Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

7 listopada 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 1 października 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo pismem złożonym 14 stycznia 2025 r. oraz pismem złożonym 29 stycznia 2025 r. – w odpowiedzi na wezwania.

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1. Zainteresowana będąca stroną postępowania: (…);

2. Zainteresowany niebędący stroną postępowania: (…)

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawcy – Pani (…) i Jej mąż (…), oboje występujący w roli Zainteresowanych, byli stroną umowy kredytu mieszkaniowego (hipotecznego) z 4 września 2003 r., denominowanego do waluty CHF, zawartej z (…) S.A. Kredyt mieszkaniowy przeznaczony był (w całości) na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu Wnioskodawców, w którym zamieszkali. Bank udzielił kredytu w kwocie (…) zł.

1 sierpnia 2023 r. Wnioskodawcy dokonali, zgodnie z harmonogramem, spłaty kredytu, wobec czego w księgach Banku nie widnieje żadne zobowiązanie z tytułu umowy kredytu.

Wnioskodawcy skierowali do Sądu pozew przeciwko Bankowi o świadczenie nienależne, z uwagi na nieważność ww. umowy kredytu, tj. o zwrot uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych w kwocie (…) zł z odsetkami za opóźnienie. Postępowanie toczy się przed Sądem (…) w (…), pod sygn. (…). W toku postępowania sądowego Bank przedstawił Wnioskodawcom propozycję ugody sądowej, której celem jest polubowne zakończenie sporu.

Projekt przewiduje m.in., że:

1)„Bank, w terminie 21 dni od daty podpisania Ugody, wypłaci Kredytobiorcy kwotę dodatkową w wysokości (…) PLN (słownie: (…)) na rachunek należący do .... o numerze .... prowadzony w ..... Kredytobiorca przyjmuje do wiadomości, że w związku z wypłatą ww. kwoty powstaje po jego stronie przychód, a na Banku ciąży wypełnienie obowiązku informacyjnego (tj. sporządzenie informacji PIT-11).

2)Bank, w terminie 21 dni od daty podpisania Ugody, dokona zwrotu połowy opłaty od pozwu w wysokości (…) PLN (słownie: (…) 00/100), na rachunek bankowy należący do ....o numerze .....prowadzony w ......

3)Bank, w terminie 21 dni od podpisania Ugody dokona na rzecz Kredytobiorcy zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości (…) PLN (słownie: (…) i 00/100) na rachunek bankowy należący do ....o numerze .....prowadzony w ....”.

W zakresie wypłaty kwoty (…) zł Bank nie wskazał z jakiego tytułu dokona wypłaty, niemniej jednak faktycznie jest to część roszczenia Wnioskodawców z tytułu nadpłaconych rat.

Uwzględniając bowiem fakt, że Wnioskodawcy otrzymali z Banku kredyt w kwocie (…) zł, a suma spłat wyniosła (…) zł, to różnica pomiędzy sumą dokonanych wpłat a kwotą, którą Wnioskodawcy mają otrzymać z Banku ((…) zł) daje (…) zł.

Tym samym kwota uzyskanego kapitału od Banku ((…) zł) będzie niższa od sumy dokonanych spłat pomniejszonej o otrzymaną od Banku kwotę na podstawie planowanej ugody ((…)zł), czyli (…) zł.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że dodatkowa kwota, którą Bank zobowiązał się Wnioskodawcom wypłacić stanowi zwrot uiszczonych przez Nich kwot tytułem spłat zadłużenia na rzecz Banku zawartych w ratach kredytu.

Kwota, która zostanie Wnioskodawcom wypłacona przez Bank nie będzie stanowić przysporzenia ponad kwoty uiszczone przez Nich tytułem spłaty kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2003 r. i będzie mieścić się w kwocie wpłacanej przez Nich do Banku tytułem spłaty zadłużenia na rzecz Banku.

Kwoty stanowiące zwrot kosztów zastępstwa procesowego oraz zwrot połowy opłaty od pozwu, które Bank zobowiązał się Wnioskodawcom zwrócić stanowią poniesione przez Nich opłaty i nie przewyższają faktycznie poniesionych wydatków z tego tytułu.

