapitału wyrażonej w CHF zostanie dokonane umorzenie zadłużenia z tytułu kredytu i bank zwolnił kredytobiorców z długu w zakresie kwoty 232.661, 34 PLN, na którą to kwotę składała się kwota 232.661,34 PLN kwota kapitału, kwota 0 PLN odsetek.

Dodatkowo w wyniku negocjacji w zakresie nadpłaty świadczeń kredytowych przez kredytobiorców bank zobowiązał się w Ugodzie do „zapłaty kredytobiorcom kwoty 391.500 PLN w związku z rozliczeniem Umowy.

Podsumowując, dla ustalenia kwoty rozliczenia i kwoty umorzenia miało znaczenie, jakie kwoty zostały przez Kredytobiorców wpłacone do banku w trakcie spłaty kredytu, bowiem samego kapitału spłacili znacząco więcej niż zaciągnęli na podstawie umowy kredytowej. Otrzymane przez nich od banku świadczenie składało się więc z dwóch elementów:

•umorzenia długu w zakresie niespłaconego, zdaniem banku, kapitału kredytu, tj. kwoty 232.661,34 PLN,

•zwrotu kredytobiorcom nadpłaconych kwot kredytu 391.500 PLN.

Wskazana powyżej kwota 391.500 PLN zwrócona kredytobiorcom przez bank była rozwiązaniem kompromisowym, bowiem jak wskazano powyżej z tytułu dokonania samej nadpłaty w zakresie kwoty kapitału kredytu kredytobiorcy wpłacili do banku kwotę o 513.883,78 PLN wyższą niż kwota kapitału, którą powinni byli zwrócić, tj. 661.930,35 PLN (kwot udostępnionego kredytu). Łącznie z kredytu zaciągniętego na kwotę 661.930,35 PLN kredytobiorcy zwrócili bowiem kapitału na kwotę 1.175.814,13 PLN. Istotą zawieranej ugody było więc to, że bank zwróci kredytobiorcom nie całą nadpłaconą przez nich kwotę kredytu, ale wyłącznie 391.500 PLN.

Jak wskazano powyżej odrębnym roszczeniem przysługującym kredytobiorcom był zwrot niesłusznie nadpłaconych przez kredytobiorców odsetek. Bank naliczał odsetki od niezgodnie z prawem zawyżonej kwoty kapitału kredytu. W zakresie w jakim odsetki były naliczane ponad kwotę faktycznie przyznanego kredytobiorcom kredytu kredytobiorcy uiszczali kosztem swojego majątku odsetki, które faktycznie nie były należne.

Wnioskodawca podkreśla, że ani kwota spłaconego w zawyżonej wartości kapitału, ani kwota spłaconych w zawyżonej wysokości odsetek nie stanowiły dla niego kosztu uzyskania przychodu.

Podsumowując, bank zobowiązał się w Ugodzie do „zapłaty kredytobiorcom kwoty 391.500 PLN w związku z rozliczeniem Umowy”. Ugoda nie precyzuje czy zwrot dotyczy wyłącznie nadpłaconego kapitału kredytu, czy też nadpłaconego kapitału oraz nadpłaconych odsetek. Ponieważ jednak ugoda dotyczyła rozliczenia wszystkich zobowiązań kredytobiorców Wnioskodawca stoi na stanowisku, że zwrócona kwota była zwrotem nadpłaconej kwoty kapitału oraz nadpłaconych przez kredytobiorców odsetek.

Kwota umorzenia kredytu kredytobiorców to 232.661,34 PLN (wynik przeliczenia kwoty 51.261,67 CHF). Kwota rozliczenia dla kredytobiorców to 391.500 PLN.

Pytania

1.Czy, w związku z faktycznym przeznaczeniem przyznanych na mocy aneksu nr 3 do umowy kredytu hipotecznego środków na refinansowanie mieszkaniowego kredytu hipotecznego, Wnioskodawca ma prawo do zastosowania zaniechania opodatkowania w stosunku do całości umorzonej kwoty wierzytelności kredytu hipotecznego?

