Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 grudnia 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 9 grudnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

A.A zawarła z (...). (dalej zwany będzie: Bankiem) umowę kredytu mieszkaniowego (...) 2002 r. (kredyt udzielony na podstawie ww. umowy na potrzeby Wniosku dalej zwany będzie: Kredytem, umowa dalej zwana będzie: Umową). Kredyt udzielony został w całości na finansowanie własnego celu mieszkaniowego A.A. Kredyt denominowany był do waluty obcej, tj. franka szwajcarskiego.

Zważywszy, że Umowa obarczona była wadami prawnymi, w szczególności zawierała postanowienia nieuzgodnione indywidualnie z A.A, które kształtowały jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy, A.A wystąpiła przeciwko Bankowi z roszczeniami dotyczącymi zwrotu wszystkich zapłaconych rat Kredytu oraz stwierdzenia nieważności Umowy.

W toku prowadzonego sporu A.A oraz Bank (dalej łącznie zwani będą: Strony) zgodnie wyrazili wolę jego polubownego zakończenia (dalej łącznie zwana będzie: Ugoda). Celem Ugody było zakończenie sporu oraz uchylenie stanu niepewności co do roszczeń wynikających z Umowy. A.A zgodziła się odstąpić od dochodzenia od Banku roszczeń objętych sporem oraz innych wywodzonych z zarzutu nieważności umowy lub niedozwolonego charakteru postanowień Umowy w zamian za zmianę postanowień Umowy w zakresie zobowiązań A.A. Ze względu na przyjęte w Ugodzie rozwiązania, w tym zmianę Umowy, na podstawie której udzielony został Kredyt, w tym w zakresie waluty, wysokości i zasad spłaty wierzytelności kredytowej, zgodnym zamiarem Stron pozostawało również zaniechanie dochodzenia w przyszłości roszczeń w zakresie związanym z postanowieniami dotyczącymi zawarcia i wykonywania Umowy w walucie obcej w brzmieniu sprzed zmiany Umowy dokonanej Ugodą.

Na podstawie Ugody Strony postanowiły, że Kredyt zostanie rozliczony tak, jakby od daty zawarcia Umowy stanowił kredyt złotowy. Po zmianie waluty zadłużenia na walutę polską, w wyniku przeprowadzonych negocjacji Strony uzgodniły, że Kredyt został spłacony w całości. Ponadto A.A na podstawie Ugody otrzymała od Banku tzw. kwotę dodatkową (dalej zwana będzie: Kwota Dodatkowa). Wysokość Kwoty Dodatkowej została ustalona w procesie indywidualnych negocjacji Banku oraz A.A.

Jednocześnie na skutek dokonania zwrotu Kwoty Dodatkowej – w łącznym rozliczeniu Umowy i Ugody – nie doszło do sytuacji, w której A.A uiściła na rzecz Banku kwotę niższą aniżeli kwota finansowania otrzymana od Banku w złotówkach (dalej zwana będzie: kwota kapitału Kredytu). Kwota kapitału Kredytu wynosiła 239.703,67 zł. A.A od początku trwania Umowy uiściła na rzecz Banku w związku z zawartą Umową kwotę 383.867,08 zł (suma rat kapitałowych oraz odsetkowych).

Różnica pomiędzy kwotą kapitału Kredytu oraz sumą dokonanych wpłat wyniosła zatem 144.163,41 zł. Środki otrzymane przez A.A tytułem Kwoty Dodatkowej wyniosły 144.000 zł.

Kwota Dodatkowa nie stanowi zatem realnego przysporzenia dla A.A, co więcej nie pokrywa w całości uszczerbku jakiego doznała A.A z tytułu zawarcia Umowy.

Pytanie

Czy w związku z otrzymaniem Kwoty Dodatkowej na podstawie Ugody po stronie A.A powstał przychód podatkowy w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie A.A, w związku z otrzymaniem Kwoty Dodatkowej na podstawie Ugody po Jej stronie nie powstał przychód podatkowy w rozumieniu art. 11 ust. 1 updof.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 updof, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu zawartą w art. 9 ust. 2 updof jest nim nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.

Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei jest definiowany przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 updof, zgodnie z którym przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychody należy zatem uznać otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy. Z definicji przychodu można wywieść, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) – mają definitywny, a nie zwrotny charakter. O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też w wyniku określonego zdarzenia, które powoduje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 updof, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog przychodów z innych źródeł ma otwarty charakter – nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe, które można przypisać do tego źródła.

Pomimo tego, że w art. 11 ust. 1 updof ustawodawca wskazuje, że przychodem są wszelkie pieniądze i wartości pieniężne otrzymane przez podatnika, nie każda otrzymana przez podatnika kwota generuje powstanie po jego stronie przychodu podatkowego dla celów PIT.

W szczególności do powstania przychodu skutkującego realnym przysporzeniem majątkowym nie dochodzi w przypadku zwrotu wydatków na rzecz podatnika. W takiej sytuacji koszty w pierwszej kolejności są ponoszone (finansowane) z własnych środków podatnika, a następnie są mu zwracane, w konsekwencji czego po stronie podatnika nie powstaje rzeczywiste przysporzenie majątkowe, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego uszczuplenia w jego majątku.

O braku przysporzenia majątkowego w takich sytuacjach wypowiadały się sądy administracyjne, w tym NSA w wyroku z 31 sierpnia 2017 r. sygn. akt II FSK 2253/15, w którym Sąd stwierdził, że: Opodatkowaniu podlega wyłącznie definitywne przysporzenie (art. 1, art. 9 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.), a w przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia aktywów (podatnik odzyskuje aktywa, które wcześniej posiadał). Nie ma więc przedmiotu opodatkowania.

Takie stanowisko zajął również przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 27 czerwca 2019 r., sygn. akt I SA/Po 336/19.