Pytanie

Czy w związku z opisanym zdarzeniem przyszłym, tj. planowanym zawarciem ugody i zwrotem na rzecz Wnioskodawców kwoty ustalonej przez Strony w ugodzie, wyliczonym i dokonanym przez Bank, wraz z kosztami procesu, po stronie Wnioskodawców powstaje przychód podatkowy, a tym samym uzasadnionym byłoby ich opodatkowanie?

Stanowisko Zainteresowanych w sprawie

Zdaniem Wnioskodawców, w związku z opisaną w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym dokonywaną przez Bank wypłatą zwrotu świadczenia głównego oraz zwrotu kosztów procesu na rzecz Wnioskodawców, po Ich stronie, jako Kredytobiorców, nie powstaje przychód podatkowy.

1. Źródło przychodu

Zdaniem Wnioskodawców, w odniesieniu do przedstawionego pytania, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych („ustawa o PIT”), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych od podatku oraz objętych zaniechaniem poboru podatku.

W świetle art. 9 ust. 2 ustawy o PIT, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Katalog źródeł przychodów, których osiągnięcie powoduje powstanie obowiązku podatkowego w PIT, został zawarty w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT, który w punkcie 9 wskazuje na inne źródła.

Z kolei, katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o PIT, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Mając na uwadze powyższe, należy zbadać, czy w związku z dokonaniem zwrotu przez Bank uiszczonych rat (nadpłaconego kapitału), jak również kosztów procesu, po stronie Wnioskodawców powstaje przychód z innych źródeł w rozumieniu ustawy o PIT. Konieczne jest zatem ustalenie, czy w opisanym zdarzeniu przyszłym dochodzi w ogóle do powstania po stronie Kredytobiorców przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

2. Brak przysporzenia majątkowego

W orzecznictwie, jak i doktrynie dominuje pogląd, że elementem istotnym dla uznania danego świadczenia za przychód podatkowy jest uzyskanie przez podatnika realnego przysporzenia majątkowego. Taka sytuacja zachodzi wtedy, gdy podatnik uzyskuje rzeczywistą korzyść majątkową – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych zwiększających jego aktywa (środki pieniężne, świadczenia w naturze) lub innych nieodpłatnych świadczeń), czy określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów.

A zatem, nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu opodatkowanego PIT. Nie wystarczy bowiem zidentyfikowanie strumienia pieniądza, który płynie w kierunku podatnika. Konieczne jest ustalenie, że mamy do czynienia ze świadczeniem, które powoduje rzeczywiste wzbogacenie się podatnika (przyrost w jego majątku).

Powyższe stanowisko potwierdzają sądy administracyjne oraz organy podatkowe:

1.Wśród nich należy wymienić Naczelny Sąd Administracyjny (dalej „NSA”), który w wyroku z 29 listopada 2018 r., sygn. akt II FSK 799/18, stwierdził, że: „Mimo, że nie wynika to wprost z brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny”.

2.Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (dalej „KIS”) w interpretacji indywidualnej z 3 marca 2022 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.905.2021.5.MAP wskazał, że: „Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega zatem dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy. (...) Wobec tego do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się kwot uzyskanych z tytułu różnego rodzaju zwrotów nakładów własnych poczynionych za inny podmiot (..)”.

3.Z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 1 sierpnia 2022 r., nr 0114-KDIP2-2.4011.492.2022.2.IN wynika, że „Przychód podatkowy jest w istocie określonym przyrostem majątkowym i jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, którymi może on rozporządzać. Za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego”.

Powyższe potwierdza, iż pomimo tego, że literalne brzmienie art. 11 ust. 1 ustawy o PIT wskazuje, że przychodem są wszelkie pieniądze i wartości pieniężne otrzymane przez podatnika, nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu podatkowego dla celów PIT.

W szczególności, do powstania przychodu skutkującego realnym przysporzeniem majątkowym nie dochodzi w przypadku zwrotu wydatków na rzecz podatnika. W takiej sytuacji, koszty w pierwszej kolejności są ponoszone (finansowane) z własnych środków podatnika, a następnie są mu zwracane, w konsekwencji czego, po stronie podatnika nie powstaje przysporzenie majątkowe, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego uszczuplenia w jego majątku.

Na brak przysporzenia majątkowego w takich sytuacjach wskazywały sądy administracyjne, w tym NSA w wyroku z 31 sierpnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2253/15, w którym stwierdzono, że: „Opodatkowaniu podlega wyłącznie definitywne przysporzenie (art. 1, art. 9 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f), a w przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia aktywów (podatnik odzyskuje aktywa, które wcześniej posiadał). Nie ma więc przedmiotu opodatkowania”.

Z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej „WSA”) w Gdańsku z 29 stycznia 2020 r., sygn. akt I SA/Gd 1681/19, wynika, że: „Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym ma być – co do zasady – dochód (art. 9 u.p.d.o.f ), nie zaś jakikolwiek strumień pieniądza, który płynie w kierunku podatnika. Opodatkowaniu podlega wyłącznie definitywne przysporzenie (art. 1, art. 9 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.), a w przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia aktywów (podatnik odzyskuje aktywa, które wcześniej posiadał). Nie ma więc przedmiotu opodatkowania”. Podobnie wypowiedział się WSA w Poznaniu w wyroku  z 27 czerwca 2019 r., sygn. akt I SA/Po 336/19.

Reasumując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że nie każde otrzymane przez podatnika świadczenie pieniężne powinno być rozpatrywane jako zdarzenie skutkujące osiągnięciem przychodu podatkowego dla celów PIT, który musi być przyrostem majątkowym, a jego powstanie musi mieć charakter definitywny.

W ocenie Wnioskodawców, brak jest powstania po Ich stronie przychodu w związku z zawarciem ugody zaproponowanej przez Bank i wyliczonego Im należnego zwrotu w obecnej propozycji ugody na kwotę (…) zł i (…) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W kontekście rozważanego stanu faktycznego i ustalenia, czy w przedmiotowym stanie faktycznym dochodzi do powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o PIT, istotna jest też analiza pojęcia ugody.

3. Charakter ugody

Instytucja ugody jako jednego z typów umowy jest regulowana art. 917 i 918 Kodeksu cywilnego.

W świetle art. 917 Kodeksu cywilnego, przez ugodę „strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać”.

Wskazana powyżej definicja pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne ugody:

• ugoda może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku;
• celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu;
• strony ugody dążą do osiągnięcia tego celu przez wzajemne ustępstwa (w literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy podmiot rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.).

Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lutego 2004 r., sygn. akt I CK 178/03, wskazał, że:

a)„Jeżeli zarówno sama treść art. 917 k.c., cel ugody i treść ugody jednoznacznie wskazują, iż w ugodzie chodzi o zmianę istniejącego już między stronami stosunku prawnego w celu usunięcia niepewności albo zapewnienie realizacji roszczeń wynikających z tego stosunku, to tym samym nie jest uprawnione stanowisko, iż ugoda może powołać do życia nowy stosunek prawny między stronami.

b)Ugoda nie tworzy między stronami nowego stosunku prawnego”.

Celem ugód jest polubowne rozstrzygnięcie istniejących sporów oraz zapobieżenie przyszłym sporom o ważność i skuteczność umów oraz ich poszczególnych postanowień, a także uchylenie niepewności w odniesieniu do roszczeń stron umów związanych z zawarciem i wykonaniem umów.

Wnioskodawcy jako Kredytobiorcy otrzymaliby ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy umowy przekazali na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych na poczet otrzymanego kredytu.

W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawców, nieuzasadnione byłoby opodatkowanie PIT kwot otrzymywanych na mocy ugody tytułem zwrotu. Faktycznie bowiem po podpisaniu zaproponowanej ugody Wnioskodawcy otrzymują jako Kredytobiorcy środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z Ich własnych środków. Kwoty te nie powodują faktycznego przyrostu Ich majątku, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia majątku. Ostatecznie więc taka operacja nie spełnia celu przychodu, którym jest zwiększenie majątku podatnika poprzez zwiększenie aktywów, czy też przez zmniejszenie pasywów.

Ponadto, w związku z zawarciem ugody, Strony ugody zgodnie przyjmują, że wobec spłaty całości udzielonego kredytu doszło do faktycznego wykonania umowy i spełnienia świadczenia klienta na rzecz Banku, a także zrzekają się wobec siebie roszczeń wynikających z umowy kredytu.

Mając na uwadze powyższe, w analizowanym przypadku po stronie Kredytobiorców nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego. W tym wypadku następuje jedynie wypłata środków pieniężnych będących ekwiwalentem wydatków poniesionych uprzednio na rzecz Banku w związku z wykonywaniem Umowy.

Według Wnioskodawców przesądza to o tym, że do przychodów podlegających opodatkowaniu PIT nie powinno zaliczać się kwot uzyskanych z tego tytułu.

4. Indywidualne interpretacje potwierdzające brak przychodu w odniesieniu do kwot i kosztów procesu zwracanych przez Bank

Brak powstania przychodu podatkowego w przypadku wypłaty przez Bank, na mocy ugody sądowej, kwot odpowiadających uprzednio uregulowanym ratom kredytu mieszkaniowego został potwierdzony w licznych interpretacjach indywidualnych.

Przykładowo, Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 21 sierpnia 2024 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.552.2024.2.MKA, stwierdził, iż „W konsekwencji, zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego nie będzie stanowił dla Państwa przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie mają Państwo obowiązku zapłaty podatku od zwróconej przez bank kwoty. Nie mają Państwo również obowiązku składania jakichkolwiek informacji do urzędu skarbowego o otrzymanej od banku kwocie”.

Z kolei, w interpretacji indywidualnej z 1 lipca 2020 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.397.2020.1.AMN, Dyrektor KIS wskazał, że: „zwrot zapłaconych Bankowi kwot dokonywany przez Bank na rzecz Klienta wskutek unieważnienia umowy kredytowej nie stanowi przysporzenia po stronie kredytobiorcy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie kredytobiorcy w związku z dokonanym zwrotem nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej Klient otrzyma z powrotem swój kapitał (zwrot zapłaconych Bankowi kwot). Kwoty te będą stanowiły jedynie zwrot poniesionych wcześniej kosztów. Nie ma zatem podstaw, aby uznać je za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota ww. zwrotu jest obojętna podatkowo”.

W przywołanej wyżej interpretacji Dyrektor KIS wskazał również, że „Za brakiem uznania zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej za przychód przemawia sama natura tej operacji. W rzeczywistości taka operacja nie spełni celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika. W takiej sytuacji Klient otrzyma z powrotem swój własny kapitał. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy. W tym wypadku brak tego rodzaju przysporzenia, a jedynie następuje zwrot korzyści, co przesądza o tym, że do przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym nie zalicza się kwot uzyskanych z tytułu tego rodzaju zwrotu”.

Na aprobatę zasługuje także interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 4 lutego 2020 r.,  nr 0113-KDIPT2-2.4011.748.2019.1.BO, która dotyczy zwrotu kosztów procesu w wyniku zawartej umowy. W interpretacji tej Organ podatkowy uznał, że: „Należy wskazać, że zwrócone na rzecz pracownika koszty postępowania sądowego nie stanowią przysporzenia po jego stronie i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie pracownika w związku z dokonanym zwrotem kosztów postępowania sądowego nie nastąpiło realne przysporzenie majątkowe. Kwota ta stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie jest więc dochodem podlegającym opodatkowaniu. Dla celów podatkowych otrzymana kwota tytułem kosztów postępowania sądowego jest obojętna podatkowo”.