2.Czy otrzymana od banku kwota tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego, która w istocie jest zwrotem nadpłaconej kwoty kredytu hipotecznego i odsetek, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

Ad 1

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w związku z faktycznym przeznaczeniem przyznanych na mocy aneksu nr 3 do umowy kredytu hipotecznego środków na refinansowanie mieszkaniowego kredytu hipotecznego Wnioskodawca ma prawo do zastosowania zaniechania opodatkowania w stosunku do całości umorzonej kwoty wierzytelności kredytu hipotecznego, a nie wyłącznie do jej części.

Ad 2

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że otrzymana od banku kwota tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego, która w istocie jest zwrotem nadpłaconej kwoty kredytu hipotecznego i odsetek, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

UZASADNIENIE

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 226 z późn. zm. dalej jako „Ustawa o PIT”), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przychodami są natomiast otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega - co do zasady - każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 Ustawy o PIT, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu Ustawy można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik - czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów - uzyskuje określone przysporzenie majątkowe. W przypadku świadczeń o charakterze nieodpłatnym takie przysporzenie po stronie podatnika musi się wiązać z tym, że nastąpi jakiegoś rodzaju uszczuplenie po stronie innego podmiotu.

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 Ustawy o PIT, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 Ustawy o PIT. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.) zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Tak więc dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu Ustawy o PIT).

W tym miejscu należy wskazać na rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 102).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku, gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2. Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4. W przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku, gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

6.Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

7.W przypadku, gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że: Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia stanowi, że zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a)nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c)nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego,

–- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Dochody, od których zaniechano poboru podatku, nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Wyżej opisane zaniechanie poboru podatku PIT znajdzie zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego korzysta z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej.

Zdaniem Wnioskodawcy, wskazane powyżej przepisy, a w szczególności odwołanie się do tego, co należy rozumieć pod pojęciem inwestycji mieszkaniowej, wskazują, że z perspektywy możliwości korzystania z instytucji zaniechania z opodatkowania umorzonego kredytu hipotecznego istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub na refinansowanie kredytu zaciągniętego na takie cele (zgodnie z § 1 pkt 5 cytowanego powyżej rozporządzenia).

Przenosząc powyższe na grunt pytania nr 1 sformułowanego we wniosku Wnioskodawca wskazuje, że zaciągnięty przez niego wspólnie z partnerką w 2005 roku kredyt hipoteczny został zaciągnięty na nabycie lokalu mieszkalnego. Nabycie lokalu mieszkalnego zostało natomiast wymienione w literze a) art. 21 ust. 25 pkt 1 Ustawy o PIT. Przyznanie Kredytobiorcom dodatkowych funduszy w ramach aneksu nr 1 wiązało się natomiast z tym, że potrzebowali oni środków na wykończenie oddanego im w stanie deweloperskim mieszkania. Takie wykończenie oddanego w stanie developerskim mieszkania uznawane jest za jego remont, a remont lokalu mieszkalnego został wprost wymieniony w literze d) art. 21 ust. 25 pkt 1 Ustawy o PIT. Zatem zaciągnięty przez Wnioskodawcę wspólnie z partnerką kredyt wypełnia przesłanki do uznania go za kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w rozporządzeniu.

W § 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe wskazano, że w przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego. I tu istotny jest więc cel na jaki wydatkowano zaciągnięty dodatkowy kredyt, tj. by był to kredyt wydatkowany na refinansowanie kredytu mieszkaniowego. Dokładnie tak było w przypadku kwoty dodatkowego finansowania przyznanego Kredytobiorcom w ramach aneksu nr 3 do umowy kredytu hipotecznego. Co prawda w treści aneksu zapisano, że dodatkowe finansowanie jest przeznaczone na cele konsumpcyjne, jednak od początku było uzgodnione z bankiem, że kwota ta zostanie przeznaczona na spłatę „oryginalnie” zaciągniętego kredytu. Tak też się stało. W rezultacie tej operacji mniej korzystny kredyt mieszkaniowy został zrefinansowany kredytem o bardziej korzystnych parametrach, a wszystko to odbyło się w ramach już zawartej i istniejącej umowy kredytu hipotecznego.