Podsumowując, nie każdy strumień środków pieniężnych płynących w kierunku podatnika powinien być traktowany jako zdarzenie skutkujące osiągnięciem przychodu podatkowego dla celów PIT. Przychód w rozumieniu ustawy o PIT jest określonym – realnym i wymiernym – przyrostem majątkowym, którego powstanie musi mieć charakter definitywny.

W tym kontekście należy wskazać, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wobec powyższego, skoro Kwota Dodatkowa, którą otrzymała A.A od Banku w wyniku zawartej Ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez A.A podczas spłaty Kredytu, to jej otrzymanie nie powoduje po stronie A.A dodatkowego przysporzenia majątkowego. Dokonanie zwrotu Kwoty Dodatkowej przez Bank jest konsekwencją zgodnego uznania przez Bank i A.A, że część postanowień umownych w ramach łączącej strony Umowy mogłaby być przedmiotem sporu, a w konsekwencji zawarcie Ugody jest zasadne, natomiast A.A należy się zwrot określonej kwoty (Kwota Dodatkowa).

Mając na uwadze elementy konstrukcyjne instytucji ugody, tj. w szczególności fakt, że ugoda nie kreuje nowego stosunku prawnego i jest zawierana niejako „na tle” pierwotnego stosunku prawnego, rozliczenia z tytułu Ugody dla celów PIT nie powinny być rozpatrywane w oderwaniu od rozliczeń dokonywanych pomiędzy Bankiem a A.A na podstawie Umowy. W związku z powyższym uzasadnione jest twierdzenie, że na mocy Ugody A.A otrzymuje jedynie ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy przekazała na rzecz Banku w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych od otrzymanego Kredytu.

Potwierdzeniem powyższego jest wskazany w opisie stanu faktycznego fakt, że wskutek otrzymania Kwoty Dodatkowej w łącznym rozliczeniu Umowy i Ugody nie doszło do sytuacji, w której A.A uiściła na rzecz Banku kwotę niższą aniżeli kwota kapitału Kredytu. Tym samym Kwota Dodatkowa dotyczy jedynie kwot uiszczonych przez A.A na rzecz Banku przewyższających wartość kapitału kredytu otrzymanego przez A.A. W konsekwencji w ramach analizowanego stanu faktycznego A.A otrzymuje jedynie środki będące ekwiwalentem wydatków, które były uprzednio poniesione z jej własnych środków. Kwoty te nie powodują zatem faktycznego przyrostu w majątku A.A, a jedynie „wyrównanie” wcześniejszego zmniejszenia w jej majątku. Tym samym taka operacja nie spełnia celu i podstawowej przesłanki przychodu, jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów, ani poprzez zmniejszenie jego pasywów. W konsekwencji nieuzasadnione byłoby opodatkowanie PIT środków otrzymywanych na mocy Ugody tytułem Kwoty Dodatkowej, jako spełniających definicję „przychodu”.

W konsekwencji pieniądze te nie są przychodem A.A w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po stronie A.A obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego.

Ocena tożsama do przedstawionej powyżej została wyrażona na gruncie analogicznych okoliczności w:

1)Interpretacji indywidualnej z 27 grudnia 2023 r. o nr 0115-KDIT2.4011.491.2023.2.ŁS: Skoro zatem mamy do czynienia ze zwrotem nienależnie pobranych świadczeń, a nadpłata powstała do zwrotu wynika jedynie z przewalutowania kredytu, to należy zgodzić się z Państwem, że po stronie Kredytobiorców nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego z tytułu otrzymanego Zwrotu;

2)Interpretacji indywidualnej z 9 marca 2023 r. o nr 0114-KDIP3-1.4011.4.2023.1 MS2: Zatem w analizowanej sprawie należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że po stronie Kredytobiorców nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego z tytułu otrzymanego Zwrotu. Jak słusznie Państwo zauważyli, w związku z zawarciem Ugody Kredytobiorca otrzymuje niejako ekwiwalent środków pieniężnych, które wcześniej na mocy Umowy Klient przekazał na rzecz Banku (...). W konsekwencji można uznać za Państwem, że taka operacja nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika – ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów;

3)Interpretacji indywidualnej z 28 kwietnia 2023 r. o nr 0114-KDIP3-2.4011.243.2023.1.MN: (...) w analizowanej sprawie na podstawie ugody dojdzie do zmiany waluty zadłużenia Kredytobiorcy, a po zmianie waluty zadłużenia i dokonaniu rozliczenia zadłużenie Kredytobiorcy wobec Banku z tytułu Umowy jest w pełni zaspokojone i występuje kwota do zwrotu Kredytobiorcy, tj. nadpłata (Zwrot). Co więcej, przyjęty sposób ustalania wysokości Zwrotu nie doprowadzi do sytuacji, w której na skutek zmiany waluty zadłużenia dokonania Zwrotu, Kredytobiorca – w łącznym rozliczeniu Umowy i Ugody – uiściłby na rzecz Banku kwotę niższą aniżeli otrzymana od Banku kwota finansowania (kwota kapitału Kredytu).

Mając na uwadze wskazaną powyżej argumentację, w świetle przedstawionych okoliczności oraz dotychczasowych stanowisk organów podatkowych Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że w związku z zawarciem Ugody i otrzymaniem Kwoty Dodatkowej po Jej stronie nie powstał przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 updof. Brak jest zatem podstaw, aby Kwotę Dodatkową lokować wśród kategorii źródeł przychodów wymienionych w katalogu art. 10 ust. 1 updof.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu zaistnienia zdarzenia.

Odnośnie do powołanych przez Panią interpretacji indywidualnych, interpretacje te dotyczą konkretnych spraw podatników osadzonych w określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.