Interpretacja ta dotyczyła co prawda innej kategorii kosztów, wydatków, niemniej, Organ powtórzył w niej wskazaną powyżej argumentację dotyczącą braku powstania przychodu w związku ze zwrotem na rzecz podatnika poniesionych wcześniej wydatków.

Podobnie ocenił podatkowy charakter zwrotu kosztów procesu Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 11 lipca 2023 r., nr 0115-KDIT2.4011.255.2023.1.ŁS, stwierdzając, iż „zwrot świadczenia głównego, jak też Zwrot kosztów procesu nie prowadzi do przysporzenia majątkowego po stronie Kredytobiorcy. Nie powodują one faktycznego przyrostu majątku Kredytobiorcy, a tylko prowadzą do „wyrównania” wcześniejszego zmniejszenia w tym majątku  – i tym samym nie stanowią przychodu podatkowego w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. W rezultacie Zwrot świadczenia głównego oraz Zwrot kosztów procesu – nie powodując w ogóle powstania przychodu podatkowego na gruncie ustawy o PIT – nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na gruncie ustawy o PIT”.

Powyżej przytoczona argumentacja czyni prawidłowym stanowisko Wnioskodawców. Otrzymany, od Banku, na podstawie ugody sądowej, zwrot uiszczonych rat na poczet nieważnej umowy kredytowej, jak również zwrot kosztów procesu, stanowią czynności obojętne podatkowo, nieskutkujące powstaniem przychodu.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

• dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz
• dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika  – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak zgodnie z ww. przepisem:

Przychody z poszczególnych źródeł przychodów i zasady ich ustalania zostały uregulowane  w art. 12-20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Skutki podatkowe zwrotu przez bank należności stanowiących zwrot uiszczonych przez Państwa kwot tytułem spłaty zadłużenia na rzecz banku

Jak stanowi art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r.  poz. 1061 ze zm.):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Z kolei instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Wobec powyższego, skoro jak Państwo wskazali we wniosku i jego uzupełnieniu – dodatkowa kwota, którą bank zobowiązał się Państwu wypłacić będzie stanowić zwrot uiszczonych przez Państwa kwot tytułem spłat zadłużenia na rzecz banku zawartych w ratach kredytu i będzie mieścić się w kwocie wpłacanej przez Państwa do banku tytułem spłaty zadłużenia na rzecz banku, to stwierdzam, że zwrot ten nie będzie stanowił dla Państwa przychodu.

Czynność ta nie spowoduje uzyskania przez Państwa przysporzenia majątkowego, wzrostu Państwa majątku. Otrzymana przez Państwa kwota będzie stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo wcześniej do banku.

Pieniądze te nie będą Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9  w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, nie będą Państwo mieli obowiązku rozliczenia tych środków pieniężnych dla celów podatkowych.

Skutki podatkowe zwrotu Państwu przez bank kosztów procesu (kosztów zastępstwa procesowego i połowy opłaty od pozwu)

Zgodnie z art. 98 § 1, § 2, § 3, § 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 1568 ze zm.):

Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda.

Wobec powyższego, skoro jak Państwo wskazali we wniosku – kwoty stanowiące zwrot kosztów zastępstwa procesowego oraz zwrot połowy opłaty od pozwu, które bank zobowiązał się Państwu zwrócić stanowią poniesione przez Państwa opłaty i nie przewyższają faktycznie poniesionych wydatków z tego tytułu, to stwierdzam, że zwrot ten również nie będzie stanowił dla Państwa przychodu.

Zwrócone na Państwa rzecz koszty procesowe (koszty zastępstwa procesowego oraz koszty stanowiące połowę opłaty od wniesionego pozwu) nie będą stanowiły przysporzenia po Państwa stronie i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem ww. kosztów procesowych nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Kwoty te będą stanowiły jedynie zwrot poniesionych wcześniej przez Państwa wydatków – nie będą więc dochodem podlegającym opodatkowaniu.

Pieniądze te nie będą Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9  w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, nie będą Państwo mieli obowiązku rozliczenia tych środków pieniężnych dla celów podatkowych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowaną, która jest stroną postępowania

Pani (…) (Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną  (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.