Biorąc powyższe pod uwagę Wnioskodawca stoi na stanowisku, że przewidziane w rozporządzeniu Ministra Finansów zaniechanie dotyczące kwoty umorzonego kredytu hipotecznego należy zastosować do całej kwoty umorzonej wierzytelności, a nie jak to zrobił bank do 64,42% umorzonej kwoty. Zaciągnięcie kredytu na refinansowanie jest to bowiem zdarzenie rozumiane jako operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. Pojęcie kredyt refinansowy implikuje konieczność wcześniejszego zaciągnięcia kredytu, aby później możliwym było zaciągnięcie kredytu refinansowego na jego spłatę. Z przepisu § 1 pkt 4 rozporządzenia wynika jednoznacznie, że zaniechanie może mieć zastosowanie do kredytu refinansowego w sytuacji, gdy został on zaciągnięty na refinansowanie (zastąpienie) kredytu mieszkaniowego. Fakt, iż bank nazwał transzę uruchomioną w ramach aneksu nr 3 jako przeznaczona na cel konsumpcyjny nie ma znaczenia w obliczu tego, że transza ta została uruchomiana w ramach mieszkaniowego kredytu hipotecznego i została w znacznej całości wydatkowana na jego refinansowanie, co potwierdza zaświadczenie wydane przez bank dotyczące spłaty kredytu.

Przechodząc natomiast do kwestii otrzymanej od banku w ramach ugody kwoty tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego Wnioskodawca stoi na stanowisku, że kwota ta jest zwrotem nienależnie od niej pobranych środków na spłatę kwoty głównej kredytu i odsetek. Nie ma innej podstawy czy przyczyny, dla której bank zgodziłby się wypłacić Wnioskodawcy środki finansowe niż to, że zdawał sobie sprawę, iż w przypadku sprawy sądowej kwoty, które miałyby zostać wypłacone Wnioskodawcy tytułem nadpłaconego kredytu i odsetek, byłyby jeszcze wyższe. Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać. Przyczyna pierwotna zawarcia ugody jest jednak zawsze taka sama jak przyczyna sporu, tj. w analizowanym przypadku zawarta umowa mieszkaniowego kredytu hipotecznego, która jest niezgodna z prawem, w konsekwencji czego doszło do nadpłaty kredytu i odsetek przez Kredytobiorców.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Odnosząc się zatem do skutków podatkowych otrzymania przez Kredytobiorców dodatkowej kwoty tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego w pierwszej kolejności należy zauważyć, że zgodnie z definicją dochodu przedmiotem opodatkowania podatkiem PIT jest nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 Ustawy o PIT, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Zatem w analizowanej sprawie w związku z otrzymaniem przez Wnioskodawcę od banku ww. kwoty dodatkowej tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego nie dojdzie do powstania przysporzenia majątkowego. Kredytobiorcy musieli bowiem najpierw wpłacić pieniądze do banku po to, by w wyniku zawartej ugody móc je z powrotem uzyskać. Co więcej, fakt braku przysporzenia po stronie Kredytobiorców wynika również z tego, że brak jest świadczenia kosztem majątku banku. Pobrane przez bank kwoty w ramach kwoty głównej kredytu i odsetek nie były bowiem mu nigdy należne. Bank wyliczał je na podstawie niezgodnej z przepisami prawa umowy kredytowej.

Biorąc więc pod uwagę, że na mocy zawartej ugody Wnioskodawca otrzymał zwrot środków pieniężnych, które wcześniej przekazał na rzecz banku w ramach spłaty udzielonego kredytu hipotecznego, otrzymane tytułem rozliczenia kwoty są ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione przez Wnioskodawcę z jego własnych środków. Kwota dodatkowa otrzymana na podstawie ugody z bankiem nie spowoduje więc faktycznego przyrostu w majątku Wnioskodawcy. Zdaniem Wnioskodawcy, wypłata ta będzie dla niego neutralna podatkowo.

Wnioskodawca wskazuje, że podobne stanowisko w sprawie zajął Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej w interpretacji z 1 sierpnia 2024 roku (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.535.2024.3.DJ), w której stwierdzono: „Dlatego stwierdzam, że zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego (tj. będącej przedmiotem Pani zapytania kwoty dodatkowej) nie będzie stanowił dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie będzie Pani miała obowiązku zapłaty podatku od wypłaconej Pani przez bank ww. kwoty dodatkowej”.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

W Pana sprawie bank dokonał umorzenia Pana zadłużenia kredytowego oraz została Panu wypłacona dodatkowo kwota rozliczenia umowy kredytu hipotecznego.

Kwestia zaniechania podatku od kwoty umorzonych wierzytelności – które to umorzenie ma miejsce od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2024 r. – została uregulowana w § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 102):

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

3.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

4.W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

5.Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043).

7.W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Z kolei § 4 cytowanego rozporządzenia stanowi, że:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.

W myśl § 3 komentowanego rozporządzenia:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią ww. art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

b)nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

d)budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e)rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

- położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zatem zaniechanie poboru podatku do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów znajdzie zastosowanie, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:

•kredyt był zaciągnięty na realizację inwestycji mieszkaniowej;

•kredyt był udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw;

•kredyt był zabezpieczony hipotecznie;

•kredytobiorca nie korzystał wcześniej z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu na cele mieszkaniowe zabezpieczonego hipotecznie.

Główną przesłanką do skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie tego kredytu na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem zakup i wykończenie lokalu mieszkalnego z kredytu hipotecznego daje prawo do zaniechania poboru podatku w związku z umorzeniem wierzytelności.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że środki przyznane zgodnie z aneksem nr 1 i 3 zostały Panu przyznane w ramach tego samego kredytu hipotecznego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej. Oznacza to, że środki przyznane aneksem nr 3 nie są odrębnym kredytem refinansowym, którym został zastąpiony kredyt mieszkaniowy z 16 grudnia 2005 r. Warunek taki wymienia § 1 ust. 4 cytowanego rozporządzenia. Aneks do umowy kredytowej nie kreuje nowej umowy lecz zmienia warunki tej samej umowy – w Pana przypadku wysokość kredytu.

Ponadto, pomimo wykorzystania środków przyznanych na mocy aneksu nr 3 do częściowej spłaty wcześniej uruchomionych środków z tego samego kredytu (udzielonego w 2005 r.), takiego ich przeznaczenia nie można uznać za wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ww. ustawy. W przepisie tym nie ma mowy o spłacie kredytu hipotecznego, lecz o zakupie/remoncie lokalu mieszkalnego. Tym samym, w myśl § 1 ust. 3 cytowanego rozporządzenia, podwyższenie kwoty kredytu hipotecznego na podstawie aneksu nr 3 jest zaciągnięciem tego kredytu na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji może Pan skorzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. jedynie do części umorzonej wierzytelności kredytu hipotecznego przeznaczonej na zakup i wykończenie lokalu, a nie do całości zadłużenia kredytowego. W pozostałej części umorzenie wierzytelności kredytowej jest Pana przychodem podatkowym na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy, od którego jest Pan zobowiązany zapłacić podatek dochodowy.

Odpowiadając na Pana wątpliwości zawarte w drugim pytaniu, skoro otrzymana od banku w wyniku zawartej ugody kwota tytułem rozliczenia kredytu hipotecznego mieściła się w kwocie wpłacanej przez Pana podczas spłaty kredytu hipotecznego, to jej otrzymanie nie powoduje po Pana stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie są Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pana stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie